Transcript Przykłady dobrych praktyk dydaktycznych w procesie rozwijania

Przykłady dobrych praktyk
dydaktycznych w procesie rozwijania
różnych sprawności językowych
u studentów kierunków
neofilologicznych z wykorzystaniem
technologii informacyjno
komunikacyjnych
dr Katarzyna Gramsz
Instytut Lingwistyki Stosowanej
UAM Poznań
Wstęp i zarys referatu




Obecnie coraz więcej wykładowców wykorzystuje nowoczesne narzędzia
technologii informacyjno komunikacyjnych w procesie dydaktycznym
Zastosowanie nowoczesnych technologii, w szczególności technologii Web
2.0 w procesie nauczania to:
 nie tylko wzbogacenie istniejących dotychczas form kształcenia,
 nowe formy interakcji
 możliwość aktywnego uczestniczenia studentów w tworzeniu wiedzy i
zasobów edukacyjnych.
Celem niniejszego referatu jest przedstawienie przykładów
wykorzystywania przez wykładowców kierunków neofilologicznych
wybranych narzędzi technologii Web 2.0 umożliwiających rozwijanie
różnych sprawności językowych.
Przedstawione zostaną również propozycje scenariuszy lekcji
wykorzystujących wymienione narzędzia.
Czym jest technologia Web 2.0?


Technologie i aplikacje Web 2.0
umożliwiają nową jakość interakcji
pozwalając użytkownikom internetu na
łatwe tworzenie własnej treści,
interaktywność, wzajemną wymiany
informacji i współdzielenia się wiedzą,
tworzenie własnych sieci kontaktów.
Narzędziami stworzonymi w
technologii Web 2.0 są między innymi:
serwisy społecznościowe, blogi,
serwisy zawierające zdjęcia, pliki audio
i wideo, internetowe interaktywne
stacje radiowe, serwisy umożliwiające
współdzielenie się ulubionymi
zakładkami.
Potencjał dydaktyczny serwisów społeczności
internetowych




Serwisy społecznościowe wspomagają
gromadzenie i poznawanie się osób o
podobnych zainteresowaniach, które
chcą dalej rozwijać się oraz dzielić
swoimi doświadczeniami.
Istotnymi elementami takich serwisów
są narzędzia do prezentacji swojej
osoby, tworzenia grup tematycznych
oraz interakcji pomiędzy członkami
danej społeczności, zarówno w formie
komunikacji synchronicznej, jak i
asynchronicznej.
Uczestnictwo w serwisach
społecznościowych daje uczącym się
możliwość rozwoju kompetencji
komunikacyjnej nie tylko podczas
zajęć, lecz również w domu.
Komunikacja pomiędzy uczestnikami
serwisów społecznościowych jest
ponadto naturalna sytuacją
komunikacyjną z rodzimymi
użytkownikami języka.
Możliwości zastosowania podcastingu





Podcasting to dystrybucja przez Internet plików audio lub wideo
zawierających np. programy radiowe, teledyski wideo i inne w celu
odsłuchiwania na przenośnych urządzeniach lub komputerach osobistych.
Treścią podcastów może być wszystko co da się przedstawiać za pomocą
pliku audio lub wideo - zarejestrowany wykład, lekcja języka obcego,
prezentacja lekcyjna.
Podcasting to technologia, która umożliwia również tworzenie własnych
audycji i ich dystrybucję przez Internet. Nauczyciele mogą tworzyć podcasty
na potrzeby codziennych lekcji, wykłady dla klasy i publikować je uczniom.
Uczniowie w podobny sposób mogą tworzyć i publikować treści i dostarczać
je swoim nauczycielom i innym uczniom.
Podcasting umożliwia w doskonały sposób rozwijanie zarówno sprawności
mówienia jak i słuchania
Podcasty stanowią źródło autentycznych materiałów językowych
Przykłady edukacyjnych podcastów













nowości, wiadomości,
ciekawostki
muzyka, dźwięki i odgłosy
lekcje językowe
wykłady, dyskusje
audioksiążki
audioblogi
pokazy i demonstracje
wykłady ilustrowane
wideoinstrukcje
prezentacje tematyczne
przykłady działań, postaw
przedstawienia
wideo blog
Przykłady wykorzystania podcastów do rozwijania
sprawności językowych




podsumowanie przez studenta/ucznia najważniejszych informacji
przekazanych w podcascie, zajęcie stanowiska do postawionej w
podcascie tezy, ustosunkowanie się do przedstawionego w
podcascie problemu,
przygotowanie przez uczniów/studentów audycji „przez nich dla
nich”, w których będą mogli poruszać istotne z ich punktu widzenia
kwestie,
uczniowie mogą też nagrywać swoje podcasty ćwicząc w ten
sposób umiejętność przemawiania, jasnego formułowania i
wypowiadania myśli (także w języku obcym). Podcasty mogą więc
przygotowywać uczniów do publicznych wystąpień na żywo, w
sytuacji gdy uczeń nie czuje się jeszcze komfortowo stojąc twarzą w
twarz z publicznością.
Studenci/Uczniowie mogą tworzyć podcasty tematyczne jako
zadania domowe.
Vidcasting i wykorzystywanie filmów w
rozwijaniu sprawności językowych


Vidcasting (video
podcast, vodcast) odpowiednik podcastów
dla nagrań wideo.
Usługa określana
również jako wideo na
żądanie, technologia
transmisji plików wideo
przez internet.
Możliwości zastosowania vidcastów




Odpowiednie zadania i ćwiczenia ustne i pisemne – w zależności od strategii
nauczania – należy postawić przed lub po prezentacji tematu i w odniesieniu do
zauważonych trudności ze zrozumieniem podawanego materiału.
Lektor może np. polecić uczniom:
- zidentyfikowanie i zapamiętanie (zapisanie) nazw miejscowości, obiektów,
nazwisk, liczb oraz form gramatycznych i leksykalnych oraz innych
charakterystycznych elementów
- powtórzenie terminów, haseł, wątków wypowiedzi
- wypowiadanie własnych opinii i wyrażanie przypuszczeń odnośnie
zaprezentowanego materiału.
W fazie utrwalania i przesłuchiwania (odsłuchiwania) bez obrazu można zlecić:
- rozpoznanie i zapamiętanie osób (imiona, nazwiska, zawody itp.), miejsca
zdarzenia, cech obiektu, nazwy miejscowości, zapisanie tych danych lub
pokazanie na mapie (dokładne lub przybliżone),
- zanotowanie zwrotów i wyrażeń językowych
- ewentualnie zlecić powtórzenie wysłuchanego materiału lub zrelacjonowanie
wysłuchanej informacji.
Kolejnym zadaniem może być wyszukanie w internecie podobnych materiałów,
napisanie relacji, sprawozdania itp.
Potencjał dydaktyczny materiałów
telewizyjnych








Istotną zaletą materiałów telewizyjnych i video jest ich wizualna atrakcyjność, czyli równoczesne
pobudzenie wzroku i słuchu (oddziaływanie na zmysł widzenia i słyszenia).
Sekwencja filmowa odtwarza w tradycyjnej klasie rzeczywistą i autentyczną sytuację, postacie i
obiekty opisane są w języku obcym i wzbogacone o autentyczne wartości interkulturowe.
Dla większości uczących się jest to często jedyna możliwość przeżycia „na żywo” sytuacji
obcojęzycznej i komunikowania się w nauczanym języku.
Przykładem wykorzystywania materiałów telewizyjnych na zajęciach z praktycznej znajomości
języka są wiadomości i dzienniki telewizyjne, które mają ogromne znaczenie dydaktyczne w
procesie nauczania.
Mają one czytelną co do treści (informacje polityczne i gospodarcze z kraju lub zagranicy,
katastrofy, kultura, pogoda, sport) strukturę oraz wyraźny układ logiczny i gramatyczny.
Wykładowcy często polecają studentom w formie np. pracy domowej wysłuchanie lub obejrzenie
aktualnych wiadomości.
Często również dzienniki czy wiadomości telewizyjne stanowią część składową zajęć.
Wykładowcy podkreślają, że dzięki wiadomościom telewizyjnym studenta można w bardzo
krótkim czasie przygotować do rozpoznawania struktur gramatycznych i rozumienia
najważniejszych treści a co za tym idzie, wyrobić przyzwyczajenie do samodzielnego słuchania
poza zajęciami. Student jest dzięki temu silnie zmotywowany do wyrażenia podczas zajęć opinii
na aktualny temat.
Ponadto dzienniki czy wiadomości telewizyjne stanowią istotną pomoc w poznawaniu krajów,
regionów, ich kultury oraz rozwijaniu kompetencji interkulturowej. Na wyższym poziomie
zaawansowania wiadomości telewizyjne wykorzystywane są przez wykładowców do ćwiczeń z
tłumaczenia konsekutywnego czy symultanicznego.
Rozwijanie sprawności czytania, pisania
i słuchania dzięki wykorzystaniu blogów






Dzięki możliwości publikowania tekstu, prezentacji zdjęć, filmów a także
podcastów i wideocastów blogi otwierają drogę zarówno dla nauczycieli do
multimedialnego prezentowania własnych zagadnień, bloków tematycznych
(pobudzając przy tym różnego rodzaju zmysły) a uczącym się daje możliwość
prezentacji własnych myśli czy zainteresowań przy wykorzystaniu
nowoczesnych narzędzi internetowych Mogą stanowić również bodziec do
dyskusji i interakcji.
Wykładowcy podkreślają, że blogi pobudzają studentów do większej aktywności
i pobudzają interkację oraz inspirują ciekawe działania edukacyjne w
zagadnieniach trudnych do omówienia czy realizacji na normalnych
zajęciach.
Wykładowcy podkreślają, iż blogi mogą mieć wiele zastosowań w procesie
nauki języka obcego. I tak np. wykładowca może wykorzystywać blog do pracy z
grupą studentów w celu przekazywania informacji zwrotnej z analizy prac i
zadań.
Posiłkując się blogiem można zobligować studentów do komentowania wpisów,
a także prowadzenia rozbudowanej dyskusji na tematy sygnalizowane w blogu.
Można również polecić studentom pisanie tzw. internetowego pamiętnika –
rozwijając przez to sprawność pisania
Możliwość wykorzystania mechanizmu blogowania do stworzenia tzw. Blogfolio
– portfolio, dokumentacji osiągnięć ucznia w formie pisemnej i ustnej
Rozwijanie sprawności językowych z wykorzystaniem
platformy e-learningowej





Nauczanie wykorzystujące platformę e-learningową polega nie na przekazywaniu
wiedzy lecz na wspieraniu uczących się w rozwijaniu ich sprawności językowych.
Wykorzystując platformę e-learningową umożliwiamy studentom spotkanie z
autentycznym językiem i kulturą innego kraju, oglądanie wideoklipów, doskonalenie
sprawności komunikacyjnych, wspólne tworzenie tekstów, dyskutowanie i
kontrolowanie postępów swojej pracy.
Jedna z najbardziej popularnych obecnie platform e-learningowych - Moodle pozwala
na przygotowanie zadań wspierających zarówno produkcje ustną jak i pisemną.
Platforma zawiera zasadniczo opcje wspierające pracę grupową i pracę w parach, nie
ma tu natomiast zintegrowanego narzędzia umożliwiającego komunikację ustną w
czasie rzeczywistym. Jeżeli istnieje potrzeba lub chęć umieszczenia autentycznej
interakcji ustnej w ofercie platformy, można tworzyć zadania przeznaczone do
realizacji z wykorzystaniem zewnętrznego komunikatora (np. Skype).
Szczególną rolę może odegrać na platformie przygotowywanie projektów, będących
formą pracy przygotowywaną wspólnie przez nauczyciela i uczniów, w wyniku której
powstaje konkretny produkt. Projekty umożliwiają poznanie, doświadczenie i
stworzenie czegoś nowego i wykorzystanie języka w funkcji komunikacyjnej.
Scenariusz dydaktyczny projektów
międzynarodowych
I ETAP – WZAJEMNE POZNANIE SIĘ

etap mailowy, studenci wymieniają się e-mailami, każdy robi swoją stronę osobistą ze zdjęciem i z
krótką informacją o sobie.
II ETAP – PODJĘCIE DYSKUSJI NA TEMATY DOTYCZĄCE EDUKACJI ALBO KULTURY CZY
HISTORII OBU KRAJÓW.
Studenci komunikują się ze sobą zarówno w formie pisemnej jak również ustnie, za pomocą
narzędzi umożliwiających komunikacje głosową (Skype).

Studenci podzieleni są na grupy 5-6 osobowe po każdej stronie, czyli 5 Polaków i 5 studentów
zagranicznych. Każda grupa zakłada listy dyskusyjne np. na yahoo groups,

Następnie studenci przedstawiają się w obrębie swojej grupy. Każda grupa pracuje niezależnie.

Studenci podejmują dyskusję na temat edukacyjny, na tematy dotyczące edukacji albo kultury czy
historii obu krajów.

Celem projektu jest lepsze poznanie się. Ważne jest przy tym, aby studenci wymyślali tematy
sami, żeby to była ich oddolna inicjatywa, nauczyciel oczywiście ma rezerwową listę tematów na
wypadek gdyby jakaś grupa niczego nie wymyśliła.

Studenci komunikują się samodzielnie w obrębie swojej grupy, dzielą zadania między siebie a
następnie grupowo lub indywidualnie zbierają materiały na dany temat, zbierają zdjęcia, linki do
ciekawych stron.
III ETAP

Trzeci etap jest połączeniem pierwszego i drugiego etapu i polega na publikacji przygotowanych
materiałów w postaci strony internetowej.

Korzyści płynące z przeprowadzania projektów poprzez
platformę e-learningową











Jest to forma aktywności umożliwiająca komunikację z rodzimymi użytkownikami języka
Zapewnia autentyczność interakcji ustnej.
Celem takiego projektu jest lepsze poznanie kultury danego kraju, budowanie wzajemnego
zrozumienia się.
Dodatkową korzyścią płynącą z tego rodzaju współpracy jest kształtowanie postawy
autonomicznej studentów. Studenci mogą dokonywać wolnego wyboru tematu ich projektu,
samodzielnie dobierają materiały, uczą się więc odpowiedniego doboru, selekcji i krytycznej oceny
materiałów.
Wymiana doświadczeń, negocjowanie znaczeń przy omawianiu danego tematu nadają interakcji
nową jakość, która z kolei prowadzi do tworzenia nowych struktur wiedzy u uczących się.
Studenci poznają więc nie tylko podstawowe narzędzia pracy nauczyciela: uczą się jak zakładać
grupy dyskusyjne, uczą się nimi zarządzać, uczą się również takich narzędzi jak Internet
Classroom Assistant (mini platformy nauczania na odległość).
Praca w takim projekcie jest dla studentów naturalną sytuacją komunikacyjną, osoby z którymi
prowadzone są dyskusje nie są wymyślone, lecz są autentyczne.
Wzrasta przez to motywacja uczących się do podejmowania dyskusji. Ponadto ta forma pracy jest
dla uczących się bardziej atrakcyjna, gdyż interakcja odbywa się w różnorodny sposób.
Studenci uczą się samodzielnie nawiązywać kontakty ze studentami innych uczelni, wykorzystują
swoje kompetencje językowe w autentycznych sytuacjach, bez pośrednictwa wykładowcy,
(wykonują więc autentyczne działania językowe, a nie odgrywają role podczas zajęć)
Studenci przejmują odpowiedzialność za wyniki pracy, uczą się planować i organizować pracę
własną oraz pracę w grupie jak i wzajemnie oceniać wyniki własnej pracy.
Ponadto studenci mogą samodzielnie pogłębiać wiedzę z dziedziny ich interesującej,
samodzielnie nawiązywać kontakty bądź to z innymi studentami, bądź z ekspertami z dziedziny
ich interesującej.
Systemy dialogowe wspierające rozwijanie
sprawności mówienia








Kolejnym narzędziem umożliwiającym rozwijanie sprawności mówienia jest
zastosowanie chatu.
Niekwestiononowanym plusem komunikacji w formie synchronicznej, jest
zainteresowanie uczniów, wykorzystanie żywego języka i towarzysząca jej
spontaniczność.
Wielu wykładowców stosuje narzędzie chatu w celu umożliwienia podczas
przeprowadzania projektów międzynarodowych dialogu ze studentami z innej
uczelni zagranicznej.
Chat stosowany jest również na poziomie zaawansowanym w ramach zajęć z
praktycznej nauki języka obcego, np.. W celu zapewnienia swobody
wypowiedzi czy też podczas poruszania tematów kontrowersyjnych
Przeprowadzając dyskusje w formie chatu łatwiej jest zapewnić otwartość
dyskusji anonimowej. Studenci działają anonimowo ponieważ logują się
anonimowo pod wymyślonym doraźnym nickiem i a następnie w czasie
rzeczywistym za pomocą klawiatury dyskutują na dany temat.
Przed przeprowadzeniem dyskusji w formie chatu miejsce ma wprowadzenie
tematu, słownictwa z danego zakresu. Wykładowcy podkreślają, że konieczne
jest wprowadzenie do tematu, postawienie tez, które zostaną postawione pod
dyskusję.
Ponadto narzędzie chatu udostępnia wykładowcy protokół z przeprowadzonych
dyskusji, który jest kopalnią informacji na tematy błędów jakie popełniają
studenci. Takie protokoły mogą być wykorzystane przez nauczycieli do analizy
błędów.
Nauczyciele podkreślają, że chat stanowi swego rodzaju przygotowanie
właściwej interakcji pomiędzy studentami.
Podsumowanie



Narzędzia internetowe mogą znakomicie wspierać tradycyjną formę
procesu kształcenia;
TIK raczej nie zastąpią nauczania w tradycyjnych klasach i salach
wykładowych, pozwolą jednak, nauczycielom i studentom, lepiej
przystosować się do zasad funkcjonowania współczesnego świata, w
którym trendem staje się przechodzenie z tradycyjnych form przekazu
wiedzy na aktywne uczestniczenie studentów w tworzeniu wiedzy i zasobów
edukacyjnych.
Naukowcy podkreślają, że to określona treść nauczania jest podstawą, nie
same media. Nie należy ulegać złudzeniu, że dzięki wykorzystaniu
technologii automatycznie sprawimy, że uczniowie będą bardziej
zmotywowani do nauki i będą więcej się uczyć. Liczy się treść i to, w jaki
sposób użyjemy mediów, żeby ją przekazać. Znaczenie mają więc nie sama
technologia, lecz pedagogika, koncepcja przekazu edukacyjnego, sposób
podania wiedzy, podejście do nauczania – to są krytyczne elementy tego
procesu.