Współwystępowanie chorób autoimmunizacyjnych u chorych na toczeń rumieniowaty układowy

Dorota Suszek, Radosław Jeleniewicz, Iwona Żychowska, Maria Majdan Katedra i Klinika Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Uwarunkowania prowadzonych badań

• Najczęstsze choroby autoimmunizacyjne mają manifestację „wielosystemową” • Choroby z wytwarzaniem narządowo swoistych autoprzeciwciał są często skojarzone z innymi schorzeniami autoimmunizacyjnymi

Amital H. et al. Semin Arthritis Rheum, 2006, 35, 341-343

• Opisano wiele zespołów nakładania – w których spełnione są kryteria rozpoznania 2-3 lub większej liczby chorób o podłożu autoimmnologicznym – są to rzadkie przypadki

Wielosz E. et al. Rheumatol Int 2008, 28, 919-923; Turkcapar N et al. Rheumatol Int 2006, 841-845

Uwarunkowania prowadzonych badań

• Obserwuje się zwiększoną częstość występowania innych schorzeń autoimmunizacyjnych u chorych na TRU

Lorber M. et al. Semin Arthritis Rheum. 1994, 24, 105-113

• Według różnych doniesień: 24-30% chorych na TRU ma towarzyszące inne choroby autoimmunizacyjne – narządowo-swoiste lub układowe

Corporaal S. et al. Clin Rheumatol 2002, 21, 108-113; Hrycek A. Pol Arch Med. Wewn 2009, 119, 582-585

Cel pracy Celem pracy była analiza częstości współwystępowania różnych chorób autoimmunizacyjnych u chorych na toczeń rumieniowaty układowy

Materiał i metody

• Grupa badana:

134 chorych na TRU

(118 kobiet i 16 mężczyzn) leczonych w Klinice Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej w Lublinie oraz w Poradni Przyklinicznej w latach 2005-2009 • Przeprowadzono retrospektywną ocenę – analizowano częstość występowania towarzyszących ChA w połączeniu z danymi demograficznymi, klinicznymi i immunologicznymi • U 74 (55%) chorych przeprowadzono diagnostykę w kierunku autoimmunologicznego zapalenia tarczycy • Chorobę Hashimoto u wszystkich chorych z TRU rozpoznano w trakcie leczenia tocznia

Grupa badana

Liczba chorych Kobiety Mężczyźni Wiek (lata) Czas trwania choroby (miesiące) Chorzy z TRU 134 118 (88,1%) 16 (11,9%) 38,7 +/- 13,5 (17-74) 83,8 +/- 71,6

Wyniki

Współistniejące choroby autoimmunologiczne Zapalenie naczyń Zespół antyfosfolipidowy Zespół Sjögrena Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników Choroba Graves-Basedowa Wrzodziejące zapalenie jelita grubego Cukrzyca typu 1 Autoimmunologiczne zapalenie wątroby Łuszczyca Grupa badana 34 (25,4%) 26 (19,4%) 22 (16,4%) 29 z 74 chorych (39,2%) 4 (2,9%) 2 (1,5%) 2 (1,5%) 1 (0,7%) 1 (0,7%) 1 (0,7%)

TRU i APS – grupa badana

• 26 chorych (19,4%) • Kobiety: 22 (84,6%), mężczyźni: 4 (15,4%) • Wiek: 39,3 +/- 13,8 lat (17-67) • Objawy kliniczne: – zakrzepica żylna: 14 K, 3 M (łącznie 65,4%). – zakrzepica tętnicza: 6 K, 2 M (łącznie 30,8%). – powikłania ciąży: 12 K (łącznie 54,5% kobiet).

Przeciwciała antyfosfolipidowe

aCl IgM aCl IgG Beta-2 GPI IgM Beta-2 GPI IgG LAC

Liczba chorych

14 (53,8%) 15 (57,7%) 8 (30,8%) 16 (61,5%) 12 (46,2%) Częstość współistnienia TRU i APS według różnych danych: 25-30%. Takie skojarzenie – czynnik gorszego rokowania

Crowson AN et al. J Cutaneous Pathol 2001, 28, 1 23; Amigo SC et al. Baillieres Clin Rheumatol 1998, 12, 477-493.

TRU i autoimmunologiczne zapalenie tarczycy – grupa badana

•

Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy:

chorych

(39,2%)

29 z 74 • K: 29; M: 0 • Wiek: 36,2 +/- 11,9 lat (20-72) • Niedoczynność tarczycy: 6 chorych (8,1%) • Subkliniczna niedoczynność tarczycy: 5 chorych (6,8%) • Nie stwierdzono występowania nadczynności tarczycy w grupie badanej • Chorobę Hashimoto u wszystkich chorych z TRU rozpoznano w trakcie leczenia tocznia

Przeciwciała

anty-TPO anty-TG anty-TPO + anty-TG

Liczba chorych

18 (24,3%) 4 (5,4%) 7 (9,5%) Według danych z piśmiennictwa: choroba Hashimoto u chorych na TRU: 3,9%, przeciwciała aTPO/aTG: 32,2%, niedoczynność tarczycy: 8,9 %

Boey ML et al. Lupus 1993, 2, 51-54.

TRU i choroba Gravesa-Basedova – grupa badana

• 2 chorych

(2,7%)

, • K: 2; M: 0 • Wiek: 54,5 +/- 19,1 lat (41-68)

TRU i zespół Sjögrena – grupa badana

• Zespół Sjögrena rozpoznano u 22 chorych (

16,4%

) • 22 K, 0 M • Wiek: 47,0 +/- 13,2 lat (22-74)

Przeciwciała

SS-A SS-B SS-A + SS-B

Liczba chorych

16 (72,7%) 13 (59,1%) 13 (59,1%) Według piśmiennictwa: częstość współistnienia TRU i ZS: 9-19%, TRU i zespołu suchości: 18-34%

Ramos-Casals M. et al. Semin Arthritis Rheum, 2007, 36, 246-255.

TRU i zapalenie naczyń – grupa badana

• Objawy kliniczne zapalenia naczyń stwierdzono u 34 chorych (

25,4%

); 28 K, 6 M, wiek: 35,1 +/- 12,2 lat (18-67) – Rozpoznanie vasculitis na podstawie objawów klinicznych (zmiany skórne) – Nie wykonywano badań histopatologicznych ani arteriografii prawdopodobne vasculitis – Nie rozpoznano u chorych zajęcia naczyń CUN • Obecność przeciwciał ANCA w grupie badanej: – pANCA: 10 chorych (7,5%) – cANCA: 1 chory (0,7%) • W literaturze częstość współistnienia TRU i vasculitis: 10-40%

Ramos-Casals M. Medicine (Baltimore) 2006, 85, 95-104; Cieślik P et al. Pol Arch Med. Wewn. 2008, 118, 57-63

Współwystępowanie wielu schorzeń autoimmunizacyjnych z TRU – grupa badana • Choroba Hashimoto + APS: 7 chorych (9,5%) • Choroba Hashimoto + zapalenie naczyń: 7 chorych (9,5%) • Choroba Hashimoto + zespół Sjögrena: 4 chorych (5,4 %) • Zespół Sjögrena + APS: 7 chorych (5,2%) • Zapalenie naczyń + APS: 4 chorych (3%) • Zapalenie naczyń + zesp. Sjögrena: 3 chorych (2,2%)

Podsumowanie

1. U chorych na TRU można często rozpoznać współistniejące schorzenia autoimmunizacyjne z obecnością przeciwciał narządowo swoistych i narządowo nieswoistych 2. Istotne jest obserwowanie chorych na TRU w kierunku współistniejących chorób autoimmunizacyjnych, w tym wykonywanie badań w kierunku choroby Hashimoto 3. Chorzy z autoimmunologicznymi schorzeniami tarczycy powinni być obserwowani w kierunku rozwoju układowych chorób tkanki łącznej

ZAMEK LUBELSKI