Transcript Küme Yönetimi

URGE Projelerinin
Küme Yönetimi
Anlayışı ile
Yönetilmesi
Sertifikalı Küme Yöneticileri
Eğitim Programı - 2
Yeliz Çuvalcı-Kısa Dönem Uzman
20 Kasım 2013
ANKARA
18 Kasım Pazartesi 2013
Küme Geliştirme Kılavuzları
T.C. Ekonomi Bakanlığı ve T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
tarafından yürütülen "KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi" KOBİ'lerin
uluslararası piyasalardaki rekabet gücünü kümelenme anlayışıyla
geliştirmeyi hedeflemektedir. Kümelere yol göstermek ve gelişimlerine
katkı sağlamak amacıyla Proje kapsamında hazırlanan Kümelenme
Rehberi dokuz kılavuzdan oluşmaktadır. Bunlardan biri de “Küme
Geliştirme Sürecinde UR-GE Projesi Hazırlama ve Uygulama
Kılavuzudur.
Kılavuz işbirliği kuruluşları, proje yöneticileri ve küme yöneticileri olmak
üzere, firmaların ihracat ve rekabet gücünü geliştirmek için çalışmalar
yürüten tüm kişi ve kurumlar için hazırlanmıştır.
UR-GE Projesi Hazırlama ve Uygulama Kılavuzu
Kılavuzda yer verilen kümelenme tanımlarından UR-GE Tebliği kapsamında yer alan
projelerin küme olduğu, ya da UR-GE Tebliği’nin yürütülmesi için küme olma şartı
arandığı sonucu çıkarılmamalıdır. Kümelenme tanımına girmeyen, coğrafi olarak yakın
olmasa da sektörel bir birliktelik oluşturabilen, organizasyonel olarak yakınlığı olan firmalar
ihracat vizyonu ile birlikte hareket ederek bağlı oldukları işbirliği kuruluşunun liderliğinde
UR-GE Tebliği’nden yararlanabilmektedir.
Kılavuz UR-GE Tebliği’nin kümelenme süreçlerinin etkin yürütülmesinde küme yönetimleri
tarafından da kullanılabilecek, proje yaklaşımı ile özgün bir şekilde tasarlanabilecek bir
devlet desteği olduğu vurgusunu yapmayı hedeflemektedir.
Yaklaşım her şeydir.
Sektör Nedir?
Sektörün Yapısı ve Rekabet
Firmalar
Potansiyel
Girişimciler
İkame
Ürünler
Müşteriler
Tedarikçiler
Bu beş faktör sektörün yapısını
oluşturur ve rekabeti belirler.
Sektörün Yapısını Belirleyen Güçler
Firmalar,
stratejilerini belirlemeden
Sektör
önce bu güçleri anlamalı, sektördeki
Rekabetini
ortalama pazar kârlılığını ve zaman
içerisindeki değişimini izlemelidir.
Şekillendire
n Faktörler
Yeni
Girişimcilerin
Tehdidi
Tedarikçilerin
Pazarlık Gücü
Mevcut
Rakipler
Arasında
Rekabet
Alıcıların
Pazarlık
Gücü
İkame Ürün
ve Hizmet
Tehdidi
1. pazara yeni girenler için engellerin seviyesi,
2. alternatif ürün ve servislerin mevcudiyeti,
3. alıcıların ve satıcıların pazarlık gücü
4. pazardaki oyuncular arasındaki rekabet seviyesi olarak sıralanır.
Rekabeti Belirleyen Güçler
Küme içinde yer alan bir firma için iyi bir sektör analizi yapılmalı
sektörün sınırları ne çok dar ne de çok geniş olarak tanımlamalıdır.
Bu sınırlar da iki ana boyuttan incelenebilir. İlki ürün veya hizmetlerin
kapsamı, ikincisi de coğrafi kapsam.
Küme Nedir?
Kümelerin Tanımlanması
Kümelenme belirli bir alanda birbirine ortak ve tamamlayıcı unsurlarla
bağlı şirketlerin ve ilgili kurumların oluşturduğu coğrafi açıdan yakın
bir gruptur.
“Kümeler özellikle de aynı faaliyet alanında
hem rekabet içinde olan hem de birbiriyle
işbirliği yapan şirketlerin, belli bir alanda
uzmanlaşmış tedarikçilerin, hizmet sağlayıcıların,
ilgili sektörlerdeki firmaların ve ilgili kurumların
coğrafi yoğunlaşmalarıdır.” (M. E. Porter)
Kümelerin Tanımlanması
Belirli bir faaliyet alanında uzmanlaşmış bir grup
firmanın, değer zincirinde yer alan diğer firmalar ve
kurumlarla (kamu kurumları, sivil toplum
kuruluşları, üniversiteler gibi) birlikte oluşturduğu
coğrafi yoğunlaşma, “yığın” olarak
tanımlanmaktadır. Bu yığınlar arasından, firmaların
rekabet gücünü geliştirmek amacıyla bilinçli bir
işbirliği yaratabilen gruplara ise “küme” denir.
Küme girişimi ise iş kümesinin gelişimini mevcut
aktörler arasındaki ilişkileri düzenleyerek ve/veya
işbirliği potansiyelini güçlendirerek arttırmayı
hedefleyen organize bir çaba olarak
tanımlanmaktadır.
Örjan Sölvell, Göran Lindqvist & Christian Ketels
Doğal Bir Oluşum Olarak Kümeler...
Kümeler, sektörlerin belirli bölgelerde, çeşitli faktörlere bağlı olarak kendiliğinden
yoğunlaşmasıyla ortaya çıkan doğal oluşumlardır. Ancak bu oluşumlar, daha sonra
dışarıdan destekle entegre hale getirilerek rekabetçi özellikleri arttırılabilir.
Dünya çapında tanınan Kaliforniya’daki iki küme, 7.000’den fazla ileri teknoloji
şirketine ev sahipliği yapan Silikon Vadisi (San Francisco),dünya film endüstrisinin
başkenti haline gelen Hollywood (Los Angeles) buna örnektir.
Avrupa’da, dünya genelinde de sektör mensupları tarafından bilinen kümeler
yer almaktadır:
Montebelluna, İtalya: Nüfusu yalnızca 25.000 olan bu yerleşim yerindeki
firmalar dünya kayak botu üretiminin %75’ini karşılamakta ve “dünyanın spor
ayakkabı başkenti”olarak anılmaktadır;
Kümeler...
Kamu Kurumları
Firma Stratejisi ve
Rekabet Bağlamı
-Uygun yatırım ve sürekli
iyileştirme biçimlerini teşvik
eden yerel bir bağlam
-Yerel rakipler arasında
şiddetli rekabet
Talep Koşulları
Faktör Girdi Koşulları
Girdi niceliği ve maliyeti
-Doğal kaynaklar
-İnsan kaynakları
-Sermaye kaynakları
-Fiziksel altyapı
-İdari altyapı
-enformasyon altyapısı
-bilimsel ve teknolojik altyapı
Faktör Kalitesi
Faktör Uzmanlaşması
-Yetkin, yerel tedarikçilerin
varlığı
-Rekabetçi ilgili sektörlerin
varlığı
İlişkili ve
Destekleyici
Sektörler
-Gelişmiş ve talepkar yerel
müşteriler
-Başka yerlerdeki ihtiyaçlara
öncülük eden müşteri
ihtiyaçları
-Küresel olarak hizmet
edebilecek uzman
segmentlerde alışılmadık
yerel talep
İşbirliği Kuruluşları
Küme Hayat Döngüsü
Yığın
Yeni Oluşan
Gelişen
Olgun
Değişen
Küme aktörleri
mevcut ancak
aralarındaki iletişim
yok, çok zayıf ve
etkin değil.
Küme aktörleri
arasında iletişim
oluşmaya başlıyor.
Küme aktörleri
arasındaki iletişim
artıyor ve
derinleşiyor.
Küme aktörleri
arasındaki iletişim
güçlü ve kümeye
yeni aktörler
eklenmeye başlıyor.
Belirli bir olgunluğa
ulaştıktan sonra
küme şekil
değiştirmeye
başlıyor.
Kaynak: Ulusal Kümelenme Politikasının Oluşturulması Projesi, Yol Haritaları Sunum, 2008
Örnek Çalışma:
İtalyan Fayans Kümelenmesi
İtalyan Seramik Kümesinin Kapsamı
•Bölge: 10 küçük şehri kapsamaktadır,
•Nüfus: 160.000
•Üretim: 540 milyon metrekare
•Ciro: 4.1 milyar dolar
•İstihdam: 25.000
•İhracat: 3 milyar dolar
•Firma sayısı: 185
•İtalya toplam üretiminin %80’ni
•AB toplam üretiminin % 46’sı
•Dünya üretiminin % 18’i
•Dünya ihracatının % 43’ü
Küme Stratejisi
Başarı Faktörleri
•Ürün çeşitliliği,
•Sürekli yeni tasarım ve inovasyon
•Yüksek kalite
•Hizmet, teslimat ve bilgi ile donatılmış
güçlü dağıtım kanalları,
•İşbirliği ağları
•Girişimci ruh,
•Firmalar arasında yüksek rekabet
•Üretimde verimlilik
•Teknik liderlik
•Bilgi ağları
•Çalışanların tecrübesi
•Yeniliğe açık olmak
•Sinerji
Küme Başarısı
Başarıya giden yaklaşım;
•Bilgi birikimi, girişimci ruh ve üretimde verimliliği
birleştirmek,
•Firmalar arasındaki rekabet ile dinamizmi canlı tutmak,
•Küresel rekabet ve yerel rekabet avantajları arasında
ilişki kurabilmek,
•Problemleri aşmak için bireysel ve kolektif bakış açısına
sahip olmak,
•Kamu politikalarının birleştirici ve destekleyici rolü
•Kümeler sadece KOBİ’ler içindir yaklaşımını
benimsememek
Küme Geliştirme
Süreci “Kümelenme”
23
Küme Hayat Döngüsü
Yığın
Yeni Oluşan
Gelişen
Olgun
Değişen
Küme aktörleri
mevcut ancak
aralarındaki iletişim
yok, çok zayıf ve
etkin değil.
Küme aktörleri
arasında iletişim
oluşmaya başlıyor.
Küme aktörleri
arasındaki iletişim
artıyor ve
derinleşiyor.
Küme aktörleri
arasındaki iletişim
güçlü ve kümeye
yeni aktörler
eklenmeye başlıyor.
Belirli bir olgunluğa
ulaştıktan sonra
küme şekil
değiştirmeye
başlıyor.
Kaynak: Ulusal Kümelenme Politikasının Oluşturulması Projesi, Yol Haritaları Sunum, 2008
Yığın
(Fikir aşamasındaki
Kümeler)
Başlangıç
Düzeyindeki
Kümeler
Gelişmekte Olan
Kümeler
Olgun Kümeler
Aynı sektörde faaliyet
gösteren bir yığın
mevcuttur.
Yığın bölgesel veya
ulusal otoriteler
tarafından kümelenme
çalışması için seçilmiştir.
-Temel analizler
gerçekleştirilmiştir.,
-Küme yönetimi
oluşturulmuş ve görev
tanımları yapılmıştır.
-Kümenin marka kimliği
oluşturulmuştur.
-Firmalar kümeye
entegre edilmiştir.
-Profesyonel tam
zamanlı bir küme
yöneticisi vardır.
Kümenin tanıtımı
yapılmıştır.
-İleri düzey analizler
gerçekleştirilmiştir.
-Kümeyi geliştirmek için
alternatif finans
kaynakları bulunmuştur.
-İzleme değerlendirme
faaliyetleri mevcuttur.
-Küme Yönetimi Ulusal
Düzeyde bilinir hale
gelmiştir.
-Uluslararası ağlar tesis
edilmiştir.
-Küme kendi kendini
finanse edebilmektedir.
-Sürdürülebilir olduğu
kanıtlanmıştır.
-Uluslararası platformda
sektör otoritesi haline
gelmiştir.
-Lobi gücüne sahiptir.
-Küme içinde alt
uzmanlık grupları
oluşmuştur.
Küme Stratejisi ve Uygulama
Analiz
Sektörel
Analiz
Küme Çalışma
Grubu Süreçleri
Bölgesel
Öncülük
Süreçleri
İletişim
ve
Destekler
Pazar
Fırsatları
Vizyon ve
Rekabet
Unsurları
Küme
Analizi
Küme
Gruplarının
Organizasyonu
Projenin
Duyurulması
Stratejik
Konumlanma
Özel-Kamu
Katılımının
Yaygınlaştırılması
Küme Analizine
İlişkin
Geniş Katılımlı
Toplantı
Entegre Strateji
ve
Uygulama Planı
İşbirliğine Dayalı
Küme Eylemleri
Kesişen
İhtiyaçlar
Analizi
Fırsatlar
konusunda
tanıtım süreci
Bölgesel Küme
Eylem Planı
Bölgesel
“Ürün ve Marka”
oluşturulması
ve
Uygulama Mekanizması
Uygulama için
Bölgesel
Toplantılar
Küme Geliştirme Sürecinde Karşılaşılan Zorluklar
1.Küme tanımlamasının ve küme sınırlarının gerek coğrafi, gerekse sektör
açısından uygun şekilde yapılamaması (gerekenden daha geniş veya daha dar
sınırlarda belirlenen kümeler, ilerleyen aşamalarda büyük zorluklarla
karşılaşmaktadır);
2.Küme analizinin gerekenden daha geniş veya daha dar kapsamlı yapılması,
mevcut kısıtlamaları ve fırsatları tanımlamakta yetersiz kalması (gerekenden daha
geniş kapsamlı analizler bilgi karmaşasına yol açarak kritik bilgilerin ön plana
çıkarılmasını zorlaştırır/geciktirir);
3.Kümenin nihai hedefine ve izleyeceği yola dair ortak bir bakış açısının
oluşturulamaması; küme gelişimi için önceliklerin belirlenememesi; ve bu
alanlarda görev üstlenmesi gereken ana paydaşlarının (iş dünyası, kamu kurumları,
üniversiteler) bir araya getirilememesi;
Küme Geliştirme Sürecinde Karşılaşılan Zorluklar
4.Özel sektörün güçlü ve diğerlerine göre daha baskın olduğu bir küme
yönetişim yapısı kurulamaması;
5.Kamu kurumlarının tamamının, kümenin öncelikleri çerçevesinde uyumlu
şekilde işler hale getirilememesi; ve
6.Zaman içindeki ilerlemeyi değerlendirecek uygun performans göstergelerinin
belirlenememesi.
7. Özellikle KOBİ’lerin ağırlıklı olduğu kümelerde başlatılacak olan kümelenme
girişimleri için belirli bir finansman kaynağına ihtiyaç duyulmaktadır.
Dünya
BM Sınai Kalkınma Programı
(Küme ve İş Ağları Birimi)
Institute for Strategy and Competitiveness
World Bank
US Council on Competitiveness
The Global Cluster Initiative Survey (GCIS)
The Competitiveness Institute
Cluster Observatory
Avrupa
European Cluster Observatory
European Cluster Collaboration Platform
The Danish Cluster Academy
Enterprise Europe Network
www.unido.org
www.isc.hbs.edu
www.worldbank.org7urban7led7cluster2.html
www.compete.org7publications7cluster_reports.asp
www.cluster-research.org
www.tci-network.org
www.clusterobservatory.in
www.clusterobservatory.eu
www.cluster-collaboration.eu
www.regx.dk
www.enterprise-europe-network.ec.europa.eu/index_en.htm
European Cluster Alliance
European Small Business Portal
The European Secretariat for Cluster Analysis
www.proinno-europe.eu/eca
www.ec.europa.eu/small-business/index_en.htm
www.cluster-analysis.org
Türkiye
Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi
www.clusterturkey.com
Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu
(URAK)
Yenileşim Derneği
Küme Yöneticileri Kulübü
Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri
www.urak.org
www.yenilesim.org
www.clusterman.org
www.oaib.gov.tr/tr/ihracatta-kumelenme-ve-ozellikli-ihracatcilar
KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi
www.smenetworking.gov.tr
Küme Kolaylaştırıcıları için Uygulamalı Küme Geliştirme Kılavuzu www.sanayi.gov.tr/Files/Attachments/OtherFiles/kumelenme-kilavuzu19072012144741.pdf
Ekonomik Kalkınma için Kümelenme
www.sanayi.gov.tr/Files/Attachments/OtherFiles/kumelenme-brosuru19072012144348.pdf
Anadolu Kümeleri İşbirliği Platformu (AKİP)
www.akip.org.tr
Bölüm Sonu
www.smenetworking.gov.tr