Transcript Navodnjavanje

NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA
SISTEMA U SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
mr Enes Alagić, dipl.inž.građ.
Nedim Đipa,dipl.inž.građ.
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U SLIVOVIMA
DRINE I NERETVE
ŠTA JE TO NAVODNJAVANJE?
Postoji niz definicija koje se svode na jedno –
dodavanje vode zemljištu u cilju poboljšanja njegovih
proizvodnih sposobnosti.
Navodnjavanje je hidrotehnička ili melioraciona mjera kojom se
vještačkim putem dovodi voda na poljoprivredno zemljište sa ciljem
dostizanja vlage u tlu potrebne za normalnu ishranu kulture i time
povećao kvantitet i kvalitet poljoprivrednog proizvoda.
Navodnjavanje je hidrotehnička mjera za poboljšanje fizičkih
karakteristika tla dodavanjem vode radi postizanja optimalne vlage
u vegetacionom periodu-cilj: dostizanje optimalne proizvodnje.
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
Navodnjavanje, korištenje vode za povećanje uroda, je staro
gotovo koliko i civilizacija
Agrikluturne civilizacije – Egipat, Kina, Dolina Inda,
Bosna i Hercegovina – duga tradicija navodnjavanja datira iz
XIX vijeka, naročito u Hercegovini
Gatačko polje,
Ljubuško-Vitinsko polje
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U SLIVOVIMA
DRINE I NERETVE
Navodnjavanjem se obuhvataju oranične površine i stalni zasadi.
Još nigdje nije dostignut takav stepen razvoja da se navodnjavaju
sve poljoprivredne površine pogodne za navodnjavanje.
ALBANIJA 70%,
SAD 10%,
HOLANDIJA 60%
FRANCUSKA 8%
KINA 45%
ŠVICARSKA 7%
GRČKA 40%
NJEMAČKA 5%
Do 1990. godine u BiH navodnjavanjem je bilo obuhvaćeno oko
11660 ha
- sistemima 8080 ha
- lokalno 3580 ha.
To je oko 5,6% od 204.970 ha površina koje bi se mogle obuhvatiti
Dan voda 22. mart 2012.
navodnjavanjem.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U SLIVOVIMA
DRINE I NERETVE
Situacija u FBiH danas
- na području FBiH se ne raspolaže službenim podacima o navodnjavanim
površinama niti o kulturama koje se navodnjavaju,
- prema procjenama navodnjava se između 2000 i 4000 ha, a (opet prema
grubim procjenama) realno bi se moglo navodnjavati oko 81800 ha,
- u poslijeratnom periodu sa lokalnog nivoa ovom segmentu korištenja
voda je posvećeno relativno malo pažnje,
- za rehabilitaciju sistema i njihovo osavremenjavanje, interes, a i
konkretnu pomoć kroz realizaciju projekata, su pružili Svjetska banka
( “Projekat razvoja male komercijalne poljoprivrede”) i Španska vlada
( “Pilot projekat navodnjavanja sistemom «kap na kap»”, Popovo polje –
cca 100 ha).
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U SLIVOVIMA
DRINE I NERETVE
PROJEKAT NAVODNJAVANJA ZAHTIJEVA REALIZACIJU NIZA AKTIVNOSTI:
• definisanje potreba za vodom,
• pouzdanost vodnih resursa po kvantitetu i kvalitetu,
• ekonomska opravdanost ulaganja i stopa povrata (ekonomsko-finansijski
pokazatelji),
• socijalni pokazatelji,
• organizacija korištenja poljoprivrednog zemljišta – okrupnjavanje parcela, unifikacija
kultura, racionalno rješenje distribucije vode,
• rješavanje imovinsko-vlasničkih odnosa,
• spremnost proizvođača da sami učestvuju u projektu,
• obaveze plaćanja za korištenu vodu,
• uticaj navodnjavanja na trenutne i buduće sisteme korištenja voda,
• uticaj navodnjavanja na međunarodne vode,
• uticaj navodnjavanja na okoliš – povećanje korištenja đubriva i pesticida i njihov
uticaj na vode, zemljište, ribe i ekosisteme,
• procjena prisustva endemskih vrsta (ptice, insekti, biljke) koje bi mogle biti ugrožene
projektom,
• uticaj na zaštićena ili ugrožena područja, istorijske lokacije, parkove prirode,
• ...
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U SLIVOVIMA
DRINE I NERETVE
Svjetlo u ovoj oblasti –prijedlog SVJETSKE BANKE za pokretanje projekta
„RAZVOJ NAVODNJAVANJA U BOSNI I HERCEGOVINI“
(2008. god.)
Ukupna vrijednost projekta bi mogla dostići 50 mil.$, uključujući oko
40 mil. $ kombiniranih sredstava iz IBRD zajma i IDA kredita i oko
10mil.$ (20%) domaće učešće.
Prijedlog preraspodjele: 50% RS
Komponente projekta:
40% FBiH
10% Distrikt Brčko
- ulaganje u infrastrukturu (oko 80% troškova
projekta)
- jačanje institucija i tehnička pomoć(15-17%
troškova projekta)
- podrška implementaciji projekta (3-5% troškova
projekta)
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U SLIVOVIMA
DRINE I NERETVE
U FEDERACIJI BiH je predloženo 6 pilot projekata za koje se prema
definisanom prioritetu rade različiti nivoi dokumentacije:
MOSTARSKO BLATO
GORAŽDE-USTIKOLINA
VIŠIĆI ČAPLJINA
ŽIVINICE I – SPREČKO POLJE
ODŽAČKA POSAVINA
ŽIVINICE II-SPREČKO POLJE
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U SLIVOVIMA
DRINE I NERETVE
Za dva područja se radi projektna dokumentacija na nivou idejnog
rješenja, idejnog i glavnog projekta i to:
- Mostarsko Blato
- Goražde-Ustikolina
MOSTARSKO BLATO
- Rehabilitacija postojećeg sa proširenjem
sistema navodnjavanja
- Ograničavajući faktor – raspoloživost vodnog
resursa
GORAŽDE–USTIKOLINA - Izgradnja novog sistema navodnjavanja
- Vodni resurs – kvantitativno pa i kvalitativno
neupitan
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U SLIVOVIMA
DRINE I NERETVE
PROJEKTNO PODRUČJE MOSTARSKO BLATO
1.
2.
3.
4.
5.
6.
OBUHVAT I POSTOJEĆE STANJE SISTEMA
PODLOGE PROJEKTA
KORIŠTENJE VODA
SANACIJA I REKONSTRUKCIJA POSTOJEĆEG SISTEMA
PROŠIRENJE POSTOJEĆEG SISTEMA NAVODNJAVANJA
SISTEM ODVODNJE
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
1. OBUHVAT I POSTOJEĆE STANJE SISTEMA
Obuhvaćene lokacije
Mostarsko Blato - navodnjavanje
Trnsko i Ružovo polje navodnjavanje
Mokro polje - navodnjavanje
Gornje i Donje polje navodnjavanje
Kočerin polje - odvodnjavanje
UKUPNO PODRUČJE
Bruto
Neto
područje
područje
(ha)
(ha)
3600
2033
200
150
375
300
42
25
500
408
4717
2916
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
2.
PODLOGE PROJEKTA

Klimatske karakteristike
Geološke i hidrogeološke
karakteristike
Pedološke karakteristike
Hidrološke karakteristike
Sociološko-ekonomske karakteristike




Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
3. KORIŠTENJE VODA




Zahvatanje vode na izvorištu rijeke Lištice
Ispitivanje kvaliteta vode
Struktura vrste biljaka
Potrebe za vodom
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
4. SANACIJA I REKONSTRUKCIJA POSTOJEĆEG SISTEMA








Primarni ciljevi projekta su:
- Sanacija vodozahvata
- Sanacija akvadukata
- Sanacija glavnog i ostalih kanala (oblaganje prskanim
betonom i zamjena ustava)
- Betonska obloga postojećih zemljanih kanala
- Proširenje postojeće mreže natapnih kanala
- Obezbjeđenje dodatnih količina vode ukoliko za to
postoji potreba
- Sanacija i rekonstrukcija sistema odvodnje
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
5. PROŠIRENJE POSTOJEĆEG SISTEMA NAVODNJAVANJA
Proširenje postojećeg sistema navodnjavanja podrazumjeva
produženje glavnog kanala u nizvodnom pravcu u dužini od
4,0 km i sekundarnih kanala u dužinama cca. 1,0 km.
Analizirana su 3 varijantna rješenja produženja glavnog
kanala:
- otvoreni kanal (tri podvarijante poprečnog profila)
- cijevni sistem pod pritiskom (jedna pumpna stanica, dva
rezervoara, cjevovodi i hidranti)
- cijevni sistem pod pritiskom
(dvije pumpne stanice, cjevovodi
i
hidranti)
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
6.
SISTEM ODVODNJE (KOČERIN POLJE)
- Kočerin polje predstavlja obradivu poljoprivrednu površinu.
- Postoji suficit površinskih i podzemnih voda koje ne mogu biti
odvedene postojećim vodotocima koji završavaju u ponorima (vodotoci
Šumet i Matica).
- Predviđeno je izgraditi sistem kanala koji će prihvatiti i transportovati
višak voda doteklih na ove poljoprivredne površine, do ušća u rijeku
Ugrovaču, ukupne dužine 8 km.
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
PROJEKTNO PODRUČJE GORAŽDE/USTIKOLINA
1.
2.
3.
4.
OBUHVAT I POSTOJEĆE STANJE SISTEMA
PODLOGE PROJEKTA
KORIŠTENJE VODA
IZGRADNJA NOVOG SISTEMA NAVODNJAVANJA
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
1. OBUHVAT I POSTOJEĆE STANJE SISTEMA
Obuhvaćene lokacije
Bruto područje (ha)
Neto područje
(ha)
Općina Foča-Ustikolina
Cvilinsko Polje
180
88
Gunjevići
5
3
Kolovarice
10
8
Hubjeri i Kazagići
26
20
Zupčići
75
11,6
Ahmovići i Kodžaga Polje
35
22,4
331
153
Općina Goražde
UKUPNO PODRUČJE
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
2. PODLOGE PROJEKTA
•
•
•
•
•
Klimatske karakteristike
Geološke i hidrogeološke
karakteristike
Pedološke karakteristike
Hidrološke karakteristike
Sociološko-ekonomske
karakteristike
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
3. KORIŠTENJE VODA
•
•
•
•
Zahvatanje vode iz korita rijeke Drine
Ispitivanje kvaliteta vode
Struktura vrste biljaka
Potrebe za vodom
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
4. IZGRADNJA NOVOG SISTEMA NAVODNJAVANJA
U toku izrade Idejnog rješenja razmatrana su generalno tri varijantna rješenja:
a. Dovod vode iz uzvodnog dijela Općine Goražde/Ustikolina
cjevovodom pod pritiskom (gravitacijski i potisnim cjevovodom)
b. Dovod vode iz uzvodnog dijela Općine Goražde/Ustikolina
slobodnim gravitacionim tečenjem – kanalski sistem,
c. Dopremanje vode iz rijeke Drine pojedinačnim cjevnim sistemom
pod pritiskom, za svaku od predmetnih lokacija
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
U sklopu varijantnog rješenja pod tačkom “c” urađena je analiza koja je
podrazumjevala izradu dvije podvarijante:


Cjevni sistem pod pritiskom, sa direktnim snabdjevanjem
poljoprivrednih površina pomoću pumpne stanice iz rijeke Drine
Cjevni sistem pod pritiskom, koji pored pumpne stanice iz rijeke Drine,
koristi i rezervoare za svaki od lokaliteta, odnosno predstavlja
kombinovani sistem potisnih i gravitacionih cjevnih vodova.
Dan voda 22. mart 2012.
NAVODNJAVANJE U FBiH - PROJEKAT RAZVOJA SISTEMA U
SLIVOVIMA DRINE I NERETVE
HVALA NA PAŽNJI!
Dan voda 22. mart 2012.