Transcript Document 1530954

T.C.
Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Tüberküloz Daire Başkanlığı
VEREM HASTALIĞI
(TÜBERKÜLOZ)
Dr.Yusuf AYDEMİR
İZNİK TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ
VEREM NEDİR ?
Verem hastalığı; verem mikrobunun solunum
yolu ile alınmasıyla oluşan bulaşıcı bir
hastalıktır.
En sık akciğerleri olmak üzere tüm organları
tutabilir (Lenf bezleri, kemik, böbrek, beyin vb.)
Verem dünyada ve ülkemizde önemli bir halk
sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir.
Dünyada her yıl yaklaşık 9 milyon
yeni hasta ortaya çıkmakta,
1,5 milyon insan ise
veremden ölmektedir.
Dünya nüfusunun üçte biri verem mikrobu ile enfektedir
(vücuduna verem mikrobu yerleşmiştir)
Verem mikrobu ile enfekte olanların %10’unun
yaşamlarının bir döneminde verem hastası olma ihtimali
vardır.
TÜRKİYE’DE VEREM
Türkiye'de Toplam Verem Hasta Sayısı, 2005-2013
Hasta Sayısı
25.000
20.535
20.526
20.000
19.694
18.452
17.402
16.551
15.679
15.000
14.691
13.409
10.000
5.000
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
YIL
5
TÜRKİYE’DE VEREM
Türkiye’nin 2013 yılı toplam verem hasta sayısı: 13.409
Erkek
7.881
%59
Kadın
5.528
%41
Akciğer veremi
8.655
%65
Akciğer dışı verem
4.754
%35
BÖLGELERE GÖRE 2013 YILI
TÜBERKÜLOZ GÖRÜLME SIKLIĞI
Bölgelere Göre Toplam TB Olgu Hızı, 2013
30,0
26,4
Olgu Hızı (100.000'de)
25,0
18,7
20,0
17,5
14,6
15,0
14,0
12,3
11,6
11,2
Akdeniz
Bölgesi
İç Anadolu
Bölgesi
Doğu
Anadolu
Bölgesi
10,0
5,0
0,0
Marmara
Bölgesi
Karadeniz
Bölgesi
Ege
Bölgesi
Güneydoğu
Anadolu
Bölgesi
Türkiye
Geneli
Toplam Tüberküloz Olgularında İllere Göre Olgu Hızları, 2013
VEREM MİKROBUNUN
ÖZELLİKLERİ
Verem mikrobu,
güneş görmeyen
ortamlarda havada
uzun süre
canlı kalabilir.
Güneşten gelen
ultraviyole
ışınları verem
mikrobunu
kısa sürede öldürür.
Verem mikrobunun
elektron mikroskobundaki
görünümü
VEREM HASTALIĞI NASIL
BULAŞIR ?
Verem, tedavi görmemiş veya düzenli tedavi görmeyen
hastaların aksırma, öksürme ve konuşmaları
sırasında havaya yayılan damlacıkların
solunum yoluyla alınması ile bulaşır.
Hastalar tarafından;
 Konuşma ile 0-200 damlacık,
 Öksürme ile 0-3.500 damlacık,
 Hapşırma ile 4.500-1.000.000 damlacık çıkarılır.
Bulaşma,
verem hastasının çıkardığı 1-5 mikron büyüklüğünde
olan 1-3 canlı verem mikrobu içeren taneciklerin
(damlacıkların) solunmasıyla olur.
Ev
içi temasta bulaşma oranı %20
Yakın arkadaşlıkta
%3,7
İş arkadaşlığında
%0,3 tespit edilmiş.
Standart ısı ve nemde damlacık içindeki verem
mikrobu;
%60-70’i üç saat, %48-66’sı altı saat, %28-32’si
dokuz saat canlı kalabilmektedir.
Tedavi olmayan bir verem hastası her yıl yaklaşık 10-15
kişiyi enfekte eder.
Verem hastası
 Ortamın sık havalandırılması, havadaki damlacıkları
seyrelteceği için bulaştırıcılığı azaltır.
 Çatal, kaşık, tabak ve eşyaların ortak kullanımı ile
bulaşma olmaz.
 Tedavi görmeye başlayan bir
hastada, genellikle 15 gün içinde
bulaştırıcılık ortadan kalkar.
14
•Tedavi görmeyen verem hastası ile birlikte aynı evde
yaşamak
•Kalabalık, havalanması iyi olmayan ev ,okul, işyeri,yurt,
cezaevi koşulları..
•kötü beslenme hastalığa yakalanma ihtimalini artırır…
VEREM HASTALIĞI NASIL OLUŞUR?



Solunum yoluyla alınan verem mikrobu verem
enfeksiyonuna yol açar. Bu, bir hastalık durumu değildir.
Vücutta verem mikrobunun sessiz durduğu ve adeta
hapsedildiği bir durumdur.
Enfekte olan kişilerin %10 kadarı yıllar içinde aktif verem
hastası olur, diğerlerinde ise verem mikrobu vücutta
sessiz olarak bekler.
Vücut direncinin düştüğü durumlarda, vücutta beklemekte
olan verem mikrobu çoğalarak verem hastalığına yol açar.
VEREM ENFEKSİYONUNUN VEREM
HASTALIĞINA DÖNÜŞMESİNİ
KOLAYLAŞTIRAN DURUMLAR
5 yaş altındaki çocuklar, yaşlılar,
HIV enfeksiyonu olan kişiler,
Bağışıklığı baskılayan tedavi alan kişiler,
diabetes mellitus, kronik böbrek yetmezliği, lösemi,
lenfoma ya da baş, boyun, akciğer kanseri olanlar,
 Sigara içenler, ilaç bağımlılığı olanlar ya da alkol
kullananlar.




VEREM HASTALIĞI HANGİ
ORGANLARIMIZDA
GÖRÜLEBİLİR ?


Akciğerler
: %
60-70
Diğer Organlar : % 3040
•
Akciğer zarı
• Lenf bezleri
•
Beyin zarı
•
Kemikler
•
Böbrekler
•
Kalp zarı ve diğer
birçok organ
Hastalıklı
Bölge
OMURGA
Hastalıklı
Bölge
VEREM HASTALIĞININ
BELİRTİLERİ NELERDİR?








2-3 haftadan uzun süren
öksürük
Ateş
Gece terlemesi
İştahsızlık, kilo kaybı
Yorgunluk, halsizlik
Balgam çıkarma
Kan tükürme
Göğüs ve sırt ağrısı
VEREM HASTALIĞINDA ERKEN TANI
NASIL KONULABİLİR ?
İki-üç hafta veya daha uzun süreli öksürük şikayeti
olan herkes
en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır!
VEREM HASTALIĞININ TANISI NASIL
KONULUR?
-Balgamın mikroskopla incelenmesi ile
mikrobun görülmesi
-Balgam kültüründe mikrobun üremesi
(kesin tanı)
-Akciğer grafisi(%60-70 tanıya yardımcı)
Balgamda verem mikrobunun görüntüsü
VEREM HASTALIĞININ TANISI
Akciğer Tüberkülozunda Radyolojik Bulgular
Normal akciğer
Veremli akciğer
VEREM HASTALIĞI TEDAVİ
EDİLEBİLİR Mİ ?


Bugün var olan ilaçlarla verem
hastalarında düzenli bir tedavi
ile % 95-99 iyileşme sağlanır.
Tedavi başlandıktan 15-20 gün
sonra bulaştırıcılık ortadan
kalkar.
Ülkemizde verem ilaçları
dispanserlerce ücretsiz olarak
verilmektedir.
VEREM HASTALIĞININ TEDAVİSİ
NASIL YAPILIR?
•Dört veya beş ilaçla 6-9 ay süre ile tedavi verilmektedir.
•İlaçların düzenli kullanılması esastır.
•İlaçların bir gün bile aksatılmaması gereklidir.
DOĞRUDAN GÖZETİMLİ TEDAVİ
NEDİR ?
Ülkemizde 2006 yılından beri uygulanan “Doğrudan
Gözetimli Tedavi” (DGT) tüberkülozlu hastaların her doz
ilacının her gün bir sağlık çalışanı veya eğitilmiş bir gönüllü
tarafından hastaya verilmesini ve bu durumun
kaydedilmesini esas almaktadır.
Doğrudan Gözetimli Tedavi paketi
DİRENÇLİ VEREM HASTALIĞI NEDİR ?
Verem hastaları ilaçlarını düzenli olarak ve yeterli süre
(6-9 ay) kullanmazlarsa verem mikropları ilaçlara direnç
kazanabilir.
Dirençli verem hastalarının tedavisi daha uzun
sürmekte (18-24 ay), daha fazla ilaç kullanılmakta ve
bazen hasta kaybedilebilmektedir.
İlaç direnci olmayan hastanın
bir günlük ilaç poşeti
İlaç direnci olan hastanın
bir günlük ilaç poşeti
Çok İlaca Dirençli Verem Hastalığı

Çok ilaca direnç (ÇİD) saptanan hastaların, standart
birinci grup ilaçlarla tedavi olasılıkları düşüktür.

ÇİD saptanan ve tedavi başarısızlığı olan hastalar,
Türkiye’de belirlenmiş 4 göğüs hastalıkları eğitim ve
araştırma hastanesinde (Ankara Atatürk, İstanbul
Yedikule ve Süreyyapaşa, İzmir Dr. Suat Seren GHEAH)
ikinci grup ilaçlarla tedavi edilmektedirler.

Türkiye’de 2013 yılında tespit edilen 13.409 vakanın 228’i
ÇİD-verem hastasıdır.
VEREM HASTALARININ YAKINLARI
NE YAPMALIDIR ?
Hastanın yakınları, özellikle de aynı evde birlikte
yaşayanlar mutlaka verem birimlerine (verem savaşı
dispanserleri) başvurarak muayene olmalıdır.
Hasta yakınlarının taramaları dispanserlerde ücretsiz
olarak yapılmaktadır.
Temaslı muayenesi sonucunda hasta olduğu tespit
edilenler tedavi edilir.
Hasta olmayan fakat verem olma riski taşıyan kişilere
koruyucu tedavi verilir.
VEREM HASTASININ TEMASLILARININ
TARAMASI NASIL YAPILIR?
Şikayetleri olup olmadığı
yönünde sorgulanır.
Akciğer filmleri çekilir.
Tüberkülin deri testi yapılır.
Ön kola yapılan bu test
(PPD/TDT) 48-72 saat sonra
değerlendirilir.
Tüberkülin deri testi uygulanması ve okunuşu
Kaynak: Self-Study Modules on Tuberculosis, CDC, 2010
VEREM HASTALIĞINDAN NASIL
KORUNABİLİRİZ ?
Bir toplumun veremden
korunmasının en etkili yolu
verem hastalarının erken teşhisi
ve başarılı tedavisidir.
BCG (verem) aşısı özellikle
çocukları verem hastalığından
korur.Ülkemizde doğumdan
sonra 2. ayını dolduran
bebeklere yapılmaktadır.
VEREM HASTALIĞINDAN
KORUNMA
 Mikrop çıkaran hasta ile aynı evdekiler, özellikle
çocuklar için koruyucu tedavi verilir.
 Koruyucu tedavide tek ilaç (İzoniyazid) kullanılır.
 Koruyucu tedavi süresi genellikle 6 aydır.
EVDE KORUNMA ÖNLEMLERİ
 Tüberküloz hastalarının
bulunduğu ortamları
havalandırmak, bu ortamlara
temiz hava sağlamak, havadaki
bulaştırıcı damlacıkları seyreltir,
bulaşma olasılığını azaltır.
 Odanın güneş görmesi, ortamdaki
verem mikrobunu öldürür.
 Hastanın en azından balgamda
mikrop çıkarmayana kadar ayrı bir
odada kalması yada ev halkının
maske kullanması uygundur.
VEREM HASTALARI ÇEVRESİNDEKİ
İNSANLARI HASTALIKTAN
NASIL KORUYABİLİR?
 Aksırırken, öksürürken mutlaka ağızlarını
mendille kapatmalıdır.
 Öksürük ve aksırık sonrasında eller
yıkanmalıdır.
 Bulaştırıcı verem hastaları kapalı
ortamlarda, başka insanlarla birlikteyken
maske kullanmalıdır.
 İlaçlarını düzenli ve eksiksiz olarak
kullanmaları gerekmektedir.
 Kendisinde
verem
hastalığını
düşündüren
şikayeti olanlar en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna
başvurmalıdır.
 bebeklere BCG aşısı mutlaka yaptırılmalıdır.
 Verem hastalarının aileleri ve yakınları Verem
Savaş Dispanserinde kontrol edilmelidir.
 Hastalar tedavilerine kesintisiz olarak devam
etmeli ve kontrollerini yaptırmalıdır.
34
TEŞEKKÜRLER
35