«Διδάσκοντας και αξιολογώντας Γλώσσα και Λογοτεχνία με το νέο πνεύμα» .

Αγάθη Γεωργιάδου Σχολική Σύμβουλος Γ΄ Αθήνας

Αλλαγές στη γενικότερη φιλοσοφία τους

• Κριτικός στοχασμός και αναστοχασμός • Μαθητοκεντρική, εποικοδομιστική και ομαδοσυνεργατική μεθοδολογία • Εναλλαγή ποικίλων τρόπων αξιολόγησης

Επίσης…

• Ο φιλόλογος έχει μεγαλύτερη ελευθερία και ευελιξία στην επιλογή και οργάνωση του υλικού του, των εργαλείων και διδακτικών πρακτικών του.

• Δίνεται προτεραιότητα στην ομαδική εργασία των μαθητών και στις βιωματικές, διερευνητικές δραστηριότητες και μεθόδους.

Η Νεοελληνική Γλώσσα και η αξιολόγησή της

• Σκοπός της διδασκαλίας της νέας ελληνικής γλώσσας είναι να αποκτήσουν οι μαθητές γνώσεις για τη γλώσσα και τον κόσμο, στάσεις, αξίες, δεξιότητες

Τα τρία νέα στοιχεία που προστίθενται στη διδασκαλία της Ν.Ε. Γλώσσας είναι:

• Η χρήση των

Νέων Τεχνολογιών

ως µέσων για διάβασµα, γράψιµο και επικοινωνία, • η έµφαση στην ανάδειξη της κειµενικής

πολυτροπικότητας

και • ….στην

κριτική σκέψη

.

Σκοπός: η επικοινωνιακή − γλωσσική επάρκεια

• …σε όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας

Γλωσσικοί στόχοι

• Να γνωρίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά κειμενικών ειδών • Να είναι σε θέση να κινούνται με άνεση ανάμεσα σε καθημερινού και ακαδημαϊκού (επιστημονικού) τύπου κείμενα για την περιγραφή και την υποστήριξη των απόψεών τους.

• Να αποκτήσουν δεξιότητες ψηφιακού γραμματισμού

Αξιακοί στόχοι

• Να είναι σε θέση να εκτιμούν τη γλώσσα των άλλων ως ισότιμη κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. • Να χειρίζονται τον λόγο με δημοκρατικό τρόπο σεβόμενοι και σεβόμενες τις απόψεις των άλλων.

• Να είναι μπορούν να αντιστέκονται διά του λόγου σε κάθε μορφή εξουσιαστικού αυθαίρετου λόγου.

Κύριοι άξονες επιλογής κειμένων:

• Να εκφράζουν ποικιλία απόψεων • Να διερευνούν κριτικά τον κόσμο • Να αναδεικνύουν την κοινωνική και πολιτισμική ιδιαιτερότητα με έμφαση στην κατανόηση της πολυπολιτισμικότητας και του διαφορετικού.

Παραγωγή λόγου

• Στο πλαίσιο αυτό η παραγωγή λόγου δε γίνεται ευκαιριακά κάποιες φορές τον χρόνο, όπως συνηθίζονταν με την «έκθεση ιδεών», αλλά αποτελεί οργανικό στοιχείο των σχεδίων εργασίας που διεκπεραιώνουν τα παιδιά.

Αξιολόγηση

• Προτείνεται η αυτοαξιολόγηση σε τακτά χρονικά διαστήματα, που θα στηρίζεται σε φάκελο (portfolio) όπου θα αποθηκεύεται το υλικό που παράγει το κάθε παιδί. • Επίσης και η ετεροαξιολόγηση σε τακτά χρονικά διαστήματα που θα γίνεται μέσω σχολιασμού κειμένων μεταξύ των παιδιών. • Η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνεται σε κάθε φάση της παραγωγής γραπτού λόγου.

Η περίληψη

Στα κείμενα που επιλέγουμε για περίληψη προσέχουμε

το μέγεθος

• Περιορίζουμε το μέγεθος του συνοδευτικού κειμένου (περ. 500 λέξεις) • Αφαιρέσουμε ανούσιες λεπτομέρειες • Αφαιρέσουμε μονομερείς αναφορές (κομματικές ή θρησκευτικές) • Απλοποιήσουμε μια δυσνόητη περίοδο ή και παράγραφο

Το ύφος

• Να αποφεύγουμε την επιλογή δυσνόητων από τους μαθητές κειμένων (ορισμένα κείμενα του διδακτικού εγχειριδίου) • Κειμένων που δεν είναι ενδιαφέροντα για τον μαθητή • Κειμένων που δεν αφορούν την εποχή μας • Κειμένων με εξειδικευμένες επιστημονικές αναφορές

Τον αριθμό λέξεων

• Ελέγχουμε την ικανότητα του μαθητή να πυκνώσει το κείμενό του σε συγκεκριμένο αριθμό λέξεων. • Η περίληψη είναι προτιμότερο να γράφεται ως ενιαία παράγραφος

Η αρχή της περίληψης

 Είναι προτιμότερο να αρχίζει με: το όνομα του συγγραφέα, το είδος του κειμένου

και το θέμα

του 

Αποδεκτή όμως

και

η εισαγωγή κατευθείαν από τις ιδέες

του κειμένου

Αξιολόγηση περίληψης

• Αξιολογούμε ξεχωριστά περιεχόμενο, έκφραση και δομή

Αξιολόγηση περιεχομένου (0-12 μόρια)

• Έχει κατανοήσει το νοηματικό κέντρο του κειμένου; • Έχει κατανοήσει τις επί μέρους ιδέες του κειμένου; • Έχει κατανοήσει τη σχέση που συνδέει το νοηματικό κέντρο με τις επί μέρους ιδέες; (συνεκτικότητα) • Έχει αποδώσει αποφεύγοντας ανούσιες λεπτομέρειες το περιεχόμενο;

Αξιολόγηση έκφρασης-ύφους (0-8 μόρια)

• Έχει πυκνώσει το αρχικό κείμενο ή αντιγράφει αυτούσια αποσπάσματά του; • Έχει κατάλληλο ύφος για περίληψη; • Χρησιμοποιεί ορθά τη γλώσσα (ορθογραφία, στίξη, σύνταξη και λεξιλόγιο); • Αποφεύγει τον σχολιασμό των ιδεών του κειμένου;

Αξιολόγηση δομής (0-5 μόρια)

• Παρουσιάζει με συνοχή τις ιδέες του αρχικού κειμένου; • Χρησιμοποιεί διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις;

Συνολική αξιολόγηση

Χρειάζεται και μια τελική συνολική αξιολόγηση με εκτίμηση: • Της πρωτοτυπίας και της συγκρότησης του κειμένου • Της εικόνας του γραπτού

Τα συνοδευτικά κείμενα ως πηγή πληροφοριών για την παραγωγή γραπτού λόγου

• Επιλέγουμε κείμενα πληροφοριακά επαρκή, που θα δημιουργήσουν σχετικό προβληματισμό στον μαθητή, ώστε να κινητοποιηθεί να γράψει.

Ερωτήματα για το συνοδευτικό κείμενο

• Πώς θα αξιοποιηθεί το συνοδευτικό κείμενο:  ως αφορμή προβληματισμού ή/και  για την παροχή πληροφοριών

• Έχουν διδαχθεί οι μαθητές στο σχολείο το κειμενικό είδος που τους ζητάμε να παραγάγουν; • Μπορούν να ανταποκριθούν στις συμβάσεις του; • Διαθέτουν το κατάλληλο λεξιλόγιο; • Γνωρίζουν το ύφος που απαιτεί η επικοινωνιακή περίσταση;

Οι συμβάσεις του κειμενικού είδους

• Ποιος απευθύνεται; Σε ποιον; Με ποιους στόχους; Για ποιο θέμα; Επικοινωνιακή περίσταση Σε ποιες συνθήκες; Σε ποιο χώρο και χρόνο;  Με τι είδους κείμενο; Σε ποιο επίπεδο ύφους;

Επικοινωνιακό πλαίσιο

• • • • Τίτλος (όχι απαραίτητα) Ύφος σοβαρό Διατύπωση και λεξιλόγιο προσεγμένο Λογική επιχειρηματολογία

Δοκίμιο αποδεικτικό

• • • • Τίτλος (όχι απαραίτητα) Μεταφορικής, συγκινησιακή γλώσσα Ύφος φυσικό Συνειρμική ανάπτυξη ιδεών

Δοκίμιο στοχασμού

 Τίτλος  Επίκαιρο περιεχόμενο  Λογικά επιχειρήματα  Ύφος ανάλογα με το κοινό: φυσικό ή σοβαρό

Άρθρο

• Προσφώνηση • Γλώσσα / ύφος ανάλογα με το κοινό • Χρήση α' ή β΄ ενικού ή πληθυντικού ρηματικού προσώπου • Χαιρετισμός / ευχαριστίες

Ομιλία / εισήγηση

• • • • • • Τόπος / χρόνος (πάνω δεξιά) Παραλήπτης (αριστερά) Προσφώνηση (αριστερά) Ρηματικό πρόσωπο α΄ή β΄ ενικού ή πληθυντικού αναλόγως Γλώσσα και ύφος ανάλογα με τον παραλήπτη Χαιρετισμός / Αποφώνηση

Επιστολή

• • • • • • • Αριστερά: αποστολέας Αριστερά :Τόπος / χρόνος Κέντρο: παραλήπτης & θέμα Αριστερά: Προσφώνηση Ρηματικό πρόσωπο α΄ή β΄ ενικού ή πληθυντικού αναλόγως Γλώσσα και ύφος επίσημο, σοβαρό Χαιρετισμός / Αποφώνηση

Ανοιχτή επιστολή

Παράδειγμα

• • • •

ΕΛΜΕ Γ΄ ΑΘΗΝΑΣ

Αθήνα, 28 Μαρτίου 2012 •

ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ κ. Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ……

Αξιότιμε κ. Υπουργέ, ……………………………………….

• • Με εκτίμηση, …………………………………………………

• Με καταιγισμό ιδεών • Συζήτηση στην ολομέλεια και καταγραφή των κυριότερων ιδεών • Χρήση συνοδευτικών κειμένων

Πώς θα κινητοποιηθούν οι μαθητές

• Τη θεματική πολυδιάσπαση • Την προσαρμογή του γραπτού λόγου στην επικοινωνιακή περίσταση • Τη δομή, συνοχή, προφορικότητα

Τι πρέπει να προσέξω; (ως μαθητής)

Αξιολόγηση κειμένου παραγωγής λόγου •

α) Ως προς το περιεχόμενο στη Β΄ & Γ΄ Λυκείου (20/40):

κατανόηση θέματος (κατάλληλα στοιχεία για τον πρόλογο και επίλογο, εύστοχη αντιμετώπιση στα ζητούμενα του θέματος, κατάλληλη επικοινωνιακή περίσταση). • απόψεις, ιδέες (επάρκεια και συνεκτικότητα απόψεων και ιδεών, πειστικότητα, πρωτοτυπία).

• ανάπτυξη ιδεών (επαρκής ή ανεπαρκής ανάπτυξη και τεκμηρίωση των επιχειρημάτων που παρατίθενται).

Αξιολόγηση κειμένου παραγωγής λόγου •

β) Ως προς την έκφραση (12/40):

έκφραση (ορθότητα και ακρίβεια διατύπωσης, ορθή χρήση των λέξεων σε παραδειγματικό και συνταγματικό άξονα).

• λεξιλόγιο (πλούσιο, ανάλογο με την επικοινωνιακή περίσταση, βασικό, περιορισμένο, ανεπαρκές).

• ορθογραφία, στίξη.

• μορφή (ευανάγνωστο κείμενο, σαφής διάκριση παραγράφων, καλαισθησία).

• Επικοινωνιακό πλαίσιο (ύφος κατάλληλο για την επικοινωνιακή περίσταση, ομοιόμορφο, χρήση κατάλληλων μέσων πειθούς).

•

γ) Ως προς τη δομή (8/40):

συνεκτικότητα (νοηματική συνάφεια και αλληλουχία νοημάτων με σαφήνεια και φυσικότητα).

• συνοχή (σωστή σύνδεση προτάσεων, περιόδων, παραγράφων, ανάλογα με τον στόχο του γράφοντα, π.χ. δήλωση χρόνου, αιτίας προϋπόθεσης κλπ.).

Αξιολόγηση κειμένου παραγωγής λόγου

Διαφορές με την Α΄ Λυκείου -

Π.Δ. 48/2012

 Δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο ένα, δύο ή και περισσότερα κείμενα περιορισμένης έκτασης (προτιμότερα τα δύο κείμενα) από τον έντυπο ή/και τον ηλεκτρονικό λόγο, που αναφέρονται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής. Καλό είναι τα κείμενα να σχετίζονται με τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι μαθητές στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς Οι μαθητές καλούνται να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις :  α) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ (π.χ. οπτικές από τις οποίες προσεγγίζεται η πραγματικότητα, επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει κτλ.) (β) σχετικές με ΓΛΩΣΣΙΚΑ (βλ. γνώσεις για τη γλώσσα) ή ΕΞΩΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ (πβ. πολυτροπικότητα) συγκροτούν την κειμενική ιδιαιτερότητα των συγκεκριμένων κειμένων και συνεισφέρουν στη σύνδεση των κειμένων αυτών με την κοινωνική πραγματικότητα όπου ανήκουν.



Τα θέματα αυτά βαθμολογούνται με 40 μονάδες (Α1.=20μ.+Α2=20μ.).

 (γ) ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ, το οποίο, με αφετηρία ένα από τα κείμενα που δίνονται, θα προσαρμόζεται σε διαφορετικό επικοινωνιακό πλαίσιο (π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) και θα ανήκει σε ίδιο ή ενδεχομένως διαφορετικό είδος κειμένου (π.χ. από συνέντευξη σε δοκίμιο, από διαφήμιση σε δοκίμιο με επιχειρηματολογία, από άρθρο εφημερίδας σε αναδιήγηση κτλ.), ή (εναλλακτικά) με αφετηρία τα κείμενα που θα δοθούν να παραγάγουν (αφού μεταβληθεί το επικοινωνιακό πλαίσιο, π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) συγκεκριμένο είδος κειμένου, μέσω του οποίου να

διατυπώνεται η συμφωνία ή διαφωνία τους με θέσεις, απόψεις και στάσεις που προβάλλονται στα κείμενα που έχουν δοθεί.

Το θέμα αυτό βαθμολογείται με 60 μονάδες.

Διδάσκοντας και αξιολογώντας Λογοτεχνία

Αγάθη Γεωργιάδου

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

• Η εξονυχιστική ανάλυση • Η μη ουσιαστική κατανόηση στοιχείων της θεωρίας της λογοτεχνίας • Οι γλωσσικές ελλείψεις των μαθητών

Ερωτήματα



Πώς θα γίνουν οι μαθητές πραγματικοί αναγνώστες της λογοτεχνίας;



Πόσο μετράει η έκφραση;



Πρέπει να αποδεχόμαστε όλες τις ερμηνευτικές εκδοχές των μαθητών;

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

•Καλή ανάγνωση – στην τάξη - ολόκληρου του κειμένου (αν αυτό είναι εφικτό) •Ανταπόκριση των μαθητών στην πρώτη ανάγνωση (αν τους άρεσε κάτι, τους συγκίνησε, προκάλεσε το ενδιαφέρον τους ή έκπληξη / απορία) •Προσπάθεια συγκρότησης σε λογική βάση της αρχικής εμπειρίας. Προσέγγιση με τις κατάλληλες ερωτήσεις (μαιευτική) πριν δοθεί οποιοδήποτε υλικό. Συζήτηση στην τάξη •Εισαγωγές του βιβλίου το βασικό γνωστικό υλικό [ •Σωστή αξιοποίηση του υλικού: οργάνωση – σύνθεση – ανίχνευσή του μέσα στο κείμενο

Έμφαση στην κάθετη ανάπτυξη και όχι στην οριζόντια

Κριτήρια αξιολόγησης

• • Η εγκυρότητα και η τεκμηρίωση της απάντησης σε συνδυασμό με την ποιότητα του λόγου του μαθητή • Γραφή και επαναγραφή της απάντησης • Άρθρωση προσωπικού λόγου

ο εκπαιδευτικός…

• Εφοδιάζει τους μαθητές με «ερμηνευτικές στρατηγικές» και όχι με θησαυρούς πληροφοριών.

• Για να «διαβάσουν» ένα έργο θα πρέπει να έχουν κάποια κλειδιά (εξοικείωση με λογοτεχνικές τεχνικές και συμβάσεις, γνώση κάποιων κωδίκων κλπ)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Προτείνεται η διδασκαλία

ενός ικανού αριθµού κειµένων

σε τρεις διδακτικές ενότητες:

Τα φύλα στη λογοτεχνία Θέατρο

(Α΄ τρίμηνο)

Παράδοση και µοντερνισµός στη νεοελληνική ποίηση (Β΄ τρίμηνο)

(Γ΄ τρίμηνο)

Προσέγγιση

Τα λογοτεχνικά κείμενα προσεγγίζονται με βάση τους άξονες: • Θεματικό • Περιεχομένου • Είδους • Μορφής • δομής

Παιδαγωγικές μέθοδοι

• Η µεθοδολογική προσέγγιση βασίζεται : • στη

διδασκαλία σε οµάδες

και • στη

µέθοδο project

.

Φάσεις ανάγνωσης – α΄ φάση

• Κάθε διδακτική ενότητα ξεκινά µε τη φάση που ονοµάζεται

Πριν από την ανάγνωση.

• Στη φάση αυτή οι μαθητές εξοικειώνονται με έννοιες και ζητήματα (4 περίπου ώρες)

Β΄ φάση

• Στη φάση της κυρίως ανάγνωσης αποκτά ιδιαίτερη σημασία η ομαδική εργασία, η οποία οργανώνεται ως εξής: η τάξη χωρίζεται σε ομάδες και κάθε ομάδα αναλαμβάνει να διαβάσει και να παρουσιάσει ένα διαφορετικό κείμενο. • Εναλλακτικά, οι ομάδες αναλαμβάνουν να διαβάσουν το ίδιο κείμενο με διαφορετικό φύλλο εργασίας.

• Σε κάθε περίπτωση ακολουθεί η σύνθεση των παρουσιάσεων στην ολομέλεια.

Γ΄ φάση

• Είναι η τελευταία φάση, που συνήθως ονοµάζεται:

µετά την ανάγνωση.

• Στη φάση αυτή οι µαθητές µας παράγουν το δικό τους λόγο όχι πια γύρω από τα κείµενα, αλλά γύρω από το θέµα της διδακτικής ενότητας µε την οποία ασχολήθηκαν.

Τελική αξιολόγηση

• Στις γραπτές εξετάσεις στο τέλος της σχολικής χρονιάς, προτείνεται οι µαθητές να εξετάζονται σε στην τάξη.

άγνωστο

λογοτεχνικό κείµενο, οµοειδές ή οµόθεµο µε τις διδακτικές ενότητες που διδάχτηκαν και µε ασκήσεις παρόµοιες µε αυτές που δούλεψαν µέσα

Οι διδακτικές ενότητες Τα φύλα στη Λογοτεχνία (πεζά κυρίως)

• Άξονες • Η πατρική εξουσία • Η γυναίκα • Η μάνα • Οι ρόλοι • Ο έρωτας • Οι σχέσεις

•

Παράδοση και Μοντερνισμός

Συνοπτικός πίνακας των ποιητικών ρευμάτων Ρομαντισμός Παρνασσισμός Συμβολισμός / Νεοσυμβολισμός Μοντερνισμός Υπερρεαλισμός

Ρομαντισμός

• Η πίστη στην απελευθερωτική και δημιουργική δύναμη της φαντασίας και του συναισθήματος • Η αποθέωση της ελευθερίας • Το πάθος και ο λυρισμός • Η τάση προς τον οραματισμό, την αναπόληση και τη νοσταλγία • Βαθιά εκτίμηση της ομορφιάς της φύσης και θέασή της ως πνευματικής δύναμης που παρακινεί σε υψηλές υπερβάσεις.

• Η προτίμηση ορισμένων «σκηνικών», όπως φεγγαρόλουστων τόπων και θαλασσινών τοπίων κ.ά.

• Ο χειμαρρώδης λόγος και ο πλούτος των εκφραστικών μέσων, ιδιαίτερα των εικόνων.

Παρνασσισμός

• Η στροφή προς τον αρχαίο κόσμο • Η χαλιναγώγηση του πάθους και του συναισθήματος • Η έντεχνη επεξεργασία των στίχων, η προσεγμένη ομοιοκαταληξία και την ακρίβεια στην έκφραση (προσπάθεια ποιητών να δώσουν στα ποιήματά τους την ομορφιά ενός αρχαίου αγάλματος) • Ο ηχηρός και ρωμαλέος στίχος • Η προσπάθεια αποτύπωσης του εξωτερικού κόσμου • Η συμπύκνωση των νοημάτων.

Συμβολισμός

• Διακριτική και υποβλητική έκφραση συναισθημάτων • Ποιητικός ρεμβασμός, • Θολές και ακαθόριστες εικόνες, • Κλίμα μελαγχολίας και • Μουσικότητα του στίχου.

Νεοσυμβολισμός

• Ρήγμα στην παράδοση με διάσπαση των μέτρων και ρυθμών και εισαγωγή πεζολογικών στοιχείων • Χρήση «αντιλυρικών» λέξεων, που χαλαρώνουν τη νοηματική συνοχή του στίχου • Κλίμα διάλυσης και απαισιοδοξίας • Αίσθημα κόπωσης από τη ζωή και τάση φυγής

Μοντερνισμός

• • • • • • • • • • • Η επιθυμία για απελευθέρωση της ατομικότητας του ανθρώπου Η συνειρμική λειτουργία της μνήμης Η ερμητικότητα, η σκοτεινότητα, η αφαίρεση και το δραματικό στοιχείο της γραφής.

Η ενσωμάτωση στο μοντέρνο ποιητικό λόγο ζωντανών στοιχείων της παράδοσης (ποιητικού ρυθμού, υιοθέτηση της γλώσσας της δημοτικής ποίησης κ.ά.) Η συμφιλίωση του θέματος με την απόλυτη καθαρότητα της εικόνας.

Μια εγγενής μουσικότητα, που αναβρύζει απ’ ευθείας από τον ποιητικό λόγο.

Η χρήση μυθικών υπαινιγμών και αναφορών στο αρχαίο παρελθόν. Η έμφαση στο τοπίο και στο φως Η αναπόληση του παρελθόντος με ένα αίσθημα μελαγχολίας, που οφείλεται στο βάθεμα της αυτογνωσίας και στην αναζήτηση μιας αυθεντικής ζωής.

Η κυριαρχία της έννοιας του τραγικού, της τραγικής θεώρησης της ιστορίας.

Η επιλογή μορφικών ελευθεριών.

Υπερρεαλισμός

• • • • • • • • • Συνειρμική σύνθεση σκηνών, όπως ακριβώς γίνεται στην κατάσταση του ονείρου. Απουσία αισθητικής επεξεργασίας του στίχου Απρόοπτο και ειρωνικό στοιχείο Γλωσσικές ανατροπές Καταγραφή μιας ψυχικής πραγματικότητας. Οι λέξεις αποκτούν μια δική τους ακριβολογία και αυτοδυναμία και παραπέμπουν στο μυστικό κόσμο του ασυνειδήτου.

Εικονοπλαστική φαντασία Υποτυπώδης στίξη Αποθέωση των αισθήσεων

Άξονες σύγκρισης παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης            

Στίχος Στροφή Μέτρο Ομοιοκαταληξία Τίτλος Νοηματική αλληλουχία Θέματα / Μοτίβα Λυρισμός Δραματικότητα Στίξη Λεξιλόγιο Σύνταξη

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ Π.Δ. 48/2012 ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΟ

Διδώς Σωτηρίου,

Ματωμένα χώματα

(απόσπασμα)

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/eb ook/show.php/DSGL105/229/1685,5377/extra s/texts/indexc_1_parallilo_keimeno1.html

Διδώς Σωτηρίου,

Ματωμένα χώματα

(απόσπασμα)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

• 1 (α) Το απόσπασμα προέρχεται από το μυθιστόρημα της Διδώς Σωτηρίου

Ματωμένα χώματα

χρόνια των αρχών του 20 προσωπικότητάς του; ου (1962), το οποίο αναφέρεται στη μικρασιατική τραγωδία και στα δύσκολα αιώνα: πολέμους (Βαλκανικοί, Α΄ Παγκόσμιος), στερήσεις, προσπάθειες για οικονομική ανασυγκρότηση κλπ). Μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο, πώς σκιαγραφείται η προσωπικότητα του πατέρα και πώς κατά την άποψή σας συνέβαλαν οι ιστορικές συνθήκες στη διαμόρφωση της • (25 μόρια)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

• 1 (β) Συμφωνείτε με τη συμπεριφορά του πατέρα προς τα παιδιά του; Ποια θα ήταν η δική σας αντίδραση σε ένα ανάλογο περιστατικό σήμερα (δηλαδή αν σας στερούσαν οι γονείς σας κάτι που θέλετε πάρα πολύ …..); • (25 μόρια)

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ

1 (α) Πώς σκιαγραφείται η προσωπικότητα και ο ρόλος της μητέρας στο αφήγημα; Ποια είναι η σχέση της με τον πατέρα; 1 (β) Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι ο κόσμος έχει άλλη γνώμη για τον πατέρα από αυτήν που εκφράζει ο γιος και αφηγητής; Πώς τον κρίνετε με τα δεδομένα της εποχής μας;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

• 2 (α) Αναδιηγηθείτε το επεισόδιο με τη μαϊμού και το μεταλλίκι από την οπτική γωνία της μητέρας. • (25 μόρια) • 2 (β) Αν ήσαστε εσείς ο αφηγητής της ιστορίας, τι θα γράφατε για το επεισόδιο με το μεταλλίκι στο ημερολόγιό σας το ίδιο βράδυ; • (25 μόρια)

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ

2 (α) Ποια είναι η οπτική γωνία της αφήγησης; Αν αλλάζατε την οπτική γωνία, ποιο από τα πρόσωπα της ιστορίας θα επιλέγατε ως αφηγητή και γιατί; 2 (β) Για ποιους λόγους κατά τη γνώμη σας ο πατέρας περιφρονούσε τα παιχνίδια και θύμωσε για την αγορά παιχνιδιών αντί τετραδίων και βιβλίων;

Ποιητικά κείμενα

• Παράδοση και Μοντερνισμός

1. Κώστας Καρυωτάκης Τελευταίο ταξίδι

• Kαλό ταξίδι, αλαργινό καράβι μου, στου απείρου και στης νυχτός την αγκαλιά, με τα χρυσά σου φώτα!

Nα 'μουν στην πλώρη σου ήθελα, για να κοιτάζω γύρου σε λιτανεία να περνούν τα ονείρατα τα πρώτα.

H τρικυμία στο πέλαγος και στη ζωή να παύει, μακριά μαζί σου φεύγοντας πέτρα να ρίχνω πίσω, να μου λικνίζεις την αιώνια θλίψη μου, καράβι, δίχως να ξέρω πού με πας και δίχως να γυρίσω!

2. Κ. Π. Καβάφης Η Πόλις

Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.

Κάθε προσπάθειά μου μια καταδίκη είναι γραφτή· κ’ είν’ η καρδιά μου –σαν νεκρός– θαμένη.

Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.

Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ, που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.» Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θα βρεις άλλες θάλασσες.

Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς· και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.

Πάντα στην πόλι αυτή θα φτάνεις. Για τα αλλού –μη ελπίζεις– δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.

Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ στην κώχη τούτη τη μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.

3. Γιάννης Ρίτσος Το Εμβατήριο του ωκεανού (απόσπασμα)

Νυχτερινό λιμάνι φώτα πνιγμένα στα νερά πρόσωπα δίχως μνήμη και συνέχεια κι ύστερα βυθισμένα στη σκιά του ταξιδιού λοξά ιστία με κρεμασμένες λάμπες ονείρου σαν τις ραγισμένες φτερούγες των αγγέλων που αμάρτησαν οι στρατιώτες με τις κάσκες ανάμεσα στη νύχτα και στο κάρβουνο τραυματισμένα χέρια σαν τη συγνώμη που έφτασεν αργά.

Αιχμάλωτοι δεμένοι στις άγκυρες ένας κρίκος γύρω στο λαιμό του ορίζοντα κι άλλες αλυσίδες εκεί στα πόδια των παιδιών και στα χέρια της αυγής που κρατούν μια μαργαρίτα.

Κ' είναι τα κατάρτια που επιμένουνε να μετρήσουν τ' άστρα με τη βοήθεια της ήρεμης ανάμνησης μια ανθοδέσμη γλάρων στην αυγινή ευδία.

Φεύγει το χρώμα απ' το πρόσωπο της ημέρας και το φως δε βρίσκει ένα άγαλμα να κλειστεί να δοξαστεί να γαληνέψει.

Θα υποθάλπουμε λοιπόν ακόμη την ανοιχτή πληγή του ήλιου που αναβρύζει σπόρους λουλουδιών στην ίδια πορεία στην ίδια ερώτηση στις γόνιμες φλέβες της άνοιξης που επαναλαμβάνει τους γύρους των χελιδονιών γράφοντας ερωτικά μηδέν στο ακατανίκητο στερέωμα;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

• 1 (α) Με δεδομένο ότι τα κύρια γνωρίσματα της μοντέρνας ποίησης που την διαφοροποιούν από την παραδοσιακή είναι: α. το «σπάσιμο» της παραδοσιακής στιχουργικής και β. η εκφραστική τόλμη, να επισημάνετε ποιο είναι το πιο μοντέρνο και ποιο το πιο παραδοσιακό ποίημα από τα τρία που σας δόθηκαν (αιτιολογώντας την απάντησή σας).

• (30 μόρια) • 1 (β) Σε ποιο λογοτεχνικό ρεύμα μπορεί να ενταχθεί το ποίημα του Καρυωτάκη και ποια χαρακτηριστικά του το τοποθετούν στο ρεύμα αυτό; • (20 μόρια)

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ

1 (α) Θέμα και των τριών ποιημάτων είναι ένα ταξίδι: ποιο ποίημα χρησιμοποιεί πιο μοντέρνα γραφή για να το απεικονίσει και πιο είναι πιο κοντά στην παραδοσιακή ποιητική γραφή; Αιτιολογήστε σύντομα την άποψή σας.

1 (β) Ποια από τα χαρακτηριστικά του μοντερνισμού (λ.χ. ελεύθερος στίχος, αφηγηματικότητα, εκφραστική τόλμη, χρήση «αντιποιητικών» λέξεων, κυριαρχία της εικόνας, πολυσημία, ελλειπτικότητα, συμπύκνωση ιδεών κλπ..) μπορείτε να ανιχνεύσετε στο ποίημα του Καβάφη;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

2 (α) Εντοπίστε στα τρία ποιήματα 5 ποιητικές λέξεις και 5 καθημερινές.

Ποιος ποιητής κατά τη γνώμη σας χρησιμοποιεί πιο προσδίδουν στο ποίημα; « ποιητικές » λέξεις και τι τόνο Καθημερινές λέξεις Ποιητικές λέξεις (25 μόρια) (25 μόρια)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

• 2 (β) Με δεδομένο ότι η δραματικότητα έχει σχέση με τη θεατρικότητα ενός έργου, με την κειμενική του δράση, ποιο από τα παραπάνω ποιήματα θεωρείτε πιο δραματικό και γιατί; • (25 μόρια)

Διδακτικές ενότητες Β΄ Λυκείου

• • • Βασικός σκοπός των διδακτικών ενοτήτων είναι η συνέχεια των διδακτικών πρακτικών που ξεκίνησαν κατά το σχολικό έτος 2011-12 στην Α΄ Λυκείου στο πλαίσιο του νέου Προγράμματος Σπουδών. Η επιλογή βασίστηκε στις αρχές και τα του νέου ΠΣ της Α΄ Λυκείου που αποτελεί γέφυρα με το Γυμνάσιο και σε όσα θα ακολουθήσουν στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου.

Οι ενότητες στη Β΄ Λυκείου στοχεύουν στην εμβάθυνση σε όσα διδάχτηκαν στην Α΄ Λυκείου, δηλ. δίνουν έμφαση στην ανάλυση βασικών στοιχείων του πεζού και του ποιητικού λόγου, γνωρίζουν και άλλα λογοτεχνικά κινήματα και εμβαθύνουν περισσότερο στην εξέλιξη της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Σας ευχαριστώ!