Transcript Πετμεζίδου_Διαφάνειες

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ /
ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ
ΦΤΩΧΕΙΑΣ & ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ
ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ
Μαρία Πετμεζίδου
Καθηγήτρια Δημοκριτείου Πανμίου Θράκης
CROP Fellow (International Social Science Council
/Comparative Research on Poverty)
Η εισήγηση αποτελείται από δύο ενότητες:
(Α) Τύπος Κοινωνικού Κράτους &
Αποτελεσματικότητα Κοινωνικών
Παροχών για την Καταπολέμηση της
Φτώχειας & του Κοινωνικού Αποκλεισμού
(Β) Διαδικασία Κοινωνικού Σχεδιασμού –
Τεκμηριωμένη Άσκηση Πολιτικής
(evidence-based policy)
Τύποι Κοινωνικού Κράτους
1. Το σοσιαλδημοκρατικό κοινωνικό
κράτος (Σκανδιναβικές χώρες)
2. Το συντηρητικό-κορπορατιστικό
κοινωνικό κράτος (Γερμανία, Αυστρία,
Γαλλία, Βέλγιο)
3. Το φιλελεύθερο κοινωνικό κράτος
(Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία)
4. Το Νοτιο-ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος
(Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία)
Σοσιαλδημοκρατικό κοινωνικό κράτος
Γενναιόδωρες παροχές καθολικού
χαρακτήρα (μονάδα αναφοράς το άτομο)
Ουσιαστική και ευρεία αναδιανεμητική
επίδραση (υψηλό επίπεδο φορολογίας)
Προώθηση πολιτικής ισότητας μεταξύ
ανδρών και γυναικών
Συντηρητικό-κορπορατιστικό
κοινωνικό κράτος
Ευρεία κάλυψη του πληθυσμού &
γενναιόδωρες παροχές
Σύνδεση, ωστόσο, των παροχών με την
κοινωνικο-επαγγελματική θέση και
εργασιακή καριέρα του ατόμου
Μονάδα αναφοράς η οικογένεια
Φιλελεύθερο κοινωνικό κράτος
Υπολειμματικό κοινωνικό κράτος (ενθαρρύνει
την αγορά, είτε παθητικά -εξασφαλίζοντας μόνον ένα
ελάχιστο-, είτε ενεργητικά -επιδοτώντας ιδιωτικά
προγράμματα πρόνοιας)
 Το κράτος αναλαμβάνει αρμοδιότητες για την
προώθηση της ευημερίας μόνον όταν η
οικογένεια και η αγορά αποτυγχάνουν
Λιτές παροχές με βάση τον έλεγχο των πόρων
(means-testing)
Στιγματισμός των αποδεκτών
Νοτιο-ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος
Καθυστερημένη ανάπτυξη, μεγάλα κενά
στην κοινωνική προστασία (που
αναλαμβάνει η οικογένεια)
Περιορισμένη σημασία της αρχής της
καθολικότητας
Υψηλός βαθμός κατακερματισμού και
πόλωσης του συστήματος κοινωνικής
ασφάλειας
Ποια είναι η αποτελεσματικότητα
της κοινωνικής πολιτικής (των
κοινωνικών δαπανών) ως προς
την μείωση της φτώχειας σε κάθε
ένα από τους τέσσερις αυτούς
τύπους κοινωνικού κράτους;
•Στοιχεία που αφορούν την
περίοδο 1999-2008
Κατά κεφαλή κοινωνική δαπάνη & ΑΕΠ (σε ΜΑΔ) [χάσμα (α)*= σε
σχέση με την υψηλότερη κατά κεφαλή κοιν. δαπάνη / χάσμα (β)**=
σε σχέση με την μέση κατά κεφαλή κοιν. δαπάνη, ΕΕ-15 ]
1996/
2007*
1996/
2007**
Κατά κεφ.
ΑΕΠ
2007 (%)
5720
41/62
53/77
84
5502
6773
71/73
90/91
94
3045
3762
5526
48/59
61/74
96
Πορτογαλία
2336
3230
4701
37/51
47/63
71
Γερμανία
5753
6616
7943
90/85
116/106
105
ΗΒ
4863
5989
7455
78/80
98/100
107
Δανία
6367
7235
8630
100/93 128/116
110
EU-15
4973
5892
7464
-
-
-
Κύπρος
-
2500
4176
-/48
-/56
85
1996
2000
2007
(κατά κεφ.
κοιν. δαπ.
ΜΑΔ)
(κατά κεφ.
κοιν. δαπ.
ΜΑΔ)
(κατά κεφ.
κοιν. δαπ.
ΜΑΔ)
Ελλάδα
2636
3760
Ιταλία
4500
Ισπανία
Πηγή: Eurostat
ΠΟΣΟΣΤΟ ΦΤΩΧΕΙΑΣ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ
ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ, 1999
Πριν τις κοινωνικές
μεταβιβάσεις
50
45
40
38
35
30
39
39
41
12
16
16
17
24
6
3
2
6
19
18
16
15
15
5
10
19
11
19
Μετά τις λοιπές
κοιν. μεταβ.
11
9
12
10
13
13
12
12
10
Μετά τις
συντάξεις
12
14
9
15
33
7
15
19
34
12
8
4
21
15
37
11
1
21
40
35
20
15
10
40
43
42
30
25
20
41
18
11
11
0
al
ce
ee
tug
r
r
G
Po
ai n
Sp
ly
Ita
us
pr
y
C
lta
Ma
an
Fr
ce
Ge
y
an
rm
B
iu
elg
m
t
Ne
r la
he
s
nd
ite
Un
d
ng
Ki
m
do
Ir e
lan
d
la
Fin
nd
r
ma
n
De
k
Πηγή: Papatheodorou & Petmesidou 2006 & Eurostat
ed
Sw
en
ΠΟΣΟΣΤΟ ΦΤΩΧΕΙΑΣ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΙΣ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ, 2008
Πριν τις κοινωνικές
μεταβιβάσεις
50
45
42
45
43
41
40
44
42
38
36
35
18
17
30
14
35
22
20
19
15
13
5
6
5
8
10
9
12
14
9
14
16
16 Μετά τις λοιπές
14
12
12
κοιν. μεταβ.
9
20
19
20
19
16
15
5
13
15
19
15
16
11
0
ce
ee
Gr
al
tug
r
Po
a in
Sp
ly
Ita
us
pr
Cy
Πηγή: Eurostat
lta
Ma
Μετά τις
συντάξεις
19
12
15
10
12
10
5
37
15
8
3
42
40
8
29
25
20
42
41
y
om
ds
ce
an
gd
ium
an
l
n
m
an
g
r
i
l
r
r
F
Be
the
Ge
dK
Ne
ite
Un
l
Ire
d
an
d
en
ark
lan
ed
nm
w
e
Fin
S
D
Δείκτης απόδοσης ως προς τους στόχους της «Στρατηγικής της
Λισαβόνας» και εισοδηματική ανισότητα (2004)
Δείκτης απόδοσης (2004)
6,00
Φινλανδία
Δανία
Σουηδία
5,50
Ολλανδία
Αυστρία
5,00
4,50
Ηνωμένο Βασίλειο
Γερμανία
Γαλλία
Βέλγιο
Ιρλανδία
Σλοβενία
Τσεχία
Ουγγαρία
4,00
3,50
Ισπανία
Ιταλία
Πορτογαλία
Ελλάδα
Λιθουανία
Πολωνία
Ρουμανία
Βουλγαρία
3,00
2
3
4
5
6
7
8
Αναλογία υψηλότερου προς κατώτερο εισοδηματικό πενθημόριο
(2003)
Πηγή: World Economic Forum 2004 και Eurostat
Δείκτης απόδοσης ως προς τους στόχους της «Στρατηγικής
της Λισαβόνας» και εισοδηματική ανισότητα (2008)
6,00
Σουηδία
Δανία
Δείκτης απόδοσης (2008)
5,50
5,00
Φινλανδία
Ολλανδία
Αυστρία
Γερμανία
Γαλλία
Βέλγιο
Ιρλανδία
Σλοβενία
Κύπρος
Τσεχία
4,50
Ηνωμένο Βασίλειο
Ισπανία
Πορτογαλία
Ουγγαρία
Ιταλία
4,00
Ελλάδα
Ρουμανία
Βουλγαρία
Πολωνία
3,50
3,00
2
3
4
5
6
7
Aναλογία υψηλότερου προς κατώτερο εισοδηματικό πενθημόριο
(2008)
Πηγή: World Economic Forum 2008 και Eurostat
8
Δείκτης «κοινωνικής ενσωμάτωσης» και κατά κεφαλή
κοινωνική δαπάνη σε ΜΑΔ, 2008
10500
Ολλανδία
Αυστρία
Γαλλία
Βέλγιο
Γερμανία
Ην. Βασίλειο
Ιρλανδία
9500
8500
7500
6500
Ιταλία
5500
Ελλάδα
4500
Δανία
Φινλανδία
Ισπανία
Σειρά1
Σλοβενία
Πορτογαλία
Κύπρος
Τσεχία
Ουγγαρία
3500
Σουηδία
Πολωνία
2500
Βουλγαρία
1500
Ρουμανία
500
3
3,5
4
4,5
5
5,5
Πηγή: World Economic Forum 2008 και Eurostat
6
Κοινωνικός σχεδιασμός, τεκμηριωμένη πολιτική και
μέτρηση αποτελεσμάτων στο πεδίο της κοινωνικής
προστασίας
(EVIDENCE-BASED POLICY, EVIDENCE-BASED
GOVERNMENT INTERVENTION)

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ (Ή «ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗΣ
ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ») ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟΝ
ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
ΜΕ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ, ΤΗΝ
ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ
ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ/
ΜΕΤΡΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ
Στο πλαίσιο αυτό απαιτούνται δύο μορφές
τεκμηρίωσης:
(1) Τεκμηρίωση που προωθεί την «λογοδοσία» σε
σχέση με τα αποτελέσματα (τεκμηρίωση σχετικά
με το αν η κυβέρνηση λειτουργεί
αποτελεσματικά)
-Ποσοτικοί στόχοι, δείκτες απόδοσης
(2) Τεκμηρίωση για το κατά πόσο οι παρεμβάσεις &
τα προγράμματα λειτουργούν αποτελεσματικά
κάτω από διαφορετικές συνθήκες
-Γνώση σχετικά με το πώς οι παρεμβάσεις / τα
προγράμματα επιφέρουν επιδιωκόμενες αλλαγές
Η τεκμηριωμένη άσκηση πολιτικής σημαίνει
ότι:
•Οι επιλογές μέτρων πολιτικής
υποστηρίζονται από τα ευρήματα
συστηματικής έρευνας (research
evidence) – η οποία προηγείται της
λήψης αποφάσεων
•Τα μέτρα / οι δράσεις που επιλέγονται
εφαρμόζονται μέσα από μια συνεχή
διαδικασία συστηματικής αξιολόγησης
Ο κλασικός κύκλος του σχεδιασμού και η σημασία της
τεκμηρίωσης σε όλες τις φάσεις
τεκμηρίωση προβλημάτων/
εκτίμηση αναγκών
Τελική
αξιολόγηση
αποτελεσμάτων
Εφαρμογή & βήμα-βήμα
αξιολόγηση των δράσεων
αναζήτηση ερευνών
για την
αποτελεσματικότητα
παρεμβάσεων σε
παρόμοια προβλήματα
Καθορισμός στόχων &
σχεδιασμός παρέμβασης μέσα
από μια διαδικασία “policy
learning”
Πειραματική εφαρμογή
(Piloting & testing) πριν
την εφαρμογή σε εθνική
κλίμακα)
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΜΕ
ΣΤΟΧΟ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΤΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ
(WHAT WORKS)
Ανάγκες
Κοινωνικο-οικονομικά
προβλήματα
Ίση μεταχείριση
ομάδων με
παρόμοιες
ανάγκες,
προσιτότητα
Στόχοι
Συνάφεια,
Καταλληλότητα
Εισροές
Επιπτώσεις
Αποτελέσματα
Δράσεις
Απόδοση
Αποτελεσματικότητα
Χρησιμότητα και Διατηρησιμότητα
Εκροές
Συμπερασματικά:
Η «τεκμηριωμένη» άσκηση πολιτικής (evidence-based
policy) και η «μέτρηση» αποτελεσμάτων προωθούν την
εκμάθηση στο πεδίο άσκησης πολιτικής (policy learning),
διαδικασία η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής
στρατηγικής για την καταπολέμηση της φτώχειας και του
κοινωνικού αποκλεισμού.
Ειδικά σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της φτώχειας και
του κοινωνικού αποκλεισμού, όπου απαιτείται μια
ολοκληρωμένη προσέγγιση (σε εθνικό και Ευρωπαϊκό
επίπεδο), μέσα από τον διάλογο, την ανταλλαγή πληροφοριών
και «βέλτιστων πρακτικών» καθώς και την πολύπλευρη
συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, η συστηματική
σύνδεση της πολιτικής με την έρευνα καθίσταται απολύτως
αναγκαία.