Case-Study Örnek olay (Durum) Çalışması

Mehmet KOÇYİĞİT

Durum Çalışması

 Örnekolay tarama modelleri evrendeki belli bir ünitenin (birey, aile okul, hastahane dernek vb. nin), derinliğine ve genişliğine, kendisini ve çevresi ile olan ilişkilerini belirleyerek, o ünite hakkında bir yargıya varmayı amaçlayan tarama düzenlemeleridir(Karasar, 2005 :86)

 Durum çalışması bir fenomenin bir ya da birkaç örneğinin derinlemesine çalışıldığı araştırma yaklaşımıdır. Modern sosyal bilimlerin başlangıcında baskın bir yöntemken 2, dünya savasından sonra nicel metodlar, en azından metodolojistler arasında baskın hale geldi (Given, 2008).

 Bu dönemde bile önemli çalışmalardan bazıları durum çalışması yaklaşımıyla klasik çalışmalar arasına girmiştir. Son yıllarda ise sadece durum çalışmalarının birçok disiplinde yeniden canlanması değil, bu yaklaşıma görülmemiş bir yansıma(kırılma) ya şahit oluyoruz (Given, 2008)

 Durum çalışmaları insanların, konuların, sorunların, ya da programların yakından incelenmesini içerebilir. Bir okuldaki öğrencilerin deneyimleri, başka bir okulda kopya çekme vs. Bu olgular İçerik ve karakterlerinde tek olan özel durumlar olarak bilinir (Hays, 2004).

 Durum çalışmaları etnografyalardan farklı olarak daha kısa zamanda, belki yılda birkaç hafta, odaklanmış sorulara derinlikli tasvirler ve yorumlamalar getirmeye çalışırlar. Etnografyalar daha kapsamlı sorular sormaya bir yıl veya daha fazla sürebilecek, gözlemlemeye, uygulamaları ve inançları açıklamaya, kültürel yorumlar çıkarmaya eğilimlidir.

 Ek olarak, biyografiler ve diğer tarihsel araştırma yaklaşımlarından farklı olarak durum çalışmaları güncel durumları aydınlanma ve anlama amacıyla araştırır. (Hays, 2004 :218)

 Durum çalışmalarının büyük bölümünde genelleme bir amaç değildir, çünkü her durumun kendi eşsizliğini keşfetmek temel amaçtır. Örnek olay araştırıcıları her durumu yeni ve sıra dışı etkileşimler, olaylar, açıklamalar, yorumlamalar ve etki tepki ilişkileri ortaya çıkarmak umuduyla incelerler.

 Fakat genellemeler aynı fenomen üzerine birkaç çalışmaya dayandırıldığında oldukça mümkündür. Ek olarak araştırmanın okuyucuları da sık sık kendi deneyimlerini durum raporlarına anlam vermek için, muhakemelerini durumu anlayışlarını geliştirmek ve karşılaştıkları benzer durumlarla kıyaslamak için kullanırlar.

 Evaluation studies den farklı olarak örnekolay araştırmaları genellikle anlamın ve değerin kararlaştırılması işini kendi naturalistik değerlendirmelerini durum çalışmasındaki bilgi üzerine yapılandırabilecek tüketiciye ya da okuyucuya bırakır(Hays, 2004 :219)

Durum Çalışmasına yönelik Önyargılar

   Durum çalışması yanlıdır, Durum çalışması genellemelere izin vermez, Durum çalışması uzun zaman alır (Yin 1984 akt. Yıldırım ve Şimşek 2008 :279)

  

Durum Çalışmasına yönelik yanlış anlamalar

Genel, teorik (contexte bağlı olmayan) bilgi somut, pratik, (contexte bağlı) bilgiden daha değerlidir.

Bireysel bir durumla genelleme yapılamaz, öyleyse durum çalışmaları bilime katkı sağlayamaz Durum çalışmaları en çok hipotez üretmek için kullanışlı iken, ki bu da bilimsel araştırma bütününün ilk evresindedir, diğer metodlar hipotez testi ve teori inşası için daha uygundur.

  Durum çalışmaları onaylanmaya meyillidir, bu araştırmacının önyargılı kavramlarını doğrulamak için bir eğilimdir.

Spesifik durum çalışmaları üzerine, genel önermeler ve teoriler geliştirmek ve özetlemek genelde zordur (Flyvbjerg, 2006 :221)

Durum Çalışmasının Planlanması

• • • • •  Durum çalışmasının dizaynında araştırma deseninin 5 önemli öğesini Yin (1994 :20, akt. Tellis) şöyle sıralamıştır: Çalışmanın soruları, Eğer varsa önermeleri Analiz birimleri Verileri önermeye bağlayan mantık Bulguları yorumlamada kriterler.

• • • •  Her araştırma deseni en azından şu dört soruyu hedef alır; Çalışılacak (araştırılacak) sorular nelerdir?, Hangi tür veriler bu sorularla ilgilidir?

Toplanacak veri ne olmalıdır?

Sonuçlar nasıl analiz edilecektir?(Yıldırım ve Şimşek 2008 :280)

• • • • • • • •

Durum Çalışmasında izlenebilecek aşamalar

Araştırma sorularının geliştirilmesi, Araştırma alt problemlerinin geliştirilmesi (varsa) Analiz biriminin saptanması Çalışılacak durumun belirlenmesi Araştırmaya katılacak bireylerin seçimi, Verinin toplanması ve alt problemlerle ilişkilendirilmesi Verinin analizi ve yorumlanması Çalışmanın raporlaştırılması(Yıldırım ve Şimşek 2008 :281)

Durum Çalışması Türleri

  Açıklayıcı: Bu tür eğer survey veya deneysel stratejiler için çok komplike olan gerçek hayat müdahalelerinin tahmin edilen nedensel bağlantılarını arayan bir soruya cevap aranıyorsa kullanılır. Keşifçi: Değerlendirilen müdahale açık, tek tür çıktılara sahip değilse bu durumları keşfetmede kullanılır

  Tasvirci/betimci: Bir müdahale ya da fenomeni ve içinde ortaya çıktığı gerçek hayat contextini tasvir etmek için, Çoklu-durum çalışmaları Durumlar içinde ve arasındaki farklılıkları keşfetme şansı verir. Amaç durumlar arası bulguları kopyalamak/türetmektir. Karşılaştırma yapılacak durumların çok dikkatle seçilmesi elzemdir, ki araştırmacı durumlar arası benzer sonuçları ya da bir teoriye dayalı tezat oluşturanları tahmin edebilsin

 İçsel: Duruma özel ilgisi olan araştırmacılar durumu daha iyi anlamak söz konusu olduğunda kullanmalı. Durumun benzer ya da özel olması değil, ilgi konusu olması önemlidir. Amaç soyut bir yapıyı anlamakya da soysal fenomeni anlamak değildir, amaç bir teori oluşturmak da değildir,( fakat bu da bir seçenektir)

  Aygıtsal: Durum ikinci ilgi sırasındadır, destekleyici bir rol oynar, başka bir şeyi anlamamıza yardım eder.

Kollektif: Doğası ve tasviri çoklu durum çalışmalarına benzerdir.

(Baxter 547-549 Tablo 2 Farklı durum çalışması tiplerinin tanım ve örnekleri ‘nden özetlenmiştir.)

• • • • 

Durum çalışmasında geçerlik, güvenirlik ve genelleme

Sıkça eleştiri konusu olan geçerlik ve güvenirlik konusunda alınabilecek bazı önlemler vardır: Çalışılan durumun süresi uzatılabilir Veri toplanırken veri çeşitlemesi(birden fazla yöntem) kullanılabilir Temel sonuçlar araştırmaya katılan bireylerle paylaşılabilir, amaç bir durumu irdelemekse bunda bir sakınca yoktur Aynı alanda diğer araştırmacıların görüşlerine başvurulabilir (Merriam, 1990 akt. Yıldırım ve Şimşek 2008 :288)

• • •   Yin (1984) bir araştırma deseninin niteliğinin artırılabilmesi için şu 4 özelliğe bakılması gerektiğini belirtmektedir: Yapı geçerliği: Çoğu kişi durum çalışmasında işe vuruk ölçütlerin olmadığına ve veri toplama sırasında araştırmacının öznel yargılarının işe karırştığına inanır. Bu iyi planlanmış bir çalışma için haksız bir eleştridir. Bunu artırmak için * Birden fazla veri türü kullanılabilir Verilere ilişkin kanıt zinciri oluşturulabilir Çalışma kendinden veri toplanmış bir kişiye okutulup görüş alınabilir (Yıldırım ve Şimşek 2008 :289)

 İç geçerlik: Araştırmada yapılan çıkarımlar ve ne derecede geçerli oldukları ile ilgilidir. Durum çalışması yapan kişinin bulduğu sonuçlara nasıl ulaştığını açık seçik ortaya koyması ve kanıtlarını diğer kişilerin ulaşabileceği biçimde sunması gerekir

 Dış geçerlik: Daha çok bir araştırmanın sonuçlarının genellenmesi ile ilgilidir. Pek çok kişi durum çalışmalarının sonuçlarının genellemeyeceğini iddia eder. Ama burada yapılan genelleme anket çalışmalarında olduğu gibi bir evrene değil, bir kurama yapılmaktadır (analitik genelleme)

• • • •  Güvenirlik: Yapılmış bir çalışmanın başka bir araştırmacı tarafından aynı biçimde tekrar edildiğinde aynı veya benzer sonuçlar vermesi ile ilgilidir. Durum çalışmasında araştırmacı İzlenen süreçleri açıkça tanımlamalı, İlgili dokümanlarla desteklemeli, Araştırmasını bir sistem içinde kademeli olarak geliştirmeli ve bunu sunmalı, Gerektiğinde başka araştırmacıların kullanabileceği/kontrol edebileceği bir veri tabanı oluşturmalıdır (Yıldırım ve Şimşek 2008 :289 290)

Durum çalışmalarında kaynaklar

• • •  Stake (1995) , ve Yin (1994) durum çalışmalarında en az altı kanıt kaynağı belirlemişlerdir: Dokümanlar (mektuplar, ajandalar, gazete makaleleri vs.) Arşiv kayıtları (isim listeleri araştırma verileri vs.) Görüşmeler (açık uçlu, odaklanmış, yapılandırılmış ya da survey)

• • • Doğrudan gözlem (birden fazla gözlemci olursa güvenirlik artar) Katılımcı gözlem (genelde yakın civarın neighborhood-, ya da grupların gözlenmesinde kullanılır) Fiziksel objeler (Çalışma boyunca saha ziyareti sırasında araştırmacı tarafından toplanabilecek fiziksel kanıtlardır (akt. Tellis, 1997)

Durum çalışması desenleri

• • •  Bütüncül Tek Durum Deseni: Tek bir analiz birimi (bir birey, bir kurum vs.) vardır İyi formüle edilmiş bir kuramın teyit edilmesi veya çürütülmesi amacıyla, Aşırı, aykırı ya da kendine özgü durumların araştırılmasında Daha önce kimsenin ulaşamadığı, veya çalışmadığı durumlarda kullanılabilir.

•  İç içe geçmiş tek durum deseni: Tek bir durum içinde birden fazla alt tabaka veya birim olabilir. Ör: okulu araştıran bir araştırmacının okulun tüm katmanlarından veri toplaması gereklidir.

•  Bütüncül Çoklu durum deseni Her bir durum kendi başına bütüncül olarak ele alınır ve daha sonra birbiriyle karşılaştırılır

•  İç içe geçmiş çoklu durum deseni Yine birden fazla durum söz konusudur ancak ele alınan her bir durum kendi içinde alt birimlere ayrılarak çalışılabilir( Yıldırım ve Şimşek 2008 :290-292) Baxter ve Jack de makalelerinde Yin (2003) den de aktararak bu türlerden ilk üçünden bahsetmişlerdir (Baxter and Jack, 2008)

Durum Çalışmasını Raporlaştırma

  Durum çalışmasını raporlaştırmanın doğru bir yolu yoktur. Fakat bazıları, kronolojik rapor oluşturarak okuyucuya hikayeleme ya da her önermeye gönderme yapma gibi yöntemler önermişlerdir. Yeni araştırmacıları bekleyen risklerden biri araştırma sorusundan uzak ilgi çekici lüzumsuz veriler arasında kaybolmaktır (Baxter ve Jack, 2008 :555)

      

Yararlanılan Kaynaklar

Baxter, P., Jack, S. (2008) Qualitative Case Study Methodology: Study Design and mplementation for Novice Researchers Volume 13 Number 4 December 544-559 http://www.nova.edu/ssss/QR/QR13-4/baxter.pdf

The Qualitative Report Flyvbjerg B. (2006) Five Misunderstandings About Case-Study Research Qualitative Inquiry Volume 12 Number 2 April 219-245 Sage Publications 10.1177/1077800405284363 http://qix.sagepub.com

hosted at http://online.sagepub.com

Given L. M. (Ed.) (2008) The Sage encyclopedia of qualitative research methods (Vols. 1&2). U.S.A Sage publications Hays P. A. (2004) Case Study Research. deMarrais K. & Lapan S.D. (Ed.) Foundations for Research: Methods of Inquiry in Education and The Social Sciences (s. 218- 234) LEA Karasar N. (2005) Dağ.

Bilimsel Araştırma Yöntemi Tellis W. (1997) Introduction to Case Study (15. baskı) Ankara Nobel yay. 3, Number 2, July http://www.nova.edu/ssss/QR/QR3-2/tellis1.html Yıldırım A., Şimşek H. (2008) (7. Baskı) Ankara Seçkin Yay.

The Qualitative Report , Volume Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri