Transcript Upodobnienia pod względem dźwięczności

Upodobnienia
pod względem dźwięczności
Różnice między wymową a pisownią powodują
zjawisko fonetyczne, które nazywamy
upodobnieniem pod względem dźwięczności.
Np. przyszłość, wtorek, kwiat, jakby, prośba, trzeba, słodki
Zjawisko upodobnienia
pod względem dźwięczności
zachodzi
na początku i w środku wyrazu.
Jeśli spółgłoska dźwięczna traci swoją dźwięczność
pod wpływem sąsiadującej z nią głoski
bezdźwięcznej, mówimy o ubezdźwięcznieniu.
Jeżeli ubezdźwięczniająco działa głoska poprzedzająca,
na przykład:
przyszłość (pszyszłość)
kwiat (kfiat)
trzeba (tszeba)
mówimy o
upodobnieniu (ubezdźwięcznieniu) postępowym.
W przypadkach, gdy utrata dźwięczności zachodzi
pod wpływem głoski następnej:
wtorek (ftorek)
słodki (słotki)
mówimy o
upodobnieniu (ubezdźwięcznieniu) wstecznym.
Zjawisko fonetyczne zwane udźwięcznieniem
zachodzi wtedy, gdy spółgłoska bezdźwięczna pod
wpływem sąsiedniej spółgłoski nabiera dźwięczności.
Ilustracją tego zjawiska jest wymowa takich wyrazów,
jak: prośba (proźba), jakby (jagby).
Zjawisku upodobnienia pod względem
dźwięczności nie podlegają
(nie tracą dźwięczności nie wpływają na
dźwięczność lub bezdźwięczność sąsiadujących
z nimi głosek) spółgłoski:
m, m’ , l, l’, n, n’, r
Zjawisko upodobnienia pod względem
dźwięczności
zachodzi także na granicy dwóch
wyrazów.
Na końcu wypowiedzi (wyrazu) lub przed pauzą
spółgłoski dźwięczne tracą swoją dźwięczność:
ostry nóż (ostry nusz)
proszę, spójrz (proszę, spujsz)
ładny samochód (ładny samochut)
Takie zjawisko fonetyczne nazywamy
utratą dźwięczności w wygłosie.
chodź tutaj
chodź z nami
(choć tutaj)
(chodź z nami)
sok cytrynowy
sok bananowy
(sok cytrynowy)
(sog bananowy)
bieg sylwestrowy
Bieg Gwarków
(biek sylwestrowy)
(bieg gwarków)
W takich wypadkach głoska kończąca pierwszy wyraz
upodabnia się pod względem dźwięczności do głoski
rozpoczynającej drugi wyraz.
Mówimy wtedy o upodobnieniach międzywyrazowych.
Dzieje się tak dlatego, ponieważ podczas szybkiej wymowy
wiązadła głosowe wcześniej zmieniają swoje położenie,
by przygotować się do wymowy kolejnej głoski.
Podział głosek
1). Samogłoski i spółgłoski
Samogłoski (8): a, ą, e, ę, i, y, o, u
Spółgłoski – 44
2). Głoski ustne i nosowe
Głoski nosowe (6): m, m’, n, n’, ą, ę
Głoski ustne to pozostałe
3). Głoski dźwięczne i bezdźwięczne
dźwięczne
b
b’
d
d’
g
g’
w
w’
bezdźwięc
zne
p
p’
t
t’
k
k’
f
f’
dźwięczne
z
ź
ż
h
h’
dz
dź
dż
bezdźwięc
zne
s
ś
sz
ch
ch’
c
ć
cz
Dźwięczne (brak
bezdźwięcznych
odpowiedników)
m
m’
n
n’
r
r’
ł
l
l’
j