Św. Tomasz (1224-1274) - 1250 r. – przyjmuje święcenia kapłańskie
Download
Report
Transcript Św. Tomasz (1224-1274) - 1250 r. – przyjmuje święcenia kapłańskie
Św. Tomasz z Akwinu (1224-1274)
Życie
- urodził się w zamożnej włoskiej rodzinie
szlacheckiej jako syn hrabiego Akwinu
- od 5 roku życia pobierał nauki w zakonie
Benedyktynów na Monte Cassino
- 1250 r. – przyjmuje święcenia
kapłańskie (dominikanin)
- 1269 r. – przejmuje katedrę teologii w
Paryżu
- 1272 r. – przejmuje szkołę teologii w
Neapolu
- 1323 r. – kanonizacja Tomasza przez Jana
XXII
Główne dzieła:
- O bycie i istocie
- O wieczności świata
- Suma teologiczna (niedokończył)
- komentarze do pism Arystotelesa
XII w. to czas kiedy Zachód – Europa łacińska odzyskuje
dzieła Arystotelesa. W Hiszpańskim Toledo tłumaczone są
najpierw z arabskiego na łacinę.
Arystotelizm z końcem XII w. a następnie w XIII zapanował
na jednym z najważniejszych ówczesnych uniwersytetów,
tzn. na Uniwersytecie w Paryżu.
„Bez Arystotelesa nie byłoby św. Tomasza”
(ARYSTOTELIZM CHRZEŚCIJAŃSKI)
Odróżnienie filozofii od teologii
Na skutek lektury Metafizyki Arystotelesa, św. Tomasz dokonał rozróżnienia na:
•
Filozofia → wiedza autonomiczna → poznanie przyczynowe;
punkt wyjścia → świat materialny (poznanie ‘z dołu’)
metoda → poznanie rozumowe;
•
Teologia → wiedza autonomiczna
punkt wyjścia → Objawienie (poznanie ‘z góry’)
metoda → wiara;
Rozum i objawienie stanowią obydwie wiedze autonomiczne
ale względem siebie komplementarne
↓
Pełne poznanie = rozum + wiara
Fides quaerens intellectum
Św. Tomasz, tworząc w
złotym wieku
scholastyki , przyczynił
się do ukształtowania
filozofii chrześcijańskiej w
sensie właściwym. Stworzył
tak spójny (racjonalny)
system filozoficznoteologiczny, że TOMIZM na
długie wieki był uważany, za
kwintesencję
podstawowych zasad
katolicyzmu
(1) KONCEPCJA RZECZYWISTOŚCI
Św. Tomasz przyjmował koncepcję racjonalnego i celowego
porządku świata, mając na myśli każdą płaszczyznę
rzeczywistości.
Wszechświat, stworzenie ziemskie, społeczność ludzka,
człowiek – wszystko to jest racjonalne i celowe: ma swoje
miejsce i cel.
Najważniejsze idee filozofii Tomasza
to:
-Racjonalność i celowość świata
-Hierarchiczna struktura rzeczywistości
-Idea osoby ludzkiej
-Idea Opatrzności Bożej
Hierarchiczna struktura rzeczywistości
Cały wszechświat zostaje
stworzony po to, aby
objawić doskonałość
Boga. Ta doskonałość nie
mogła się objawić przez
tworzenie jednej istoty,
stąd świat przyrody jest
nieskończenie
zróżnicowany;
[pogodzenie biblijnego
wątku o stworzeniu z
arystotelesowskim
pluralizmem
metafizycznym].
Hierarchia:
- Istoty rozumne
-
-
(aniołowie,
ludzie)
Zwierzęta
Rośliny
Minerały
Inne cząstki itd..
Koncepcja hierarchii wprowadzona jest po to, by wskazać na
porządek, a dokładniej na to, że jedne rzeczy, tzn. te niższe powinny
być zawsze podporządkowane tym wyższym.
W każdym stworzeniu jest ślad Boga.
W człowieku jednak nie jest to tylko ślad, lecz znacznie więcej:
- Każdy człowiek nosi w sobie obraz boży, tzn. ziszcza, w
mniejszym lub większym stopniu, ideę Boga, która jest w nim
samym (możliwość samodoskonalenia się).
Na czym polega owa koncepcja
powszechnego upodporządkowania?
Jest to swego rodzaju koncepcja
władzy, ale władzy pojętej
idealnie, tzn. wszelka władza musi
być mądra i dobra.
I tak np.:
Człowiek podlega (powinien)
Bogu;
Świat przyrody nierozumnej
podlega (powinien) człowiekowi;
Człowiek mniej mądry podlega
(powinien) mądrzejszemu;
Sfera zmysłowa w człowieku
podlega (powinna) rozumowi;
Idea Opatrzności Bożej
-Bożych rządów, które
wyrażają się w
uporządkowaniu
Wszechświata i planie
rządzenia dotyczącym
wszystkich rzeczy.
Św. Tomasz odrzuca zarówno Augustiańską koncepcję
iluminacji, jak i predystynacji.
Rozum – boski element w człowieku – został w wyniku
grzechu pierworodnego jedynie osłabiony
Koncepcja człowieka
1.
U Arystotelesa człowiek to animal razionale,
czyli człowiek to twór natury;
2.
U Tomasza człowiek to twór ponadnaturalny
compositum duszy i ciała (podobnie jak u Augustyna, obydwa elementy pierwotnie pochodzą od
Boga);
Def. Człowiek to osoba → 3 specyficznie ludzkie działania to:
rozumność, wolność, zdolność do miłości altruistycznej
↓
Dusza ludzka pochodzi bezpośrednio od Boga;
Ciało od człowieka
Homo generat hominem et Deus
(Człowieka rodzi człowiek i Bóg)
↓
Chrześcijańska koncepcja niezbywalnej wartości/godności człowieka.
(2) ZAGADNIENIA BOGA
Tomasz zadaje pytanie:
W jaki sposób możemy sensownie mówić o Bogu?
Odp. Nie możemy wiedzieć nic nt. natury Boga,
ewentualnie tylko możemy rozprawiać nt. istnienia
1. Na drodze wiary – Objawienie
2. Na drodze filozoficznej – obszar doświadczenia
Czy istnienia Boga można w ogóle dowodzić?
5 dróg Tomaszowych do poznania Boga
Wielkim osiągnięciem Tomasza są filozoficzne „dowody” na istnienie
Boga.
„droga” – „argument” – „dowód”?
Tomaszowe Drogi dojścia do poznania Boga są podsumowaniem
filozofii Platona i Arystotelesa.
- Argumenty te mają empiryczno-racjonalny (metoda
arystotelesowska): punktem ich wyjścia zawsze jest otaczający
świat, jego obserwacja empiryczna, a następnie na drodze
rozumowania dochodzi się do stwierdzenia istnienia Boga.
Droga 1: Z analizy relacji przyczyna-skutek
Bóg jako nieuprzyczynowana Pierwsza Przyczyna
Wyjaśnianie świata w odwołaniu do relacji przyczynowo-skutkowej
nie może iść w nieskończoność, by nie popełniać błędu ‘ciągu
nieskończonego’;
Ergo trzeba więc wskazać na coś, co nie jest uprzyczynowane;
Droga 2: Z przygodnego istnienia świata
Bóg jako tożsamość Istoty i Istnienia
Świat jest przygodny tzn. jest niekonieczny w swoim istnieniu –
nie można więc przyczyny istnienia świata szukać w tym świecie
(skoro nie jest konieczny w swoim istnieniu).
Ergo musi istnieć Coś, co nie potrzebuje wytłumaczenia swojego
istnienia, tzn. istnieje samo przez się.
Droga 5: Z porządku w świecie
Bóg jako Logos
Obserwowany ład w świecie wskazuje na to, że świat jest
celowy tzn. racjonalny. Racjonalność musi skądś
pochodzić.
Ergo tylko Bóg jako Czysty Intelekt może być przyczyną
takiego świata
Etapy rozwoju definicji człowieka w filozofii Zachodniej
PODSUMOWANIE
Sokrates:
Człowiek to dusza, a dusza to rozum;
Arystoteles:
Homo est animal racjonale;
(dopełniona def. Sokratesa)
Św. Augustyn:
Człowiek to osoba, czyli istota wolna i rozumna
(pojęcie osoby wskazuje również na wymiar cielesny: compositum duszy i ciała)
Św. Tomasz:
Człowiek to osoba, czyli istota rozumna, wolna
i zdolna do miłości altruistycznej