Transcript нервни систем

NERVNI SISTEM
ULOGE NERVNOG SISTEMA
-
prima informacije iz spoljašnje sredine i iz unutrašnje sredine tela
Omogućava odgovarajuće reakcije tela na primljene informacije
Omogućava opažanje, mišljenje, pamćenje, učenje
Uz pomoć sistema sa unutrašnjim lučenjem upravlja i kontroliše sve ostale sisteme
usklađuje rad ostalih sistema
Centar naše svesti, inteligencije, kreativnosti
NERVNA ĆELIJA I NERVNO TKIVO
Osnovna jedinica građe nervnog sistema je nervna ćelija- NEURON.
Telo nervne ćelije (jedro, citoplazma, brojne organele)
#NEMA centriole- ćelije koje se neobnavljaju, zamenjuje ih vezivno tkivo
Građa
nastavci
Kratki-DENDRITI (brojni, razgranati)
ULOGA: primaju informacije)
Dugi, neurit-AKSON( jedan dugačak nastavak
obavijen sedefastobeličastom masom-MIJELINOM
ULOGA: prenosi informaciju velikom brzinom
NERVNI IMPULS- biostruja)
NERVNO TKIVO- nervne ćelije zajedno sa potpornim ćelijama (uloga u ishrani, zaštiti)
Sastavljeno je od: BELE MASE (čine dugi nastavci)
SIVE MASE (grade tela nervnih ćelija i kratki nastavci)
GRAĐA NERNE ĆELIJE
KRATKI NASTAVCI
NERVNI ZAVRŠECI
JEDRO
DUGAČAK NASTAVAK
TELO NERVNE ĆELIJE
OMOTAČ SEDEFASTOBELE
BOJE (Švanove opne)
FIZIOLOŠKE OSOBINE NERVNE ĆELIJE
NADRAŽLJIVOST
Sve promene u spoljašnjoj i unutrašnjoj sredini predstavljaju DRAŽI. Draž određenog
intenziteta i dužine trajanja koje na nervnim ćelijam izazivaju promenu nazivaju se
NADRAŽAJI.
#PRAG DRAŽI-najmanja jačina draži koja je dovoljna da izazove pojavu nadražaja
#NERVNI IMPULS (BIOSTRUJA)- bioelektrična pojava koja nastaje kao reakcija nervne ćelije
na određenu draž.
PROVODLJIVOST
Provođenje nadražaja (nervnog impulsa) je fiziološki proces. Nervne ćelije se nadovezuju
jedna na drugu i međusobno komuniciraju pomoću hemijskih materija (hemijskih glasnika).
#SINAPSA- Mesto spajanja dveju nervnih ćelija,na kojem se ostvaruje prenošenje nadražaja
Sa jedne nervne ćelije na drugu ili na mišićnu ćeliju.)
SINAPSA
NERVI I GANGLIJE
NERVI- veliki broj dugačkih nastavaka nervne ćelije- nervna vlakna, obavijena zajadničkim
omotačem.
OSEĆAJNI ( SENZITIVNI): sadrže osećajna nervna vlakna i
prenose nadražaj od periferije ka
centralnom nervnom sistemu
NERVI
(u zavisnosti od
vrste nadražaja
Koju prenose)
POKRETAČKI (MOTORNI): sadrže pokretačka nervna vlakna i
prenose nadražaj od CNS do mišića
ili žlezda
MEŠOVITI: sadrže i osećajna i pokretačka nervna vlakna
Nervi povezuju CNS sa ostalim delovima tela
GANGLIJE- skupovi tela nervnih ćelija zajedna sa dendritima, koji liče na čvoriće i
najčešće se nalaze u osećajnim nervima.
Ganglije su delovi perifernog nervnog sistema.
ŠEMATSKI PRIKAZ GRAĐE NERVA
OSNOVNI DELOVI NERVNOG SISTEMA
CENTRALNI NERVNI SISTEM (CNS)
MOZAK
PERIFERNI NERVNI SISTEM (PNS)
KIČMENA MOŽDINA
PETODELNI
- SREDNJI MOZAK
- MEĐUMOZAK
- VELIKI MOZAK
- MALI MOZAK
- PRODUŽENA MOŽDINA
MOŽDANI NERVI
MOŽDINSKI NERVI
PARASIMPATIČKI
DEO
#nervni sistem čoveka je cevastog tipa
AUTOMNI
NERVNI
SISTEM
SIMPATIČKI
DEO
CENTRALNI NERVNI SITEM
MOZAK (smešten u šupljini lobanje
obavijen trima moždanim opnama)
KIČMENA MOŽDINA (smeštena u kičmenom kanalu
obavijena trima moždanim
opnama)
#MOŽDANE OPNE- MENINGE: obavijaju CNS, nazivaju se TVRDA, PAUČINASTA, MEKA.
Između njih se nalazi moždano- moždinska tečnost. Tečnost između paučinaste i meke opne
Označena je kao LIKVOR. ULOGA: ZAŠTITNA , PRENOSI KISEONIK I HRANLJIVE SUPSTANE.
Telo pršljena
KIČMENA MOŽDINA
Kičmena moždina je smeštena u kičmenom
kanalu, od otvora na potiljačnoj kosti lobanje
do drugog slabinskog pršljena.
Kičmena moždina povezuje mozak sa ostalim
delovima tela.
Kičmena moždina
Moždinski
nerv
Kičmena moždina
Kičmena moždina
BELA MASA- na periferiji;
okružuje sivu masu;
sadrži 2 vrste vlakana:
uzlazna
(provode nadražaj do
mozga)
silazna
(provode informacije iz
mozga ka organima i periferiji tela)
SIVA masa- u unutrašnjosti kičmene moždine; ima
oblik slova X ili leptira
raširenih krila.
(poprečni presek kičmene moždine)
CENTRALNI KANAL- u središtu sive mase; zato je
kod čoveka cevast nervni
sistem
Bela masa
Osećajni nerv
Siva masa
Centralni kanal
Mešoviti nerv
Pokretački nerv
REFLEKSI
U SIVOJ MASI kičmene moždine nalaze se CENTRI REFLEKSNIH RADNJI.
REFLEKSI su pokreti koji se odvijaju BEZ učešća naše volje, kao reakcija na draži, i imaju
zaštitnu funkciju.
UROĐENI (BEZUSLOVNI) – imaju značajnu ulogu u obavljanju
važnih, osnovnih životnih procesa:
RAD SRCA
DISANJE
GUTANJE
REFLEKSI
KIJANJE
KAŠLJANJE
i odbrani organizma
STEČENI (USLOVNI)- tokom života naučene radnje, pokreti koji predstavljaju važan oblik učenja (stečene vežbanjem
ili navikavanjem.Posle izvesnog vremena koriste
se bez razmišljanja:
SVIRANJE
VOŽNJA BICIKLA
SKIJANJE
REFLEKSNI LUK
Refleksni luk čine sledeći elementi:
PRIJEMNIK DRAŽI (RECEPTOR)- specijalizovane nervne ćelije koje primaju draži
OSEĆAJNA NERVNA VLAKNA- prenose nadražaj od receptora do centra refleksne radnje u
kičmenoj moždini
POKRETAČKA NERVNA VLAKNA-prenose nadražaj do organa koji odgovara na draž
EFEKTOR- mišić ili žlezda koja
odgovara na draž
MOZAK
# prosečna masa mozga odrasle osobe je oko 1350 grama ili 2% ukupne mase tela.
PRODUŽENA MOŽDINA
Produžena moždina se nastavlja na kičmenu moždinu.
Na poprečnom preseku uočava se:
SIVA MASA- UNUTRA (tu su smešteni centri koji upravljaju osnovnim životnim funkcijamadisanje, rad srca. Zato se produžena moždina naziva i ČVOR ŽIVOTA.
BELA MASA- SPOLJA
U produženoj moždini UKRŠTAJU SE nervni putevi leve i
desne strane tela (desna polovina mozga kontroliše levu
stranu tela , a leva desnu).
U produženoj moždini nalaze se važni odbrambeni refleksi
(kijanje, kašljanje, lučenje suza, treptanje) kao i refleksi
vezani za hranu ( sisanje, lučenje pljuvačke, gutanje).
SREDNJI MOZAK
-nalazi se između produžene moždine i međumozga
-zajedno sa produženom moždinom obrazuje
MOŽDANO STABLO
- Nalaze se PRIMARNI CENTRA VIDA i SLUHA
- Reguliše tonus (napetost) mišića, koji drži
telo nasuprot sili Zemljine teže
MEĐUMOZAK
- Nalazi se iznad srednjeg mozga, a okružuju ga leva i desna polovina velikog mozga
međumozak
GORNJI DEO: prenosi informacije i prerađuje informacije iz većine
čulnih organa do velikog mozga
DONJI DEO: smešteni centri koji regulišu temperaturu tela, osećaj gladi,
sitosti i žeđi.
Deo međumozga –HIPOTALAMUS povezan je sa HIPOFIZOM, žlezdom koja kontroliše rad svih
žlezda sa unutrašnjim lučenjem. Postoji i deo koji se zove TALAMUS.
MALI MOZAK
- Smešten u potiljačnom delu lobanje
- Sastoji se od DVE polovine
- Izbrazdane površine
- Siva masa je na njegovoj površini
- Bela masa je je smeštena u unutrašnjosti
- Prima informacije iz celog tela i usklađuje rad
mišića (značajno za precizne radnje-pletenje,
crtanje, pisanje, sviranje instrumenta)
- Nalaze se centri za održavanje ravnoteže tela
- Centri za kontrolu i koordinaciju pokreta
VELIKI MOZAK
- Najveći deo mozga
- Podeljen na dve polovine-levu i desnu HEMISFERU
- Površina je puna brazdi i vijuga
- Na površini je tanak sloj sive mase-KORA VELIKOG MOZGA, dok bela masa ispunjava
unutrašnjost
- KORA je podeljena na ČETIRI REŽNJA: SLEPOOČNI (centar za sluh i ukus)
ČEONI (centri voljnih pokreta, govor, učenje, pamćenje)
TEMENI (centtri za dodir, hladnoću, toplotu,bol)
POTILJAČNI (centar za vid)
VELIKI MOZAK
Svaka polovina mozga reguliše pokretanje suprotne strane tela, jer se nervi na putu od kičmene
moždine do mozga ukrštaju. Na taj način leva polovina mozga kontroliše mišiće koji pokreću
desnu stranu tela i obrnuto.
Većina nervnih centara je parna, tj. nalazi se u obe hemisfere mozga. Ipak, u većini slučajeva
jedna polovina mozga dominira (obično je to leva). Centar za govor je neparan.
VELIKI MOZAK
U kori velikog mozga nalaze se CENTRI VIŠIH NERVNIH DELATNOSTI kao što su:
- ZAKLJUČIVANJE
- MIŠLJENJE
- UČENJE
- PAMĆENJE