Transcript Prezentacja, Artur Fabiś, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
w Oświęcimiu
Konferencja:
Miejsce i rola seniorów w starzejącym się społeczeństwie
Artur Fabiś
TROSKI EGZYSTENCJALNE JAKO
DETERMINANTY OPIEKI I WSPARCIA
WOBEC LUDZI STARSZYCH
TROSKI EGZYSTENCJALNE LUDZI STARSZYCH
 ŚMIERĆ
 SAMOTNOŚĆ
(OSAMOTNIENIE)
 POCZUCIE (BEZ)SENSU ŻYCIA
 WOLNOŚĆ
Śmierć jako troska
egzystencjalna
Śmierć nas unicestwia
– zintegrowanie idei śmierci nas
zbawia
I. Yalom
„Moje życie – moja śmierć”
Pan Józef
„Na chwilę obecną świadomość tego, że śmierć może
przyjść w każdym momencie dodaje mi siły. Chce mi się
więcej. Mam ochotę podróżować, być bliżej natury, rodziny,
otwierać się na ludzi i cieszyć każdym dniem. Zderzenie
mojego umysłu z myślami o śmierci pozwalają poznawać mi
świat bardziej, niż kiedykolwiek. Kiedy człowiek nie zdaje
sobie sprawy z tego, że dany dzień może być jego ostatnim marnuje go. Ja, dzięki swoim przeżyciom, a przede
wszystkim wiekowi potrafię się cieszyć z tego, co mam, co
ofiaruje mi każdy dzień. Staram się żyć lepiej, zgodnie ze
swoją naturą i przekonaniami. Różany krzew, który kwitnie
przed moim domem jest dla mnie czymś zupełnie innym, niż
dla reszty ludzi. Cieszę się z tego, że kwitnie.” (Józef)
„… lęk w swojej istocie – mimo różnych
postaci, jakie przybiera – jest zawsze
lękiem przed śmiercią”
A. Kępiński
The death of Minnie Ha-Ha, William de Leftwich Dodge, 1892
Artur Fabiś
Teoria Opanowania Trwogi (TMT)
mechanizmy obronne
Standardy
kulturowe +
poczucie
wartości
Redukcja
lęku
przed
śmiercią
• wspieranie osób o
podobnym
światopoglądzie
• negowanie osób
zagrażających
wybranemu
światopoglądowi
Mechanizmy
psychiczne
Z
pogranicza
• tłumienie
• unikanie
• zaprzeczanie własnej
kruchości
• bliskie związki i relacje
międzyludzkie
• autotranscendencja
Wyzwanie!
Konfrontacja ze śmiercią
w starości
Dobra śmierć?
Jak umierać?
Jak pomóc?
Czy można innych
przygotować do śmierci?
Czy można w ogóle komuś
pomóc w ostatnich chwilach
życia?
Młody mężczyzna z czaszką, Franz Hals, 1628
Dobra śmierć?
„Jakże trudno jest czytać to, co opowiada Platon o
rozmowach, które prowadził przed śmiercią
Sokrates! Jego dni i godziny są już policzone, a on
mówi, mówi i mówi… (…) Wszystkie źródła
wszakże podają zgodnie, że Sokrates spędził
miesiąc po skazaniu na niekończących się
rozmowach z uczniami i przyjaciółmi. Oto co
znaczy być kochanym i mieć uczniów! Nie pozwolą
nawet spokojnie umrzeć… Najlepsza jest taka
śmierć, która uchodzi za najgorszą: gdy nikogo
przy człowieku nie ma. Umrzeć daleko na
obczyźnie, w szpitalu, jak to się mówi – niczym pies
pod płotem. Wtedy przynajmniej w ostatnich
chwilach życia można nie być obłudnym. Nie
nauczać, ale można pomilczeć i przygotować się
na straszne, a może ważne wydarzenie. Pascal, jak
opowiada jego siostra, też dużo mówił przed
śmiercią. Musset płakał jak dziecko. Może Sokrates
i Pascal tak dużo mówili, bo się bali, że się
rozpłaczą. Fałszywy wstyd”
L. Szestow
„Śmierć Sokratesa”, David ,1787
Samotność jako troska
egzystencjalna
• Samotność jest „wyłącznym obcowaniem z
samym sobą, jest koncentracją uwagi
wyłącznie na sprawach swego wewnętrznego
świata” (Szczepański)
• Samotność „jest stanem, w którym człowiek
prowadzi największa refleksję nad istnieniem,
poszukuje sensu świata, własnego życia i
swojego działania – wytycza nowe cele”
(Dyczewski)
Samotność - dalsze definicje
„specyficznym fenomenem ludzkiej egzystencji,
szczególną cechą ludzkiego doświadczenia,
szczególną manifestacją skomplikowania
osobowości człowieka.”
„z jednej strony istota usilnie pragnąca bliskiego
kontaktu z innymi ludźmi, najpełniej
przejawiającego się w miłości i przyjaźni, z
drugiej zaś strony, unikająca, odtrącająca ich w
poszukiwaniu innych budujących go więzi: z
samym sobą, z przyrodą czy absolutem”
(Dubas)
Samotność - dalsze definicje
„Aby żyć życiem duchowym, musimy po pierwsze, znaleźć
w sobie odwagę, by wejść na pustynię naszego
osamotnienia i zmienić ją drogą łagodnych, ale
uporczywych wysiłków w ogród samotności (…) Tak
trudno uwierzyć, że sucha opustoszała pustynia może
zrodzić nieskończone bogactwo kwiatów, tak samo
ciężko wyobrazić sobie, że nasze osamotnienie kryje w
sobie jakieś nieznane piękno. Wyjście od osamotnienia
do samotności jest jednak początkiem każdego
duchowego życia, ponieważ jest odejściem od niepokoju
zmysłów do spokoju ducha, od ukierunkowanych na
zewnątrz pragnień ku poszukiwaniom skierowanym do
wnętrza, od pełnego lęku przylgnięcia do radosnej
zabawy” (Nouwen)
Od osamotnienia ku samotności
• Samotność jako stały element ludzkiej egzystencji –
szczególnie istotny w starości
• Osamotnienie jako wyzwanie dla opiekunów osób
starszych
• Samotność jako troska egzystencjalna i jako narzędzie
do radzenia sobie z troskami egzystencjalnymi
SAMOTNOŚĆ/
OSAMOTNIENIE
RANA
ŚMIERTELNOŚCI
(BEZ)SENS
ŻYCIA
WOLNOŚĆ
WSPARCIE
SPOŁECZNE,
DUCHOWE,
PSYCHICZNE
Artur Fabiś
DZIAŁANIA W ZAKRESIE CAŁOŚCIOWEJ POZAMEDYCZNEJ OPIECE GERONTOLOGICZNEJ
Z UWZGLĘDNIENIEM TROSK EGZYSTENCJALNYCH
Wsparcie
duchowe
Psychoterapia
Wsparcie
psychologiczne
Terapia
zajęciowa
Animacja
społeczna,
kulturalna i
oświatowa
Metody
sokratejskie
Doradztwo
filozoficzne
ORGANIZATORZY CAŁOŚCIOWEJ OPIEKI GERONTOLOGICZNEJ
Siły społeczne/
bliscy
Opiekunowie
osób starszych
Psycholodzy/
Psychoterapeuci
wsparcie
duchowe
psychoterapia
wsparcie
psychologiczne
terapia
zajęciowa
Duchowni
animacja
społeczna,
kulturalna i
oświatowa
metody
Sokratejskie
Terapeuci/
Doradcy
Personel
medyczny
doradztwo
filozoficzne
CAŁOŚCIOWA OPIEKA GERONTOLOGICZNA
Pielęgnacja
Rozwój
Opieka
medyczna
Wsparcie
Opieka
instytucjonalna
Opieka domowa
Wykwalifikowana
kadra
Siły społeczne
Obiektywizm
Subiektywizm
Na warunkach
opiekujących
się
Na warunkach
podopiecznych
Konkluzja w nawiązaniu do tematu konferencji:
Miejsce i rola seniorów w starzejącym się społeczeństwie
Miejsce:
dom, rodzina, instytucja bliska domowi wśród bliskich, życzliwych
rozumiejących ludzi – z uwzględnieniem potrzeb seniora
Rola:
Zaangażowanego, aktywnego, mentora, wspomagającego innych,
odbiorcy opieki holistycznej – na warunkach seniora i za
przyzwoleniem innych
ZAPRASZAM DO DYSKUSJI