Transcript olcmedegerlendirmeegitimi-temelkavramlar

EĞİTİMDE ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME
TEMEL KAVRAMLAR
 Eğitim: Bireyin davranışında, kendi yaşantısı yoluyla ve
kasıtlı olarak değişme meydana getirme sürecidir.
2
Eğitim bir sistem midir?
3
Sistem Şeması
Hedefler
Girdi
Çıktı
Tutarlı
Süreç
Tutarlı değil
Kontrol
4
Eğitim bir sistem midir?
 Evet eğitim bir sistemdir. Çünkü,
 1. Gerçekleştirmek istediği hedefleri vardır.
 2. Bu hedefleri gerçekleştirebilmek için değişik ögelerden
oluşmuştur:
 a) Girdi:
 b) Süreç:
 c) Çıktı:
 d) Kontrol:
5
Eğitim Sisteminin Ögeleri
 a) Girdi: Eğitim-öğretim için gerekli her şey eğitim
sisteminin girdisini oluşturur. Örneğin, öğrenci, öğretmen,
okul, kitap, defter, çalışanlar, yönetim, ders programları,
yardımcı materyaller, sınıf, sıra, servis gibi her şey girdi
olarak görülebilir.
6
Eğitim Sisteminin Ögeleri
 b) Süreç: Girdilerin hedefler doğrultusunda bir araya
getirildiği; dersin hedeflerinin öğrenciye kazandırıldığı
eğitim durumlarını kapsamaktadır. Süreç kısmı, dar
anlamda, öğretmenin farklı öğretim yöntemlerini kullanarak
ders işlediği bölümü oluşturur. Geniş anlamda ise,
öğrencinin okula başladığı ve okuldan mezun olduğu süreyi
içerir.
7
Eğitim Sisteminin Ögeleri
 c)
Çıktı: Girdilerin işlemler bölümünden hedefler
doğrultusunda biçimlendirilip oluşturulmasının sonunda
ortaya çıkan ürünlerin tümüdür. Bir okulun mezun ettiği
bireyler eğitim sisteminin çıktısını oluşturur.
 Çıktılar sistemin hedefleriyle nicelik ve nitelik açısından
çakışıyorsa sistem tam işliyor demektir.
8
Eğitim Sisteminin Ögeleri
 d) Kontrol: Mikro anlamda kontrol, eğitim sürecindeki
sınavlar ile yapılmaktadır. Aynı zamanda diplomalı
insanların çeşitli meslek gruplarına başvurduklarında
yapılan sınavlar da kontrol olarak algılanabilir. Makro
anlamda ise mezun bireylerin iş hayatında gösterdikleri
başarı performansları ve piyasadaki albeni durumlarıdır.
9
Ölçme ve Değerlendirmenin İşlevi
Eğitim sürecinde, ölçme değerlendirme etkinlikleri kullanılmasıyla,
Programın hedeflerine ne derece ulaşıldığı,
Eğitimcilerin ne derece başarılı olduğu,
Programın ne derece başarılı olduğu,
Programın güçlü ve zayıf yönlerinin neler olduğu ortaya konabilir.
10
Temel Kavramlar
 Ölçme: Bireylerin davranışlarını gözleyip gözlem sonuçlarını
sayılarla ya da sembollerle ifade etmedir.
11
Ölçme işleminin aşamaları
 1.Ölçülecek özellikler (nitelik) tanımlanır: Masanın boyu,
Özge'nin zekâsı, Mars'ın dünyaya uzaklığı, 6-A şubesinin
matematik dersine karşı tutumu...
 2. Ölçülecek niteliğe uygun araç seçimi ya da hazırlanması:
Cetvel, zekâ testi, tutum ölçeği...
 3.Ölçülecek nitelik ve aracın eşleştirilerek, sayı ya da başka
bir sembolle ifade edilmesi:
 Sınıfın sıcaklığı 25 °C.
 Ahmet sınavdan 54 puan aldı.
12
Ölçme Kuralı
 Ölçme kuralı ölçülen özellik ile sayıların eşleşme yollarıdır.
 Örneğin, hangi özelliğin hangi sayıyla ifade edileceği bir ölçme
kuralıdır.
 Bir sınavda her sorunun 1 puan olması bir ölçme kuralıdır.
13
Temel Kavramlar
 Değerlendirme: Ölçme sonuçlarını bir ölçütle karşılaştırıp,
ölçülecek nitelik hakkında karar verme sürecidir.
14
DEĞERLENDİRMENİN BASAMAKLARI
1. Değerlendirme sürecinin başlaması için öncelikle bir ölçme
sonucuna ihtiyaç vardır. Ölçme işlemi ya da sonucu olmadan
değerlendirmeden söz etmek mümkün değildir. Örneğin "Bilge
sınavdan 70 puan aldı." ifadesi bir ölçme sonucunu göstermektedir.
2. Ölçme sonucunu değerlendirebilmek için, uygun bir ölçüt
gerekmektedir. Örneğin "Sınavdan başarılı olmak için en az 50
puan almak gerekir." ifadesi bir ölçüttür.
3. Ölçme sonucu ölçüt ile karşılaştırılarak karara ulaşılır. Örneğin
"Bilge 70 puan aldığı için başarılı oldu". "Başarılı olma" bir karar
ifadesidir.
15
 Tanımlardan ve örneklerden görüleceği gibi genellikle ölçme, sayı
ya da semboller ile ifade edilirken, değerlendirme daha çok
sözcüklerle ifade edilir. Çünkü kararlar sayısal verilere dayanılarak
alınır.
 Bu nedenle ölçme nesnel, değerlendirme ise özneldir.
 Örneğin bir masanın yüksekliği ölçülmüş ve sonuç 120 cm
bulunmuş olsun. Masanın yüksekliğinin ölçülmesi kişisel
görüşlerden pek etkilenmez iken bu masanın uzun ya da kısa
olduğunu ifade etmek kişisel yargılara dayanabilir. Örneğin kısa
boylu insanlar bu masayı "yüksek", uzun boylu insanlar ise "alçak"
olarak niteleyebilir.
16
 Ölçme sonuçları hatalı olursa değerlendirme de hatalı
olacaktır. Başka bir ifade ile, değerlendirmede elde
edilen kararın uygun olması öncelikle ölçme
sonuçlarının hatasızlığına bağlıdır.
 Ölçüt, ölçme sonuçlarına uygun olmaz ise
değerlendirme amacına ulaşamaz.
17
Değerlendirme Türleri
DEĞERLENDİRME
ÖLÇÜTÜNE GÖRE
Mutlak
Bağıl
YÖNELİK OLDUĞU AMACA GÖRE
Tanılayıcı
Biçimlendirici
Düzey
Belirleyici
18
Mutlak Değerlendirme
 Mutlak değerlendirmede ölçüt, dersin hedef davranışlarıdır.
 Hedef davranışlarından belirli oranına sahip olan öğrencilerin
başarılı sayılacağı kabul edilir.
 Bir sınavdaki alınabilecek en yüksek
değerlendirmenin bir ölçütü kabul edilebilir.
puan
mutlak
19
Mutlak Değerlendirme
 Not vermede,
 öncelikle sınavdan alınan puanlar mutlak başarı yüzdesine
çevrilir.
 Puanlar mutlak başarı yüzdesine aşağıdaki formülle çevrilir.
 MBY=(Xi/K)*100
 MBY: Mutlak Başarı Yüzdesi


Xi: i kişisinin sınav puanı
K: Sınavdan alınabilecek en yüksek puan
20
Mutlak Değerlendirme
 Mutlak başarı yüzdesine çevrilen puanlar, okulun sınav
yönetmeliğindeki ölçüt ile karşılaştırılarak nota çevrilir.
 Önceden verilen örneğimizdeki puanları nota çevirmede
ölçütümüz aşağıdaki gibi olsun.
MBY
90-100
80-89
70-79
60-69
0-59
Not
Sonuç
5
4
Geçer
3
2
1
Kalır
21
Öğrn Pn Not




















1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
48
72
72
58
46
74
63
42
26
18
81
56
52
62
58
56
52
40
36
30
1
3
3
1
1
3
2
1
1
1
4
1
1
2
1
1
1
1
1
1
Öğrn
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
Pn
48
68
72
56
80
90
19
28
38
42
46
42
62
56
52
34
48
52
56
39
Not
1
2
3
1
4
5
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
22
Bağıl Değerlendirme
 Bağıl değerlendirmede ölçüt sınıfın ortalama başarı düzeyidir.
 Sınıfın ortalama başarısı üzerinde puan alan öğrenciler başarılı;
altında puan alan öğrenciler ise başarısız sayılır.
 Bu nedenle öğrencileri birbirleri ile yarışma ortamına iterek başarı
düzeyinin artırılmasına neden olabilir.
 Puan dağılımının aritmetik ortalaması ile standart sapmasının
hesaplanması ile önce bir ölçüt geliştirilir; sonra da bu ölçüte göre
puanlar nota çevrilir.
23
Bağıl Değerlendirme
 Bağıl değerlendirme ile not vermede ölçüt aşağıdaki gibi geliştirilir.
 Beşlik not sisteminde notların alt ve üst sınıf değerleri aşağıdaki
tabloda olduğu gibi hesaplanabilir. (Puanların
ortalaması=51,75 ve Standart Sapma=16,77’dir)
Aritmetik
24
Bağıl Değerlendirme
Notlar
Notun alt sınırı
Notun üst sınırı
1
0,00
X ort-0,5 S=51,75-0,5*16,77=43,37
2
X ort-0,5 S=51,75-0,5*16,77=43,37
X ort.+0,5S= 51,75+0,5*16,77=60,14
3
X ort.+0,5S=51,75+0,5*16,77= 60,14
X ort.+ S=51,75+16,77=68,52
4
X ort.+ S=51,75+16,77= 68,52
X ort + 1,5 S=51,75+1,5*16,77=76,91
5 X ort + 1,5 S=51,75+1,5*16,77=76,91
100,00
25
Öğrn. Puanı Mutlak Not
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
48
72
72
58
46
74
63
42
26
18
81
56
52
62
58
56
52
40
36
30
1
3
3
1
1
3
2
1
1
1
4
1
1
2
1
1
1
1
1
1
Bağıl Not
2
4
4
2
2
4
3
1
1
1
5
2
2
3
2
2
2
1
1
1
Öğren. Puanı Mutlak Notu
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
48
68
72
56
80
90
19
28
38
42
46
42
62
56
52
34
48
52
56
39
1
2
3
1
4
5
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
Bağıl Not
2
3
4
2
5
5
1
1
1
1
2
1
3
2
2
1
2
2
2
1
26
Yönelik Olduğu Amaca Göre Değerlendirme
 Programa girişte yapılan değerlendirme; tanılayıcı
değerlendirme - tanıma ve yerleştirmeye yönelik
değerlendirme (diagnostic evaluation),
 Program sürecinde yapılan değerlendirme, biçimlendirici
değerlendirme - biçimlendirme ve yetiştirmeye yönelik
değerlendirme (formative evaluation),
 Programın çıkışında yapılan değerlendirme, düzey
belirleyici değerlendirme - durum muhasebesine yönelik
değerlendirme (summative evaluation)’den söz edilebilir.
27
Tanılayıcı Değerlendirme (Diagnostic Evaluation)
 Tanılayıcı Değerlendirme de amaç öğrenciyi mevcut bilişsel
duyuşsal ve devinişsel davranışları yönünden tanımak ve bu
özelliklerine uygun düşecek programa yerleştirmektir.
 Tanılayıcı değerlendirmede kullanılan ölçme araçları
standartlaştırılmış başarı ve yetenek testleri, seçme ve
yerleştirme amaçlı testler ve muafiyet testleridir.
28
Biçimlendirici Değerlendirme (Formative Evaluation)
• Bu değerlendirme türünde, öğretim süreci devam ederken, her bir
ünitedeki öğrenme eksikliklerinin ve güçlüklerinin belirlenmesi ve
bunların giderilmesi için gerekli düzeltmeleri yapmak için yapılan
değerlendirmeye biçimlendirici değerlendirme denilmektedir.
• Öğrencilerin bir programa girdikten sonra süreç içinde sürekli
değerlendirilmeleri önemli görülmektedir.
• Bu değerlendirme Programa sürekli dönüt sağlamakta ve iyileştirici
önlemlerin alınması için de bir kontrol sistemi oluşturmaktadır.
• Bu değerlendirme türünde izleme testleri, kısa sınavlar (quiz) ve ara
sınavlardan yararlanılmaktadır.
29
Düzey Belirleyici Değerlendirme (Summative Evaluation)
 Bu değerlendirme türünde, öğrencinin yetişme düzeyi ile programın yetiştirme gücü
hakkında bir değer biçmeye esas teşkil edecek verilerin elde edilmesi ve kullanılması
söz konusudur.
 Program sonunda öğrencilerin kazanılmış bilişsel davranış, duyuşsal özellik ve
devinişsel becerilerini ölçmeye yarayan değerlendirme türüdür.
 Bu değerlendirme ile eğitim programının öğrencilere istenilen davranışları kazandırma
açısından yeterli olup olmadığı hakkında bir yargıya varılması olası görülmektedir.
 Bu değerlendirme daha çok başarı testleri ya da yeterlilik testleri ile yapılmaktadır.
Böylece öğrenciye kazandırılmak istenen tüm özellikler test edilmeye çalışılmaktadır.
30
 Ölçmede birim: Bir ölçme aracını oluşturan en küçük
parçacık, (Örneğin bir çoktan seçmeli testte her bir soru bir
birimdir; ya da soruların puan karşılığı olan 1 puan bir birimdir).
31
 Birimin Türleri:
 a) Doğal birim: Doğal birimler vardır. Örneğin, sınıftaki
öğrenci
sayısını
belirlemek
istediğimizde
kullanılabilecek en uygun birim "bir tek öğrenci" olur.
 b) Yapma birim: Bazı değişkenlerin ise doğal birimleri
yoktur. Örneğin, zaman, uzunluk...Bunlar Tanımlanmış
birimlerle ölçülür.
32
Birimin Özellikleri
 a) Eşitlik
 b) Genellik
 c) Kullanışlılık
33
Birimin Özellikleri
 a) Eşitlik ölçme aracında yer alan her birimin birbirine eşit olması
anlamına gelir.
 b) Genellik birimlerin herkes tarafından aynı anlamda
kullanılması ile ilgilidir.
 c) Kullanışlılık seçilen ölçme biriminin ölçülen özelliğe uygun
büyüklükte olması ile ilgilidir.
34
Ölçek ve Ölçek Türleri
 Ölçek: Belli birimlerle bölünmüş bir ölçme aracıdır. Ölçme
sonuçlarının özelliklerine bakarak değişik ölçek türleri
bulunmuştur. Bu ölçek türleri;
a) Sınıflama Ölçeği
b) Sıralama Ölçekleri
c) Eşit Aralıklı Ölçek
d) Eşit Oranlı Ölçek şeklinde sıralanmaktadır.
35
Sınıflama Ölçeği
Belli bir gruba ait olup olmamayı gösteren ölçüler veren ölçeklere
sınıflama ölçekleri denir.
İnsanların cinsiyet (kadın-erkek), medeni hal (evli-bekar-boşanmış),göz
rengi (mavi-yeşil-ela) ten rengi gibi kategorilere ayrılması,illere kod
numarası verilmesi ve her ile ait arabaların aynı numara ile belirtilmesi
sınıflamaya iyi bir örnektir.
Bu ölçekte nesnelere verilen sayıların sayısal anlamları yoktur, onlar
miktar belirtmezler.
Sınıflama ölçekleri eğitimde pek kullanılmaz.
36
Sıralama Ölçekleri
Sadece sıra bildiren ölçüler verebilen ölçeklere sıralama
ölçekleri denir. Bu ölçekte nesneler, bir özelliğe en az sahip
olandan en çok sahip olana ya da en çok sahip olandan en az
sahip olana doğru sıralanır ve her bir sıraya bir sayı verilir.
Bir gruptaki boy sırası, bir koşuda alınan dereceler, bir
sınıftaki başarı sırası bu türdendir.
Eğitimdeki ölçmelerde elde edilen ölçme sonuçlarının pek çoğu
sıralama ölçeğindedir.
37
Eşit Aralıklı Ölçek
Eşit aralıklı ölçeklerde göreceli bir başlangıç noktası ve
tanımlanmış, değişmez (tüm ölçek boyunca eşittir) bir birim
vardır.
Eşit aralıklı ölçeklerdeki sıfır, o noktada ölçülen özelliğin
gerçekten hiç bulunmadığı anlamına gelmez yani yokluk ifade
etmez. Bu tür ölçeklerdeki sıfır noktası, sayısallaştırmayı
kolaylaştıran bir başlangıç noktasıdır, doğal ya da mutlak sıfır
noktası değildir.
38
Eşit Oranlı Ölçek
Eşit oranlı ölçeklerde gerçek bir sıfır noktası bulunduğu ve
ölçek eşit aralıklara bölümlendiği için bu ölçekte elde edilen
veriler üzerinde her türlü matematiksel işlem yapılabilir. Ağırlık
ve uzunluk ölçüleri, saat gibi ölçme araçları bu tür ölçek
esasına uygun olarak geliştirilmiştir.
Eğitimde bugüne kadar eşit oranlı ölçekte ölçme sonuçları
elde edilememiştir.
39
Ölçek
Sağladığı Temel
İşlemler
Örnekler
Kullanılabilecek Bazı
İstatistiksel Teknikler
Sınıflama
Benzerliğin ya da denkliğin
belirlenmesi
İllere kod numarası
verme, futbolculara
numara verme
Öğrencilere numara
verme
Frekansların sayısı, tepe değer
(mod)
Sıralama
Daha az ya da daha çok
oluşun belirlenmesi
Öğrencileri boy sırasına
koyma
Madenleri sertliklerine
ve özgül ağırlıklarına
göre sıralama
Ortanca (medyan)
YüzdelikleSıra farkları
korelasyon katsayısı
Eşit Aralıklı
Araların eşitliğinin ve
farkların belirlenmesi
Sıcaklık ölçüleri
Takvimler
Başarı testlerindeki
standart puanları
Ortalama
Standart - kayma Pearson
momentleri çarpımı
korelasyon katsayısı
Eşit Oranlı
Oranların eşitliğinin
belirlenmesi
Uzunluk ölçme araçları
Ağırlık ölçüleri
Varyasyon katsayısı
Logaritmik dönüşümler ve
her türlü istatistiksel işlemler
40