Transcript Polodowcowe ukształtowanie terenu

Polodowcowa
rzeźba terenu
Autorzy:
1) Weronika Chałatkiewicz
2) Kuba Oniszk
3) Kasia Petru
Spis treści
1) Zasięg zlodowaceń na terenie Polski
2) Moreny
3) Jeziora polodowcowe
4) Pradolina
5) Sandr
6) Oz
7) Kem
8) Głazy Narzutowe
Zasięg zlodowaceń na terenie Polski
• niebieski –
Zlodowacenie
Południowopolskie
• pomarańczowy –
Zlodowacenie
Środkowopolskie
• biały –
Zlodowacenie
Północnopolskie
Moreny
• Wszelki materiał skalny transportowany lub osadzony
przez lodowiec lub lądolód.
• Pochodzi głównie z niszczenia podłoża przez lądolód.
Morena czołowa
• Moreny dzielimy m. in. na:
– czołową – wzgórze powstające wzdłuż czoła lądolodu, w
Morena denna
czasie jego wycofywania
(np. Brodnica Dolna na
Kaszubach, Wzgórza Trzebnickie)
– denną – materiał skalny, który po stopieniu lodowca
występuje w postaci lekko falistych równin (np. rozległe
tereny w Wielkopolsce, Mazowszu i Polesiu)
• Powstała wskutek akumulacyjnej działalności
lądolodu.
Jeziora polodowcowe
Jezioro rynnowe
• Rodzaj jeziora powstałego w zagłębieniu terenu
utworzonym wskutek działalności lodowca lub
lądolodu.
Jezioro morenowe
• Jeziora polodowcowe dzielimy
na:
– morenowe – duża powierzchnia, płytkie, łagodne brzegi
(np. Śniardwy, Mamry, Niegocin)
– rynnowe – długie, wąskie, kręte, głębokie, strome brzegi
(np. Miedwie, Wigry, Jeziorak, Gopło, Nidzkie, Hańcza)
– wytopiskowe (oczka polodowcowe) – małe, owalne,
łagodne brzegi, często występują w grupach po kilka
jezior (np. Kotlinowy Stawek, Sasek Mały; w większości są
jednak na tyle małe, że nie posiadają
nazwy)
Jezioro wytopiskowe
Pradolina
Szerokie obniżenie terenu o płaskim dnie.
Powstaje na przedpolu lądolodu.
Dawna dolina rzeczna.
Płynąca w niej rzeka miała bieg równoległy do czoła
lądolodu.
• Ich dna są przeważnie dość płaskie, a zbocza strome.
• Powstała wskutek erozyjnej działalności wód
płynących.
• Polską pradoliną jest Pradolina Toruńsko –
Eberswaldzka lub np. Kaszubska.
•
•
•
•
Sandr
• Jest to rozległy, bardzo płaski stożek
• Zbudowany ze żwirów i piasków osadzonych i
wypłukanych przez wody pochodzące z topniejącego
lądolodu.
• Powstaje podczas cofania się lodowca, na
bezpośrednim przedpolu czoła lądolodu.
• Powierzchnię sandru przecinają też niekiedy doliny
rzek, będące częściowo dziełem cieków, płynących
niegdyś od czoła topniejącego lodowca.
• Na sandr działały erozyjne czynniki wód roztopowych.
• W Polsce rozległe pola sandrowe spotkać można koło
Borów Dolnośląskich, Tucholskich czy Bełchatowa.
Oz
• Wydłużony pagórek o wysokości najczęściej
kilkunastu metrów i długości nawet kilkudziesięciu
kilometrów.
• Powstał z piasku i żwiru niesionego przez wody
płynące pod lądolodem.
• Jest ułożony prostopadle do moreny czołowej.
• Ozy powstawały dzięki akumulacyjnej działalności
wód roztopowych.
• Najdłuższym ozem w naszym kraju jest oz BukowskoMosiński.
Kem
• Niewielki pagórek w kształcie stożka o płaskim
wierzchołku.
• Zbudowany jest z piasku, żwiru i mułu.
• Powstał w miejscach gdzie w szczelinach lądolodu
gromadził się materiał skalny.
• Jest przeciwną formą ukształtowania terenu od ozu.
• Przy powstawaniu kemów brały udział akumulacyjne
czynniki wód płynących.
• Przykładem występowania kemów w Polsce są tzw.
Kemy Rymańskie w tym wzniesienia: Dębowa Góra,
Łysica, Raciborskie Góry.
Głazy narzutowe
• Fragment skały litej, przyniesiony przez lądolód
• Inaczej zwane eratykami.
• Są materiałem skalnym o dużej wytrzymałości i
odporności na działanie czynników klimatycznych
• Zazwyczaj zbudowane są z granitów, gnejsów,
kwarcytów.
• Powstały dzięki akumulacyjnej działalności lądolodu
• Niektóre głazy narzutowe przyniesione przez
lodowiec do Polski ze Skandynawii mają status
pomników przyrody nieożywionej.
• Największy polski eratyk to Trygław.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
http://pl.wikipedia.org/wiki/Pradolina
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_polodowcowe
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_morenowe
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_rynnowe
http://pl.wikipedia.org/wiki/Morena
http://pl.wikipedia.org/wiki/Morena_czo%C5%82owa
http://pl.wikipedia.org/wiki/Morena_denna
http://pl.wikipedia.org/wiki/Ozy
http://pl.wikipedia.org/wiki/Sandr
http://pl.wikipedia.org/wiki/G%C5%82az_narzutowy
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_wytopiskowe
Koniec