Transcript PowerPoint-presentatie

De financiering van de
gemeenschappen en de
gewesten na de zesde
staatshervorming
Responsabilisering in de schaduw van
Europa
K. Bams & dr. T. Corthaut
Dubbel Voorbehoud
1) Ceci n’est pas un auditeur
2) I am from Barcelona, I know nothing
De financieringswet voor juristen
• Geen cursus staathuishoudkunde
• Wel:
o
Constitutioneel kader
o
Geïllustreerd met concrete mechanismes
• Belasting der niet-inwoners
• Responsabilisering
o
De schaduw van Europa
Constitutioneel kader
Artikelen 175 en 177 Grondwet
Twee basisprincipes
• Een bijzondere wet stelt het financieringsstelsel voor de
Vlaamse en de Franse Gemeenschap en de drie gewesten
vast
• De Parlementen regelen, elk voor zich, de bestemming
van hun ontvangsten bij decreet/ordonnantie
De bijzondere financieringswet
• Onleesbaar (voor juristen)
Cijferreeksen: duidelijke gevolgen, onduidelijke redenen
o Formules: duidelijke parameters, onduidelijke gevolgen
• Niettemin:
o Gelijkheidsbeginsel?
o Artikel 23 GW?
o Legaliteitsbeginsel:
o
• Bijzondere wet
• Delegaties aan de gewone wetgever
• Gewone wetgever als doodgraver van de bijzondere wetgever
Regelen van de bestemming van de
inkomsten
• Middelenoverdrachten houden meestal verband met
bevoegdheidsdomein
• Middelen worden niettemin vermengd  andere
prioriteiten
• Kan de bijzondere wetgever sturen?
o
Gelet op artikel 175, 2e lid en 177, 2e lid GW
o
Gelet op de bevoegdheidsverdelende regels
De principes
geïllustreerd
Artikelen 175 en 177 Grondwet
Gelijkheidsbeginsel (1)
Gelijkheidsbeginsel (2)
• Vlaanderen moet prima facie procentueel meer CO2
uitstoot reduceren dan andere gewesten
• Een zwaardere Vlaamse inspanning in de toekomst kan
worden verklaard doordat Vlaanderen voor de periode
2005-2020 nog enigszins achterop hinkt, en dus nu nog
een zwaardere inspanning moet doen om in 2030
uiteindelijk een gelijke besparing t.o.v. 2005 te realiseren
als de andere gewesten.
Artikel 23 GW
• Basisregel: middelen gaan over met bevoegdheid
• Niettemin:
Budgettaire sanering
o Bijdrage in de vergrijzingskost
o Middelen volgen niet langer de economische groei
• Extreem scenario: kan de GGC te weinig middelen hebben
voor de kinderbijslagen?
o Demografische ontwikkelingen
o Geen eigen fiscale ontvangsten ↔ steun BHG
o Artikel 23 GW bindt ook bijzondere wetgever
o
Legaliteitsbeginsel
• Lokalisatiecriterium belasting der niet-inwoners (artikel
54/2 Bijz. Fin. W.)
• Basisregel: BNI = exclusief federaal
• Maar: verrekening gewestelijke belastingregels omwille
van vrij verkeer (EU/EER)
• Probleem: lokalisatie aan bepaald gewest gedelegeerd
aan gewone wetgever
o I.t.t. de oneigenlijke gewestbelastingen en de
personenbelasting (lokalisatiecriterium in bijz. wet)
o Geen invloed op bevoegdheden
o Wel invloed op de middelen van de gewesten
Het klimaatresponsabiliseringsmechanisme
1) Wat?
• Gewesten moeten CO2-uitstoot gebouwen verminderen
volgens traject in bijlage
• Bonus/malus-systeem
• Verdeling opbrengst veiling uitstootrechten
o
Bonus: tot 100% federaal aandeel
o
Malus: tot 50% aandeel gewest
• Opbrengst aan te wenden voor klimaatdoelstellingen
Het klimaatresponsabiliseringsmechanisme
2) Problemen
• Financiering v. bevoegdheid
• Proportionaliteit beleidssturing
• Artikel 177 GW
o
Legaliteitsbeginsel
o
Uitgaven
• Band met substitutiemechanisme (16, §3 BWHI)
Het klimaatresponsabiliseringsmechanisme
a) financiering v. bevoegdheid
• Bijzondere wetgever oefent de facto klimaatbeleid
•
•
•
•
gewesten uit
Micromanagement
Uniformiteit al gegarandeerd door richtlijn 2010/31/EU
RvSt ziet geen probleem
Niettemin:
o Verkeerd beleidsniveau
o Contradictie met bevoegdheidswet: inperking bestaande
gewestbevoegdheid
Het klimaatresponsabiliseringsmechanisme
b) proportionaliteit bonus/malus
• Wanneer is (toegelaten) sturing via de financieringswet,
een (problematische) beperking van de bevoegdheid van
de gewesten?
• Geen coherent kader in Belgische rechtsorde
• Voorstel: US spending clause case law
o South Dakota v. Dole - National Federation of
Independent Business v. Sebelius
o Evenredigheidstoets: “relatively mild encouragement” v.
“it is a gun to the head”
• In dit geval: loterij
o Bescheiden bedrag
o Impact verschilt echter met marktprijs
Het klimaatresponsabiliseringsmechanisme
c) Artikel 177 GW
• Legaliteitsbeginsel
Oorspronkelijke ontwerp bijgestuurd
• Bestemming van de fondsen
o Verplichting om bonus te gebruiken voor klimaat
o RvSt: 3 voorwaarden:
o
• 1° de bestemming van die bedragen rechtstreeks zou worden
bepaald in internationale of Europese normen,
• 2° deze normen de overheid ter zake geen marge voor
appreciatie zouden laten,
• 3° een gecoördineerde federale implementering van deze
normen noodzakelijk zijn
o
Niet opgelost door Artikel 65quater, § 6, tweede lid, Bijz.
Fin. W.
Het klimaatresponsabiliseringsmechanisme
d) Band met substitutiemechanisme
• Nieuw artikel 16, § 4, BWHI: apart substitutiemechanisme
voor internationale en EU klimaatverplichtingen
• Federale overheid krijgt keuze:
o
Ingrijpen via artikel 16 BWHI
o
Meerontvangsten via malus gewest
De schaduw van het
Europees
begrotingskader
De verborgen staatshervorming
De verborgen staatshervorming
Europees begrotingskader
• Eurozone
• Maastricht-criteria
Begrotingstekort
o Overheidsschuld
• Entiteit I v. Entiteit II
• Versterkt toezicht
o Europees semester
o Boetes
o
Prelude: ESM
• Europees Stabiliteitsmechanisme
• Bijdrage voor België verschuldigd door federale overheid
• Indien gebruik fonds t.v.v. België: voorwaarden
Voor federale niveau
o Voor deelstaten?
• Gemengd verdrag?
o Federale overheid heeft alleen geratificeerd
o RvSt: federaal, maar ook gemengde elementen:
o
• Verbindingsbureau?
• Voorrechten en immuniteiten
• Collective action clauses
o
Vlaanderen wil alsnog instemmen
Begrotingspact
• Verdrag inzake stabiliteit, coördinatie en bestuur in de
Economische en Monetaire Unie
• Gesloten door 25/28 EU lidstaten, naast de bestaande
verdragen
• Kernverplichting: artikel 3:
o In beginsel begroting in evenwicht of overschot
o Verplicht automatisch mechanisme om maatregelen te
nemen indien doelstellingen niet worden gehaald
o Doelstelling en mechanisme moeten (quasi-)
constitutioneel worden verankerd
Instemming met begrotingspact
• Onbetwist gemengd verdrag
• Nood aan voorafgaande grondwetswijziging?
o
o
o
o
Annaliteit van de begroting (artikel 174 GW)
Ontbreken van democratische controle
Artikel 34 GW
Hoe moet constitutionele verankering gebeuren?
• Aanpassing grondwet
• Grondwet + bijzondere wet
• Samenwerkingsakkoord
Samenwerkingakkoord13 december 2013
• Federale overheid, gemeenschappen en gewesten
•
•
•
•
onderschrijven doelstellingen  belofte nemen van nodige
maatregelen
Gemeenten en provincies slechts indirect gebonden
de afdeling Financieringsbehoeften van de Hoge Raad
voor Financiën
o Controle in kader mechanisme
o Nood aan verzelfstandiging  wijzing Bijz. Fin W. nodig
Pro rata verdeling boetes – maar pro rata wat?
Voorbehouden in instemmingsdecreten -en ordonnanties
Conclusie
Responsabilisering in de schaduw
van Europa
Conclusie