Transcript Prezentacja_4_Lekcja_Edukacji_Prawniczej

4)
LEKCJA EDUKACJI
PRAWNICZEJ
PRAWO KARNE
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Witamy w części e-learningowej projektu „Prawo – dodaj do
znajomych”.
• Zwracaj uwagę na specjalne ikony znajdujące się w prawym - górnym rogu slajdu.
Prezentacja zwiera treści informacyjne, pytania, kwestie ważne oraz przykłady –
czasami dowcipne i niecodzienne:
• To wszystko ma ułatwić Tobie poszerzenie wiedzy o prawie.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Witaj w czwartej części edukacji prawniczej
Dzisiaj rozpoczynamy ostatnią już lekcję z zakresu edukacji prawniczej
poświęconą prawu karnemu. Z pewnością miałeś z nią wiele do czynienia
oglądając filmy sensacyjne, czytając gazety, czy oglądając codzienne
wiadomości w telewizji.
W ramach dzisiejszych zajęć nauczysz się:
Czy jest prawo karne (jaka jest jego specyfika, jakie nauki zajmują się
prawem karnym oraz jakie są jego rodzaje)?
 Jaka jest różnica pomiędzy przestępstwem, a wykroczeniem?
Jakie są sankcje stosowane w ramach prawa karnego?
Jakie są przykładowe przestępstwa regulowane przez kodeks karny?

„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Zacznijmy zatem od tego, czym jest prawo karne. Intuicyjnie jesteś w
stanie pewnie określić czym się zajmuje. Pomyśl przez chwilę i spójrz
na poniższą definicję.
Prawo karne jest dziedziną prawa określającą czyny będące przestępstwami, kary
jakie grożą za ich popełnienie oraz środki karne jakie są stosowane w związku z
naruszeniem prawa karnego. Jak we wcześniejszych gałęziach prawa, także i w tej
wyróżniamy:
• część materialną (regulującą co jest przestępstwem i jakie grożą za nie sankcje –
kodeks karny),
•część procesową (regulującą reguły postępowania organów państwowych w
procesie karnym – kodeks postępowania karnego),
•część ustrojową (określającą sposób zorganizowania wymiaru sprawiedliwości –
ustawa o ustroju sądów powszechnych).
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Warto jednak, abyś pamiętał, że duża część ustaw obowiązujących w
Polsce posiada tzw. część karną regulującą przypadki naruszenia
ustawy. Przykładem mogą być tzw. wykroczenia wyborcze, które
określone są w kodeksie wyborczym.
W prawie karnym wyodrębnia się także pewne jego części, które sankcjonują
charakterystyczne przestępstwa, tj.
 prawo
karne skarbowe (regulujące przestępstwa przeciwko Skarbowi
Państwa)
 prawo
karne wojskowe (regulująca przestępstwa wojskowe związane z
wykonywanie służby wojskowej).
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Pamiętasz może ostatni film lub informacje medialne dotyczące popełnienia
jakiegoś przestępstwa?
Z pewnością miałeś okazję dowiedzieć się, jak policjanci zabezpieczali miejsce
zdarzenia, jak sprawdzano ślady pozostawione na miejscu przestępstwa, lub
wykorzystywano wariograf do sprawdzenia prawdomówności przesłuchiwanego.
Wszystkie te czynności związane są bezpośrednio z nauką prawa karnego.
Kryminalistyka, kryminologia, z pewnością takie pojęcia nie są Tobie obce.
Słyszałeś może o wiktymologii?
To nauki bezpośrednio związane z prawem karnym, które są praktycznie
wykorzystywane przez organy m. in. Policję.
.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Spróbujmy uporządkować te pojęcia.
Kryminologia to nauka o przestępczości i przestępcy, która polega na opisie
rozmiarów i dynamiki przestępczości, skutków społecznych jakie ono wywołuje.
Kryminalistyka z kolei to nauka o metodach i środkach wykrywania przestępstw,
ścigania ich sprawców, utrwalania śladów przez nich pozostawionych.
Wiktymologia z kolei jest nauką o ofierze przestępstwa. Jest ściśle związana z
kryminologią, w szczególności do zadań wiktymologii należy badanie roli ofiar w
przestępstwie.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Kończąc
pierwszą
część
zajęć
dotyczącą
prawa
karnego
skoncentrujmy się jeszcze przez chwilę na funkcjach prawa karnego.
Jak myślisz po co powstało prawo karne?
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Odpowiedź jest prosta, podstawową funkcją prawa karnego jest funkcja
sprawiedliwościowa, polegająca na zaspokojeniu poczucia sprawiedliwości
osoby pokrzywdzonej przestępstwem, jej rodziny, a także całego społeczeństwa. W
naturalny sposób można wysnuć kolejną jego funkcję, czyli ochronę przez
zjawiskami, które mają negatywny wpływ społeczny. Związane jest ona
także z działaniami z zakresu prawa karnego, które charakter profilaktyczny,
zmierzający do niedopuszczenia do popełniania przestępstw.
Ostatnią funkcją prawa karnego jest funkcja gwarancyjna, mająca na celu
określenie co przestępstwem jest, a co nim nie jest. Sensem tej funkcji jest
niedopuszczenie do swobodnego interpretowania działań, które mogą być uznane
za przestępstwa. Z funkcją tą związana jest starożytna premia nullum crinem sine
lege – oznaczająca nie ma przestępstwa bez wcześniejszego określenia go w
prawie.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Czas na podsumowanie pierwszej części edukacji
prawniczej.
Czy potrafiłbyś wymienić zagadnienia, którymi
zajmowaliśmy się w tej lekcji?
W ramach pierwszej części dowiedziałeś się czy jest
prawo karne i jaki jest przedmiot jego regulacji,
jakie są rodzaje prawa karnego, jakie pełni ono
funkcję i jakie są nauki związane z prawem karnym.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Przejdźmy teraz do podstawowych zasad prawa
wyjaśnienia czym jest przestępstwo oraz wykroczenie.
karnego
oraz
Zacznijmy od zasad prawa karnego. Pamiętasz może czemu służyły zasady ogólne
postępowania administracyjnego? Ich wprowadzenie miało na celu określenie
ogólnych warunków, na jakich jest prowadzone każde postępowanie
administracyjne. Podobne znaczenie mają zasady w prawie karnym. Ich określenie
ma na celu wprowadzenie reguł, które będą określały standardy prawa karnego.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Jakie to są zasady – znajdziesz je poniżej:
Zasada odpowiedzialności karnej za czyn – jak się pewnie domyślasz
określa ona, że pociągniętym do odpowiedzialności karnej można być tylko za czyn.
Nie można być pociągniętym do odpowiedzialności karnej za myśli, bądź
przekonania. (Z zupełnie inną sytuacją mamy do czynienia jeśli ktoś propaguje
poglądy totalitarne, związane z komunizmem lub nazizmem. Jednak to są już
czyny). Celem wprowadzenia tej zasady jest określenie pewnych granic ingerencji
państwa w życie prywatne obywateli.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Zasada winy – osoba ponosi karę tylko za czyny, którym zawiniła. Musi istnieć
związek pomiędzy zakazanym czynem, a stanem świadomości osoby, która go
popełniła. Jakie to ma praktyczne zastosowania? Na przykład: jeśli zostałeś
pchnięty na drugą osobę, która w wyniku wypadku wpadła pod samochód – nie
ponosisz odpowiedzialności karnej. To nie była twoja wina, gdyż sam zostałeś
wcześniej popchnięty.
Obecnie ta zasada wydaje się oczywista, jednak wiele wieków wcześniej wcale tak
nie było. Czy wiesz, że w starożytności według kodeksu Hammurabiego (jednego z
pierwszych aktów prawnych z zakresu prawa karnego) lekarz ponosił
odpowiedzialność jeśli operacja nie zakończyła się powodzeniem. Nie miało
znaczenie w tym przypadku, czy lekarz wykonywał wszystkie czynności i dochował
należytej staranności podczas operacji. Czynnikiem, który był podstawą ukarania
drugiej osoby, było obiektywne wystąpienie jakiegoś zjawiska.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej – oznacza ona, że
konsekwencje za popełnienie czynu ponosi osoba, która go popełniła. W historii
znane są oczywiście przykłady odpowiedzialności, które polegały na pociągnięciu
do odpowiedzialności całej grupy osób, które nie miały żadnego związku z
przestępstwem popełnionym przez członka jakiejś grupy. Odpowiedzialność
osobista z kolei polega na tym, że nie można przekazać kary innej osobie.
Zasada humanitaryzmu – pojawiła się wraz z ewolucją prawa karnego i poparta
jest wieloma dokumentami międzynarodowymi gwarantującymi zakaz tortur,
poniżającego traktowania, kar cielesnych. Czy w Twoim mieście występują
pręgierze? Pamiętasz może osiołka, który występuje na toruńskim rynku? Były to w
średniowieczu oraz oświeceniu miejsca, w których publicznie karano przestępców
poprzez kary cielesne. Publiczny widok miał być dodatkową sankcją na jaką
narażeni byli przestępcy.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Zasada nullum crimen sine lege – pamiętasz może czego dotyczyła? Aby
określony czyn był przestępstwem najpierw musi być zapisany w ustawie. Prawo
karne, jak zdążyłeś już z pewnością zauważyć, ma charakter represyjny. W związku
z tym, aby zapewnić pewien standard stosowania kar i sankcji określonych w
prawie karnym prowadzono tą zasadę, aby nie dopuścić do zbyt swobodnego jego
wykorzystywania.
Zasada analogii – to już ostania z zasad, która określa zakaz karania osób, za
czyny, które nie są zakazane w ustawie wprost, lecz można je w jakiś sposób
wywnioskować. Wynika to z ograniczenia możliwości swobodnej interpretacji
prawa karnego. W przeciwnym razie mogłoby to doprowadzić do poważnych
konsekwencji społecznych. Pamiętasz z historii jak powstawały państwa totalitarne
w XX wieku? Pierwszym przejawem ich niedemokratycznego charakteru było
właśnie rozszerzanie interpretacji prawa karnego i karanie w ten sposób
przeciwników politycznych więzieniem lub zesłaniem do obozów pracy. Teraz
możesz zauważyć, jak ważne jest ścisłe interpretowanie przepisów prawa karnego.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Czy na podstawie powyższych zasad możesz określić czym jest przestępstwo?
Jakie cechy musi posiadać czyn osoby, aby nazwać go przestępstwem? Zastanów
się przez chwilę, po czym zapoznaj się z definicją przestępstwa.
Przestępstwo zgodnie z obowiązujący w Polsce kodeksem karnym jest
czynem człowieka zabronionym przez ustawę pod groźbą kary jako
czyn bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym
niż znikomy.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Przestępstwo przestępstwu nie jest oczywiście równe, dlatego możecie się spotkać z
różnymi przykładami przestępstw. Najpopularniejszą klasyfikacją, jest ta, oparta
na kryterium wagi przestępstwa. Na tej podstawie wyróżniamy:
Zbrodnie – którymi są czyny człowieka zabronione pozbawieniem wolności na
czas nie krótszy niż 3 lata. Przykładem zbrodni może być morderstwo
Występki – czyny zagrożone karą, które nie przekraczają 1 miesiąc pozbawienia
wolności, 1 miesiąc ograniczenia wolności lub grzywny powyżej 30 stawek
dziennych
Wykroczenia – czyny, które przekraczają swoją górną granicą żadnego z
powyższych zachowań, np. śmiecenie w miejscu publicznym. Lista wykroczeń oraz
kar za ich dokonanie znajduje się w kodeksie wykroczeń.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
W drugiej części lekcji dowiedziałeś się, jakie są podstawowe zasady prawa
karnego. Wiesz, ze mają one bardzo duże znaczenie dla funkcjonowania
społeczeństwa i ich przekroczenie miałoby niebagatelny wpływ na każdego z nas.
Wiesz także czym jest przestępstwo i jakie są jego rodzaje.
Czas na ostatnią część lekcji edukacji prawnej. Zajmiemy się teraz konkretnymi
przestępstwami.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4 Lekcja / PRAWO KARNE
Zacznijmy od przestępstwa przeciwko wolności – naruszenie miru
domowego.
Przepis regulujący to przestępstwo w kodeksie karnym brzmi następująco: art. 193
Kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo
ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie
opuszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do roku.
Jak myślisz, co jest zakazane na podstawie tej normy? Dobrem chronionym w tym
przepisie jest mir domowy, czyli wolność niezakłóconego korzystania z domu,
mieszkania, ale także z pomieszczenia. Przestępstwem w związku z tym będzie
zakłócenie miru, polegające na wdarciu się do obiektu lub nieopuszczeniu go
wbrew żądaniu osoby uprawnionej. Nieopuszczenie obiektu ma miejsce także
wtedy, gdy sprawca znalazł się w danym miejscu legalnie, ale następnie stał się
osobą niepożądaną i mimo żądania osoby uprawnionej nie opuszcza mieszkania.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4
KARNE
1 Lekcja / PRAWO
WSTĘP DO
PRAWOZNAWSTWA
Słyszałeś może w telewizji jak jedna osoba grozi drugiej, że poda ją do
sądu ponieważ ta ją znieważa. Znieważenie jest typowym
przestępstwem przeciwko czci.
Reguluje je także kodeks karny w art.212 Przepis ten brzmi następująco: Kto
pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę
organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub
właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę
zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4
KARNE
1 Lekcja / PRAWO
WSTĘP DO
PRAWOZNAWSTWA
Przedmiotem przestępstwa jest w tym przypadku dobre imię jednostki lub grupy
osób. Jednak przepis ten nie chroni dobrego imienia osób zmarłych. Zniesławienie
polega na pomawianiu o takie postępowanie, które mogą poniżyć w opinii
publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska,
zawodu lub rodzaju działalności. Jak myślisz jakie mogą to być działania?
Pomawianie o wzięcie łapówki, o niemoralny tryb życia, alkoholizm? Tak, to są
przykłady działań, które narażają drugą osobę na utratę zaufania, czyli ją
zniesławiają.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4
KARNE
1 Lekcja / PRAWO
WSTĘP DO
PRAWOZNAWSTWA
Kodeks karny reguluje także przestępstwa przeciwko mieniu. Jak
myślisz o jakie rodzaje przestępstw może tu chodzić?
Kradzież jest najlepszym przykładem takiego przestępstwa. Art. 278 kodeksu
karnego reguluje
§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy
program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do roku.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4
KARNE
1 Lekcja / PRAWO
WSTĘP DO
PRAWOZNAWSTWA
Jak zauważyłeś czynem zabronionym, kradzieżą, według kodeksu karnego będzie zabranie
cudzej rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia. Chodzi tu jednak o rzeczy, które mają
wartość materialną, a nie sentymentalną, gdyż te stanowią wykroczenie (zgodnie z art. 126
kodeksu wykroczeń).
Jakie wskazałbyś elementy tego przestępstwa? Z pewnością rzecz musi być cudza,
działanie sprawcy musi polegać na zabraniu rzeczy. A jak to jest z programem
komputerowym? Sprawdź sam w kodeksie karnym 
„Prawo – dodaj do znajomych” – 4
KARNE
1 Lekcja / PRAWO
WSTĘP DO
PRAWOZNAWSTWA
To wszystko na dzisiaj. W ramach kolejnej lekcji edukacji prawnej poznałeś
podstawy prawa karnego. Wiesz już na czym polega jego specyfika, jakie nauki są
związane z prawem karnym, czym jest przestępstwo, jakie są jego rodzaje, jakie
zasady żądzą prawem karnym oraz poznałeś przykładowe przestępstwa.
To już ostatnia lekcja w ramach edukacji prawej. Przed Tobą test podsumowujący
wszystkie zajęcia. Przejrzyj sobie w tym celu wszystkie cztery lekcje, materiały do
pobrania, a także zapoznaj się z materiałami dostępnymi na facebooku.
Życzymy powodzenia i mamy nadzieję, że spotkamy się w Toruniu na grze
miejskiej.