Transcript Lahana
LAHANA
Brassiceae (Crucifera) Anavatanı: Kuzey Avrupa ülkeleri ve Baltık Denizi kıyıları kabul Brassica oleracea L.
edilmektedir .
Denize kıyısı olan rutubetli bölgeleri sever, Fransa’nın Atlantik kıyıları , İrlanda ve İngiltere’nin güney kıyılarında yaygınlık göstermektedir .
Ekonomik önemi Alan:
•
Satalarda
•
Çiğ
•
Turşu 20 bin hektar
Tüketim Şekilleri
•
Pişirilerek Etli zeytin yağlı
Üretim miktarı
100 bin ton yaprak lahana (Karadeniz Bölgesi)
Yaprak lahana: Kırmızı Baş Lahana
:
Kara Deniz :
675-700 bin ton
Güney ve Batı Bölgelerimiz Beyaz baş lahana: Küçük: Orta, güney ve Batı bölgelerimiz Büyük: Doğu bölgelerimiz
Yaprak lahana
çiçek ve çiçek sapı değişimi ( Karnabahar ve brokkoli)
Gövdenin değişimi ile Alabaş
Büyümenin kısıtlanması, tepe ve yan tomurcukların değişimi, bürüksel lahanası, baş ve yaprak lahanalar
Brassica
familyası sebzelerinin gelişimi
MORFOLOJİK ÖZELLİKLER Kök Lahanalar köklüdür. Kazık kök konik ve etli bir üzerinde saçak kökler bulunur.
Fide yapıya sahiptir. Kazık kök ile oldukça derin ve kazık üretimde kazık dallanabilir. Fide ile dikimde 30-35 cm, direk tohumdan ekimde ise 70-80 cm deriliklere kadar kök kökler inebilir.
Gövde Baş ve yaprak lahanalarda gövde vegetatif gövde gövde dönemde üzerinde boyu 30-50 kalın ve kısadır. Yapraklar kısa yaprak sapı ile gövdeye bağlanmışlardır.
İlk oluşan yapraklar dökülür ve izleri cm kalır.
Gövdenin dışı sert iç kısmı ise yumuşaktır. Vegetatif dönemde iken generatif uzar.
aşamada gövde boyu Gövde çapı 5-10 cm olabilir.
Yaprak
Yaprak Şekilleri: ve kalp Yassı yuvarlak, uzun yuvarlak, oval, ters yumurta, topaç Yapraklar önce yanlara açık iken sonra içe sarılarak baş oluştururlar. Baş şekli yaprak şekline benzemektedir.
Yaprak Yüzeyi: Kıvırcık veya düz Yaprak boyutları: 10 70cm genişlik, Baş çapı: 20-30 cm 70-80 cm Yaprak renkleri: Beyazımtrak-yeşil, mavimsi koyu yeşilden koyu kırmızıya
% 60-80 30-40 cm % 20 60-80 cm % 5 100-120 cm
Çiçek Havaların ısınması ve gün uzunluğunun 12 saat üzerine çıkması ile çiçek sapı başı delerek çıkar 1-2 m kadar büyüyebilir. Yaprak koltuklarından çıkan sürgünler üzerinde çiçekler spiral şekilde dizilirler.
Çiçekler salkım şeklindedir. Hava koşulları uygun değilse bitkiler çiçeklenmez. Çiçeklenme ana sürgünden yan sürgünlere doğru ve alttan uca doğru açarlar. Çiçeklenme aşama aşama olmaktadır.
Çiçeklenme süresi 20-60 gün sürebilmektedir. Çiçeklerde 4+4+6+1 şeklinde organlar bulunmaktadır. Dişi organ iki karpelden oluşmaktadır.
Çanak yapraklar polen keseleri yeşil , taç yapraklar sarı veya parlak sarıdır yabancı tozlanma nedenlerinden birisidir.
.
Erkek organların iki tanesi kısa dışarıda iki tanesi daha uzun ve içe doğrudur.
Dişicik tepesi düğme şeklindedir. Başlangıçta içe doğru dönük olan açılmaya başlayınca dışa doğru dökülür. Bu lahanalarda Meyve ve tohum Meyve bakla şeklindedir ve iki karpelden oluşur. Başlangıçta yeşil olan baklalar olgunlaştıkça sararır daha sonra kahve rengine dönüşür. Baklaların boyutları ekolojiden ve bakım koşullarından etkilenir. Bakla çapı 3-5 mm bakla uzunluğu ise 30-80 mm
.
Bir baklada 1-30 tohum bulunur. Olgunlaşma aşağıdan yukarı doğru olur. Aşırı olgunlaşanlar açılır. Tohum rengi kahve rengi, mor, kırmızı ve bunların tonları. Olgunlaşmamış olanlar sarı ve kahve rengi olabilir. Tohum ağırlığı 280-350 adet/g. Çimlenme gücü % 85-90; 4-6 yıl canlı; Çim. 10-30 o C opt : 20-25 o C
Gövde
Gövde Çiçek
YETİŞTİRME İSTEKLERİ İklim İstekleri: Bir serin iklim sebzesi olan lahana yüksek sıcaklıkları sevmez. Yüksek sıcaklık kalitenin bozulmasına eğer çiçek döneminde ise döllenmeyi olumsuz etkiler. Baş oluşumu için en uygun sıcaklık 15-20 o C’dir. Lahanalar çiçeklenebilmesi için düşük sıcaklığa (10 o C) ihtiyaç duyar. Sıcaklık sürekli 15 o C’nin üzerinde kalırsa çiçeklenme gerçekleşmemektedir. Daha yüksek sıcaklık ve uzun gün koşullarında generatif aşamaya geçiş olur. -5 o C’ye kadar sorunsuz yetişir. Donma sınırı 10 o C’dir .
Işıklanmayı seven bir bitkidir. Gölge yerlerde başlar küçük kalır ve yaprak kalitesi düşer. Işıklanmanın 12 saatin üzerine çıkması çiçeklenmeyi teşvik eder. Lahana, dolu hariç diğer yağışları sever. Hava oransal nemi yüksek su kenarları ve yayla yerlerde kalite ve verim artarken kurak yerlerde kalite ve verim düşmektedir. Aşırı rüzgardan hoşlanmaz; aşırı rüzgar erken dönemde yaprakların yırtılmasına ve aşırı su kaybına sebep olurken ileriki dönemlerde de bitkilerin yıkılmasına ve toprakla yaprakların temasına sebep olmaktadır.
TOPRAK İSTEKLERİ
Lahana toprak istekleri tutma kapasitesi iyi bakımından seçici değildir. Ancak toprağın su olmalı, kış ve sonbahar yetiştiriciliği yapılan yerlerde drenaj da iyi hafif topraklarda verim olmalıdır. Ağır bünyeli topraklarda verim artarken düşer ama erkencilik artar.
pH 6-6,5 Lahana olamlıdır. Asidik toprakları sevmez. Tuza toleranslıdır üst üste aynı yerde yetiştirilmemeli, başka familyalar ile münavebe yapılmalı.
Toprak hazırlığı
Derin sürüm: Bitki artıklarını ve çiftlik gübresini toprağa karıştırmak ve toprağı gevşeterek havalandırmak.
Yüzeysel işleme: Toprağı parçalayıcı aletlerle keseklerin parçalanması ve tekstürün iyileştirilmesi.
Dikim yeri hazırlığı: Çeşide bağlı olarak 70-100 cm sıra araları ve 20-30 cm olacak şekilde masuralar yapılır
FİDE YETİŞTİRİCİLİĞİ
Lahana grubu sebzeler uygun şartlarda direkt tohumdan ekilebilir. Ancak ülkemiz koşullarında üretim fide ile yapılmaktadır. Tohum ekimleri sıcak bölgelerimizde Temmuz Ağustos aylarında, soğuk bölgelerimizde Mart sonu Nisan başında ekilir. Ekim soğuk yastıklara tava şeklinde serpme yada sıraya ekilmektedir. Ekilen tohumların üzeri 1 cm kapak ile örtülür. Fidelik ve kapak materyali hastalık ve zararlılardan ve yabancı otlardan temiz olmalıdır. 3-5 günde çıkan bitkiler 1 ay içinde dikim büyüklüğüne gelir.
Ekimlerin sıraya (10x 2cm) yapılması tavsiye edilir. m 2’ ye 2-3 g tohum ekilir. m 2 ’de 600-700 bitki bulunmalıdır. Seyrek ekimlerde eğri gövdeli bitkiler, sık ekimlerde ise cılız fideler oluşur. 1dekar için 8-12 g tohum yeterlidir. Ekimden sonra sulamaya dikkat edilmeli, sulamadan sonra tohumların açılıp açılmadığı kontrol edilmelidir. Sıcak bölgelerde tohum ekiminden sonra yüzey gazete kağıdı ile çıkışa kadar kapatılabilir. Çıkıştan sonra sulamaları dikkatli yapmalı ve fidelere zarar verilmemelidir. Sulamalar mini yağmurlama yada süzekler ile yapılmalıdır. Fidelikte yaprak bitleri ve kokulu böcek ile mücadele edilmelidir.
3 4 yaprak oluşturmuş, gövdesi 3-5 mm çaplı bitkiler dikilir.
Ekim –Dikim (devamı)
Lahana sıcak bölgelerimizde ikinci ürün olarak yetiştirilebilir.
Kuruya dikim Çamura Dikim Fideler 70-100 cm x 40-70 cm’ye masuraların boyun bölgesine dikilir ve masuralara su verilir. Fidelerin büyüme noktası suyun üstünde kalmalı. Masuranın tepesine dikilir ise fideler yeterli su alamazlar. 1-4 gün süre ile solgun kalan fideler sonra yeniden büyümeye başlar
.
Su verilmiş olan masuralara fideler büyüme noktası suyun dışında olacak şekilde dikilir. Bu dikimde büyüme noktaları zarar görmez ve su seviyesine dikildiği için su alım sıkıntısı olmaz.
Kuruya ve çamura dikimden birkaç gün sonra çatlamaları önlemek
Tavlı toprağa dikim
için tekrar su verilmelidir.
Sulanmış masuralara dikim birkaç gün sonra toprak tavlı iken yapılır. Dikim yine masuranın boyun bölgesine yapılır.
Topraklı hazır fide dikliyor ise kuruya dikim yapılır ve can suyu verilir.
Dikimler akşam üzeri yapılmalı, hastalıklı, cılız ve zarar görmüş fideler dikilmemeli. Yaşlı ve sararmış yapraklar alınmalıdır.
BAKIM İŞLEMLERİ
Çapalama
Sulama Dikimden sonra,toprak yapısı ve otlanma durumuna göre 1 veya 2 kez yada her sulamadan sonra kaymak tabakasını kırmak için çapalama yapılır. Çapalama yüzeysel olarak yapılmalıdır. Yaprak çapları 30-35 cm olunca ikinci bir çapa daha yapılır ve N’lu gübrenin ikinci dozu verilir. Yabancı ot mücadelesi herbisitler ile dikim anında yapılabilir. Tarımsal savaşım Fide dikiminden sonra çatlakları önlemek için iki kez sulama yapılır. Toprak yapısı ve çevre koşulları dikkate alınarak düzenli bir sulama yapılmalıdır. Düzenli sulanamayan bitkilerde kalite ve verim düşmektedir.
Gübreleme: 3-4 ton/da Ç.G.
15- 18 kg kgN/da, 8-10 kgP/da ve 12-16 kgK/da P, K ve N yarısı ikinci toprak işlemede, N’un diğer yarısı son çapada verilir.
Fide döneminde hastalık ve zararlılara iyi mücadele edilmeli. Yaprak bitleri, lahana kelebeği. Yaprak biti büyüme noktasında, Lahana kelebeği ise yapraklarda zararlı olur. Hastalık sorunu çok önemli değil
OLGUNLUK HASAT VE DEPOLAMA
Lahanada iyi bir yetiştiricilik yapılmış ise hasat bir defada yapılır. Hasadı iriliği, erkencilik, yetiştirme ve bakım şartları Lahanalar hasada 3-6 ayda gelir. Şekil ve renk bir örnek olmalıdır. Hastalık ve zararlı olmamalıdır. Başlar: 0.5-1.5 kg küçük 1.5-3 kg orta 3 kg> büyük Ülkemizde hasat Eylül-Ekim Soğuk bölgelerde kasım sonundan önce hasat bitirilmelidir. Sıcak bölgelerde Pazar durumuna göre hasat yapılabilir. Hasat elle yapılır ve dış yapraklar temizlendikten sonra depoya yada pazara gönderilir. Lahanalar1-2 o C’de % 90-95 nisbi nemde 4-6 ay depolanabilmektedir. VERİM: 2-8 ton/da Dekarda
200 bitki bulunur baş büyüklüğü verimi belirler.
Tohum Üretimi
Tohum üretiminde parseldeki farklı bitkiler sökülmelidir. Yada tohum üretilecek olan bitkiler başka bir parsele dikilebilir.
Hasat edilmiş olan bitkilerin köklerinden sürgünler elde edilerek de tohum üretilebilir. Kışı soğuk geçen yerlerde bitkiler sökülür ve kumda katlanır ve baharda tohum üretmek amacı ile dikim yapılır.
Lahana başlarının üst kısmı çiçek sapının çıkışını kolaylaştırmak için kesilir veya + şeklinde kesilir. Çiçeklerde açma ve olgunlaşma aşağıdan yukarıya doğrudur. Bakla uzunlukları 7-8 cm dir. Olgunlaşan tohumlar dökülebilir.
Tohum verimi: bitki başına 20-50g, 50-90kg/da’dır
Bakım işlemleri çok farklı değildir.
Lahanalarda kendine uyuşmazlık vardır ve protogeny görülür
Süs bitkisi lahanalar
Siyah çürüklük