Transcript επιδημιολογικά στοιχεία – Πρόληψη

Καρκίνος παχέος εντέρου
• επιδημιολογικά
στοιχεία
• πρόληψη
• οργάνωση
υπηρεσιών υγείας
ΝΤΑΤΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
Β’ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ
ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Α’
ΕΑΝΠ «ΜΕΤΑΞΑ»
επιδημιολογικά στοιχεία
International Union Against Cancer 1998
Νέες διαγνώσεις ανά 100.000 άτομα
στο γενικό πληθυσμό ανά έτος
Αφρική
1,6–5,9/100.000
Νότια και Ανατολική Ευρώπη
23,6-33,8/100.000
Βόρεια και Δυτική Ευρώπη,
Βόρεια Αμερική
46,3-51.7/100.000
Στις αναπτυγμένες χώρες 389.200 νέες περιπτώσεις το χρόνο
Στις αναπτυσσόμενες χώρες 182.900 νέες περιπτώσεις το χρόνο
επιδημιολογικά στοιχεία
ασθενείς/θάνατοι με Ca ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ
ανά 100.000 ΑΝΔΡΕΣ ανά έτος
ΕΥΡΩΠΗ
58-61
35-36
25
13
επιδημιολογικά στοιχεία
ασθενείς/θάνατοι με Ca ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ
ανά 100.000 ΓΥΝΑΙΚΕΣ ανά έτος
ΕΥΡΩΠΗ
27
40-43
19
9
επιδημιολογικά στοιχεία
ΕΛΛΑΔΑ
8/1990–7/1991
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ
ΝΕΟΠΛΑΣΙΩΝ
επιδημιολογικά στοιχεία
ΕΛΛΑΔΑ
856 ασθενείς
8/1990–7/1991
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ
ΝΕΟΠΛΑΣΙΩΝ
επιδημιολογικά στοιχεία
ΕΛΛΑΔΑ
814 ασθενείς
8/1990–7/1991
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ
ΝΕΟΠΛΑΣΙΩΝ
επιδημιολογικά στοιχεία
ΗΠΑ
Αιτίες θανάτου 2002
ΑΝΔΡΕΣ
(πρώτη διάγνωση 70651/έτος)
Διαγνώσεις κάθε χρόνο
41,8/100.000
Hispanic
68,3/100.000
African American
U.S. Cancer Statistics: 2002 Incidence and Mortality,
U.S. Cancer Statistics Working Group, 2005 and
National Vital Statistics Report, Vol. 53, No. 5, 2004
επιδημιολογικά στοιχεία
ΗΠΑ
Αιτίες θανάτου 2002
ΓΥΝΑΙΚΕΣ
(πρώτη διάγνωση 68.883/έτος)
Διαγνώσεις κάθε χρόνο
29,4/100.000
Hispanic
55,6/100.000
African American
U.S. Cancer Statistics: 2002 Incidence and Mortality,
U.S. Cancer Statistics Working Group, 2005 and
National Vital Statistics Report, Vol. 53, No. 5, 2004
πρόληψη
Πρωτογενής:
Αποφυγή έκθεσης
σε γνωστούς παράγοντες κινδύνου
Αναγνώριση γενετικών, βιολογικών και περιβαλλοντικών
παραγόντων, που είναι αιτιολογικοί η παθογενετικοί
και αναμιγνύονται πλήρως η μερικώς στην καρκινογένεση
Δευτερογενής:
Έγκαιρη διάγνωση
Πρωτογενής πρόληψη
Πρωτογενής πρόληψη
Λίπος – κρέας - ασβέστιο
Δίαιτα πλούσια σε:
λίπος
πρωτεΐνες
θερμίδες
αλκοόλ
κόκκινο και άσπρο κρέας
Δίαιτα πτωχή σε:
ασβέστιο
φολικό οξύ
Αύξηση πιθανότητας
εμφάνισης
κολοορθικού καρκίνου
Καρκινογόνες ετεροκυκλικές αμίνες
Σχηματίζονται στη διάρκεια
της μαγειρικής του κρέατος
σε ψηλές θερμοκρασίες.
Πιθανά δυνητικός μηχανισμός
αύξησης του κινδύνου
εμφάνισης κολοορθικού καρκίνου
Πρωτογενής πρόληψη
ασβέστιο
Στις περισσότερες επιδημιολογικές έρευνες
που μελετήθηκε και διαπιστώθηκε η αρνητική σχέση
ασβεστίου και κολοορθικού καρκίνου
οι διαφορές ήταν στατιστικά σημαντικές.
Λιγότερες εργασίες δεν φανερώνουν σχέση
η φανερώνουν θετική σχέση
Πιθανολογούμενος μηχανισμός:
Το από το στόμα προσλαμβανόμενο ασβέστιο δεσμεύει
χολικά και λιπαρά οξέα
Πρωτογενής πρόληψη
Ίνες – λαχανικά – φρούτα
Μη ισχυρή η τεκμηρίωση
της θετικής τους επίδρασης στην ελάττωση
της πιθανότητας εμφάνισης κολοορθικού καρκίνου.
Δυνητικοί μηχανισμοί επίδρασης:
•
Δέσμευση χολικών οξέων
•
Αύξηση νερού κοπράνων – δυνατότητας διάλυσης
καρκινογόνων ουσιών
•
Μείωση χρόνου επαφής των ουσιών με το έντερο
Μη επιτυχής τεκμηρίωση αρνητικής επίδρασης
στην επανεμφάνιση πολυπόδων μετά την αφαίρεση τους
Πρωτογενής πρόληψη
Χρήση εξωγενών ορμονών - αναπαραγωγή
Επιδημιολογική διαπίστωση μείωσης
του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου
σε γυναίκες που μετεμμηνοπαυσιακά λαμβάνουν
ορμονικά σκευάσματα
(όχι το ίδιο για τον καρκίνο του ορθού)
Fraumeni 1969 :
Συχνότερος στις καλόγριες από ότι στον πληθυσμό
’70 :
Αυξημένη συχνότητα στις ανύπαντρες γυναίκες
Πρωτογενής πρόληψη
Φυσική δραστηριότητα
Καθιστική ζωή
Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης
κολοορθικού καρκίνου
Φυσική δραστηριότητα
-50%
Κίνδυνος εμφάνισης
κολοορθικού καρκίνου
Whittemore 1990:
Όμοια αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης της νόσου
σε Κινέζους με καθιστική δουλειά που κατοικούν
στην Κίνα και στην Βορειοδυτική Αμερική
Πρωτογενής πρόληψη
Κατανάλωση αλκοόλ
Τεκμηριωμένη η θετική επίδραση στην εμφάνιση
κολοορθικού καρκίνου.
Ο ενοχοποιητικός παράγοντας είναι η συνολική
ποσότητα της αιθανόλης και όχι το είδος του ποτού.
Dean 1979:
Αυξημένος κίνδυνος καρκίνου του ορθού
σε εργάτες μπυραρίας στην Ιρλανδία
Jensen 1979:
Δεν διαπιστώθηκε το ίδιο σε εργάτες
μπυραρίας στη Δανία
Πρωτογενής πρόληψη
Κάπνισμα
Τεκμηριωμένη η αυξημένη τάση (3x)
σχηματισμού αδενωματοδών πολυπόδων
και υποτροπής μετά από πολυπεκτομή
ανάπτυξης κολοορθικού καρκίνου
σε καπνιστές για τουλάχιστον 35 χρόνια
Θνητότητα ασθενών με κολοορθικό Ca
Cancer prevention study II
ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ
ΠΡΩΗΝ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ
ΜΗ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ
Πρωτογενής πρόληψη
Εκτομή αδενωμάτων-πολυπόδων
Μείωση πάνω από
75%
της ανάπτυξης κολοορθικού Ca
μετά από πολυπεκτομή
Πρωτογενής πρόληψη (χημειοπροφύλαξη)
Aspirin
NSAIDs
piroxicam (Feldene)
indomethicin (Indocin)
sulindac
Curcumin
Difluoromethylornithine (DFMO)
Ursodeoxycholic acid
Oltipraz
3-hydroxy-3-methylgluteryl coenzyme A (HMG-CoA)
Thun 1991 και 1993
Μείωση κατά 40% της θνητότητας λόγω κολοορθικού Ca
σε χρόνιους λήπτες ασπιρίνης. (600.000 ενήλικες)
Σε πειραματικές μελέτες με ζώα
τα μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη
εμποδίζουν την ανάπτυξη
χημικά προκαλούμενου καρκίνου
Ο καλύτερος τρόπος να προλάβεις
τον κολοορθικό καρκίνο είναι:
Να τρέχεις
από salad bar σε salad bar
Ένας επιδημιολόγος
Ο καλύτερος γαστρεντερολόγος είναι:
Αυτός που σου επιτρέπει
να τρως ότι θέλεις
και να μην πεθάνεις
ποτέ από κολοορθικό Ca
Ένας γαστρεντερολόγος
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
ΠΕΝΤΑΕΤΗΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗ
Στάδιο Ι
90%
Στάδιο IV
<5%
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
Ανίχνευση
δυνητικά θεραπεύσιμης
η
δυνάμενης να προληφθεί
νόσου
Screening test
Surveillance
Diagnostic evaluation
Δευτερογενής πρόληψη
κολοορθικού καρκίνου
• Αναγνώριση ομάδων κινδύνου
• Αφαίρεση προκαρκινικών βλαβών
•
•
•
προφυλακτική εκτομή πολυπόδων
αφαίρεση αδενωμάτων με σοβαρή δυσπλασία
πρωκτοκολεκτομή σε
οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση
ελκώδη κολίτιδα με σοβαρή δυσπλασία
πρωκτοκολεκτομή σε
ελκώδη κολίτιδα με σοβαρή δυσπλασία
προφυλακτική εκτομή πολυπόδων
αφαίρεση αδενωμάτων με σοβαρή δυσπλασία
πρωκτοκολεκτομή σε οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
Δακτυλική εξέταση
Ανίχνευση αίματος στα κόπρανα
Ενδοσκόπηση
(ορθοσιγμοειδοσκόπηση – κολονοσκόπηση)
Βαριούχος υποκλυσμός
Εικονική κολονοσκόπηση
Ανίχνευση μεταλλάξεων στο DNA στα κόπρανα
Δευτερογενής πρόληψη
Δακτυλική εξέταση
Δεν τεκμηριώνεται
στατιστικά σημαντική
ελάττωση στην θνητότητα
του περιφερικού Ca ορθού.
Δευτερογενής πρόληψη
Ανίχνευση αίματος στα κόπρανα
Τα επιφανειακά αγγεία των πολυπόδων, αδενωμάτων
και καρκίνων του παχέος εντέρου είναι εύθρυπτα
και εύκολα αιμορραγούν μετά από κάκωση από τα
διερχόμενα κόπρανα. Η μικροποσότητα αίματος
αναμιγνύεται με τα κόπρανα, σπάνια είναι ορατή
και είναι ανιχνεύσιμη με τη βοήθεια χημικής
αντίδρασης.
Ca:
Ευαισθησία 26%
Ca + Πολύποδες:
Ειδικότητα 88%
Ευαισθησία 28%
Ευαισθησία 52%
Ειδικότητα 80%
Ειδικότητα 91%
Δευτερογενής πρόληψη
Ανίχνευση αίματος στα κόπρανα
Mandel 1993 (Minnesota trial)
Ετήσια δοκιμασία ανίχνευσης αίματος στα κόπρανα
προκαλεί μείωση κατά 33% της θνητότητας
λόγω κολοορθικού Ca
Ανά διετία δοκιμασία ανίχνευσης αίματος στα κόπρανα
προκαλεί μείωση κατά 21% της θνητότητας
Δευτερογενής πρόληψη
Ανίχνευση αίματος στα κόπρανα
European Union 1999
(advisor committee on cancer prevention)
Μεταανάλυση όλων των τυχαιοποιημένων μελετών
ανίχνευσης αίματος στα κόπρανα φανέρωσε μείωση
κατά 16% της θνητότητας λόγω κολοορθικού Ca
Allison 1990 (National Cancer Institute USA)
Θετικό το τεστ στο 1% με 5% του πληθυσμού.
Από αυτούς 2% με 10% έχουν καρκίνο και
20% με 30% έχουν αδένωμα
Δευτερογενής πρόληψη
ορθοσιγμοειδοσκόπηση
Ca + Πολύποδες +Αδενώματα:
Ευαισθησία 70%
Μείωση θνητότητας κατά 60% με 80%
Memorial-Strang Clinic(1946–1954)
Ενδοσκοπήθηκαν 26.124 άτομα
Ανιχνεύθηκαν 58 άτομα με Ca
15ετής επιβίωση 90%
Αν εύρημα στην ορθοσιγμοειδοσκόπηση
τότε κολονοσκόπηση ;;
Το 40% των Ca βρίσκονται κεντρικότερα
της σπληνικής καμπής
Δευτερογενής πρόληψη
Ανίχνευση αίματος στα κόπρανα + ορθοσιγμοειδοσκόπηση
Ca + Πολύποδες +Αδενώματα:
Ευαισθησία 75%
Lieberman 2001:
10,6% από 2885 παλαίμαχους με θετικό
εύρημα σε κολονοσκόπηση.
Αν είχε γίνει μόνο ανίχνευση αίματος
στα κόπρανα και σιγμοειδοσκόπηση θα
είχε εντοπιστεί το 75,8%
Δευτερογενής πρόληψη
κολονοσκόπηση
Kronborg 1989:
Σε 3121 παλαίμαχους το 10,5% είχε:
Αδένωμα >10mm η λαχνωτό αδένωμα η
αδένωμα με υψηλού βαθμού δυσπλασία
η διηθητικό Ca.
Imperiale 2000:
Σε 1994 ενήλικες 5,6% με διηθητικό Ca,
46% από τους με Ca κεντρικότερα της
σπληνικής καμπής δεν είχαν περιφερικότερα
πολύποδες
Αρνητικά σημεία:
κόστος – διατρήσεις(1:1500) –
Αιμορραγίες(1:1000) –δυσανεξία προετοιμασίας –
ανάγκη καταστολής
θνητότητα (1:10.000)
Δευτερογενής πρόληψη
Βαριούχος υποκλυσμός
Στο 16%-47% των ασθενών
δεν ολοκληρώνεται
η κολονοσκόπηση
και 4%-6%
των κολοορθικών Ca θα
μπορούσαν να διαφύγουν
Winawer 2000:
Παρακολούθηση μετά από πολυπεκτομή
ο βαρυούχος υποκλισμός φανέρωσε
Το 32% των νέων πολυπόδων < 0,5cm
To 53% των πολυπόδων 0,6 < 1,0cm
To 48% των πολυπόδων > 1,0cm
που φανερώθηκαν με κολονοσκόπηση
Δευτερογενής πρόληψη
Εικονική κολονοσκόπηση
Yee 2001:
Σε 300 ασθενείς (screening ή εκτίμηση)
αν μέγεθος του πολύποδα  ευαισθησία
> 1cm
90%
0.5cm–0.9cm
80%
1cm
100%
< 0.5cm
66,5%
Miao 2000:
Για Ca και πολύποδες > 1cm
ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ
ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ
73%
94%
Δευτερογενής πρόληψη
Ανίχνευση μεταλλάξεων στο DNA στα κόπρανα
Douglas
2003:
Το πρώτο screening test στο DNA των κοπράνων
λειτούργησε στις 13/8/2003 στο Massachusetts
Σύνδρομα κολοορθικού καρκίνου
γενετικός έλεγχος και πιθανά γονίδια
FAP (>10-20πολύποδες)………………………………………APC, MYH
HNPCC (Amsterdam II)……….MLH1, MSH2, MSH6, PMS2
Peutz-Jeghers (πολύποδες)………………………………………STK11
Juvenile Polyposis(>5 J πολύποδες)…MAD, BMPR1A
Cowden Syndrome (trichilemmoma)……………………PTEN
+ μαστός, θυρεοειδής, μήτρα, ωοθήκες
Συχνότητα εμφάνισης κολοορθικού καρκίνου
ανά κατηγορία κινδύνου
HNPCC
5%
Οικογενειακό
ιστορικό
18%
FAP
1%
Ελκώδης κολίτιδα
1%
Σποραδικό Ca
75%
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
Ποιος πρέπει να υποβάλλεται στο screening;
Για τα κράτη μέλη:
Η ανίχνευση αίματος στα κόπρανα συστήνεται σαν
προληπτικό μέτρο. Το πώς, που και πότε εξαρτάται από
τις δυνατότητες και προτεραιότητες του κάθε
εθνικού συστήματος υγείας.
Η κολονοσκόπηση πρέπει να γίνεται στις περιπτώσεις
ανίχνευση αίματος στα κόπρανα.
Ηλικία μετεχόντων στο πρόγραμμα 50 μέχρι 74 έτη.
Το διάστημα μεταξύ διαδοχικών ελέγχων 1 με 2 χρόνια.
Ανοσολογικές και γενετικές δοκιμασίες, σιγμοειδοσκόπηση
και κολονοσκόπηση όχι προς το παρόν σαν προληπτικό
μέτρο.
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
Ποιος πρέπει να υποβάλλεται στο screening;
Για την Ευρωπαϊκή επιτροπή
και το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο:
Πρέπει να αναπτυχθούν οδηγίες τόσο σε Ευρωπαϊκό
όσο και σε Εθνικό επίπεδο για την ποιοτική
διασφάλιση των προγραμμάτων ανίχνευση αίματος
στα κόπρανα.
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
American Cancer Society
Colorectal Cancer Screening
Guidelines
ΣΧΕΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
ΑΥΞΗΜΕΝΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
ΥΨΗΛΟΤΑΤΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
American Cancer Society
Colorectal Cancer Screening
Guidelines
ΣΧΕΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
> 50 ετών
• Ανίχνευση αίματος στα κόπρανα
( /1
έτος)
• Ορθοσιγμοειδοσκόπηση με εύκαμπτο ενδοσκόπιο
( /5
έτη)
• Ανίχνευση αίματος στα κόπρανα + Ορθοσιγμοειδοσκόπηση με εύκαμπτο ενδοσκόπιο ( /1, /5 έτη)
• Βαριούχος υποκλυσμός
• Κολονοσκόπηση
(
(
/10 έτη)
/5 έτη)
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
American Cancer Society
Colorectal Cancer Screening
Guidelines
ΕΙΔΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΑΥΞΗΜΕΝΟΣ
Ένα μονό μικρό αδένωμα <1cm
ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ SCREENING
3-6 έτη μετά την αρχική πολυπεκτομή
ΣΥΣΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ
Κολονοσκόπηση
ΣΧΟΛΙΑ
Αν η δοκιμασία φυσιολογική τότε συμμετοχή στο
Screening του σχετικού κινδύνου
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
American Cancer Society
Colorectal Cancer Screening
Guidelines
ΕΙΔΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΑΥΞΗΜΕΝΟΣ
Ένα αδένωμα >1cm η πολλά αδενώματα η αδένωμα με
υψηλού βαθμού δυσπλασία η λαχνωτό αδένωμα
ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ SCREENING
3 έτη μετά την αρχική πολυπεκτομή
ΣΥΣΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ
Κολονοσκόπηση
ΣΧΟΛΙΑ
Αν η δοκιμασία φυσιολογική τότε επανάληψη σε 3 έτη
και αν πάλι φυσιολογική τότε συμμετοχή στο Screening
του σχετικού κινδύνου
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
American Cancer Society
Colorectal Cancer Screening
Guidelines
ΕΙΔΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΑΥΞΗΜΕΝΟΣ
Προσωπικό ιστορικό θεραπευτικής εκτομής
κολοορθικού Ca
ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ SCREENING
1 έτος μετά την εκτομή
ΣΥΣΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ
Κολονοσκόπηση
ΣΧΟΛΙΑ
Αν η δοκιμασία φυσιολογική τότε επανάληψη σε 3 έτη
αν πάλι φυσιολογική τότε επανάληψη κάθε 3 έτη
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
American Cancer Society
Colorectal Cancer Screening
Guidelines
ΕΙΔΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΑΥΞΗΜΕΝΟΣ
Ένας πρώτου βαθμού συγγενής με κολοορθικό Ca η
αδενωματώδη πολυποδίαση μικρότερος των 60 ετών η
δύο η περισσότεροι πρώτου βαθμού συγγενείς
οποιασδήποτε ηλικίας. (όχι κληρονομικό σύνδρομο)
ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ SCREENING
40 ετών η 10 χρόνια πριν την ηλικία του νεότερου
συγγενή που έχει νοσήσει (όποια είναι νωρίτερα)
ΣΥΣΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ
Κολονοσκόπηση
ΣΧΟΛΙΑ
Κάθε 5 χρόνια
Κολοορθικό Ca σε συγγενείς μεγαλύτερου βαθμού δεν
αυξάνουν τον σχετικό κίνδυνο του γενικού πληθυσμού.
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
American Cancer Society
Colorectal Cancer Screening
Guidelines
ΕΙΔΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΥΨΗΛΟΤΑΤΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Οικογενειακό ιστορικό οικογενούς αδενωματώδους
πολυποδίασης
ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ SCREENING
Από την ήβη
ΣΥΣΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ
Έγκαιρη ενδοσκοπική επιτήρηση και συνεκτίμηση
των σχετικών γενετικών δοκιμασιών
ΣΧΟΛΙΑ
Αν η γενετική δοκιμασία είναι θετική ενδείκνυται
κολεκτομή σε εξειδικευμένο κέντρο
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
American Cancer Society
Colorectal Cancer Screening
Guidelines
ΕΙΔΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΥΨΗΛΟΤΑΤΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Οικογενειακό ιστορικό κληρονομικού μηπολυποδιασικού καρκίνου παχεός εντέρου
ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ SCRENNING
21 ετών
ΣΥΣΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ
Κολονοσκόπηση και συνεκτίμηση των σχετικών
γενετικών δοκιμασιών
ΣΧΟΛΙΑ
Αν η γενετική δοκιμασία είναι θετική η αν ο ασθενής
δεν είχε υποβληθεί σε γενετικές δοκιμασίες μέχρι
την ηλικία των 40 ετών ενδείκνυται η συστεινόμενη
μέθοδος ελέγχου κάθε χρόνο σε εξειδικευμένο κέντρο
International Collaborative Group (ICG)
meeting in Amsterdam in 1990
HNPCC
ΚΡΙΤΗΡΙΑ AMSTERDAM ΙΙ
• 3 συγγενείς με καρκίνο, οι 2 πρώτου βαθμού
με τον τρίτο. Ο καρκίνος σχετιζόμενος
με το HNPCC (κολοορθικός, ενδομητρίου,
λεπτού εντέρου, ουροποιητικού)
• Εμφάνιση σε 2 γενιές
• 1 διάγνωση σε ηλικία μικρότερη των 50 ετών
• Αποκλεισμός αδενωματώδους πολυποδίασης
Δευτερογενής πρόληψη
(έγκαιρη διάγνωση)
American Cancer Society
Colorectal Cancer Screening
Guidelines
ΕΙΔΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΥΨΗΛΟΤΑΤΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου. Χρόνια ελκώδης
κολίτιδα. Νόσος Crohn.
ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ SCRENNING
Ο κίνδυνος καρκίνου αρχίζει να είναι σημαντικός 8
έτη μετά την εμφάνιση της πανκολίτιδας η 12-15
έτη μετά την εμφάνιση κολίτιδας του αριστερού
κόλου.
ΣΥΣΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ
Κολονοσκόπηση με βιοψίες για δυσπλασία
ΣΧΟΛΙΑ
Κάθε 1–2 έτη σε εξειδικευμένο κέντρο στην επιτήρηση
και αντιμετώπιση της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου.
οργάνωση υπηρεσιών υγείας
Στην Ελλάδα υπάρχει το εθνικό αρχείο νεοπλασιών
(υπηρεσία του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης).
Νόμος 3370/ 27.06.2005
Το
Εθνικό Αρχείο Νεοπλασιών
εντάσσεται
στο
Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων
(ΚΕΕΛΠΝΟ)
οργάνωση υπηρεσιών υγείας
Το εθνικό αρχείο νεοπλασιών θεωρητικά λειτουργεί
με σύστημα παθητικής συλλογής στοιχείων.
Aρχειοθετεί τα στοιχεία που του αποστέλλονται
από τα παθολογοανατομικά εργαστήρια των
νοσοκομείων.
Είναι όμως άγνωστο τι ανταπόκριση υπάρχει και τι
ποσοστό κάλυψης επιτυγχάνεται, αν οι φάκελοι που
του αποστέλλονται είναι πλήρεις ή υπάρχουν κενά
και αν γίνεται ποιοτικός έλεγχος.
Επίσης μετά το 1991 δεν υπάρχουν δημοσιευμένα
αποτελέσματα ή εκθέσεις.
;;;;
οργάνωση υπηρεσιών υγείας
ΚΕΕΛΠΝΟ
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ
ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ – ΟΜΑΔΕΣ
ΓΕΝΙΚΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ
ΦΡΟΝΤΙΔΑ
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ - ΚΕΝΤΡΑ
οργάνωση υπηρεσιών υγείας
ΚΕΕΛΠΝΟ
Καταγραφή επιδημιολογικών δεδομένων
Αποτύπωση υπάρχουσας κατάστασης
Σχεδιασμός-συντονισμός προγραμμάτων
- προαγωγής υγείας
- αγωγής υγείας
- πληθυσμιακού ελέγχου έγκαιρης
διάγνωσης νεοπλασματικών νόσων
Συνεργασία με πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια
και τριτοβάθμια φροντίδα υγείας
οργάνωση υπηρεσιών υγείας
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ
Ο γιατρός πρέπει να γνωρίζει:
• Τους κινδύνους, τα οφέλη και τους περιορισμούς
των screening tests
• Ποια η συμβουλευτική διαδικασία πριν τα tests
• Τις συνέπειες των θετικών και αρνητικών
αποτελεσμάτων των screening tests
• Τον προσδιορισμό του κινδύνου που διατρέχουν
τα άτομα που θεωρούνται πως ανήκουν στην ομάδα
υψηλού κινδύνου
• Την αποτελεσματικότητα των διαθέσιμων μεθόδων
πληθυσμιακού ελέγχου έγκαιρης διάγνωσης
νεοπλασματικών νόσων
• Που θα πρέπει να παραπέμπεται ο ελεγχόμενος
για περαιτέρω διερεύνηση-αντιμετώπιση
Σε δράση μετά την αντιμετώπιση
του κολοορθικού καρκίνου