Transcript osjeti i percepcija

PSIHOLOGIJA
Vježbe
OSJETI I PERCEPCIJA
Mustafa Šuvalija, asistent
OSJETI I PERCEPCIJA
●
NASTANAK OSJETA:
● PODRAŽAJI DJELUJU NA NAŠE OSJETNE ORGANE
● ORGANI PODRAŽAJE PRETVARAJU U NERVNO
UZBUĐENJE
● NERVNO UZBUĐENJE PUTUJE DO MOZGA GDJE
NASTAJE OSJET
OSJETI I PERCEPCIJA
●
ŠTA JE PODRAŽAJ?
●
U PSIHOLOGIJI, PODRAŽAJI (STIMULUSI) PREDSTAVLJAJU
OBRASCE ENERGIJE (NPR. ZVUK ILI SVJETLOST) KOJE
REGISTRUJU OSJETNI ORGANI, ODNOSNO ČULA
●
U DRUGIM NAUKAMA, KAO ŠTO JE INFORMATIKA, POD
STIMULUSIMA SE MOGU PODRAZUMJEVATI ULAZNE
INFORMACIJE (INPUT); U OSNOVI, I ONO ŠTO SE U
PSIHOLOGIJI SMATRA PODRAŽAJIMA PREDSTAVLJA
JEDNU VRSTU ULAZNIH INFORMACIJA
OSJETI I PERCEPCIJA
●
VRSTE OSJETA:
● VID
● SLUH
● NJUH
● OKUS
● DODIR
● BOL
● TOPLO
● HLADNO
● KINESTETIČKI OSJETI
● ORGANSKI OSJETI
OSJETI I PERCEPCIJA
●
DA BI OSJET MOGAO NASTATI (ODNOSNO DA BI SE
PODRAŽAJ MOGAO OSJETITI) PODRAŽAJ MORA BITI
DOVOLJNO INTENZIVAN
●
PRAG OSJETA (TJ. APSOLUTNI LIMEN): NAJMANJI
INTENZITET PODRAŽAJA POTREBAN DA BI SE PODRAŽAJ
MOGAO OSJETITI
●
SENZORNA ADAPTACIJA: SPOSOBNOST
PRILAGOĐAVANJA OSJETNIH ORGANA NA NEKU
SITUACIJU
OSJETI I PERCEPCIJA
●
NASTAJE KAO POSLJEDICA SMANJENJE OSJETLJIVOSTI
ZBOG DUŽE IZLOŽENOSTI PODRAŽAJU JEDNAKOG
INTENZITETA
●
REKUPERACIJA: OBRNUT PROCES OD ADAPTACIJE;
NASTAJE USLJED SMANJENJA ILI NESTANKA PODRAŽAJA
KOJI DUŽE TRAJE
●
ČULOM VIDA DOBIJAMO GOTOVO 90% INFORMACIJA IZ
VANJSKOG SVIJETA; TRODIMENZIONALNOST SLIKA
OMOGUĆAVA NAM TO ŠTO IMAMO DVA OKA
OSJETI I PERCEPCIJA
●
LJUDI MOGU ČUTI ZVUKOVE U RASPONU OD 20 DO
20000 Hz; LJUDSKI GOVOR SE KREĆE U RASPONU OD
1000 DO 4000 Hz
●
OSJETE KRETANJA I RAVNOTEŽE DOBIJAMO POMOĆU
VESTIBULARNOG ORGANA, KOJI SE NALAZI U
UNUTRAŠNJEM UHU
●
VESTIBULARNI ORGAN JE U DIREKTNOJ VEZI SA MALIM
MOZGOM KOJI REGULIRA NAŠE POKRETE I RAVNOTEŽU,
PA POREMEĆAJI U RADU VESTIBULARNOG ORGANA
UZROKUJU POREMEĆAJE U RADU MALOG MOZGA
OSJETI I PERCEPCIJA
●
ORGANI ZA ČULO OKUSA (TZV. GUSTATIVNE ĆELIJE) SU
SMJEŠTENI NA JEZIKU;
●
VRH JEZIKA SADRŽI RECEPTORE ZA SLANO TJ. SLATKO;
●
IVICE JEZIKA SADRŽE RECEPTORE ZA KISELO
●
KORIJEN JEZIKA SADRŽI RECEPTORE ZA GORKO
OSJETI I PERCEPCIJA
GORKO
KISELO
PODRUČJE
SA MALIM
BROJEM
ĆELIJA
SLANO /
SLATKO
KISELO
OSJETI I PERCEPCIJA
●
ZA ČULO NJUHA ZADUŽENE SU OLFAKTIVNE ĆELIJE KOJE
SE NALAZE U KORIJENU NOSA
●
LJUDI SU SPOSOBNO RAZLIKOVATI OKO 10000 MIRISA
●
KOŽA: ORGAN PUTEM KOJEG PERCIPIRAMO PODRAŽAJE
DODIRA, GLATKOG, HRAPAVOG, TOPLOG, HLADNOG,
BOLA, ŠKAKLJIVOG I SVRBLJIVOG
●
ORGANSKI OSJETI SU ONI OSJETI KOJI NAS
OBAVJEŠTAVAJU O STANJU U ORGANIZMU
OSJETI I PERCEPCIJA
●
PERCEPCIJA: SLOŽENA AKTIVNOST ORGANIZMA KOJA
PODRAZUMJEVA ORGANIZIRANJE, INTEGRIRANJE I
INTERPRETIRANJE OSJETNIH INFORMACIJA
●
PERCEPCIJA NAM OMOGUĆAVA UPOZNAVANJE I
PREPOZNAVNJE ZNAČENJA PREDMETA, POJAVA I
DOGAĐAJA U NAŠOJ OKOLINI
●
PERCEPCIJA JE SUBJEKTIVNI ODRAZ OBJEKTIVNE
REALNOSTI; RAZLIČITI LJUDI RAZLIČITE STVARI
RAZLIČITO PERCIPIRAJU
OSJETI I PERCEPCIJA
●
PERCEPCIJA ZAVISI OD NAŠEG PRETHODNOG ZNANJA O
OBJEKTU PERCEPCIJE, OČEKIVANJA, STAVOVA, EMOCIJA,
OSOBINA LIČNOSTI, MOTIVA ITD.
●
ZATO KAŽEMO DA LJUDI NEMAJU ČISTIH OSJETA, VEĆ TZV.
PERCEPTE, KOJI NASTAJU KADA NA NAŠE TUMAČENJE
ODREĐENOG PODRAŽAJA UTIČU PRETHODNO NAVEDENI
FAKTORI OČEKIVANJA, EMOCIJA, MOTIVA ITD.
●
GLAVNI FAKTOR USMJERENOSTI PERCEPCIJE JE PAŽNJA,
KOJU DEFINIRAMO KAO SPOSOBNOST SELEKTIVNOG
ODABIRA POJEDINIH DOGAĐAJA
OSJETI I PERCEPCIJA
●
FAKTORA KOJI UTIČU NA USMJERENOST I INTENZITET
PAŽNJE IMA DOSTA, I MOŽEMO IH PODIJELITI NA
INTRINZIČNE I EKSTRINZIČNE
●
INTRINZIČNE DETERMINANTE PAŽNJE: MOTIVACIJA,
POTREBE, INTERESI, ITD.; EKSTRINZIČNE DETERMINANTE
PAŽNJE: INTENZITET PODRAŽAJA, NAGLA PROMJENA ILI
KONTRAST, PONAVLJANJE, NOVOST ITD.
●
PERCEPTIVNI PROCESI SE ODVIJAJU U SKLADU SA
ODREĐENIM PRAVILIMA I ZAKONITOSTIMA; POČETKOM 20.
VIJEKA, NEKE OD TIH PRAVILA DEFINIRALI SU GEŠTALT
PSIHOLOZI
OSJETI I PERCEPCIJA
PRINCIP LIKA I POZADINE: OVISNO O TOME ŠTA
SMATRAMO LIKOM, VIDIMO VAZU ILI DVA LICA
OSJETI I PERCEPCIJA
PRINCIP BLIZINE: SLIČNE STRUKTURE KOJE SU
MEĐUSOBNO BLIZU PERCIPIRAMO KAO CJELINU
OSJETI I PERCEPCIJA
PRINCIP ZATVORENOSTI: MEĐUSOBNO UDALJENE STRUKTURE (U
OVOM SLUČAJU LINIJE) NA OSNOVU ISKUSTVA DOŽIVLJAVAMO
KAO CJELINU (U OVOM SLUČAJU KRUG, ODNOSNO KVADRAT)
OSJETI I PERCEPCIJA
PRINCIP ISTOVRSNIH ZNAKOVA: ISTOVRSNE ZNAKOVE
DOŽIVLJAVAMO KAO CJELOVITU STRUKTURU
OSJETI I PERCEPCIJA
PRINCIP KONSTANTNOSTI VELIČINA: PERCEPCIJA VELIČINE SLIKE OVISI O KONTEKSTU. IAKO SU DVIJE SLIKE
ČOVJEKA U PLAVOJ KOŠULJI ISTE VELIČINE, ONA NA LIJEVOJ STRANI SE ČINI VEĆOM JER ZNAMO DA JE
ČOVJEK U PLAVOJ UDALJEN. NA OSNOVU INFORMACIJE O UDALJENOSTI MI DONOSIMO ZAKLJUČAK O
NJEGOVOJ PRAVOJ VELIČINI. TE INFORMACIJE NEMA NA DESNOJ SLICI, ZBOG ČEGA VELIČINU ČOVJEKA
DRUGAČIJE TUMAČIMO I DOŽIVLJAVAMO.
OSJETI I PERCEPCIJA
●
SVI OBLICI KONSTANTNOSTI PERCEPCIJE (OD KOJIH JE
KONSTANTNOST VELIČINE SAMO JEDAN) SLUŽE TOME
DA SVIJET DOŽIVLJAVAMO VIŠE – MANJE JEDNAKIM, I
DA SE ON BITNO NE PROMIJENI KADA DOĐE DO
PROMJENA U OKOLNIM USLOVIMA
●
BEZ KONSTANTNOSTI PERCEPCIJE, NE BISMO IMALI
NIKAKAV DOŽIVLJAJ POVEZANOSTI SITUACIJE
●
OBLIKE ISKRIVLJIVANJA PERCEPCIJE KOJI SU ZAJEDNIČKI
ZA VEĆINU LJUDI I KOJE OBIČNO NEMAJU PATOLOŠKE
UZROKE NAZIVAMO ILUZIJAMA
OSJETI I PERCEPCIJA
●
ILUZIJE SU POGREŠNE PERCEPCIJE NASTALE USLJED
POGREŠNOG TUMAČENJA SIGNALA KOJI DOLAZE DO
NAŠIH OSJETNIH ORGANA
●
ZA RAZLIKU OD ILUZIJA, HALUCINACIJE SU GREŠKE U
PERCEPCIJI KOJE NEMAJU OSNOVE U STIMULUSIMA KOJI
DJELUJU NA OSJETNE ORGANE
●
S OBZIROM DA NAJVEĆI DIO INFORMACIJA PRIMAMO
PUTEM VIDA, NAJPOZNATIJE I NAJBOLJE ISTRAŽENE
ILUZIJE SU OPTIČKE ODNOSNO VIZUELNE ILUZIJE;
MEĐUTIM, ONE SE MOGU JAVITI I U DRUGIM OSJETIMA,
A NE SAMO U OSJETU VIDA
PITANJA ZA PONAVLJANJE







VID , SLUH, NJUH, OKUS I DODIR SU JEDINI LJUDSKI
OSJETI? (TAČNO / NETAČNO)
DA BI OSJET NASTAO, PODRAŽAJ MORA BITI?
APSOLUTNI LIMEN JE...?
SENZORNA ADAPTACIJA JE?
REKUPERACIJA NIJE OBRNUT PROCES OD ADAPTACIJE
(TAČNO / NETAČNO)
SENZORNA ADAPTACIJA NASTAJE KAO REZULTAT
KRATKOTRAJNE IZLOŽENOSTI PODRAŽAJU RAZLIČITOG
INTENZITETA? (TAČNO / NETAČNO)
VRH JEZIKA SADRŽI RECEPTORE ZA GORKO? (TAČNO /
NETAČNO)
PITANJA ZA PONAVLJANJE
ORGANSKI OSJETI SU...?
 PERCEPCIJA JE...?
 REZULTAT LJUDSKE PERCEPCIJE NAZIVAMO: A) ČISTIM
OSJETIMA; B) PERCEPTIMA
 GLAVNI FAKTOR USMJERENOSTI PERCEPCIJE JE...?
 INTENZITET PODRAŽAJA, PONAVLJANJE I NOVOST SU
INTRINZIČNE DETERMINANTE PAŽNJE? (TAČNO /
NETAČNO)
 ILUZIJE SU GREŠKE U PERCEPCIJI KOJE NASTAJU
POGREŠNIM TUMAČENJEM PODRAŽAJA KOJE
REGISTRUJU NAŠI OSJETNI ORGANI? (TAČNO /
NETAČNO)
