Transcript borçlar hukuku 3.ders

BORÇLAR
HUKUKU
AzDİÜ TÜRK DÜNYASI İŞLETME
FAKÜLTESİ
FERİ HAKLAR

Feri Haklar: Alacak hakkının amacına
hizmet eder ancak alacak hakkına göre
özel nitelikte haklarıdr. Borç ilişkisinin
içerdiği feri haklar(yan haklar), alacak
hakkının amacına hizmet eden fakat bu
haktan ayrı özel nitelikli haklardır. Feri
haklar, alacak hakkının bir parçası değildir.
Feri hakların bir kısmı alacak hakkını
genişletir, bir kısmı da alacak hakkını
garanti eder.
FERİ HAKLAR

Alacak hakkını genişleten feri haklar bilhassa
faiz, gecikme tazminatı ve kümülatif cezai şarttır.
Bu hakları doğuran şartlar gerçekleştiği taktirde
alacaklı asli hak olan alacak hakkından başka bu
hakları talep yetkisine de sahip olacağı için, bu
haklar alacak hakkını genişletmektedir. Alacak
hakkını garanti eden haklar ise kefalet, rehin ve
hapis hakları gibi teminat haklarıdır. Bunlar
alacaklının alacak hakkını garanti altına
almaktadır
TALİ HAKLAR

Mahiyeti itibariyle yararlanma, alacak hakkının
karşıtıdır. Borç ilişkisinin içerdiği tali(ikincil)
haklar, yararlanma haklarının karşıtını teşkil eden
düzenleme haklarıdır. Tali haklar yararlanma
haklarını etkileyen, onları kuran, değiştiren,
devreden veya ortadan kaldıran haklardır.
Bunların en önemlisi inşai haklardır. İnşai haklar,
bir hukuki yetkiye dayanarak bir kimsenin
varması gerekli tek taraflı irade beyanıyla yeni bir
hukuki durum yaratmasına imkan veren
haklardır(yenilik doğuran haklar).
TALİ HAKLAR

Dönme bir inşai haktır. Tali haklar, yenilik
doğuran haklar, defi hakları ve yönetim
haklarından ibarettir. ÖRNEK: kesin vadeli bir
satım sözleşmesi yapılır, taraflardan biri edimini
ifa etmez. Bu durumda 3 seçimlik hak söz
konusu, aynen ifa, gecikme tazminatı, ifadan
vazgeçip müspet zararın tazmini ya da
sözleşmeden dönüp menfi zararın tazmini.
ÖRNEK: taraf sözleşmeden döndü, dönme tek
taraflı karşı tarafa varması gerekli bir inşai haktır.
Buradaki inşai hak söz konusu alacak hakkını
sona erdirir. Dönme, geçmişe etkili olarak
sözleşmeyi sona erdirir ve mahiyeti
YENİLİK DOĞURAN HAKLAR


YENİLİK DOĞURAN HAKLARIN
ÖZELLİKLERİ
Bir defa kullanılmakla sona erer.
Hak düşürücü süreye tabidir.
Kullanıldıktan sonra dönmek
mümkün değildir.
Şarta bağlanamaz.
DEFİ(KARŞI) HAKLARI



Defi hakları da düzenleme haklarındandır.
Borçluya tanınan
Savunma hakkıdır
Hakkı etkisiz kılar veya sonucu kısmen
veya tamamen sınırlandırır
İTİRAZ

Bir hakkın doğumunu, meydana gelmesini
veya devamını inkar eden bir vakıanın ileri
sürülmesi olduğu halde, defi ileri sürülen
hakka karşı, bu hakkı engelleyen veya
sınırlayan karşı bir hakkın kullanılmasıdır
İTİRAZ-DEFİ


1)Defi hakkın ileri sürülmesidir(dar
anlamda defidir çünkü geniş anlamda defi
itirazı da kapsar), itiraz olaydır
2)itiraz hakim tarafından re’sen dikkate
alınır mesela şekle aykırı bir sözleşme
yapılmışsa, defi sadece borçlu tarafından
ileri sürülebilir.
İTİRAZ-DEFİ


3)Defi hak sahibi tarafından ileri
sürülebilirken, itiraz menfaati olan herkes
tarafından ileri sürülebilir
4) İtiraz hakkın doğmadığını veya sona
erdiğini ifade eder ancak defi ise hakkı
sona erdirmez, sadece kullanılmasını, ileri
sürülmesini geçici veya sürekli olarak
engeller
ALACAK HAKKI-TALEP HAKKI


Talep Hakkı
Bir kimsenin, bir hak sahibinin, bir kişiden
belirli bir davranışta bulunmasını, bir şeyi
yapmasını ya da yapmamasını isteme
hakkıdır
ALACAK HAKKI VE TALEP
HAKKI ARASINDAKİ FARKLAR

Talep hakkı 3. kişilere karşı ileri sürülebilecek
hakları da kapsar. Talep hakkı, alacak hakkından
geniştir. Alacak nisbidir ancak sözleşmenin
nisbiliğinin aşıldığı durumlar istisnadır.
2)Doğuş anları bakımından farklı olabilirler.
Alacağın süreye bağlı olup olmaması durumunda
a)süreye bağlı, aynı anda doğmaz. Borçlunun
edimi alacaklıya borçlandığı an, alacak hakkı
doğar. Talep hakkı, muacceliyet anında doğar
ALACAK HAKKI VE TALEP
HAKKI ARASINDAKİ FARKLAR

Kapsam bakımından, talep hakkı alacak
hakkından doğan en önemli yetkidir.
Alacaklı yararınadır. Talep hakkı dışında
alacak hakkı bir takım yetkileri de
barındırır. Bu bakımdan alacak hakkı talep
hakkından daha kapsamlıdır
ALACAKLININ TALEP
HARİCİNDE SAHİP OLDUĞU
YETKİLER

1) İcra yoluyla takip yetkisi: ilamlı-ilamsız icra
2) Tazminat isteme
3) Yenilik doğuran haklar:sözleşmeden dönme,
seçimlik borç, takas, vb.
4) Defi hakları: ödemezlik defi, zamanaşımı defi
5) Tasarruf yetkisi: alacak hakkı üzerinde
tasarruf edilebilir. Devredilebilir, ifa için yeni süre
tanınabilir
6) Feri haklar: faiz, cezai şart, rehin, hapis hakkı,
vb. alacağı garantiye almak için kullanılır
SORUMLULUK

Edimini ifa etmeyen borçlunun müeyyidesi
sorumluluktur. Borç, akit dışı bir ilişkiden
de, akdi ilişkiden de doğabilir. Bir haksız fiil
ilişkisinde; haksız fiilden bir borç
doğar(tazminat).
Akdi sorumlulukta, borca aykırılık vardır
Akit dışı sorumlulukta, hukuka aykırılık
vardır.
SORUMLULUĞA HAKİM
İLKELER


Ferdi Sorumluluk ilkesi
Ayni sorumluluk ilkesi
FERDİ SORUMLULUK İLKESİ

Borcun ifa edilmemesinden, borçlu
sorumludur. Sadece borçlu muhataptır
AYNİ SORUMLULUK İLKESİ



Borçlu, borcunu ifa etmezse onun
malvarlığına başvurulur
Malvarlığıyla sorumluluk sınırlandırılmış bir
malvarlığı sorumluluğu değildir
Bütün malvarlığıyla sorumlulukta,
sorumluluk kıymet itibariyle ve aynen
gerçekleşir
SORUMLULUK TÜRLERİ


Şahıs Varlığıyla Sorumluluk
Malvarlığıyla Sorumluluk
ŞAHIS VARLIĞIYLA
SORUMLULUK

Günümüzde bu sorumluluk düşünülemez.
Borcu için kişi çalıştırılamaz, hapsedilemez
MALVARLIĞIYLA SORUMLULUK


a)Sınırlı malvarlığı sorumluluğu
b) Sınırsız malvarlığı sorumluluğu
SINIRLI MALVARLIĞI
SORUMLULUĞU


aa) konu itibariyle sınırlı malvarlığı
sorumluluğu
bb)miktar itibariyle sınırlı malvarlığı
sorumluluğu
SINIRSIZ MALVARLIĞI
SORUMLULUĞU

Borçlunun bütün malvarlığına el konulması
durumudur
EKSİK BORÇ



Doğuştan Eksik Borç
Sonradan Eksik Borç
Geçici eksik borç
DOĞUŞTAN EKSİK BORÇ





a)kumar ve bahis borçları
b)evlenme tellallığından doğan borçlar
c)sözleşmeden doğan borçlar
d)malikin, iyi niyetli zilyede olan borcu
zilyet lehine defa hakkı vardır
e)ahlaki ödevlerden doğan borçlar
SONRADAN EKSİK BORÇ


a) Zamanaşımına uğrayan borç
b) Konkordato dışında kalan
GEÇİCİ EKSİK BORÇ

Anne ve babasıyla yaşayan ergin altsoyun
emek ve kazancını aileye özgülemesi
durumunda bunlardan dolayı uygun bir
bedel isteyebilir
PARÇA BORCU-ÇEŞİT BORCU




Parça Borcu:
Borcun konusunun taraflarca ferden somut
olarak belirtildiği borçlardır
Çeşit Borcu:
Borcun konusu belirli bir borca ilişkin,
belirli bir çeşite ilişkin belirtilerek bir takım
ayır edici özelliklerle(sayı, tartı gibi) tayin
edilebilir
PARÇA-ÇEŞİT AYRIMI


1) Satılan eşyayı teslim yükümlülüğü
parça satımında(eğer hasara uğramışsa)
söz konusu olmaz
Çeşit borcundaysa, çeşit yok olmaz ilkesi
gereği o çeşitten dünya üzerinde var
olduğu sürece borçlunun borcu devam
eder.
PARÇA-ÇEŞİT AYRIMI

2) Parça satımında hasar sözleşmenin
kurulması ile birlikte alıcıya geçer. BK183/1
Bu ilke son derece haksız sonuçlar
doğurmaktadır. Bu sebeple 183/2’de bunu
bertaraf etmek için hazırlanmıştır
PARÇA-ÇEŞİT AYRIMI

3) Çeşit satımında ayıplı ifa olursa, ari misliyle
değiştirme talep ve imkanı vardır. BK’nın alıcıya
verdiği bazı haklar vardır bunlar
-Ayıpta ari misliyle değiştirmeyi talep etmek
-S indirilmesini talep etmek
-Sözleşmeden dönerek alacağını ve zararı talep
etmek hakkı vardır. Parça borcunda ise, dünya
üzerinde tek olduğu için, bunlar imkansızdır
MİSLİ EŞYA-MİSLİ OLMAYAN
EŞYA

Misli Eşya: Sayı, ölçü ve tartıya göre belli
edilmesi adet olan ve iş-alışveriş hayatında
hakim olan objektif telakkilere(kişilere göre
değil) göre belirli bir parçanın özel
nitelikleri rol oynadığında; onun aynı
nitelikte başka parçalarla değiştirilebilmesi
mümkün görülen menkul eşyaya misli eşya
denir
MİSLİ EŞYA-MİSLİ OLMAYAN
EŞYA

Misli olmayan eşya: İş hayatına hakim
olan telakkiler bir eşyayı kişisel nitelikleri
dolayısıyla diğerlerinden ayrı ve farklı
görüyorsa, onun yerine ayrı nitelikte başka
eşyaların getirilmesi mümkün değilse,
gayri misli eşyadır
SEÇİMLİK BORÇLAR

Birden fazla edimin, borcun konusunu
teşkil ettiği durumlarda borçlu bunlardan
yalnızca birini yerine getirmek zorunda ise
seçimlik borçtan bahsedilir. BK71, aksi
kararlaştırılmamışsa, seçim hakkı borçluya
aittir