Transcript Slide 1 - Europese Fiscale Studies

Stichting Europese Fiscale Studies
heet u van harte welkom
Uw dagvoorzitter:
Prof. mr. drs. H.P.A.M. van Arendonk
Erasmus Universiteit Rotterdam
Deze presentatie is na afloop van het seminar te downloaden
op onze website:
www.europesefiscalestudies.nl
Het Hof van Justitie EU:
Fiscaal de maat genomen
15.05
“Het Hof van Justitie EU: Fiscaal de maat genomen”
Mr. S.C.W. Douma – Docent aan de universiteit Leiden,
Belastingadviseur bij PwC,
Raadsheer-plaatsvervanger Gerechtshof Arnhem
15.50
Vragen en discussie
16.20
“Hoe kijkt het HvJ tegen het nationale belastingrecht aan?”
Prof.mr. R. Barents – Directeur van het Directoraat Onderzoek en
Documentatie van het Hof van Justitie EU
17.05
Vragen en discussie
16.30
Afsluiting door de dagvoorzitter en aansluitend borrel
www.europesefiscalestudies.nl
Het HvJ EU: Fiscaal de maat genomen
Mr. S.C.W. Douma
Raadsheer-plaatsvervanger Gerechtshof Arnhem,
Belastingadviseur bij PwC,
Docent aan de Universiteit Leiden
www.europesefiscalestudies.nl
Het dilemma
“[O]fschoon de directe belastingen tot de
bevoegdheid van de lidstaten behoren, [zijn] deze
niettemin verplicht (…) die bevoegdheid in
overeenstemming met het recht van de Unie uit te
oefenen”
[zaak C-440/08 Gielen, punt 36]
www.europesefiscalestudies.nl
Het dilemma
“Het staat de lidstaten derhalve onverminderd vrij om hun eigen
belastingregeling te ontwerpen en in te richten en om over de noodzaak
van de verdeling van hun fiscale bevoegdheid onderling afspraken te
maken. Anderzijds volgt hieruit dat, bij gebreke van een harmonisatie van
de nationale wetgevingen op dit gebied, de moeilijkheden die de
marktdeelnemers ondervinden als gevolg van de verschillen tussen de
belastingregelingen van de lidstaten, buiten de werkingssfeer van het
Verdrag vallen.”
“[De lidstaten] kunnen evenwel niet meer voorbijgaan aan de beperkingen
die met betrekking tot hun optreden gelden. Zij moeten erop toezien dat
hun keuzes op fiscaal gebied in voldoende mate rekening houden met de
mogelijke gevolgen ervan voor de goede werking van de interne markt. In
die omstandigheden staat het aan het Hof om na te gaan of „transnationale
situaties” die samenhangen met de uitoefening van de vrijheden van
verkeer tussen de lidstaten, niet nadelig worden beïnvloed door de
beslissingen van de nationale wetgever.”
[Conclusie A-G Poiares Maduro in zaak C-446/03 Marks & Spencer, punt 23-24]
www.europesefiscalestudies.nl
Huidige kritiek op het Hof
1. Te weinig respect voor fiscale soevereiniteit óf
juist teveel
2. Kennis van nationaal en internationaal
belastingrecht is ver onder de maat
3. Wetgever spelen zonder basis in de verdragen
óf juist te bang om positieve regels te geven
4. Inconsistente en onduidelijke rechtspraak,
leidend tot rechtsonzekerheid bij
belastingplichtigen en lidstaten
www.europesefiscalestudies.nl
Hoe om te gaan met deze kritiek?
• De onderbouwing van de kritiek bevat te vaak
een petitio principii
• Een theoretisch model dat los staat van de
rechtspraak kan dienen als toetsingskader
www.europesefiscalestudies.nl
Alexy’s Theorie der Grundrechte
• Onderscheid regels en beginselen
• verschil wordt duidelijk bij botsing
• Beginselen zijn ‘optimization requirements’
• zij bestaan alleen prima facie (grootst mogelijke
scope)
• reikwijdte kan slechts worden bepaald in
confrontatie met andere regels of beginselen
• het zijn normen die eisen dat iets wordt
gerealiseerd zoveel als feitelijk en juridisch
mogelijk is
www.europesefiscalestudies.nl
Fiscale soevereiniteit als beginsel
• Fiscale soevereiniteit: een prima facie
algemene handelingsvrijheid van Staten
• belastingjurisdictie wordt beperkt door
internationaal recht
• binnen ‘reserved domain’ vrijheid om het
belastingstelsel te ontwerpen en doelstellingen
van sociaal en economisch beleid na te streven
www.europesefiscalestudies.nl
Vrij verkeer als beginsel
• Een prima facie verbod op elke hinderpaal voor
het vrije verkeer van goederen, personen,
diensten en kapitaal
• elke belastingmaatregel die de uitoefening van
vrije verkeer minder aantrekkelijk maakt valt
binnen de reikwijdte van dit beginsel
www.europesefiscalestudies.nl
Theoretisch model
1. Tot welk nadeel leidt de belastingmaatregel?
2. Heeft de maatregel een respectvol doel?
3. Zo ja, is de maatregel geschikt om dit doel te
bereiken?
4. Zo ja, heeft de maatregel een voldoende ‘degree of fit’
in relatie tot dit doel?
5. Zo ja, is de maatregel het meest subsidiaire middel om
het doel te bereiken?
6. Zo ja, staat de inbreuk op het vrije verkeer in een
redelijk evenwicht met het doel van de maatregel?
www.europesefiscalestudies.nl
Nadeelsidentificatie
• Wat is de vordering van de belastinplichtige?
• Nadelen veroorzaakt door dispariteiten vallen
buiten het model
Respectvol doel
• De idee van een ‘dubbele neutraliteit’
• Fiscale maatregelen moeten een doel hebben dat
extern is aan het veroorzaken van een nadeel
• Het vrije verkeer moet de interne en externe
doelstellingen van het belastingstelsel
respecteren
Vgl. conclusie A-G Poiares Maduro in zaak C-446/03 Marks &
Spencer, punt 67
www.europesefiscalestudies.nl
Geschiktheid
• Pareto-optimaliteit
• Maatregel moet in staat zijn het doel te bereiken
www.europesefiscalestudies.nl
Degree of fit
• Pareto-optimaliteit
• Vaststellen van over- en underinclusiveness in
relatie tot het doel
www.europesefiscalestudies.nl
Subsidiariteit
• Pareto-optimaliteit
• Van twee maatregelen die beide tot hetzelfde
doel leiden, moet de maatregel die het minste
nadeel veroorzaakt worden gekozen
www.europesefiscalestudies.nl
Evenredigheid stricto sensu
• Een evenwichtstest
• Hoe groter de inbreuk op het vrije verkeer, des
te sterker het belang moet zijn dat met het doel
wordt nagestreefd
www.europesefiscalestudies.nl
Voorbeelden
• De zaken Manninen en Kerckhaert & Morres
worden beide verklaard door het model en zijn
niet met elkaar in strijd
• De zaken Bosal Holding, Marks & Spencer en
Deutsche Shell worden alle verklaard door het
model en zijn niet met elkaar in strijd
• In de zaken Fokus Bank, Amurta, Commissie v.
Italië and Commissie v. Spanje is het Hof in het
licht van het model uit de bocht gevlogen
www.europesefiscalestudies.nl
Manninen (C-319/02)
Wel
imputatiekrediet
Geen imputatiekrediet
Finse
Oy
Zweedse
AB
www.europesefiscalestudies.nl
Kerckhaert & Morres (C-513/04)
25% heffing;
geen credit
Franse div.bel.
25% heffing
Belgische
NV
15% bronheffing
Franse
SA
www.europesefiscalestudies.nl
Bosal Holding (C-168/01)
Rentelasten aftrekbaar
-/-
Rentelasten niet
aftrekbaar
NL CO
-/-
NL CO
NL Sub
EU Sub
www.europesefiscalestudies.nl
Marks & Spencer (C-446/03)
+
-/-
Plc
Ltd
Geen group relief voor
operationeel verlies EU-dochter
EU
www.europesefiscalestudies.nl
-/-
Deutsche Shell (C-293/06)
-/-
GmbH
Valutaverlies niet aftrekbaar wegens belastingverdrag
Duitsland-Italië
(vrijstelling v.i.-winst)
v.i.
www.europesefiscalestudies.nl
Fokus Bank (E-1/04) en volgende
Relevantie van belastingverrekening in de woonstaat?
UK Co
Norwegian
Co
Imputatiekrediet
Div.bel en geen
imputatiekrediet
Norwegian
Sub
Norwegian
Sub
www.europesefiscalestudies.nl
Conclusie
De rechtspraak draait om optimalisering en moet
in dat licht worden beoordeeld
www.europesefiscalestudies.nl
Dank voor uw aandacht!
Sjoerd Douma
+31 71 527 8810
[email protected]
www.europesefiscalestudies.nl
Hoe kijkt het HvJ tegen het nationale
belastingrecht aan?
Prof.mr. R. Barents
Directeur van het Directoraat Onderzoek en
Documentatie van het Hof van Justitie EU
•www.europesefiscalestudies.nl
Dank u voor uw aandacht
Ook dit jaar organiseren wij weer de PMDOU en PMIB
Uw vragen beantwoorden wij graag tijdens de borrel
Klaas Meenhorst
Coördinator PMDOU
Sjoerd Janssen
Coördinator PMIB
[email protected]
[email protected]
www.europesefiscalestudies.nl