Transcript 3. EDI
ELEKTRONICZNA WYMIANA
DANYCH - EDI
O czym dzisiaj?
• co to jest EDI?
• ogólny podział systemów wymiany
danych
• klasyfikacja systemów EDI
• implementacja systemu EDI
• aspekty ekonomiczne EDI
• standardy EDI - wprowadzenie
Wg Departamentu Obrony USA EDI to:
"Wymiana informacji pomiędzy komputerami,
z użyciem powszechnie akceptowanych
Istota
wymiana
danych
standardów.
EDI-stanowi
centralną
część Rynku
Elektronicznego,
ponieważ
umożliwia
pomiędzy
systemami
elektroniczną wymianę informacji, szybszą,
komputerowymi!!!
tańszą i dokładniejszą
niż w przypadku systemów
opartych na dokumentach papierowych"
Dlaczego o tym mówimy?
EDI - GŁÓWNY ELEMENT
GOSPODARKI ELEKTRONICZNEJ
Dlaczego o tym mówimy?
EDI or die!
Co to jest EDI wg EDISON?
GDY DWIE FIRMY PRAGNĄ NAWIĄZAĆ EFEKTYWNĄ
WSPÓŁPRACĘ, DOBRZE ZORGANIZOWANA WYMIANA
DOKUMENTÓW STAJE SIĘ KONIECZNOŚCIĄ
CIĄGŁE PRZEPISYWANIE PAPIEROWYCH DOKUMENTÓW,
PRZESYŁANYCH W OBIE STRONY, WPROWADZA JEDNAK
WIELE TRUDNYCH DO WYKRYCIA BŁĘDÓW
DODATKOWĄ TRUDNOŚCIĄ JEST FAKT, ŻE PRZESYŁANIE
DOKUMENTÓW PRZY POMOCY TRADYCYJNEJ POCZTY,
MOŻE TRWAĆ NAWET DO KILKU DNI
WPROWADZENIE EDI CZYLI WYMIANY DOKUMENTÓW
DROGĄ ELEKTRONICZNĄ , ROZWIĄZUJE TE PROBLEMY
OBIE FIRMY ZOSTAJĄ PODŁĄCZONE DO SIECI
OPERATORA EDI, UMOŻLIWIAJĄCEJ SPRAWNĄ
OBSŁUGĘ DOKUMENTÓW ELEKTRONICZNYCH
POKAŻEMY NA PRZYKŁADZIE TYCH DWÓCH FIRM, JAK
WYGLĄDA TERAZ WYMIANA DOKUMENTÓW TYPU
ZAMÓWIENIE-FAKTURA, ZA POŚREDNICTWEM SIECI EDI
KUPUJĄCY, KORZYSTAJĄC Z WŁASNEGO SYSTEMU
INFORMATYCZNEGO, TWORZY ZAMÓWIENIE W JEGO
WŁASNYM WEWNĘTRZNYM FORMACIE
MODUŁ KONWERSJI TŁUMACZY JE Z FORMATU
SYSTEMU INFORMATYCZNEGO FIRMY, NA WSPÓLNY
DLA CAŁEJ SIECI STANDARDOWY FORMAT EDI
ZAMÓWIENIE, BEZ POŚREDNICTWA CZŁOWIEKA,
SZYBKO I AUTOMATYCZNIE, PRZESYŁANE JEST
POPRZEZ SIEĆ EDI DO DOSTAWCY
TUTAJ DOKUMENT JEST TŁUMACZONY Z
POSTACI EDI, DO FORMATU AKCEPTOWANEGO
PRZEZ SYSTEM INFORMATYCZNY DOSTAWCY
W TEN SPOSÓB OBIE FIRMY POSIADAJĄ ZAMÓWIENIE
- KAŻDA W FORMACIE SWOJEGO, WEWNĘTRZNEGO
SYSTEMU INFORMATYCZNEGO
PO REALIZACJI DOSTAWY ZAMÓWIONEGO TOWARU,
DOSTAWCA PRZYGOTOWUJE FAKTURĘ, KTÓRA
NIEZWŁOCZNIE MOŻE BYĆ WYSŁANA DO KUPUJĄCEGO
W PODOBNY SPOSÓB, AUTOMATYCZNIE I BEZ
BŁĘDÓW, Z UWZGLĘDNIENIEM KONWERSJI DANYCH
FAKTURA WĘDRUJE OD DOSTAWCY DO KUPUJĄCEGO
W TEN SAM SPOSÓB MOŻNA ZAUTOMATYZOWAĆ
PRZESYŁANIE INNYCH DOKUMENTÓW I DANYCH,
WYMIENIANYCH MIĘDZY FIRMAMI
WYELIMINOWANIE KONIECZNOŚCI PRZEPISYWANIA
DOKUMENTÓW PRZEZ CZŁOWIEKA SPRAWIA, ŻE
WYMIANA DANYCH JEST SZYBKA I BEZBŁĘDNA
DZIĘKI EDI RÓWNIEŻ PAŃSTWO MOGĄ DOŁĄCZYĆ DO
DZIESIĄTKÓW TYSIĘCY FIRM NA ŚWIECIE, KTÓRE
WYMIENIAJĄ DOKUMENTY DROGĄ ELEKTRONICZNĄ
Czyli...
Aplikacje partnerów
Translacja
Komunikaty EDI
Sieć telekomunikacyjna
VAN
Czyli...
• przekaz danych w formie
elektronicznej w postaci dokumentów
elektronicznych
• dane zapisane wg standardowego
formatu
• dane generowane i wprowadzane do
systemu bez ingerencji człowieka
Czyli...
KONIECZNOŚĆ UZGODNIEŃ
MIĘDZY PARTNERAMI
Model tradycyjny a EDI
Przetwarzanie
Wydruk
Poczta
Przetwarzanie
Ręczne
wprowadzanie
Poczta
SEPD
drukarka/klawiatura
Przetwarzanie
Generowanie
komunikatów
Przetwarzanie
Interpretacja
SEPD
podsystem EDI
pojazd
Sieć telekom.
Sieć telekom.
moduł telekom.
Ogólny podział systemów
elektronicznej wymiany danych
Klasyfikacja w zależności
od zakresu wykorzystania
(wg Wojtachnik)
• EDI - elektroniczna wymiana danych
• PBI - Business Process Integration
(EDI XXI wieku)
• SCI - Supply Chain Management
PBI (Business Process Integration)
• połączenie co najmniej dwóch różnych
systemów biznesowych w celu wymiany
danych przy założeniach:
– wymiana i konwersja w pełni automatyczna
– wykorzystywane są mechanizmy kontroli i
sterowania przesyłania danych
• możliwości (oprócz wymiany danych):
– wysokowydajna konwersja
– „właściwe dane we właściwym czasie, do
właściwego miejsca”
– śledzenie przepływu danych
Hurtownia danych - np. SAP
SCM (Supply Chain Management)
•
•
•
•
kompletne, zintegrowane planowanie
i przeprowadzanie operacji
związanych z łańcuchem dostaw
obejmuje podmioty:
dostawcy i poddostawcy
producenci
dystrybutorzy
kliencie i ich klienci
SCM - korzyści
•
•
•
•
(wg Wojtachnik, s. 53)
redukcja kosztów składowania - 10-20%
zwiększenie wydajności pojedynczego
pracownika - 2-5%
redukcja kosztów transportu - 2-5%
zwiększenie obrotów firmy bez
zatrudniania dodatkowych pracowników
- 5-10%
Klasyfikacja systemów EDI
EDI
oparta na :
• VAN lub VPN
– Value Added Network
– Virtual Private Network
• Internet mail
• Web-EDI (Lite-EDI)
Sieci rozległe (WAN)
http://www.robomatic.pl/?id=enchaslo&idh=832
Usługi VAN
• skomplikowana sieć telekomunikacyjna
łącząca partnerów
• wartość dodana (Value Added), np.
– kontrola prawidłowości przesyłanych danych
– archiwizacja wymienianych komunikatów
– tłumaczenie zbiorów danych wewnętrznych na
zewnętrzne i odwrotnie
– poczta elektroniczna
– elektroniczny transfer funduszy
– bazy danych on-line
– zabezpieczenie poufności danych
Usługi VAN
• cel:
– eliminacja połączeń „każdy z każdym”
– wspieranie wszelkich platform
sprzętowych
• funkcje operatora:
–
–
–
–
zarządzanie siecią telematyczną
realizowanie dostępu
realizowanie transmisji komunikatów
monitorowanie wykorzystania sieci przez
użytkowników
Rodzaje sieci VAN wg zasięgu
• branżowe - przeznaczone dla danego
resortu, sektora; usługi specyficzne,
zgodne z potrzebami
• ogólnokrajowe
• globalne
Sieci VPN
• VAN - kosztowna infrastruktura
• VPN - zestawianie stałego łącza pomiędzy
różnymi siedzibami
• cechy VPN:
–
–
–
–
ustalane wyłącznie na czas transmisji
współczesne rozwiązania - protokół IP
transmisja zaszyfrowana
ochrona
• bezpieczny tunel
• bezpieczny rękaw
Podstawowe rodzaje VPN
• Site-Site
– VPN pomiędzy odległymi sieciami LAN
– kanały VPN otwierane są przez brzegowe
urządzenia VPN
• Client-Site
– VPN pomiędzy odległą stacją PC i siecią
LAN
– kanały VPN otwierane są przez program
klienta VPN na stacji PC i brzegowe
urządzenie, określane jako koncentrator
VPN
Istota VPN
M. Stawowski, Techniczny biuletyn zabezpieczeń IT, Clico Sp. z o.o., 2003
Internet Mail
• pierwsze rozwiązanie w EDI, popularność
spada
• tanie i proste, ale problem
bezpieczeństwa:
– zagrożenie prywatności
– brak autoryzacji nadawcy
– brak gwarancji doręczenia
• czyli konieczne:
– szyfrowanie
– certyfikaty
Web-EDI (z art. łódź 2001)
• alternatywa dla konwencjonalnej EDI
• perspektywy Web-EDI:
– prosta implementacja i użytkowanie
– przejrzystość technologiczna
– redukcja wzrastającego w tempie
wykładniczym otoczenia sieciowego
– niskie koszty inwestycji i użytkowania
Implementacja systemu EDI
Gotowość danego przemysłu do
wprowadzania EDI mierzymy:
• poziomem rozdrobnienia rynku
kupującego
• elastycznością podaży i popytu
• liczbą dokonywanych transakcji
• stopniem skomplikowania procesu
transakcji
• poziomem kosztów wyboru dostawcy i
przekierowania procesów
• poziomem kosztów zmiany dostawcy
Podatność produktu mierzymy:
•
•
•
•
poziomem standaryzacji produktu
dynamiką jego ceny
poziomem marży
trwałością produktu
Podatność różnych przemysłów
na wprowadzanie EDI
Prościej - podatność na wdrożenie EDI
to pochodna czynników
• ile przedsiębiorstwo zużywa papieru?
• jak czasochłonna jest obróbka
dokumentów papierowych?
• na ile istotny jest szybki przepływ
informacji i towarów?
• czy stwierdzono „wąskie gardła” w
procesach?
Większość projektów kończy się
niepowodzeniem...
•
•
•
•
•
brak uzasadnienia ekonomicznego
brak zaangażowania wszystkich stron
źle określony cel i produkt końcowy
brak standardu prowadzenia projektu
złe planowanie, monitorowanie i kontrolowanie
projektu
• nieuwzględnianie w programie zagrożeń i rezerw
• duża liczba projektów prowadzonych jednocześnie
Procesy w projekcie wdrażania EDI
• procesy rozpoczęcia
– zatwierdzenie do realizacji
• procesy planowania
–
–
–
–
–
zakres
identyfikacja działań
kolejność działań
czas trwania działań
planowanie zarządzania
ryzykiem
– planowanie zasobów
estymacja kosztów
– przygotowanie planu
projektu
– + procesy uzupełniające
(planowanie jakości,
planowanie
organizacyjne,
pozyskiwanie personelu,
planowanie komunikacji,
identyfikacja ryzyk,
planowanie zamówień,
planowanie zapytań)
Procesy w projekcie wdrażania EDI
• procesy realizacji
–
–
–
–
–
realizacja planu projektu
zapewnianie jakości
kształtowanie zespołu
dystrybucja informacji
zebranie ofert
• procesy kontroli - porównanie wyników z założeniami
– wyrównywanie odchyleń
– kompensacja zaburzeń
– eliminacja zaburzeń
• procesy zakończenia
– zamknięcie kontraktu
– zamknięcie administracyjne
Procesy w projekcie wdrażania EDI
- interakcje
Procesy
planowania
Procesy
rozpoczęcia
Procesy
kontroli
Procesy
realizacji
Procesy
zakończenia
R. Wojtachnik, Elektroniczna Wymiana Dokumentów, MIKOM, Warszawa 2004, s. 82
Aspekty ekonomiczne EDI
• bezpośrednie
Korzyści
–
–
–
–
eliminacja błędów podczas wprowadzania danych
szybkość przekazu i przetwarzania
skrócenie cyklu transakcji
eliminacja barier językowych
–
–
–
–
–
–
–
usprawnienie organizacji i obiegu informacji
wzmocnienie więzi pomiędzy partnerami
usprawnienie cyklu logistycznego
redukcja zapasów (JIT)
poprawa konkurencyjności
sprawna obsługa klienta
zwielokrotnienie efektów inwestycji
informatycznych i telekomunikacyjnych
• długofalowe
Koszty - ogólnie
• oprogramowanie translacyjne
• utrzymanie oprogramowania
• modyfikacja wewnętrznego
oprogramowania firmy
• sprzętowe
• szkolenia
• sieciowe
• legislacyjne
• konsultacji
Koszty
• instalacji systemu
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
zakupy sprzętu
zakupy oprogramowania
koszty telekomunikacyjne
lokalowe i wyposażenia
studia i analizy związane z instalacją
instalacja systemu i integracja
wewnętrzne kierowanie wdrożeniem
koszty podróży
koszty kontrahenta
inne....
• eksploatacyjne
Koszty
• instalacji systemu
• eksploatacyjne
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
osobowe
podróże
kontrahenta
telekomunikacyjne
sprzętu (dzierżawa)
oprogramowania
utrzymanie systemu
szkolenia
materiały
inne
Czyli...
ANALIZA EKONOMICZNA
BARDZO TRUDNA...
Standardy EDI
Standardy GE
• Substandardy:
– dokumenty biurowe: MS Word
– teksty naukowe: Postcsript, TeX
– Internet: HTML, GIF, JPG
– EDI: EDIFACT
• Standard musi być:
– własnością publiczną
– otwarty i jawny
– niezależny od konkretnego producenta
Konieczność standaryzacji
A
A
B
B
Standard
EDI
C
D
C
D
Klasyfikacja standardów EDI
Zasięg
Krajowe
Między–
narodowe
Specyficzne dla branży
Między–
branżowe
VDA (przemysł motoryzacyjny,
ANSI X.12
Niemcy)
(USA)
TRADACOM (handel detaliczny,
W. Brytania)
ODETTE (przemysł
motoryzacyjny, Europa)
SWIFT (bankowość)
UN/EDIFACT
RINET (ubezpieczenia)
różne podstandardy UN/EDIFACT
Problemy ze stosowaniem EDI
Nr
1
2
3
4
5
6
7
Partnerzy stosujący EDI
Problemy
% odp.
Problemy z aplikacjami
43%
I interfejsami
komunikacyjnymi
użytkowników
Nie wystarczająca
39%
liczba partnerów EDI
Zbyt wysoki problem
36%
skomplikowania
projektów EDI
Brak
32%
wykwalifikowanych
pracowników
EDIFACT zbyt
31%
złożony
Za wysokie koszty
27%
wdrożenia EDI
Brak odpowiednich
komunikatów
EDIFACT
22%
Nr
1
Partnerzy niestosujący EDI
Problemy
% odp.
Zbyt wysoki problem
47%
skomplikowania
projektów EDI
2
EDIFACT zbyt złożony
46%
3
Za wysokie koszty
wdrożenia EDI
46%
4
Brak wykwalifikowanych
pracowników
44%
5
Niewystarczająca
liczba partnerów EDI
Problemy z aplikacjami
I interfejsami
komunikacyjnymi
użytkowników
Brak odpowiednich
komunikatów EDIFACT
43%
6
7
40%
27%
Literatura
• materiały przedsiębiorstwa EDISON (www.edison.net.pl) (e)
• www.edi.pl (e)
• R. Wojtachnik, Dlaczego warto inwestować w EDI,
„Teleinfo”, 2005, nr 4 (ksero a wykładzie)
• R. Wojtachnik, Elektroniczna Wymiana Dokumentów,
MIKOM, Warszawa 2004, r. 1, 4, 7
• L. Kondratowicz, EDI w logistyce transportu, WUG, Gdańsk
1999, r. 6 (bibl.)
• M. Stawowski, Techniczny biuletyn zabezpieczeń IT, Clico
Sp. z o.o., 2003 (e)
• A. Wrona, Koncepcja EDI opartej na Internecie w polskich
portach morskich - międzynarodowe otoczenie prawne, [w:]
Materiały na IX Krajową Konferencję EDI-EC, pod. red.
M. Niedźwiedzińskiego, IX Krajowa Konferencja EDI-EC,
Łódź-Dobieszków 2001