Transcript 633

VİTAMİNLER
Yard. Doç. Dr. Özlem SOLAK
AKÜ Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD

Vitaminler vücudumuzdaki işlevler
için çok az miktarları yeterli olan,
eksikliklerinde bazı sorunlara neden
olan organik bileşiklerdir.
A VİTAMİNİ




İlk bulunan vitamindir.
Görme işlevinde önemli görevi
vardır.
Büyüme ve dokuların iyileşmesine
etkilidir.
Çocukluk çağında kemiklerin
büyümesini dişlerin sağlıklı olarak
oluşmasını sağlar.
A vitamini eksikliği



Özellikle loş ışıkta görme bozulur.
(Gece körlüğü)
Vücudun savunma sistemi zayıflar.
Eksikliğine pek rastlanmaz.
A vitamini fazlalığı


Havuç ve narenciye türü beta karoten
içeren gıdaların fazla alınması ile deri
portakal rengine boyanır.
Depolanma özelliği nedeniyle yüksek
dozda ilaç olarak alınması veya A
Vitamininden zengin karaciğer gibi
besinlerin aşırı tüketilmesi ile oluşur.
Gelişmiş ülkelerde bu nedenlerden dolayı
görülebilir.
Günlük ihtiyaçlar

Bir erişkin için iki tane orta boy
havuç yemek günlük ihtiyacı
karşılar.
VİTAMİN A BİTKİSEL KAYNAKLARI
BESİN
VİTAMİN
%GÜNLÜK DEĞER
A(IU)
Havuç suyu, ½
bardak
22,567
450
Havuç, haşlanmış,1/2
kase
13,418
270
Havuç, çiğ, 1 tane
8,666
175
Sebze çorbası, 1
kase
5,820
115
Bezelye,
donmuş,haşlanmış, ½
kase
1,050
20
Domates suyu, 6
parça
819
15
Şeftali suyu, ½
bardak
473
10
Biber, çiğ, 1 tane
313
6
VİTAMİN A HAYVANSAL KAYNAKLARI
BESİN
VİTAMİN A(IU)
%GÜNLÜK DEĞER
Karaciğer,sığır eti,3
parça
27,185
545
Tavuk eti,3 parça
12,325
245
Süt,kaymağı alınmış,1
bardak
500
10
Peynir, kaşar,1 parça
284
6
Süt,kaymağı alınmamış,
1 bardak
249
5
Yumurta
226
5
D Vitamini



Kalsiyum ve fosfor metabolizmasını
düzenleyen faktörlerden birisidir.
En önemli etkisi barsaklardan
kalsiyum ve fosfor emilimini
sağlamasıdır.
Kemik ve diş yapısının oluşumuna
katkı sağlar.

D Vitamini bazı yönlerden çimento
gibidir. Diyetle veya ilaç şeklide
alınan fosfor ve kalsiyum D Vitamini
yetersiz olduğunda hiçbir işe
yaramaz. Bu maddelerin kemik ve
diş dokusuna oturabilmeleri ancak D
Vitamini varlığında mümkündür.

Besinlerle alınmasının ötesinde
güneş ışınları etkisiyle deride de
oluşabildiği için, güneşle teması az
olan kişilerde eksikliği görülebilir.
D vitamini eksikliği



Çocuklarda Raşitizm denen
hastalığa yol açar.
Erişkinlerde ise osteomalazi
hastalığına neden olur.
Osteoporoz (kemik erimesi)
gelişebilir.


Osteoporozda
kemik
yapısının
bozulmasına
bağlı
olarak
basit
travmalarla
kırık
oluşabilir.
Örneğin; bir bacak boyu
mesafesindeki
yükseklikten
düşmede
kırık oluşması gibi.
Osteoporoz Süreci
Sağlıklı
omurga
Kifotik
omurga
D Vitamini Fazlalığı

Kanda kalsiyum düzeyi artar ve
buna bağlı olarak da iştahsızlık,
bulantı, kusma, idrarın çoğalması,
susama hissinin artması,ishal ve
kabızlık olabilir.




D Vitamini Gereksinimi
Günlük doz ( 1 mikrogram = 40
Ünite )
Normal bebeklere 400,
Prematürelere 800,
Erişkinlere 1000 Ünite yeterlidir.
D Vitamini doğal kaynakları








Yiyecek 100 gr.da Ünite
Balık yağı 8000
Konserve balık 400
Yumurta 60
Tereyağı 30
Karaciğer 10
Et 1 den az
Sebze 0 a yakın
D VİTAMİNİ YETERSİZLİĞİNİN
ÖNLENMESİ



Gebeler ve emzirme dönemindeki annelere D
vitamini desteği almalıdırlar.
Anneler ve bebekleri yeterli süre güneş
ışınlarından yararlanmalıdır.
Anne sütü ile beslenen bebekler ilk bir yıl
içinde günlük 400 IU D vitamini almalıdırlar.



50 yaş ve üzerindeki kişilerde Vit D
eksikliği riski artmıştır. İlerleyen yaşla
birlikte deride eskisi kadar etkili şekilde D
vitamini üretilemez ve böbrekte vitamin D
aktif şekline dönüştürülemez.
Kalça kırığı olan yaşlı erişkinlerin yaklaşık
30% ila 40%’da vitamin D eksikliği olduğu
tahmin edilmektedir.
50 yaşın üzerindeki kişiler Vitamin D
takviyesinden fayda görebilirler.
E vitamini


Temel görevi antioksidan etkisidir.
Antioksidan demek okside olmayı, yani
oksijen ile bozulmayı önlemek demektir.
Oksijeni tutarak, oksijen etkisi ile
oluşabilecek istenmeyen etkilerin önüne
geçer. Daha iyi anlaşılması için demirin
paslanması, okside olması demektir. Boya ve
antipas gibi maddeler bunu engeller. E
Vitamini de bir şekilde buna benzer bir
koruyucu etkiye sahiptir. Bu etki C Vitamini
betakaroten, glutatyon ve selenyumda
da vardır.
E vitamini


İnsan vücudunda oksijen etkisi ile
parçalanabilecek veya değişebilecek
vücut bileşimlerini korur.
Hücrelerin genel sağlığını korumak
gibi özellikleri vardır. Hücrelerdeki
yağların oksijen ile bozulması
sonucu bazı pigmentler oluşur
(yaşlılık lekeleri). E vitamini bunu
engelleyebilir.



Doymamış yağ asitlerinin oksidasyonunu
azaltarak hücre zarı oluşumuna yardımcı olur.
Lipid zarlarının ve doymamış yağ asitlerinin
oksijenin etkisi ile yıkılmasını önler. LDL
kolesterolün oksidasyonunu engelleyerek
koroner arter hastalığını önleyebilir veya
geciktirebilir.
Serbest radikaller denen zararlı maddelerin
dokuları tahrip etmesini önler. Bu özelliği ile
damar sertliği, kalp hastalıkları,
hipertansiyon, eklem iltihabı, yaşlanma
sorunları üzerine olumlu etkileri
olmaktadır.
E Vitamini Eksikliği

Eksikliği insanlarda normalde
görülmez.
E Vitaminin Fazlalığı

Fazlalığının zararlı bir etkisi bu güne
kadar gösterilmemiştir. Gereğinden
fazla alınanlarda birkaç gün
içersinde dışkı ve idrarla vücuttan
uzaklaştırılır.
K VİTAMİNİ

Karaciğere gelen K Vitamini burada
üretilen bazı pıhtılaşma faktörlerinin
yapımında rol alır.
K vitamini eksikliği

Eksikliği nadirdir. Daha sık olarak
yeni doğan bebeklerde barsakları
bakteri içermediğinden ve oldukça
steril besinler aldıkları için ayrıca
karaciğerlerinde de bu pıhtılaşma
faktörlerinin yapımı henüz yeterli
olmadığından görülebilir.
K Vitamini Fazlalığı


Aşırı pıhtılaşma ve bunun da
sonucunda damarlarda tıkanmalar
meydana gelir.
Fazlalık oluşması eksikliği gibi
nadiren olabilecek bir durumdur.
K VİTAMİNİ KAYNAKLARI
BESİN
SERVİS
VİTAMİN K(mcg)
Zeytin yağı
1 servis kaşığı
6.6
Soya fasülyesi yağı
1 servis kaşığı
26.1
Kanola yağı
1 servis kaşığı
19.7
Mayonez
1 servis kaşığı
11.9
Brokoli,haşlanmış
1 kase
420
Ispanak,çiğ
1 kase
120
Marul
1 kase
118
Maydanoz
1 kase
324
B VİTAMİNLERİ
VİTAMİN
İŞLEVLERİ
KAYNAKLARI
FAZLALIĞI
B1(tiamin)
Vücudun enerji için
karbonhidrat
kullanımına
yardımcı,sinir sistemi
için gerekli
Sığır eti,
karaciğer,fındık,buğday,kepek,
pirincin kabuklu kısmı
Günlük gereksinim:1.5 mg/gün
Bildirilmemiş
B2(riboflavin)
Vücutta
protein,yağ,karbonhidr
at metabolizmasına
yardımcı,derinin de
sağlıklı olmasına
yardımcı
Sığır eti, karaiğer,
yumurta,peynir,süt,fındık,kepe
k,buğday
Günlük gereksinim:0.5 mg/gün
Bildirilmemiş
B3(niasin)
Sağlıklı sinir sistemi,
deri, sindirim
sisteminin
sürdürülmesi,
Karaciğer,balık,fasulye,maya,
buğday,un
Deride
kızarıklık,sindi
rim sorunları
B VİTAMİNLERİ
VİTAMİN
İŞLEVLERİ
KAYNAKLARI
FAZLALIĞI
B5(pantotenik asit)
Besinlerden enerji
üretilmesi için
gerekli, kırmızı kan
hücresi yapımına
yardımcı
Sığır eti, tavuk,
süt,yumurta,
bezelye,fasülye,
mercimek,marul
Günlük gereksinim:4-7
mg
Bildirilmemiş
B6(pridoksin)
Sinir sistemi ve
hormonların
çalışmasını
düzenler,bağışıklık
sistemini güçlendirir
Sığır
eti,balık,yumurta,
muz,havuç
Günlük gereksinim:1.5
mg/gün
Kollarda ve bacakta
sinir hasarı,uyuşukluk
B12(siyanokobalamin)
Kansızlığı önlemek
için ve sinir
sisteminin sağlıklı
çalışması için gerekli
Karaciğer,balık,tavuk,
yumurta,süt, et
Günlük gereksinim:3
microgram
Bildirilmemiş
C VİTAMİNİ (ASKORBİK ASİT)
KAYNAKLARI:






Portakal
Limon
Kivi
Üzüm
Domates
Çilek






Brokoli
Karnıbahar
Lahana
Ispanak
Kırmızı biber
Havuç
C VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNDE NE OLUR?





Diş etleri şiş, mor, süngerimsi, kanamalı
Kemiklerde kanama
Deride kanamalar olur
Yorgunluk, güçsüzlük
Kas ağrıları, eklemlerde ağrılar
VİTAMİN DESTEĞİ GEREKLİ Mİ?
Amerikada vitamin destekleri gittikçe
artan bir şekilde tüketilmektedir.
Vitaminlere, minerallere ve bitkisel
ürünlere yılda ortalama 30 milyon
dolar harcanmaktadır.
Bu alandaki harcamalar toplum
yaşlandıkça giderek artmaktadır.


Vitamin ve mineral destekleri
gerçekten daha uzun ve kaliteli bir
yaşam sağlar mı?
Şu anda bunun cevabı tam olarak
bilinmiyor.




Özel durumu olan bazı kişiler vitamin
desteğinden fayda görebilirler.Ör.
Hamile bayanların folik asit alması ile
bebekte sinir sistemi hastalıklarının görülme
riskini azaltabilir.
Ayrıca hamilelikte demir, kalsiyum almak da
gerekli olabilir.
İçinde antioksidanların bulunduğu vitamin
destekleri vücudun mikroplara karşı
savunma sistemini güçlendirerek enfeksiyon
riskini azaltabilir.


Çok sıkı diyet yapanlarda, alkol
bağımlılarında vitamin desteği
gerekli olabilir.
50 yaşın üzerindeki kişiler Vitamin D
takviyesinden fayda görebilirler.

Sebze, meyve, et ve tahıl içeren
düzenli ve dengeli bir diyetle
beslenen kişilerde ek vitamin
desteği gerekmez.
Teşekkürler