Transcript Kavun

ÖRTÜALTI KAVUN
(Cucumis melo)
YETİŞTİRİCİLİĞİ
Giriş
Kavunda örtüaltı yetiştiriciliği daha çok
tünellerde yapılmakta iken son zamanlarda
yüksek yapılı seralarda da yetiştirilmeye
başlamıştır. Amaç erkenci ürün yetiştirmektir.
Örtüaltında küçük meyveli Cucumis melo v.
cantaloupensis
grubuna
giren
kavunlar
yetiştirilmektedir. Son zamanlarda ülkemizde C.
m. v. inodorus alt türüne giren Kırkağaç kavun
çeşitlerini küçük meyveli çeşitleri sera ve
tünellerde yetiştirilmeye başlanmıştır. Kavunun
olgun meyvesi bazen turşu amacı ile
olgunlaşmamış meyvesi de tüketilmektedir.
BOTAKİK ÖZELLİKLERİ
Kök
Kavun; tek yıllık, normal şartlarda sürünerek büyüyen bir
bitkidir. Orta derin köklü bir türdür. Köklerinin % 80’i 2040 cm, % 20 ‘si 1 m derinliğe kadar inebilir. Kök 20-30 cm
kazık kök yapar daha sonra dallanır. Çimlenme ve çıkıştan
sonra 3-4 yaprak aşamasına kadar dikine büyür.
Gövde
Gövde otsu yuvarlak ve tüylerle kaplıdır. Gövde
yaşlandıkça odunsulaşır ve tüyler dökülür. Ana gövde
büyüme noktasının uzaması ile olur. Koltuk sürgünleri
budandığı takdirde 4-5 m’ye kadar uzayabilir. Yerde
yapılan yetiştiricilikte yan sürgünlerin gelişmesi ana
gövdenin uzamasını sınırlar.
Yaprak
Yaprakları büyük, yuvarlak, veya kalp şeklindedir. Yapraklar
genelde 3-5 lobludur. Loplar bazen çok belirgindir. Yaprak
rengi açık yeşilden koyu yeşile kadar değişmektedir. Yaprak
sapı uzun, oluklu ve tüylüdür.
Çiçekler:
Kavunda hakim olan çiçek durumu monoik ve andromonoikdir.
Kavunda erkek çiçekler ana gövde üzerinden çıkarken, meyveyi
oluşturacak olan dişi yada erselik çiçekler ikincil yada üçüncül sürgünler
üzerinden çıkarlar. Ana gövde üzerinde 4-5. boğumlardan sonra erkek
çiçek ve sülükler çıkmaya başlar. Kavunlarda diğer çiçek durumlarına
da rastlanmaktadır. Erkek çiçek sayısı dişi çiçek sayısından daha
fazladır. Yüksek ışık yoğunluğu, yüksek sıcaklık, aşırı azot uygulaması
veya P eksikliği ve uzun gün erkek çiçek oluşumu, tersi durumda dişi
çiçek oluşumu teşvik edilir.
Çiçekler beşli yapıdadır. 5 çanak, 5 taç, 5 erkek organ (üçlü haldedir
2+2+1), dişi çiçekler geniş bir stigmaya ve 3-5 karpelli bir yumurtalığa
sahiptir.
Askı ipi
Askı ipini bağlamak
için tel kanca
Meyve:
Meyve rengi, iriliği, şekli gibi özellikler çeşitlere göre
değişmektedir. İrilik 300 g’dan 15 kg kadar değişmektedir.
Meyve şekli yuvarlaktan uzuna kadar değişmektedir. Çok
farklı renklerde kavun meyveleri vardır. Beyazdan çok koyu
yeşile kadar farklı renklerde olabilmektedir. Meyve kabuğu
iki renkli olan kavunlar da vardır. Ayrıca kantalop
kavunlarda meyve kabuğunda mantarlaşma (çiti) da
görülmektedir.
Tohum
Kavun tohumları düzgün yüzeyli, bir ucu sivri oval, krem,
sarı, koyu kirli sarı gibi renklerde olabilmektedir. Gramında
20-50 adet tohum bulunmaktadır. Çimlenme gücünü 4- 6 yıl
muhafaza edebilmektedir.
EKOLOJİK İSTEKLER
Toprak: İyi havlanan, süzek, su tutma kapasitesi yüksek, hafif asidik
(pH 6.0-7.5) fazla tuzlu (3-3.5 mmhos) olmayan, kumlu tın veya tınlı
kum bünyeli organik, maddece zengin (% 10) toprakları tercih eder.
Toprakta oksijen eksikliğine, fusariuma ve yabancı ot ilacına
duyarlıdır. Topraklar bunlardan temiz olmalıdır.
Sıcaklık: Sıcaklığı seven bir bitkidir ve gelişme dönemlerine göre
ihtiyacı değişmektedir. Dona karşı duyarlıdır, canlılığını muhafaza
edemez ve ölür.
Çimlenme
Min
Opt
15
21-35
Gelişme
Meyve
Toprak Gece
Olgunlaştırma Sıcaklığı Sıcaklıkları
22-26
25-30
18-20
15-18
Işıktan bitki gelişmesi ve kalite olumlu yönde etkilenir. Işık hıyarda
olduğu gibi çiçek cinsiyeti üzerinde etkili faktörlerdendir.
Kavun serada hava oransal nemini % 50-60 olmasını ister.
FİDE YETİŞTİRME
Çeşit seçimi: Serada kantolop (C. melo L. var. cantalupensis )
gruba giren küçük meyveli çeşitler yetiştirilmektedir. Avrupa
pazarlarında Şubat-Haziran döneminde kavunda bir boşluk
bulunmaktadır. Çeşit seçiminde bu dikkate alınmalıdır. Serada
kavun askıda yetiştirildiği için küçük meyveliler seçilmelidir.
Tünel altında kısmen daha büyük meyveliler de yetiştirilebilir.
Son yıllarda tünel altında Kırkağaç tipi çeşitler de
yetiştirilmeye başlamıştır.
Çeşitler
Galia (Sera –alçak tünel)
Arava (Sera- alçak tünel)
Citrex (Sera Alçak tünel
Polidor (Sera- alçak tünel)
Sally (Sera Alçak tünel)
Pancha (Sera-alçak tünel)
Makdimon (Sera-alçak tünel)
Falez (Alçak tünel)
Pollen (Sera –alçak tüeal
Hıdır (Tünel )
T o h u m e k i m h a r c ı, t o h u m e k i m
ye ri ve za manı
Örtüaltı kavun yetiştiriciliğinde doğrundan tohum ekimi çok azdır
genelde fide ile üretim yapılmaktadır. Fideler saksılarda, plastik
torbada,
viyollerde
veya
sıkıştırılmış
torf
bloklarında
yetiştirilmektedir. Harç olarak besin maddelerince zenginleştirilmiş
tof perlit karışımı (1:1 vaya 2:1), ithal torf veya klasik harçlar
kullanılabilir. Ticari fide firmaları torf:perlit:vermikulit karışımı
kullanmaktadırlar. Ekilen tohumlar normal şartlar altında 7-10
günde çıkarlar. 3-5 gerçek gelişmiş yapraklı aşamada ise seraya
yada tünel altına dikilir. Tohum ekimleri fide dikiminden 30-40 gün
önce yapılmalıdır.
Aşılı fide üretimi mümkün.
Toprak kökenli hastalık ve zararlılara karşı ve olumsuz toprak
koşullarına karşı Cucurbita ficifolia, C. maxima ve C. moschata
melezleri ve Benincasa cerifera anaç olarak kullanılmaktadır.
D i k i m
Mesafeler: 100 x 50 x 50 cm veya 120 x 50 x50 cm’lik çift sıra yada 90 x
40 cm’lik tek sıra olarak dikilmektedir. (Bitki sayısı 2355 -2670 adet/da).
Sera tek ürün yada ilkbahar ürünü olarak yetiştirilir. Tek üründe ısıtma
yapılmalıdır (10 oC’nin altına düşmemelidir).
Fide dikim zamanları
Tek ürün: Kasım ayının ikinci yarısı
İlkbahar üretimi: Ocak sonu şubat başı
Tünel altına dikim: Şubat sonu mart başı
Kavunlarda tozlanma arılarla olmaktadır. Meyve tutumu için
çiçeklenme döneminde özellikle seralara bal arısı yada bombus
arısı konmalıdır. Her dekar için iyi bir koloni bal arısı yeterlidir.
Bombus arısı ise dekara iki kovan konmalıdır.
Malçlama
Malçlama işlemi sera kavun yetiştiriciliğinde %25-100 verim, %10-15
erkencilikte artışa neden olmuştur. Malçlamada 20-50 mikron
kalınlığında şeffaf yada siyah plastik örtüler kullanılır. Erkencilik için
siyah yabancı ot kontrolü ve temiz ürün için siyah örtü tercih
edilmelidir. Tünel altı yetiştiricilikte de kullanılmaktadır.
Sulama
Kavun gelişmenin ilk dönemleri ve meyve olgunlaştırma
döneminde sudan çok hoşlanmaz. Meyve tutumundan
irileştirme dönemine kadar geçen dönem en fazla suya ihtiyaç
duyduğu dönemdir. Kavun topraktaki nemin % 50-60
olmasını ister. Serada damla sulama başlatılmadan önce tarla
kapasitesine gelinceye kadar bir sulama yapılır. Olgunlaşma
döneminde düzensiz ve fazla verilen su çatlamalara ve kalitede
düşmeye sebep olur. En uygun sulama şekli damla sulamadır.
Tünelde yapılan yetiştiricilikte karık sulamada yapılır.
Yağmurlama sulamadan kesinlikle kaçınılmalıdır.
Gübreleme
25 kg/da N, 15 kg/da P, 30 kg /da K ve 5 kg/da Mg.
P tamamı taban gübresinde
N ve K 1/3 tabana, 1/3 ceviz büyüklüğünde meyve
1/3 1. üst gübreden 20 gün sonra
A skıya
alma
Tünel altında ve açıkta askıya alınmazken, serada
yetiştiricilikte birim alana daha fazla bitki
dikebilmek, ışıklanmayı arttırmak, hastalık ve zararlı
oluşumunu azaltmak, havalanmayı iyileştirmek, temiz
meyve elde etmek gibi bir çok nedenden dolayı kavun
askıda yetiştirilmektedir. Kavunda hıyarda olduğu
gibi askı iplerini aşağıda ve yukarıda
bağlayabileceğimiz sistemler oluşturmalıyız. Bitkinin
gövdesine bağlayamayız. Bitkiler bağlanmış iplere
sarılarak büyütülür.
Budama
Budama genelde sera yetiştiriciliğinde uygulanan bir işlemdir.
Açıkta yada tünelde yetiştiricilikte sadece uç alma işlemi
yapılmaktadır. Farklı budama yöntemleri uygulanır ancak askıya
alınmış bitkilerin ilk 40-50 cm kısmı tamamen boşaltılır.
Ana gövdeli budama: Uç alma yapılmaz ve ana gövde geliştirilir.
Ana gövde üzerindeki bütün yan dallar iki yaprak üzerinden
budanır.
Tek yan gövdeli budama: 3-4 yaprak aşamasında 2 yaprak kalacak
şekilde uç alma işlemi yapılır. Gelişen iki sürgünden güçlü olan
bırakılır diğeri alınır. Kalan sürgün ana sürgün gibi geliştirilir ve
üzerindeki yan sürgünler 2 yaprak üzerinden budanır.
Çift yan gövdeli budama: Tek yan gövdeli budamadaki bırakılan
gövdelerin ikisi de geliştirilir. Bu iki sürgün ayrı ayrı askıya alınarak
ana sürgün gibi geliştirilir ve üzerlerindeki yan sürgünler 2 yaprak
üzerinden budanır.
Hastalık ve zarar lılar
Fusarium solgunluğu (Fusarium oxysporum f.sp.
melonis (0, 1, 2. 1-2)
Külleme (E. cichorecearum ve S. fuliginea)
Mildiyö (Pseudoperonospora cubensis)
Kurşuni küf (botritis), Sclerotinia, Hıyar köşeli
yaprak leke hastalığı, antraknoz….
Yaprak bitleri, tripsler, kırmız örümcek, Kavun
sineği, Kavun kızıl böceği …..
Hıyar Mozaik virüsü, kabak mozaik virüsü, papaya
halkalı leke virüsü….
Kavun meyve sineği: Myiopardalis pardalina Bigot
Hasat ve verim
Dikimden hasada kadar 75-120 günlük periyot geçer.
O l g u n l a ş m a k r it e r l e r i
Çeşide özgü büyüklüğün alınması, sapla meyve arsında kopma
tabakası oluşması, çeşide has rengin oluşması, meyve üzerinde ağ
şeklinde çiti oluşması, meyvelerin ağırlaşması, meyvede yumuşama
olması, çeşide has kokunun oluşması, SÇKM nin 10-12 olması ….
Hasat meyveler fiziksel zararlanmayacak şekilde yapılmalı ve
mümkünse makasla yapılmalı ve meyve sapı meyve üzerinde
kalmalı. Meyveler birbirine değmeyecek şekilde karton kutularda
viyoller ile pazara sunulmalıdır.
Kavun 5 oC ve 90-95 nem koşullarında 14 gün saklanabilmektedir.
Kontrollü atmosfer bu süreyi uzatabilir.
Verim
Tek ürün: 6-12 ton/da
İlkbahar üretimi: 6-9 ton/da
Alçak tünelden 4-6 ton alınabilir