Transcript Bogumiła Konieczny-Rozenfeld: Google i biblioteki – szanse czy

Biblioteka w kryzysie czy kryzys w bibliotece?
Google i biblioteki – szanse czy potencjalne
zagrożenie?
Bogumiła Konieczny-Rozenfeld
Akademia Pedagogiki Specjalnej
im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Plan wystąpienia
Główne zadania biblioteki cyfrowej
 Narodowe repozytoria cyfrowe
 Polski cyfrowy zasób narodowy
 Polskie biblioteki w projekcie Europeana
 Biblioteki cyfrowe a Google
 Temat do dyskusji – czy Google zagrażają
bibliotekom?
 Misja i wizja bibliotek i bibliotekarzy wobec
oczekiwań społeczeństwa wiedzy

uproszczenie wyszukiwania materiałów
Główne zadania
biblioteki cyfrowej
zabezpieczenie dokumentu (archiwalnego, unikatowego)
przed zniszczeniem
podniesienie jakości wykorzystania materiałów
(identyczny z oryginałem obraz dzieła, materiału
dźwiękowego)
usprawnienie procesów dydaktycznych w kształceniu na
odległość
usprawnienie procesów pracy na wielu stanowiskach, które
mogą funkcjonować tylko dzięki szybkiej wymianie
informacji i dokumentów
ułatwienie wypożyczeń międzybibliotecznych
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Wyznaczniki jakości usług biblioteki
elektronicznej
 Aktualność
 Precyzja i relewantność informacji
 Rzetelność
 Kompletność
 Szybkość
 Elastyczność
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Gallica
Classique
Library
Program
Library of
Congress,
Europeana
The British
Library
Collections
Libreka
ViTaTec
Wybrane
cyfrowe
repozytoria
narodowe
Digital
Librarian
Electronic Text
Center
The Internet
Public Library
Digital Library
Uniwersytetu
Pensylwanii
TEL - The
European
Library
The Online
Books Page
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Polskie
biblioteki
cyfrowe o
zasobie
narodowym
CBN
POLONA
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Polskie cyfrowe biblioteki regionalne
Bałtycka Biblioteka Cyfrowa,
Cyfrowy Dolny Śląsk,
Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa,
Kaszubska Biblioteka Cyfrowa,
Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa,
Małopolska Biblioteka Cyfrowa,
Morska Biblioteka Cyfrowa,
Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa,
Podlaska Biblioteka Cyfrowa,
Pomorska Biblioteka Cyfrowa,
Śląska Biblioteka Cyfrowa,
Świętokrzyska Biblioteka Cyfrowa,
Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa,
Zachodniopomorska Biblioteka Cyfrowa– Pomerania,
Zielonogórska Biblioteka Cyfrowa.
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Inne polskie kolekcje cyfrowe:
Cyfrowa kolekcja czasopism
polskich
Exlibris - Biblioteka Internetowa
Powstanie Styczniowe
Skarby Literatury Polskiej
Skarby Dziedzictwa Narodowego
Staropolska on-line
Wirtualna Biblioteka Literatury
Polskiej
Wolne Lektury
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Europeana, europejska multimedialna
biblioteka cyfrowa
Europeana została zainicjowana w 2005 r.
Ideę, przy poparciu Parlamentu Europejskiego, opracowano w
ramach współpracy z bibliotekami narodowymi oraz
rozlicznymi instytucjami kulturalnymi państw członkowskich.
Przedsięwzięciem zarządza Fundacja Europejskiej Biblioteki
Cyfrowej,
zrzeszająca
najważniejsze
europejskie
stowarzyszenia bibliotek, archiwów, muzeów, archiwów
audiowizualnych i instytucji kulturalnych.
Za siedzibę Europeany obrano niderlandzką bibliotekę
narodową, Koninklijke Bibliotheek.
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Od 11 grudnia 2009 roku w ramach Europejskiej Biblioteki
Cyfrowej Europeana http://europeana.eu/ dostępne są
zasoby kilkudziesięciu polskich bibliotek cyfrowych,
skupionych
w
Federacji
Bibliotek
Cyfrowych
http://fbc.pionier.net.pl
W skład Federacji Bibliotek Cyfrowych wchodzą 53 polskie
biblioteki udostępniając ok. 380000 obiektów cyfrowych,
a w najbliższym czasie planowane dodanie jest prawie 7300
tytułów.
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Projekt Europeana - korzyści w obszarze kultury
Dostęp do
wielokulturowego
dziedzictwa Europy
Zintegrowane
wyszukiwanie
zasobów cyfrowych
europejskich
instytucji kultury
Prezentacja
wielorakości i
wspólnoty kultury
europejskiej
Zachowanie dóbr
kultury w postaci
cyfrowej dla
przyszłych pokoleń
Szerzenie dziedzictwa
kulturowego
poszczególnych
państw europejskich
Promocja wiedzy
i nauki
Wymiana
doświadczeń
i know-how między
instytucjami kultury
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
„Imperium Google”
Udostępnia użytkownikom ponad 60 produktów, oto kilka z nich
Między innymi:
Google Book Search
Google Web Search,
Google Scholar,
Google Finance,
Google Desktop,
Google News,
Google Reader,
Google Translate,
Google Talk,
Serwis Yuo Tube
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Ambicje Google’a:
to stworzenie gigantycznej internetowej biblioteki Google
Books zawierającej zeskanowane książki autorów z całego
świata. Google zamierza skatalogować wszystkie książki
świata, nie licząc się z bibliotekarskimi zasadami
katalogowania na podstawie tytułów i haseł przedmiotowych,
chce także aby pojedyncze słowo z jakiejkolwiek książki dało
się znaleźć w jego zdigitalizowanym zasobie.
Książki w Google Books pochodzą z dwóch źródeł: programu
bibliotecznego Library Project i programu partnerskiego.
Google zakłada do roku 2015 zeskanowanie 15 miliardów
książek.
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Czy Google stanowi zagrożenie dla bibliotek
i bibliotekarzy?
 Istnieje ewentualność ryzyka wprowadzenia opłat za dostęp do
światowego repozytorium wiedzy, zagrażając tym samym
odbiorcom indywidualnym i instytucjonalnym w tym bibliotekom
 Niepokoi niebezpieczny monopol informacyjny mogący
prowadzić w dalszej perspektywie do cenzurowania pewnych
treści
 Google nie skanuje obiektów w rozdzielczości, która
pozwoliłaby przechowywać dobrą jakość wieczyście. (Makowski,
2010)
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
 Jeśli Google wejdzie mocno ze swoją ofertą, bibliotekarzom
coraz trudniej będzie pozyskiwać fundusze na tworzenie własnych
kopii cyfrowych
 Niepokój wśród wydawców, autorów i bibliotekarzy budzi
nieprzestrzeganie praw autorskich, poprzez wymuszenie deklaracji
przyzwalającej na wykorzystanie własności intelektualnej w myśl
zasady „kto nie jest przeciw, ten jest za”
 Google uruchamia nową inicjatywę Google Editions, budzący
zaniepokojenie na rynku księgarskim. Koncern zaprosił do
współpracy 25 tys. autorów i wydawców, co ma zapewnić ofertę
4 mln różnych cyfrowych pozycji książkowych
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Zalety projektu Google Book dla bibliotek
 Biblioteki zyskują kopie cyfrowe książek w krótkim czasie
 Google Book Search daje ogromnej liczbie odbiorców szybki
wgląd do treści z ograniczona dotąd dostępnością
 Wolna kultura generuje użytkowników gotowych, aby za
dostęp do kultury płacić – daje wolne (choć komercyjne)
korzystanie z zasobów kultury
 Kontekstowy sposób wyszukiwania treści cyfrowych daje
szybkie wyniki
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Zmiany w charakterze pracy bibliotek i
bibliotekarzy w dobie informacji cyfrowej
Biblioteka - organizatorem umiejętnego zarządzania informacją
i tworzoną na jej podstawie wiedzą.
Bibliotekarz – nawigatorem wiedzy, pełniącym role:
menadżera informacji – realizującego prawidłową politykę
gromadzenia, zdobywania, przechowywania i udostępniania

mediatora informacji – świadczącego usługi informacyjnibiblioteczne jako ogniwo komunikacji naukowej
 eksperta informacji biegłego w zakresie posługiwania się
technologiami informacyjnymi. Ekspert informacji potrafi wziąć
na siebie odpowiedzialność za jakość informacji, umie dokonać
filtracji, selekcji i dostarczać użytkownikom informacje cenne
i wartościowe (Jaskowska, 2009)

Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Oczekiwania czytelników w dobie bibliotek i
kolekcji cyfrowych
Oczekiwania wobec bibliotekarzy i bibliotek:

Eksperckiej wiedzy bibliotekarzy - specjalistów informacji

Wolnego dostępu do informacji cyfrowej

Dostępu komercyjnego do zasobów chronionych prawem
autorskim, bądź licencją CC w myśl „Wolnej Kultury”

Komunikowania się z bibliotekarzem w czasie rzeczywistym

Wysokiej jakości obsługi klienta
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Oczekiwania wobec cyfryzacji i digitalizacji
kolekcji:
Kontekstowego i wewnątrztekstowego przeszukiwania,
Zaopatrzenie dokumentu cyfrowego w narzędzia:
 tagi
 hipertekst
 pliki video (vooki)
 możliwość zakreślania i pobierania fragmentów
 wprowadzanie
znaczników, zakładek, komentarzy na
marginesach
 możliwość wprowadzenia czytanego utworu do przypisu lub
bibliografii załącznikowej (Hollender, 2010)
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Wnioski:
Proces przechodzenia do nowej ery
cywilizacji wirtualnej jest nieunikniony.
 Cywilizacja niejednokrotnie z sukcesem
doświadczała różnych transformacji.
 Potrzeba
informacyjna
sprawi,
że
społeczeństwa
chętnie
przystaną
na
dostępność tekstu, informacji książki w
urządzeniach
mobilnych,
czytnikach
informacji cyfrowej.

Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Bibliotheca semper reformanda
„(…) świat, który wyłania się wskutek zderzenia
nowych wartości i technologii, nowych
stosunków geopolitycznych, nowych stylów życia
i sposobów komunikacji, domaga się nowych
idei i analogii, klasyfikacji i koncepcji. Nie
można tego zalążka świata jutra wtłoczyć w
konwencjonalne przegródki dnia wczorajszego”
Alan Toffler
Łódź 15-17 czerwca 2010 r.
Dziękuję Państwu za życzliwą uwagę
Bogumiła Konieczny-Rozenfeld
[email protected]