Transcript 643866001_980151922_saglik_kurumlarinda_ergonomi

SAĞLIK KURUMLARINDA
ERGONOMİ
HAZIRLAYAN:ESEN EVRİM GÜNAY
SUNU PLANI
ERGOMOMİ NEDİR?
SAĞLIK KURUMLARINDA ERGONOMİ
ÇEVRESEL TEHLİKELER
KALDIRMA VE TAŞIMA KURALLARI
TIBBİ ARAÇLARIN ERGONOMİSİ
BATICI DELİCİ ALETLERİN ZARARSIZ HALE GETİRİLMESİ
HASTANELER VE MODERN TEKNOLOJİ
TIBBI TEKNOLOJİLERİN ÖZELLİKLERİ
HASTANELERDEKİ ERGONOMİ SORUNLARINA YAKLAŞIM
HASTANELERDE ÖNEMLİ ERGONOMİ MÜDAHALELERİ
DİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMALARI VE ERGONOMİ
LABORATUAR ERGONOMİSİ
HEMŞİRELER
ERGONOMİ NEDİR?
 Ergonomi insan kullanımına yönelik, tasarım,
çalışma ve yaşama koşullarının optimal hale
getirilmesini amaçlayan uygulamalar bütünüdür.
Çeşitli iş ve çevre koşullarında insanların
makinelerle ilişkisini konu edinir.
Bu ilişkinin bedensel ruhsal ilişkilerini göz
önüne alır.
İnsan eğilimlerinin,yeteneklerinin ve
kısıtlılıklarının bu ilişkideki rolü üzerinde durur.
ERGONOMİ NEDİR?
Bu değerlendirmelerin sonucunda:
Elde edilen verileri insan makine sistemlerinin
tasarımında,işyeri ve çalışma ortamlarının
düzenlenmesinde kullanılır.
Ergonomi genel anlamda yaşamın insana
uydurulmasını hedefler.
Tıp ve ergonomi birbiriyle sıkı ilişkilidir.
Her ikisinin de ortak yönü hayatın insan
üzerindeki zorlayıcı ve olumsuz etkilerini ortadan
kaldırmak yada sınırlamaktır.
SAĞLIK KURUMLARINDA
ERGONOMİ

Sağlık bakım kuruluşları

özellikle bakımevleri,

hastaların bakıldığı birimler
ergonomik stres etkenlerinin yaygın
olarak bulunduğu yerlerdir.
SAĞLIK KURUMLARINDA
ERGONOMİ
Özellikle;
tam olarak bağımlı ve yatalak
durumunda olan hastaların bulunduğu birimlerde
kalanlar;
saç tarama
 elbiselerini giyme,
 yemek yeme,
 tuvalete gitme,

gibi günlük yaşam etkinliklerinin tümünde bağımlı
olabilirler.
Bunun sonucunda, onlara yardımcı durumunda
olan çalışanlar zarar görebilir.
SAĞLIK KURUMLARINDA
ERGONOMİ
Sağlık birimlerinde çalışanlar :
Ağır kaldırma
Yinelenen hareketler
Büyük kuvvet harcanmasını gerektiren işler
Kötü postürle (duruş biçimi)yapılanlar.
Her vardiyada 20 nin üzerinde kaldırma işi
Aşırı beden hareketi
 Tek başına kaldırma
Nedeniyle de zarar görür.
SAĞLIK KURUMLARINDA
ERGONOMİ
Tek başına kaldırma:
Bilinci kapalı hastaları kaldırma
Dengesini sağlayamayan hastaları kaldırma
Düşen bir hastayı tutma çabası
Kilolu hasta
Fiziksel kapasitesinin üzerinde iş yapmasını
isteme
Taşıma mesafesi,taşınan hastanın
personelden uzaklığı
Vücut mekaniği ve uygun kaldırma teknikleri
ile ilgili olarak etkisiz ve yetersiz eğitim
ÇEVRESEL TEHLİKELER
Kaygan ve ıslak zeminler
 Düzgün olmayan döşeme yüzeyi,
 Tıkanık ve dar geçitler
 Yürüme yolunda atıklar
 İş gereksinimine uygun sayıda olmayan
personel sayısı
 Yetersiz aydınlatma …..

ÇEVRESEL TEHLİKELER
Sağlık kuruluşlarında hatalı kaldırma
uygulamaları, sağlık çalışanlarında önemli
omurga sorunlarına neden olmaktadır ;
Çalışanlar , taşıma ve kaldırma yöntemleri
konusunda eğitilmelidir.
Özellikle bel ağrıları ve diğer kas iskelet sistemi
hastalıklarının erken evrede bildirimleri için
gerekli çaba harcanmalıdır
ÇEVRESEL TEHLİKELER
Çalışma yeri ve biçimi ayrıntılı biçimde olası
zararlar yönünden analiz edilmelidir.
Kuvvet,yineleme,kötü postür,vibrasyon ,temas
stresi gibi ergonomik stres etmenlerinin

süre,frekans vb yönden değerlendirilmesi
zorunludur.
Sağlık sorunlarının epidemiyolojik
değerlendirilmesi, iş yeri taramaları bu
açıdan önem taşır.
KALDIRMA VE TAŞIMA KURALLARI

Uygun araç,gereç ve donanım seçimi
önemlidir.
 Hastalar vücuda yakın taşınmalıdır.
 Hastalar tek başına taşınmamalıdır(özellikle
düşen hastalar)
‘‘ Personel başına kaldırma uygulaması’’ günlük
olarak sınırlandırılmalıdır.
 Özellikle omurga dönük durumda iken ağır
kaldırma engellenmelidir.
KALDIRMA VE TAŞIMA KURALLARI
Bu yolla sağlık personelinin
kas ve ligament incinmesi,
 burkulmalar,
eklem ve tendon iltihabı,
sinir sıkışması,
disk fıtığı ve diğer kas iskelet sistemi
sorunlarının önlenmesi mümkün olacaktır.
KALDIRMA VE TAŞIMA KURALLARI
KALDIRMA ZORUNLULUĞUNU ÖNLEYECEK DÜZENEKLER
Günlük kaldırma sayısı sınırlandırılmalıdır.
İşe uygun araç gereç ve donanım sağlanmalıdır.
Mekanik kaldırma araçları,
Askılı kaldırma mekanizmaları
Lateral taşıma sistemleri
Yüksekliği ayarlanabilir elektrikli yataklar
KALDIRMA VE TAŞIMA KURALLARI
KALDIRMA ZORUNLULUĞUNU ÖNLEYECEK DÜZENEKLER
Hastanın altına konan kayabilir tahtalar
Hastanın kaydırılmasını sağlayan örtüler
Hastanın oturur Ya da ayakta duruma
getirilmesini sağlayan tekerlekli sandalyeler.
TIBBİ ARAÇLARIN ERGONOMİSİ
Tıbbi araçlarla ilgili ergonomik yetersizliklerin olumsuz
sonuçları:
Bazı defibrilatörlerin pedallarının
yuvalarından çıkartılması zaman
kaybına yol açmaktadır.
Kimi araçların uyaRı sinyalleri
ortam koşulları nedeniyle duyulmamaktadır.
Çoğu tıbbi araçta (bazı tansiyon araçları dahil) alt birim
ayrıntılarının seçilmesi kolay değildir.
Kimi araçlarda kontrol kullanılırken kadran görülememektedir.
TIBBİ ARAÇLARIN ERGONOMİSİ
TIBBİ ARAÇLARIN ERGONOMİK DEĞERLENDİRİLMESİ İLE
İLGİLİ DENETİM LİSTESİ
Araçlarla ilgili eğitim yavaş ve zor mu?
Sadece sınırlı sayıda personel mi kullanabilmeyi
başarıyor?
Personel aracı kullanmayı reddediyor mu?
Personel aracın parçalarının takılmasını zor buluyor
mu?
Araçların takılması zaman alıcı ya da karışık mı?
Bazen parçalar yanlış yere takılıyor mu?
TIBBİ ARAÇLARIN ERGONOMİSİ
TIBBİ ARAÇLARIN ERGONOMİK DEĞERLENDİRİLMESİ İLE
İLGİLİ DENETİM LİSTESİ
Kadranların okunması zor mu?
Araçlar sık bozuluyor mu?
Bataryalar çabuk bitiyor mu?
Araç sistem sigortaları sık atıyor mu?
Aracın sürekli arıza yaparak değiştirilmesi
gereken parçası var mı?
TIBBİ ARAÇLARIN ERGONOMİSİ
TIBBİ ARAÇLARIN ERGONOMİK DEĞERLENDİRİLMESİ İLE
İLGİLİ DENETİM LİSTESİ
 Alarmlar,sinyaller karışıklığa yol açıyor mu?
 Kriz zamanlarında araçla ilgili uygulama karışıklıkları
oluyor mu?
 Parçalar kimi zaman hatalı takılabiliyor mu?
 Alarmlar taciz edici özellikte mi?
 Aracın çalışması ya da çalıştırılması mantıksız ve taciz
edici mi?
 Araçla ilgili kazalar ya da kazaya ramak kalma durumları
oluyor mu?
BATICI DELİCİ ALETLERİN ZARARSIZ
HALE GETİRİLMESİ
Batıcı- delici araçların, kullanıldıktan sonra
diğer bir kişinin eline batması önemli sağlık
sorunlarına yol açabileceğinden,zararsız hale
getirilmelidir
Batıcı- delici araçlarla ilgili çöp kutularının
yerleşimi önemlidir.
 Batma olasılığını arttırabilir,yada azaltabilir.
BATICI DELİCİ ALETLERİN ZARARSIZ
HALE GETİRİLMESİ
Bu kutuların etkin kullanılabilmesi için
kullanıcıların boylarına uygun yerleştirilmesi
gerekir.
 İdeal
 Bu
yükseklik 130-140 cm.dir.
yükseklik kullanıcıların %95’inin
gereksinimini karşılamaktadır.
HASTANELER VE MODERN TEKNOLOJİ
EKG, EMG, EEG
cihazları,
Kalp, akciğer
makineleri
Otomatik defibrilatörler,
Televizyonlu röntgen
cihazları,
Bilgisayarlı tomografi,
ultrasonografi,
oto analizör,
lazer cihazları,
nükleer manyetik
rezonans (NMR)
böbrek taşı
parçalama cihazları,
kalp pompası,
portatif analizörler
tıbbi teknolojideki yeniliklerin örnekleri olarak
ifade edilir.
HASTANELER VE MODERN
TEKNOLOJİ
Tüm bu yeni teknoloji ürünleri beraberinde
farklı sorunları da getirmektedir.
Ergonomi bilimi ;
bu sorunları en aza indirmek veya
yok etmek için gereksinim duyduğumuz
yöntemlerin bütünüdür.
TIBBI TEKNOLOJİLERİN ÖZELLİKLERİ
Yüksek tıbbi teknolojiler daha iyi eğitilmiş iş
gücü gerektirir.
Güçlerine oranla
 daha az, fakat
 daha kaliteli enerji kaynakları kullanılır.
Daha çeşitli ve daha kaliteli malzemeler
kullanılır.
Yüksek tıbbi teknolojiler,
yoğun teknolojilerdir
pahallıdır.
TIBBI TEKNOLOJİLERİN ÖZELLİKLERİ
Ergonomi toplam kalite yönetimine de katkı sağlar.
Hastanelerde
 tetkik,teşhis ve tedavi
üniteleri,
 yardımcı tıbbi üniteler ile
 idari,mali ve teknik
birimler için gerekli olan
 İnsan gücü
 Makine ve malzeme
ihtiyaçlarının saptanarak
 bunlar arasındaki
iş akışı ilişkilerine göre
uygun büyüklükte ve
uygun yerde
yerleşim alanlarının belirlenmesi
gereklidir.
TIBBI TEKNOLOJİLERİN ÖZELLİKLERİ
 Doktor,
 Hemşire ,
 Yardımcı ve
destek personelin
düzenlenecek olan ergonomik iş akışları ile
verimlilikleri artırılacağı gibi
 hastanede yaşanan tıbbi olumsuzlukların da
ortadan kaldırılması sağlanacaktır.
TIBBI TEKNOLOJİLERİN ÖZELLİKLERİ
Hastane işletmelerinde sunulan hizmet
yelpazesi
tıbbi hizmetler,
yardımcı tıbbi hizmetler ve
idari mali hizmetler olarak sınıflandırılabilir.
TIBBI TEKNOLOJİLERİN ÖZELLİKLERİ
 Yönetim bölümlerinde
verilen büro hizmetleri
bilgi ağırlıklı işler
olurken
 Genel temizlik,
 hijyen
 bakım,
 onarım,
 çamaşırhane,
 yemekhane gibi değişik
hizmetler enerji ağırlıklı
işler
USG,NMR,özel tıbbi hizmet bölümlerindeki
hizmetler insan makine uyumu içerisinde
hem enerji hemde bilgi ağılıklı
işleri kapsamaktadır
HASTANELERDEKİ BAŞLICA
SORUNLARA ERGONOMİ YAKLAŞIMI
Tıp ergonomisi içinde kişilerin ;
 mobilya, akustik,
 aydınlatma,
 havalandırma,
 ısıtma,
 merkezi müzik sistemi,
 iklimlendirme …
gibi konfora yönelik ihtiyaçları ve rahatları
en başta düşünülmesi gereken madde olmalı.
Konfor ve sedasyon ilişkisi iyi kurulmalıdır.
HASTANELERDEKİ ERGONOMİ
SORUNLARINA YAKLAŞIM
A) Hastanelerin fiziksel yerleşim konumundan kaynaklanan
sorunlar:
 Genellikle mimari proje hatalarından kaynaklanır.
 Gelişmiş ülkelerde hastane mimarisi başlı başına bir
uzmanlık haline gelmiştir.
 Ülkemizde hastane mimarisi yeterince gelişmediğinden
hastane binaları işlerlik açısından yetersiz kalmaktadır.
 Binanın güzelliği,
 iç açıcılığı
 geniş ve ferah olmasının yanında
 verilecek hizmete yetecek kadar alan ve hacim işgal
etmesi ve hizmet sunmaya elverişli (yani kullanışlı )
olması gerekir.
 Başka amaçlar için kullanılan binaların tadilatıyla
oluşturulan Hastaneleri,
verimli bir şekilde kullanmamız mümkün
değildir.
HASTANELERDEKİ ERGONOMİ
SORUNLARINA YAKLAŞIM
 B-) Hastane yöneticileri tarafından objektif
olmayan kriterlere göre yerleşim düzeninin
yapılması.
 C-) Hastane

tetkik,

teşhis,

tedavi ve

hasta bakım süreçlerinde
yaşanan sorunlar.
HASTANELERDEKİ ERGONOMİ
SORUNLARINA YAKLAŞIM
D) Hastane yönetimi ve işletmeciliği sorunları
 Hastaların her işlem için kuyrukta uzun süre
beklemeleri,
 Tetkikler için uzak randevular verilmesi yada hastane
dışına sevk edilmeleri,
 Her işlem için bir çok birimin dolaşılması hastanede iş
akış şemalarının ergonomik düzenlenmesini mecburi
kılmaktadır.

Mevcut sistem içinde uygun olmayan hastane fiziki kullanımı
hastanelerin kuyruk ve bürokrasisi hastaların buraya çok
zorunlu olmadıkça gitmelerini engellemekte;bu da erken
teşhis ve tedavilerini etkileyen bir unsur olarak karşımıza
çıkmaktadır.
HASTANELERDEKİ ERGONOMİ
SORUNLARINA YAKLAŞIM
Hastane
 binalardan oluşan fiziksel bir sistem ,
 karmaşık lojistik sistem ,
 bir çok birimde çalışan insanların birbirleriyle ve
makinelerle etkileşim halinde olduğu bir sistemdir.
( Hastanelerde 1.katta bulunan ameliyathane ve
yoğun bakıma karşılık beyin cerrahi servisinin
6.katta,göz,KBB kliniklerinin 7. katta olması gibi
durumlar olmaktadır. )
HASTANELERDE ÖNEMLİ ERGONOMİ
MÜDAHALELERİ
 Boş zamanlarında dinlenebilmeleri için kolay ulaşım
ve iletişim hattı bulunan personel odaları ayrılmalıdır.
 Giriş kapıları otomatik açılıp kapanabilir olmalı,
 Uzun koridorlarda veya büyük bekleme salonlarında
duvara destek parmaklıklar konmalı.
 Özürlü tuvaletleri yapılmalı.
 Alarm ve anonslar hem görsel hem de işitsel olmalı.
 Görme özürlüler için özel yürüme yolları yapılmalı.
HASTANELERDE ÖNEMLİ ERGONOMİ
MÜDAHALELERİ
Hastaların gidecekleri yeri bulabilmeleri
o anda nerede olduklarını anlayabilmeleri,
çıkış noktalarını bulabilmeleri için
 Türkçe ve ingilizce yönlendirici levhalar yazılmalı.



 Hastanede olabilecek elektrik kesintilerine karşı ,
anlık devreye giren jeneratör bulunmalı.
 Hemşire çağrı zili bulunmalı
 Hastane polikliniklerinin merkezi bir yerinde girişe
yakın tıbbi danışma ünitesi kurulmalı.
 Hizmet birimlerinin özelliklerine göre klima
sistemlerinin kurulması sağlanmalıdır.
 -
DİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMALARI VE
ERGONOMİ
Literatür değerlendirmeleri ;



diş hekimi ,
diş teknisyeni ve
diş hekimliğindeki diğer yardımcı personelde
boyun,omuz,dirsek,el ve bel bölgesinde
birikimsel zedelenme hastalıklarının
sıklıkla görüldüğünü göstermektedir.
Diş hekimliği ile ilgili sorunların büyük
çoğunluğu cerrahi uygulama alanındaki
hekimler ve sağlık personeli için de geçerlidir
DİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMALARI VE
ERGONOMİ
Ağız ve diş sağlığı hekimlerinin:
 Kötü postürde çalışmaları
 Hareketlerin hızlanması
 Tutulan aletlerin kayganlığının yüksek olması
 Bir şeyin güçlü şekilde tutulması için başparmak ve
işaret parmağının kullanılması
 Kavrama kapasitesini azaltan küçük ve ince saplı
araçların kullanılması sorunu artırmaktadır.
DİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMALARI VE
ERGONOMİ
BU SORUNLARIN ÖNLENEBİLMESİ İÇİN:
Mümkün olduğunca diş hekimliği
uygulamalarında modern teknolojinin
kullanılması ,eski araç gereç ve donanımın
ergonomi kurallara uygun yenileriyle
değiştirilmesi
Kullanılan malzeme ve koltukların ergonomik
ilkelere uygunluğunun sağlanması
Tek bir duruş biçiminde çalışmalarını
gerektiren uygulamalarda ,kısa aralar vermeye
özendirilmesi
DİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMALARI VE
ERGONOMİ
BU SORUNLARIN ÖNLENEBİLMESİ İÇİN:
Bütün personelin ağırlık konusunda eğitilmesi
Her amaca uygun olarak ayarlanabilen
sandalyelere sahip olmaları
Uygun aydınlatmanın sağlanması
Yavaş donan amalgamların tercih edilmesi
LABORATUAR ERGONOMİSİ
Laboratuvar personeli işleri gereği
önemli ergonomik riskler altındadırlar.
 yanma ,kramp,
parmak,bilek,
başparmak,
ön kol,dirsek,boyun
ve omuz ağrıları,
 bel ağrısı,
şişme,
karıncalanma,
uyuşma, güçsüzlük
veya yorgunluk
önemli uyarıcı belirti ve bulguları oluşturmaktadır.
LABORATUAR ERGONOMİSİ
Laboratuarda ergonomik stres etmenleri
pipetle çekme,
çeker bacalar,
laboratuar çalışma tezgahları,
mikroskop incelemesi,
biyolojik güvenlik kabinleri,
Bu tip laboratuar uygulamaları ileri derecede
yineleme özelliği taşıyan,
statik postürü zorlayan durumlardır:
LABORATUAR ERGONOMİSİ
El,ön kol başparmak ve parmakların yineleme
hareketleri
Pipetle çekme yada kapak açma işinde
parmak uçlarıyla kavrama hareketlerinin sık
yapılması(her 20 dk bir ara verilmelidir)
Aşırı uzanma gereksinimleri
Baş parmağın aşırı zorlanmasına yol açan
uygulamalar
Tüplüklerin ,çözelti kaplarının,atık kaplarının
uygun yükseklikte olması sağlanmalıdır.
Uzun süre ayakta çalışma
Yetersiz yükseklik ayarı
LABORATUAR ERGONOMİSİ
 Özellikle üniversite hastanelerinde
 birçok çalışma tezgahının yüksekliğinin
ayarlanabilmesi mümkün değildir
 Bu nedenle kullanılacak sandalyelerin
ayarlanabilme sınırının çok geniş olması
sağlanmalıdır.
LABORATUAR ERGONOMİSİ
 Uzun süre mikroskoba bakmaya bağlı olarak
 boyun,omuz,gözler,bel el,kol ve bilekte önemli
zorlanmalar ortaya çıkar.
 Mikroskoba bakılırken
 mümkün olduğunca dirsekler vücuda yakın
tutulmalı
 kanatlama yapılmamalıdır.
 Mikroskop okülerinin gereğinde kullanıcıya
yaklaşmasını sağlayacak uzatma mekanizmalarından
yararlanılmalı
 YA DA ergonomik yeterliliği yüksek miroskoplar
seçilmelidir.
HEMŞİRELER
 Kas iskelet sistemi hastalıklarıyla karşılaşan önemli
meslek gruplarından biri hemşire ve hasta bakıcılardır
ABD de 1998 travma rakamlarına göre
 hastanelerde çalışan 100 hemşirenin 12 si,
 bakım ev.de çalışan 100 hemşireden 17.3 ü
 omurga ile ilgili sorunlarla karşılaşmaktadır.
 Bunun temel nedeni hasta taşıma ve hastaların
yataktan sedyeye
 sedyeden yatağa alınması gibi
 Kaldırma , itme , çekme
hareketleridir.
HEMŞİRELER
Cerrahlar,diş hekimleri gibi hemşirelerin
omurga sorunlarının çözümlenmesinde:
 Uygulama
eğitimi
 Kaldırma
işlemlerinde mekanik araçların
kullanılması
 Doğru
Postür eğitimi
 uygulama
denetim
davranışları ile ilgili sistemli eğitici
gereklidir.