Transcript Nüfusu Etkileyen Faktörler INDIRMEK IÇIN

TÜRKİYE DE NÜFUSUN VE
YERLEŞMENİN
DAGILIŞINI ETKİYELEN
FAKTÖRLER
• Türkiye de nüfus dağılışını
gösteren bir harita
incelendiğinde, nüfus
dağılışının oldukça düzensiz
olduğu görülür. Nüfus
yoğunluğunun farklı olmasının
sebebi Doğal faktörler (Fiziki
faktörler) ve Beşeri
faktörlerdir.
• A-Doğal faktörler:
1-)yeryüzü şekilleri:
• Yükseltinin ve eğimin fazla
olduğu dik bölgelerde tarım
yapılabilecek arazi az ve
dağınıktır.Ekonomik
faaliyetlerin sınırlı olduğu bu
yerlerde nüfus ve yerleşme
seyrektir.
• Bakı: Ülkemizde özellikle kırsal
yerleşmelerde güney yamaçlar Güneş
ışınlarını daha dik aldıkları için nüfus ve
yerleşme açısından daha
elverişlidirler.Fakat Karadeniz
bölgesinde denizel etkiden dolayı
istisnai bir durum söz konusu olup
kuzeye bakan yamaçlar daha fazla
nufüslanmıştır.
Gümüşhane
• Ülkemizde nüfusun %85’in den
fazlası kıyı ovaları iç ovaları
ile alçak plato alanlarında
toplanmıştır.Topoğrafya’nın
ekonomik faaliyetlerin
çeşitlenmesine müsaade ettiği
bu sahalar nüfus ve
yerleşmenin yoğun olarak
toplandığı yerlerdir.
• Sakarya(Adapazarı)
• Karadeniz ve Akdeniz bölgesin de
dağların denize paralel uzanmasından
dolayı denizin etkisi iç kesimlere
sokulamamıştır ve iç kesimle ulaşım
zordur.Bundan dolayı nüfus ve
yerleşmenin yoğunluğu kıyı kesiminde
fazladır iç kesimlerde nüfus ve
yerleşmeler seyrektir.
Artvin
Trabzon
• Ege kıyılarında ise dağların
denize dik uzanması kıyı ile iç
kesimler arasında ulaşımı
kolaylaştırmış ve denizel etkinin
iç kesimlere sokulmasına olanak
sağlamıştır.Bu nedenle Ege
kıyılarında nüfus kıyıdan 150-200
km içerilere kadar sokulan
çöküntü ovalarında
yoğunlaşmıştır.
Manisa
2-)İklim
• Ülkemizde iklim elemanlarından
özellikle sıcaklık ve yağış
koşullarının uygun olduğu kıyı
bölgeler ürün çeşitliliğinin fazla
olması tarım alanlarının verimli
olması sanayi bitkilerinin
ekimine uygun olmasından dolayı
yoğun nüfuslanmıştır.
Adana
• Sıcaklık ve yağış şartlarının
uygun olmadığı özellikle yazların
kurak geçtiği ya da kışların
uzun ve soğuk geçtiği yöreler
ülkemiz de nüfus ve yerleşmenin
seyrek olduğu yerlerdir.
NOT:G.D.A da GAP sahasında
sulamadan dolayı tarımda
kuraklığın etkisi ortadan
kalkmıştır.
Ardahan
• 3-) Jeolojik yapı ve toprak
çeşitleri
• Ülkemizde akarsuların taşıdığı
malzemenin birikmesiyle oluşan alüvyal
toprakların bulunduğu sahalar verimli
topraklar olduğu için nüfus ve yerleşme
açısından elverişlidir. Örneğin; Gediz ve
Çukurova deltaları.Toprak örtüsünün
bulunmadığı yada toprağın verimsiz
olduğu sahalarda (çok kireçli çok tuzlu)
nüfus seyrektir. Örneğin; Taşeli platosu
ve Menteşe yöresi ile Tuz Gölü Havzası
TUZ
GÖLÜ
• 4-)Su kaynakları
• İçme ve kullanma suyu kaynaklarının
bulunduğu alanlar nüfus ve yerleşme
açısından uygundur.
Ayrıca kara ve deniz dağılışı,jeolojik
yapı ve bitki örtüsü de ülkemizde nüfus
ve yerleşmenin dağılışını etkileyen doğal
faktörlerdir.
• B-)Beşeri faktörler
1-)İÇ ve Dış göçler:
ülkemizde sanayinin gelişmediği ve
iş olanaklarının az olduğu bölgeler
göç verirken ülkemizde sanayinin
geliştiği ve iş olanaklarının fazla
olduğu bölgeler göç alır.Siz de
ülkemizden göç alan ve göç veren
illere örnekler veriniz?
İSTANBUL
• 2-) Ulaşım:
İstanbul,İzmir,Antep,Ankara
gibi illerde ticari faaliyetlerin
gelişmesinde ulaşımın büyük rolü
vardır.
• 3-)Ekonomi
Bir şehrin hakim ekonomik
faaliyetine göre gelişmesini
sağlayan orada bu faaliyet grubuna
göre iş olanakları yaratan ve nüfusu
buraya çeken faktörler ekonomik
faktörlerdir.Bunlar;Turizm,sanayi,
ticaret,tarım,hayvancılık,madencilik
ormancılık,balıkçılıktır.
TÜRKİYE DE YERLEŞMELER
• Türkiye dünyanın en eski yerleşim
alanlarından biridir.Anadolu’nun
coğrafi konumu, iklimi, su
kaynakları, verimli tarım alanları,
jeolojik ve jeomorfolojik özellikleri
tarih öncesi devirlerden günümüze
çeşitli kültür ve medeniyetlerin
kurulmasını sağlamıştır. Yerleşmeler
görünümü, fonksiyonları, genişlikleri
ve nüfus gibi özellikleri ile
birbirinden ayrılırlar.
• Kır yerleşmeleri:
Genellikle ekim dikim ve
hayvancılık faaliyetlerinin ön
planda olduğu yerleşmelerdir. En
büyük kır yerleşmesi köydür.Kır
yerleşmeleri devamlı
yerleşmeler ve geçici
yerleşmeler olarak ikiye ayrılır.
• Devamlı yerleşmeler:
1-)Köy: Camii,okul,otlak,yayla,orman gibi
ortak malları bulunan toplu yada dağınık
olarak insanların oluşturdukları
yerleşmelerdir.Köyü muhtar
yönetir.İnsanlar çoğunlukla geçimlerini
tarımsal faaliyetleriyle sürdürürler.
Dağınık köy
•
toplu yerleşme
Toplu köy
• Köy altı yerleşmelerinden devamlı
olanlar;
Mezraa:
Genellikle D.Anadolu ve GDA bölgesinde
yer alan hayvancılığın yanı sıra kendi
ihtiyaçları kadar tarımın yapıldığı bir
yada birkaç evden oluşan yerleşmelerdir.
Mezraa
• Mahalle:
Köy olabilme potansiyeline en
yakın köy altı yerleşmesidir.Ev
sayısı 5-35 arasında
değişebilir.Batı Karadeniz Ege
ve Marmara bölgelerinde bu
yerleşmelere rastlanır.
• Divan:
Genellikle Kuzeybatı Anadolu’da
Sinop, Bolu, Sakarya ve Kocaeli de
rastlanan birbirinden uzakta
kurulmuş olan ve birlikte bir köyü
oluşturan mahallelerin her birine
Divan denir.Her divan birkaç evden
oluşur.Ekonomisi tarıma dayalıdır.
• Çiftlik:
Bir veya birkaç ev ile tarım
arazisinden oluşan
yerleşmedir.Başta Trakya olmak
üzere Batı Anadolu Akdeniz ve İç
Anadolu’da rastlanır. Çiftliklerin
bazılarında hayvancılık bazılarında
tarım yapılır. Her iki ekonomik
faaliyetin de birlikte yürütüldüğü
çiftliklerde vardır.
• Geçici yerleşmeler:
Bunlar yılın belli döneminde kullanılan belli
döneminde boş bırakılan yerleşmelerdir.
• Yayla:
Köye bağlı geçici yerleşmeler içerisinde en
yaygın olanıdır.Daha çok otların bol ve gür
olduğu sahalarda, yaz aylarında köylüler
tarafından hayvancılık faaliyetleri için
kullanılır.En fazla Karadeniz Akdeniz ve
D.Anadolu bölgesinde görülür.
Ağıl:
Köyün yakınında koyun, keçi gibi
küçük baş hayvan sürülerinin
gecelemesi için hazırlanmış,
etrafı çit ve taş duvarlarla
çevrili yere ağıl denir.Yanında
birde çoban kulübesi bulunur.
• Kom:
D.Anadolu’da Erzurum, Erzincan
ve Tunceli de sıkça görülen bir
yerleşmedir. Büyük çayırların
olduğu sahalarda hayvan
beslemek amacıyla kurulmuş
taştan yapılmış ağılların
bulunduğu yerleşmelerdir.
• Dam:
Küçük çaplı tarım ve hayvancılık
faaliyetlerinin yapıldığı geçici
yerleşmelerdir.Ege bölgesi ve
Göller yöresinde rastlanır.
• Oba:
Esas geçim faaliyetinin
hayvancılık olduğu birkaç
çadırdan, bazen de birkaç evden
oluşan geçici yerleşmelerdir.
Dokularına göre yerleşmeler
• Dağınık ve toplu yerleşmeler:
• Ülkemizde İç Anadolu D.Anadolu ve GDA
bölgelerinde su az olduğu için insanlar su
kaynakları etrafında
toplanmışlardır.Böyle yerleşmelere toplu
yerleşme denir.
Suyun bol olduğu ve eğimli bölgelerde
insanlar bahçelerinin kenarlarına evlerini
birbirlerine uzak olarak yaparlar.Böyle
yerleşmelere dağınık yerleşme denir.
• Şimdide fonksiyonlarına göre
şehirlere birer örnek verelim sizde
öğretmeninizle şehirlerin
ekonomik faaliyet türleri hakkında
sınıfta tartışınız.
ANTALYA ………. ŞEHRİ
ZONGULDAK……. ŞEHRİ
İZMİT …… ŞEHRİ
KONYA …. ŞEHRİ
ESKİŞEHİR ………. ŞEHRİ
ÇORLU …….. ŞEHİR
ANKARA ………. ŞEHİR
MERSİN …….. ŞEHRİ