Transcript Dobra polsko-niemiecka


Kaszuby leżą na północy
Polski. Granice północną
stanowi Bałtyk, południową
zaś Bory Tucholskie. Od
strony zachodniej region ten
sięga po Słupskie Miastko,
natomiast od strony
wschodniej po Czersk i
Starą Kiszewę.
Kaschubien liegt in
Nordpolen. Das Gebiet der
Kaschuben erstreckt sich
von der Ostseeküste und
der Danziger Bucht bis zur
"Kaschubischen Schweiz"
im Südosten, im Westen bis
Słupskie Miasto und im
Osten bis Czersk und Stara
Kiszewa.
Miasta Kaszub, gdzie
kultywuje się tradycje i
język kaszubski :
1.Kartuzy
2.Kościerzyna
3.Sopot
4. Chmielno
5. Szymbark
6. Wdzydze
Kiszewskie
Die wichtigsten Städte in
Kaschubien, in denen
Traditionen und
kaschubische Mundart
gepflegt werden, sind;
1. Kartuzy
2. Kościerzyna
3. Sopot
4. Chmielno
5. Szymbark
6. Wdzydze
Kiszewskie
Kim są Kaszubi?


Kaszubi inaczej Pomorzanie, są w prostej
linii potomkami słowiańskiej ludności.
„Kaszubi” to pradawna nazwa własna
słowian nadbałtyckich. Dziś większość
Kaszubów uważa się za Kaszubów- Polaków
lub Polaków. Kaszubi żyją dziś głownie w
województwie pomorskim w powiatach:
puckim, wejherowskim, kartuskim,
kościerskim, bytowskim i chojnickim.
Noszą oni bardzo charakterystyczne
nazwiska, rzadko spotykane w innych
regionach Polski (Muża, Mudlaf, Bronk).
Potomkowie rodzimej szlachty kaszubskiej
maja charakterystyczne podwójne nazwiska
np. Wnuk-Lipiński. Większość Kaszubów
„miejskich” nie mówi już po kaszubsku, ale
posiada poczucie własnej tożsamości, które
niekiedy skłania ich do samodzielnej nauki
języka przodków.
Wer sind Kaschuben?

Die Vorfahren der Kaschuben
sind in erster Linie aus
Slowenien. Doch viele finden ihre
tatsächlichen Wurzeln in Polen.
Heute leben Kaschuben in der
Wojewodschaft Pomorskie. Muża,
Mudlaf, Bronk sind typische
kaschubische Familiennamen
und sehr selten in anderen
polnischen Regionen anzutreffen.
Adelsfamilien haben oft einen
Doppelnamen, zum Beispiel
Wnuk-Lipiński. Die meisten
Kaschuben sprechen nicht mehr
ihre Muttersprache, sondern
Polnisch.
Sopot!

Na przełomie XIX i XX wieku
zbudowano tu większość
obiektów. W 1870 roku
przeprowadzono linie kolejową do
Gdańska, przyjeżdżali tu
mieszkańcy z okolicznych miast i
wsi na wypoczynek. Sopot stał się
zdrojowym miastem i
uzdrowiskiem. W 1928 roku
powstało molo, ma 512 metrów
długości, 10 metrów szerokości i
jest to najdłuższe molo w Polsce.
Na początku XX wieku powstał
Grand Hotel.
Sopot!
Bereits im 16. Jahrhundert
bauten die Gdansker Patrizier
hier ihre Sommerresidenzen.
Doch erst im 19. Jahrhundert
begann die eigentliche
Karriere von Sopot als eines
der vornehmsten Ostseebäder.
Die hölzerne Landungsbrücke
mit einer Länge von 512 m,
und damit die längste in Polen,
ist als – Sopoter Mole – zum
Wahrzeichen der Stadt
geworden. Anfang des 20.
Jahrhunderts wurde das
Grand Hotel gebaut.
Wieżyca!

Wieżyca (329 m.n.p.m.)jest to najwyższa góra
niżu pomorskiego,
zbudowana z materiału
przytransportowanego
przez lądolód
skandynawski. Znana
jest z dogodnych
warunków do uprawiania
sportów zimowych.
Na jej szczycie znajduje się 35
metrowa żelazna wieża widokowa
Wieżyca!
Der Berg Wieżyca befindet
sich 329 Meter über dem
Meeresspiegel. Er ist im
Ergebnis der skandinavischen
Eiszeit enstanden. Heute ist er
ein beliebtes
Wintersportgebiet.
Auf dem Gipfel befindet sich ein 35
meter hoher Turm
Kartuzy!

W latach 1380-1405r.
Kartuzi zbudowali
kościół o
charakterystycznym
dachu w kształcie
trumny. Zobaczyć tu
można również
Muzeum Kaszubskie.
Kartuzy!
Das Dach dieser
Kirche ähnelt einem
Sarg. Sie wurde in
den Jahren 1380-1405
von den
Karthäusermönchen
erbaut.
Kościół NMP w Kartuzach!

Wewnątrz kościoła
znajduje się wspaniały
renesansowy ołtarz
główny, bogato rzeźbione
stalle z dębowego
drewna. Na uwagę
zasługuje także chór z
barokową balustradą, na
której zawieszono zegar z
wahadłem
wyobrażającym anioła
zagłady z kosą.
Die Kirche in Kartuzy!
Im Inneren befindet sich ein
herrlicher Hochaltar aus der
Zeit der Renaissance.
Ausserdem sind reich
verzierte Ledertapeten und ein
kunstvoll geschnitztes
Chorgestühl aus Eichenholz
zu finden. Sehenswert ist auch
die barocke Chorbalustrade
mit einem Pendel in Form
eines Todesengels mit einer
Sense. Fast die gesamte
Kircheneinrichtung stammt
aus dem 19 Jahrhundert. An
der Südwand der Kirche ist
eine Sonnenuhr mit der
Abbildung eines Totenkopfes
und der Lebensmaxime des
Karthäuserordens „memento
mori” (Gedenke des Todes) zu
sehen.
Klёka albo kaszubskie abc…

Czymś wyjątkowym jest
abecadło kaszubskie,
które śpiewa się,
wskazując odpowiednie
przedmioty namalowane
na glinianej tabliczce. Ta
dziwna pieśń pełniła w
przeszłości ważna rolę i
strzegła przed
zapomnieniem rodzimej
mowy, którą tępił
zaborca.
Die Schule in Więckowy!

Etwas
Außergewöhnliches ist
das kaschubische ABC,
dieses wird gesungen
und dabei werden
bestimmte Gegenstände
auf einer kleinen
Lehmtafel gezeigt.
Dieses Lied spielte in
der Vergangenheit eine
wichtige Rolle: es
schützte die
Muttersprache, die von
den Besatzern stets
bekämpft wurde, vor
dem Vergessen.
Tradycyjny strój
Kaszubski!
Traditionelle Kleidung der
Kaschuben!
Strój męski!
•
•
•
•
•
•
spodni (buksy),
białą koszulę wiązano pod
szyją tasiemką koloru
czerwonego,
buty z cholewą (skuerznie),
kamizelkę (liwk) lub
kamizelkę z rękawami
(węps),
sukmany (sëknia)
granatowej, czarnej lub
brązowej, podbitej czerwoną
podszewką,
głowę okrywano czarnym
filcowym kapeluszem, a
zimą futrzaną czapą (muca).
Traditionelle Männertracht!
•
•
•
•
•
•
Hosen
Stiefel
ein weißes Hemd mit
einer roten am Hals
gebundenen Schleife
Weste oder Jacke
schwarzer oder
dunkelblauer Mantel mit
rotem Futter
auf dem Kopf ein
schwarzer Filzhut, im
Winter eine Pelzmütze
Strój damski!
•
•
•
•
•
•
szerokie, marszczone
spódnice, wełniane, w
kolorze modrym bądź
wiśniowym, zielonym lub
rzadko żółtym,
bluzki białe, o falbaniastych
rękawach,
gorsecik (liwôczk), czarny lub
w kolorze spódnicy,
krótkie fartuszki,
na nogi białe pończochy
niskie buty na
podwyższonym obcasie,
zapinane na pasek.
Traditionelle Frauentracht!
•
•
•
•
•
breite Faltenröcke aus Wolle
in Blau , Dunkelrot oder Grün
weiße Blusen mit
Rüschenärmeln
Korsett schwarz oder in der
Farbe des Rockes
kurze Schürze und weiße
Strumpfhosen
Schuhe mit höheren
Absätzen
Szymbark!

Miejscowość ta jest znanym
ośrodkiem turystycznym. Na
jej terenie można zobaczyć
interesujące obiekty m.in. :
Dom Sybiraka, Muzeum
Ciesielnictwa, replikę 300letniego drewnianego dworku
z wioski Salino pod
Wejherowem, Dom Ludowy w
którym znajduje się kuźnia,
piec chlebowy oraz wytwórnia
tabaki. Najbardziej cieszącą
się atrakcją jest „dom stojący
na dachu” .
Szymbark!
Auf dem Gebiet des
Sägewerks können
interessante Objekte
angeschaut werden, zum
Beispiel das 230 Jahre
alte Haus eines nach
Sibirien Deportierten, das
Museum des
Zimmereihandwerks, das
Volkshaus mit einer
Schmiede und einem
Brotofen sowie - als
Attraktion - ein auf dem
Kopf stehendes Haus.
Chmielno!


W Chmielnie znajduje się
Muzeum Ceramiki Neclów.
Neclowie garncarstwem
zajmują się od dziesięciu
pokoleń. Dziś kontynuatorem
jest Karol Elas.
Ich wyroby maja siedem
zasadniczych wzorów, są to
m.in. : mały tulipan, kaszubska
gwiazda, rybia łuska, wianek
kaszubski. Można tu zobaczyć
nie tylko gotowa ceramikę, ale
również poznać cały proces jej
powstawania. Gabrysia i
Patrycja miały okazję
popróbować.
Chmielno!
In Chmielno befindet sich das
Museum für kaschubische
Keramik der Familie Necel. Die
Töpferei hat hier eine
jahrelange Tradition. Karol
Elas Necel führt diese Kunst
bereits in der 10. Generation
fort. Insgesamt werden 7
Motive immer wieder
verarbeitet,z.B. eine kleine
Tulpe, ein kaschubischer
Stern, eine Fischschuppe oder
ein kaschubischer Kreis. Im
kaschubischen Museum kann
man diese Motive in einer
Keramikausstellung
bewundern bzw. bei wichtigen
Tätigkeiten rund um das
Töpfern zusehen. Gabriele und
Patrycja durften es selbst
probieren.
Kaszubski Park Etnograficzny we
Wdzydzach!

Obiekt zajmuje 22 ha.
Plenerowa część Parku
Etnograficznego
obejmuje ponad 45
obiektów architektury
ludowej. Są to: zagrody
chłopskie i szlacheckie,
chałupy, dworki, szkoła,
kościół, wiatraki. Obiekty
wyposażone są w
tradycyjne sprzęty i
urządzenia używane
przez mieszkańców wsi.
Freilichtmuseum - Ethnografischer Park
in Wdzydze
Die Entstehung erfolgte
etappenweise in den
Jahren 1969 bis 1970 auf
einer Fläche von 22 ha. In
dem Park befinden sich
45 Objekte der
Regionalarchitektur, z.B.
Bauern- und
Gutsherrenhäuser, eine
Dorfschule, eine
Schmiede, Windmühlen,
eine Kirche, Ställe,
Scheunen sowie
verschiedene
Werkstätten.
Szkoła we wsi Więckowy!

Została wybudowana w
latach 50-tych XIX wieku,
ma szkieletową
konstrukcje ścian.
Wnętrze tradycyjnie
podzielone jest na izbę
lekcyjną i mieszkanie dla
nauczyciela. Wszyscy
mięliśmy okazje
uczestniczyć w takiej
lekcji.
Schule in Więckowy!
Die Schule aus
dem Dorf
Więckowy wurde
in den 50-er
Jahren erbaut und
ist -typisch für die
Zeit -in
Unterrichtsstube
und
Lehrerwohnung
geteilt. Wir durften
alle an so einem
Unterricht
teilnehmen.
Malowanie na szkle!

W latach osiemdziesiątych
niektórzy malarze na szkle
zaczęli wykonywać obrazy o
tematyce religijnej, przede
wszystkim Madonny
kaszubskie - z Piaseczna,
Sianowską i Swarzewską.
Ornamenty czerpią z haftów
i malują je przeważnie w
barwach stonowanych,
rzadko bardzo ostrych.
Glasmalerei!
Die ersten Werke
enstanden in den
80-er Jahren, zu
religiösen Themen,
wie z.B. der
kaschubischen
Madonna. Die
Künstler waren
inspiriert durch
Stickereien, sie
malten ihre Werke
meist in grellen
Farben.
Plecionkarstwo!
Plecionkarstwo
uprawia się na
Kaszubach
nieprzerwanie od
średniowiecza. Są to
proste wyroby z
wikliny i korzeni do
domowego użytku.
Korbflechten!
Bereits seit dem
Mittelalter wird das
Korbflechten in
Kaschubien
ausgeübt. Die ersten
Werke waren aus
Weidengebüsch,
meist hergestellt für
den Gebrauch im
Haushalt.
Słownik/Wörterbuch
☻Polski
Niemiecki
Kaszubski
Babcia
die Oma
Starka
Boże Narodzenie
Weihnachten
Gòdë
But
die Schuhe
Bót
Całować
küssen
Kuszkac
Chleb
das Brot
chléb
Cena
der Preis
Priz
Deszcz
der Regen
Szlaga
Dobry
gut
Bëlny
Grać
spielen
Grac
Iść
gehen
Jic
Imię
der Name
Miono
Mówić
sprechen
Gadac
Pogoda
das Wetter
Wiodro
Modlitwa Pańska w trzech
językach!
Po Polsku
Po Niemiecku
Po Kaszubsku
Ojcze nasz, któryś jest w niebie
Vater unser,
Der Du bist im Himmel,
Geheiligt werde Dein Name,
Dein Reich komme,
Dein Wille geschehe,
Wie im Himmel
So auch auf Erden.
Òjcze nasz, jaczi jes w niebie,
niech sã swiãcy Twòje miono,
niech przińdze Twòje
królestwò,
niech mdze Twòja wòlô
jakno w niebie tak téż na zemi.
Chleba najégò pòwszednégò
dôj nóm dzysô
i òdpùscë nóm naje winë,
jak i më òdpùszcziwómë
naszim winowajcóm.
A nie dopùscë na nas
pòkùszeniô,
ale nas zbawi òde złégò. Amen
święć się imię Twoje;
przyjdź królestwo Twoje;
bądź wola Twoja jako w niebie
tak i na ziemi;
chleba naszego powszedniego
daj nam dzisiaj;
i odpuść nam nasze winy, jako i
my odpuszczamy;
naszym winowajcom;
i nie wódź nas na pokuszenie;
ale nas zbaw ode Złego.
[Albowiem Twoje jest Królestwo
i moc, i chwała na wieki
wieków.]
Amen.
Unser tägliches Brot gib uns heute,
Und vergib uns unsere Schuld,
Wie auch wir
Vergeben unser'n Schuldigern,
Und führe uns nicht in Versuchung
Sondern erlöse uns von dem
Bösen,
Denn Dein ist das Reich
Und die Kraft und die Herrlichkeit
In Ewigkeit.
Vater unser in drei Sprachen!
Po Polsku
Po Niemiecku
Po Kaszubsku
Ojcze nasz, któryś jest w niebie
Vater unser,
Der Du bist im Himmel,
Geheiligt werde Dein Name,
Dein Reich komme,
Dein Wille geschehe,
Wie im Himmel
So auch auf Erden.
Òjcze nasz, jaczi jes w niebie,
niech sã swiãcy Twòje miono,
niech przińdze Twòje
królestwò,
niech mdze Twòja wòlô
jakno w niebie tak téż na zemi.
Chleba najégò pòwszednégò
dôj nóm dzysô
i òdpùscë nóm naje winë,
jak i më òdpùszcziwómë
naszim winowajcóm.
A nie dopùscë na nas
pòkùszeniô,
ale nas zbawi òde złégò.
Amen
święć się imię Twoje;
przyjdź królestwo Twoje;
bądź wola Twoja jako w niebie
tak i na ziemi;
chleba naszego powszedniego
daj nam dzisiaj;
i odpuść nam nasze winy, jako i
my odpuszczamy;
naszym winowajcom;
i nie wódź nas na pokuszenie;
ale nas zbaw ode Złego.
[Albowiem Twoje jest Królestwo
i moc, i chwała na wieki
wieków.]
Amen.
Unser tägliches Brot gib uns heute,
Und vergib uns unsere Schuld,
Wie auch wir
Vergeben unser'n Schuldigern,
Und führe uns nicht in Versuchung
Sondern erlöse uns von dem
Bösen,
Denn Dein ist das Reich
Und die Kraft und die Herrlichkeit
In Ewigkeit.
Amen