2. Inwestycje dla zdrowia
Download
Report
Transcript 2. Inwestycje dla zdrowia
Inwestycje dla zdrowia
Barbara Ślusarska, dr n. med..
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa,
Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu
Uniwersytet Medyczny, Lublin
Ciśnienie tętnicze krwiPODSTAWOWY FILAR ZDROWIA/PROFILAKTYKI CH.U.K.
CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI (RR)– jest siłą
jaką wywiera przepływający strumień krwi
na ściany tętnicy.
Prawidłowe RR jest zależne od:
- siły skurczowej serca
- ilości krwi krążącej
- oporów, jakie stawiają ściany naczyń
POMIAR CIŚNIENIA KRWI- RYS HISTORYCZNY
J.I. Poiseuile- pierwsze próby pomiaru ciśnienia krwi
metodą krwawą u zwierząt (lata 20-te XIX wieku)
S. Riva Rocci – 1891r - ojciec bezkrwawej, pośredniej
metody pomiaru ciśnienia - skonstruował pierwszy
sfigmomanometr (skrót RR – dla opisu wyniku badania)
N. Korotkow – 1905r – wprowadził metodę pomiaru RR
opartą na zasadzie osłuchiwania tonów pojawiających się
w uciśniętej z zewnątrz tętnicy– przez mankiet założony
na ramieniu – w miarę zmniejszania się tego ucisku
podczas obniżania ciśnienia w mankiecie.
POMIAR CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI –
- według zaleceń Polskiego Towarzystwa
Nadciśnienia Tętniczego.
Usiądź i odpocznij
5 minut przed
pomiarem
Uwolnij ramię z
krępującej odzieży.
POMIAR CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI- c.d.
Umieść poduszkę
gumową mankietu na
ramieniu 3 cm
powyżej zgięcia
łokciowego nad
tętnicą (tak aby
mankiet znajdował
się na wysokości
serca).
POMIAR CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI- c.d.
Szybko wypełnij
mankiet powietrzem.
Pamiętaj aby nie
pompować mankietu
ręką, na której
dokonujesz pomiaru
POMIAR CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI- c.d.
Przyłóż stetoskop (słuchawkę
lekarską) nad tętnicą w dole
łokciowym. Z mankietu powoli
wypuszczaj powietrze
(2-3 mmHg/sek.)
Pierwszy usłyszany ton
oznacza ciśnienie skurczowe,
zniknięcie wszystkich tonów ciśnienie rozkurczowe.
Gdy tony słyszysz aż do
0 mm Hg - za ciśnienie
rozkurczowe, przyjmij wartość
odpowiadającą ich ściszeniu.
.
APARATY DO POMIARU CIŚNIENIA KRWI
Aparat rtęciowy -
powszechnie uważany za
najdokładniejszy z
przyrządów, najczęściej
jest wykorzystywany w
gabinecie lekarskim.
Do wykonania pomiaru
tym aparatem niezbędne
są także słuchawki
lekarskie.
APARATY DO POMIARU CIŚNIENIA KRWIc.d.
Aparat sprężynowy najtańszy z aparatów,
wymaga niestety
okresowej kalibracji.
Z uwagi na konieczność
osłuchiwania tonów
niezbędne są także
słuchawki lekarskie.
APARATY DO POMIARU CIŚNIENIA KRWIc.d.
Aparat elektroniczny - najczęściej wykorzystuje
do pomiaru tzw. metodę oscylometryczną,
mierząc ciśnienie tym aparatem nie trzeba
osłuchiwać tonów nad tętnicą a wynik
przedstawiany jest na ciekłokrystalicznym
ekranie. Oprócz pomiaru ciśnienia dodatkowo
mierzone jest tętno. Wraz z postępem technologii
aparaty te są coraz dokładniejsze.
Wykorzystując ten typ aparatu należy pamiętać, że:
nie wszystkie aparaty elektroniczne nadają się do pomiarów
u osób z zaburzeniami rytmu serca,
wiarygodne wyniki uzyskujemy stosując mankiet założony na
ramieniu,
Aparat elektroniczny
Kategorie ciśnienia tętniczego.
Czynniki fizjologiczne podwyższające RR
Reakcje emocjonalne badanego np. lęk, niepokój,
silny stress (np.nadciśnienie tzw. „białego
fartucha”- w trakcie pomiaru RR może wzrosnąć
o ok. 30 mmHg)
Wysiłek fizyczny przed badaniem
Wypicie kawy, mocnej herbaty, alkoholu,
wypalenie papierosa przed badaniem (pomiaru
dokonujemy po upływie 30 min po powyższych
czynnikach)
Czynniki fizjologiczne obniżające RR
Spożycie obfitego posiłku przed badaniem;
Wysoka temperatura otoczenia
Wahania ciśnienie atmosferycznego
Nocna pora doby
Długotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI
Nadciśnienie tętnicze (NT) jest chorobą układu krążenia,
w której w naczyniach tętniczych panuje zwiększone
ciśnienie krwi. Jest chorobą przewlekłą, która podlega
długotrwałemu leczeniu.
O nadciśnieniu tętniczym mówimy wówczas gdy podczas
kilkakrotnych pomiarów, dokonywanych w spoczynku,
ciśnienie przekracza wartości graniczne uznane za
prawidłowe.
Za wartość graniczną uznaje się ciśnienie
140/90 mm Hg
Epidemiologia nadciśnienia tętniczegoczęstość występowania uzależniona od warunków:
ekonomicznych, geograficznych i oraz społeczno-kulturowych
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Najwyższe wskaźniki
częstości NT:
USA
Kanada
Australia
Japonia
Wielka Brytania
Niemcy
Francja
Włochy
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Najniższe wskaźniki
częstości NT:
Indie (ch.u.k.3% zgonów)
Kraje Afryki Wschodniej
Chiny (ch.u.k.5% )
Niektóre kraje Pacyfiku
Kilka plemion australijskich
Kilka plemion
południowoamerykańskich
Nadciśnienie tętnicze w Polsce –
rozpowszechnienie poszczególnych wartości ciśnienia
tętniczego wśród dorosłych Polaków.
Częstość występowania NT w Polsce
zależnie od wieku (NATPOL PLUS)
w grupie 18-39 lat – 7%
badanych
w grupie 40-59 lat – 34 %
badanych
powyżej 60 roku życia –
58% badanych
Odsetek niewykrytego nadciśnienia
tętniczego wyniósł 33%.
10 % osób świadomych posiadania
choroby nadciśnieniowej z różnych
powodów nie chciało się leczyć.
Wśród wszystkich chorych z NT
47% było leczonych nieskutecznie,
zaś 12% skutecznie .
Za chorego leczonego skutecznie,
uznawano osobę przyjmującą leki
hipotensyjne, u której stwierdzono
wartości ciśnienia < 140/90 mmHg
Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju NT
Niemodyfikowalne
-
Wiek
Rasa
Płeć
Czynniki genetyczne
-
Modyfikowalne
- nadmierne spożycie soli (NaCl)
- dieta bogato tłuszczowa
- niskie spożycie potasu
- nadwaga, otyłość
- palenie tytoniu
- mała aktywność fizyczna
- nadużywanie alkoholu
-stres
-zmęczenie
OBJAWY KLINICZNE NT
Przebieg bezobjawowy przez długi okres
czasu
Mogą występować objawy niespecyficzne:
- bóle głowy szczególnie okolicy potylicznej
- ranne zawroty głowy
- łatwa męczliwość
- zaburzenia snu
- trudności w koncentracji
- uczucie kołatania serca, potliwość
- przejściowy rumień twarzy i szyi
Okresy rozwoju NT
I okres – faza początkowa – nadciśnienie zazwyczaj
chwiejne, wzrost ciśnienia występuje okresowo np.pod
wpływem emocji
II okres – nadciśnienie ma charakter stały, w fazie tej nie
ma zaburzeń narządowych
III okres - nadciśnienie jest już utrwalone, ciśnienie
skurczowe powyżej 200nnHg, rozkurczowe powyżej 120
mmHg, występuje przerost lewej komory serca, mogą
towarzyszyć objawy miażdżycy naczyń wieńcowych i
obwodowych, retinopatia nadciśnieniowa, białkomocz
IV okres – pojawiają się poważne powikłania np. zawał
mięśnia sercowego, krwotoki mózgowe, niewydolność lewo
komorowa, niewydolność nerek, postępujące powikłania w
narządzie wzroku
POWIKŁANIA NIELECZONEGO NT
Nadciśnienie tętnicze może spowodować:
Przerost lewej komory serca
Przyspieszony rozwój miażdżycy w tętnicach szyjnych,
wieńcowych, nerkowych i kończyn dolnych
Udar mózgu
Upośledzenie czynności nerek i ich niewydolność
Rozwarstwienie aorty
Zmiany w naczyniach siatkówki oka
ZASADY LECZENIA NT
Systematyczne i długotrwałe leczenie
Leczenie rozpoczyna się od niefarmakologicznych metod leczenia,
jeśli nie ma wskazań do pilnego zastosowania farmakoterapii
Według zaleceń ESH/ESC oraz JNC 7 leczenie niefarmakologiczne
obejmuje:
1. Zmianę stylu życia
2. Zaprzestanie palenia papierosów
3. Redukcję masy ciała
4. Ograniczenie spożycia soli
5. Zwiększeniu ilości warzyw i owoców w diecie, zmniejszenie
zawartości tłuszczów w diecie
6. Zwiększeniu aktywności fizycznej
7. Ograniczenie spożycia alkoholu
OBNIŻENIE CIŚNIENIA PO ZASTOSOWANIU
LECZNICZYCH ZMIAN STYLU ŻYCIA
Źródło: Ścibiorski C., Pasierski T.: Kardiologia dla lekarzy rodzinnych. PZWL, Warszawa 2006
Zmiana
Zmniejszenie masy ciała
Przybliżone obniżenie RR
skurczowego
5-20mmHg/10kg ubytku masy ciała
Odżywianie wg zasad diety DASH
8-14 mmHg
Ograniczenie spożycia sodu
2-8 mmHg
Zwiększenie aktywności fizycznej
4-9 mmHg
Ograniczenie spożycia alkoholu
2-4 mmHg
RYZYKO SERCOWO-NACZYNIOWE
Ryzyko sercowo-naczyniowe:
oznacza prawdopodobieństwo wystąpienie u danej osoby
choroby sercowo-naczyniowej w określonym czasie
Całkowite ryzyko sercowo-naczyniowe:
oznacza teoretyczne ryzyko oszacowane na podstawie
wszystkich czynników ryzyka występujących u danej
osoby.
Ogólne ryzyko sercowo-naczyniowe:
oznacza ryzyko oszacowane na podstawie wybranych
czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych u danej
osoby
Szacowanie całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego
Udział poszczególnych, modyfikowalnych czynników ryzyka, w kształtowaniu ogólnego
ryzyka w poszczególnych grupach wieku. Ryzyko obliczano w skali 10-letniej
Udział poszczególnych czynników ryzyka w kształtowaniu całkowitego ryzyka jest różny w
poszczególnych przedziałach wieku.
W grupie osób najmłodszych najbardziej istotnym czynnikiem jest palenie papierosów, w
grupie najstarszej nadciśnienie tętnicze.
Redukcja ryzyka związana z normalizacją poziomu cholesterolu całkowitego w populacji jest
podobna w każdej grupie wiekowej
System SCORE (Systematic Coronary
Risk Evaluation)
Ogłoszony w 2003 r i stanowiący podstawę do
podejmowania decyzji odnośnie profilaktyki chorób
sercowo-naczyniowych.
Opracowany przez międzynarodowe grono ekspertów z
8 Europejskich Towarzystw Naukowych.
Opracowany na podstawie analizy związku pomiędzy
występowaniem głównych czynników ryzyka
a umieralnością z przyczyn sercowo-naczyniowych w
12 populacjach europejskich
Obserwacji poddano 205 178 osób z populacji ogólnej,
wyłączając osoby z zawałem serca przebytym przed
przystąpieniem do badania.
Zastosowanie tablic SCORE
Tablice SCORE pozwalają na oszacowanie ryzyka zgonu z
przyczyn sercowo-naczyniowych (np. zawał serca, udar,
pęknięty tętniak aorty) w ciągu kolejnych 10 lat na
podstawie pięciu łatwo mierzalnych i powszechnie
dostępnych ocenie głównych czynników ryzyka:
1. Wiek
2. Płeć
3. Palenie tytoniu
4. Ciśnienie skurczowe krwi
5. Stężenie cholesterolu całkowitego
Kategorie ryzyka według
systemu SCORE
Na podstawie tablic SCORE wyróżniono 4 kategorie
ryzyka ogólnego:
- małe<1%
- umiarkowane 1-4%
-zwiększone 5-9%
-znacznie zwiększone >10%
Przyjmuje się, że ryzyko może być większe przy
współistnieniu innych czynników:
-siedzący tryb życia
-otyłość i otyłość brzuszna
-niski status społeczny
-obciążenia genetyczne
-zaburzenia tolerancji glukozy
Tablica SCORE
Na podstawie tabeli można określić korzyści
występujące po ograniczeniu odpowiednich
czynników ryzyka.
Przykład 2: Kobieta 59 - letnia
Papierosy - tak,
Stężenie cholesterolu całkowitego - 230 mg/dl,
Skurczowe ciśnienie tętnicze krwi - 160 mmHg
Ryzyko 7%
Po zaprzestaniu palenia papierosów:
Papierosy - nie,
Stężenie cholesterolu całkowitego - 230 mg/dl,
Skurczowe ciśnienie tętnicze krwi - 160 mmHg
Ryzyko 3%
Po zastosowaniu leczenia mającego na celu obniżenie
ciśnienia krwi oraz obniżenie stężenia całkowitego
cholesterolu:
Papierosy - nie,
Stężenie cholesterolu całkowitego - 190 mg/dl,
Skurczowe ciśnienie tętnicze krwi - 120 mmHg
Ryzyko 1%
PIŚMIENNICTWO
Podolec P.(red.): Podręcznik Polskiego Forum Profilaktyki. T.1. Wd.
Med..Prakt. Kraków, 2007
Jarosz M., Respondek W.: Nadciśnienie tętnicze. PZWL, Warszawa,
2006
Ścibiorski C., Pasierski T.: Kardiologia dla lekarzy rodzinnych.
PZWL, Warszawa, 2006
Majda A.: Opieka pielęgniarska nad człowiekiem zagrożonym
chorobą (W:) Ślusarska B., Zarzycka D, Zahradniczek K.(red).
Podstawy Pielęgniarstwa. T.1. Wyd. Czelej, Lublin, 2004
Zdrojewski t., Ignaszewska-Wyrzykowska A., Wierucki Ł, Januszko W.,
Szpajer M., Krupa-Wojciechowska B., Wyrzykowski B.: Modelowy
projekt prewencji chorób układu krążenia na przykładzie
doświadczeń Programu SOPKARD. Choroby Serca i Naczyń, 2004,
1,2,115-129.