Transcript Podstawy immunologii i alergologii / Alergia na lateks

Alergia na lateks
Dr n med.
Anna Zawadzka-Gralec
Warszawa 2013
Charakterystyka alergenu
Lateks to produkt naturalny otrzymywany z drzewa Hevea brasiliensis
wykorzystywany do produkcji gumy
Naturalny lateks jest mlekopodobną emulsją zwierającą lipidy, fosfolipidy,
węglowodany, poliizopropeny oraz białka
Początkowo uważano, że w gumie uczulają przede wszystkim związki
drobnocząsteczkowe (przyspieszacze wulkanizacji, przeciwutleniacze),
W latach 80 XX wieku stwierdzono, że uczula także lateks, obecnie
wiadomo, że białka powodujące nadwrażliwość natychmiastową
są tylko zanieczyszczeniem naturalnego lateksu
Białka lateksu to jednocześnie alergeny kontaktowe, jak i wziewne
Źródła lateksu
Najczęściej uczulają rękawice gumowe
oraz dreny, cewniki, maski chirurgiczne, kroplomierze, gumki
do polerowania plomb, bandaże elastyczne, prezerwatywy
Rzadziej uczula bielizna, obuwie, płaszcze przeciwdeszczowe,
termosy, baloniki, rakiety tenisowe
Podstawowe pojęcia
Definicja
Nadwrażliwość (uczulenie)na lateks
-obecność w organizmie badanego swoistych IgE skierowanych
przeciwko alergenom lateksu potwierdzona badaniami in vivo (prick
test) lub in vitro (badanie surowicy)
Alergia na lateks
Reakcja nadwrażliwości alergicznej w wyniku nieprawidłowej
odpowiedzi układu immunologicznego na alergeny lateksu
prowadząca do ujawnienia objawów klinicznych
Mechanizmy immunologiczne
Charakter reakcji na lateks:
Najczęściej typ I wg Gella i Coombsa (IgE-zależny, natychmiastowy)
Rzadziej typ IV wg Gella i Coombsa (reakcja opóźniona)
Rzadko rekcje toksyczne
Czynniki i grupy ryzyka
Główne czynniki ryzyka to:
-długotrwała , powtarzająca się ekspozycja na alergeny lateksu
-atopia
-alergia pokarmowa
-współwystępowanie wyprysku(ułatwiona penetracja alergenu)
Główne grupy ryzyka:
-pracownicy zakładów przetwarzających lateks
-pracownicy systemu ochrony zdrowia
-dzieci z rozszczepem kręgosłupa oraz z przepuklinami
rdzeniowymi (częste interwencje chirurgiczne)
Epidemiologia
Ograniczone i często rozbieżne dane dane epidemiologiczne
W badaniach Obojskiego częstość nadwrażliwości na lateks w populacji
ogólnej wynosiła 0-4,36%, a grupie dzieci z rozszczepem kręgosłupa i
przepuklinami rdzenia kręgowego sięgała 32,4%
Alergia na lateks występowała z częstością 3,4%wśród personelu medycznego
i 18,8% u dzieci z rozszczepem kręgosłupa
Wzrost częstości występowania alergii na lateks jest związany z rozwojem
przemysłu
samochodowego (opony) oraz z wprowadzeniem licznych
produktów zawierających związki gumy do gospodarstw domowych oraz
powszechne stosowanie profilaktyka AIDS w wielu krajach świata ( w USA po
roku 1986 nastąpił dwukrotny wzrost wydatków na zakup rękawic lateksowych)
Obraz kliniczny
Szeroka gama objawów klinicznych
Objawy będące konsekwencją alergii typu natychmiastowego mogą
obejmować skórę, oczy, górne i dolne drogi oddechowe, a także reakcje
uogólnione
Niekiedy obserwuje się u chorych stopniowe ujawnianie się kolejnych objawów
alergii na lateks określane mianem ,,marszu alergii na lateks”
Typowa sekwencja objawów w alergii na lateks
Początek choroby
pokrzywka kontaktowa- wystąpienie rumienia, bąbli i świądu w czasie kilku
minut od kontaktu z lateksem. Reakcja często wykracza poza miejsce
oddziaływania alergenu
Sekwencja objawów
nieżyt nosa, alergiczne zapalenie spojówek, obrzęk naczynioruchowy, astma
oskrzelowa, uogólniona reakcja anafilaktyczna
Obraz kliniczny
Najczęściej obserwuje się wymienioną sekwencję objawów klinicznych, jednak
u niektórych chorych astma oskrzelowa czy wstrząs anafilaktyczny mogą być
pierwszymi objawami alergii na lateks
W manifestacji klinicznej pewną rolę może odgrywać droga penetracji alergenu
Kontakt ze skórą czy błonami śluzowymi→ objawy miejscowe
Inhalacja lateksu na drobinach talku z rękawiczek→reakcja spojówek lub błon
śluzowych dróg oddechowych
Wstrzyknięcie alergenu dożylnie lub domięśniowo (lateksowy korek fiolki
zawierającej lek do iniekcji) → wstrząs anafilaktyczny
Uwaga!
Każda ekspozycja także skórna może wywołać reakcję uogólnioną
Opóźnione reakcje alergiczne
w alergii na lateks
Wyprysk jest najczęściej spowodowany substancjami dodanymi
do lateksu , rzadziej samym lateksem
Obraz kliniczny obejmuje występowanie zmian skórnych w postaci
rumienia, grudek wysiękowych i pęcherzyków
Zmiany chorobowe pojawiają się najczęściej po upływie 2-3dni od
ekspozycji, a ich występowanie jest ograniczone do miejsca kontaktu
Diagnostyka alergii na lateks
Diagnostyką należy objąć osoby, u których występują typowe objawy
kliniczne zwłaszcza osoby z grup ryzyka
Etapy 1
Szczegółowy wywiad uwzględniający ekspozycję na alergen oraz
związek objawów klinicznych z tą ekspozycją
Etap 2
Potwierdzenie obecności w skórze lub surowicy swoistych IgE
W przypadkach wątpliwych (rozbieżność pomiędzy wywiadem
a wynikami badań diagnostycznych) należy wykonać próby
prowokacyjne z rękawiczką i ewentualnie prowokacyjną próbę wziewną
Skórny test prowokacyjny
w alergii na lateks
Najczęściej stosuje się test z rękawiczką lateksową
Zaleca się nałożenie fragmentu rękawiczki na zmoczoną skórę
na 15-20minut
Następnie dokonuje się odczytu i należy kontynuować
przez 60 minut
Reakcja klasyczna to: rumień, świąd, bąble pokrzywkowe
Uwaga!
W czasie prowokacji może wystąpić reakcja uogólniona o charakterze
wstrząsu anafilaktycznego
Postępowanie lecznicze
Podstawowe znaczenie ma profilaktyka
Prewencja pierwotna
Unikanie kontaktu z alergenem-ze względu na powszechne
występowanie lateksu- w praktyce nie jest możliwe
Prewencja wtórna
•
Unikanie wszelkiej ekspozycji na lateks przez osoby
ze stwierdzonym uczuleniem
•
Wczesna diagnostyka alergologiczna u osób z grup ryzyka
Postępowanie lecznicze
Chorzy ze stwierdzoną alergią powinni bezwzględnie unikać
jakiejkolwiek ekspozycji na lateks
Dotyczy to przede wszystkim:
-procedur medycznych(leczenie operacyjne, stomatologiczne,
zabiegi diagnostyczne).W razie konieczności możliwe jest
stworzenie ,,środowiska wolnego od lateksu”
-życia codziennego(unikanie rękawiczek, prezerwatyw i innych
przedmiotów zawierających lateks, w przypadku dzieci należy
unikać smoczków oraz nadmuchiwania balonów )
Farmakoterapia w alergii na lateks nie odbiega od standardów
stosowanych w leczeniu innych reakcji alergicznych,
a zakres i intensywność leczenia zależy od obrazu klinicznego choroby
Zalecenia dotyczące diety
Ze względu na podobieństwa antygenowe pomiędzy białkami
lateksu, a antygenami niektórych produktów
żywnościowych u osób uczulonych mogą lateks mogą
występować objawy nadwrażliwości po spożyciu
Bananów, kiwi, awokado, papai, fig, kiwi, pomidorów, gryki
i ziemniaków, a nawet grzybów pleśniowych
-jest to alergia krzyżowa
Literatura
Wojciech Mędrala,, Podstawy alergologii” Górnicki Wydawnictwo Medyczne,
Wrocław 2006, rozdz.1.6
Edward Rudzki ,,Alergeny”, Medycyna Praktyczna , Kraków, 2008,
rozdz. Alergeny wziewne-lateks