Transcript wybrane_konflikty_swiatowe_64397.pps

WYBRANE KONFLIKTY
XX WIEKU
autor: Katarzyna
Jarkiewicz
SPIS TREŚCI
wojna koreańska
 konflikt palestyński
 kryzys sueski
 wojna sześciodniowa
 wojna Jom Kippur
 konflikt palestyński
 rewolucja kubańska
 wojna w Indochinach
 wojna wietnamska

WOJNA KOREAŃSKA
25 czerwca 1950 roku 200 tys. żołnierzy
północnokoreańskich uderzyło na Koreę
Południową i do połowy września zajęło
niemal cały półwysep. Na prośbę Seulu
15 września nastąpił desant wojsk ONZ,
składający się głównie z żołnierzy
amerykańskich
dowodzonych
przez
gen.Douglasa MacArthura. Kontrofensywa
odrzuciła
armię
północnokoreańską
dowodzoną przez Kim Ir Sena do granicy
chińskiej.
WOJNA KOREAŃSKA
Wtedy do wojny przystąpiło 40 dywizji
chińskich
„ochotników”
dowodzonych
przez marszałka Peng Te-Huaja.
Z
początkiem
1951
roku
front
ustabilizował
się
wzdłuż
38
równoleżnika. Nie mogąc przełamać linii
Koreańczyków gen. MacArthur rozważał
plan użycia bomby atomowej, za co
został
zdymisjonowany
i
zastąpiony
przez gen. Matthewa Ridgwaya.
wojska amerykańskie na linii
demarkacyjnej
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Crossing_the_38th_parallel.jpg
WOJNA KOREAŃSKA
Po okresie dwuletnich walk pozycyjnych
27 VII 1953 podpisany został układ w
Panmundżomie
ustalający
linię
demarkacyjną wzdłuż 38 równoleżnika.
W czasie wojny zginęło ok. 1 mln
żołnierzy koreańskich obu państw, 300
tys. Chińczyków i 35 tys. Amerykanów.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
Po upadku państwa osmańskiego w 1917
roku terytorium Palestyny zostało z
woli
Ligi
Narodów
powierzone
jako
obszar mandatowy Wielkiej Brytanii.
Brytyjczycy ogłosili tzw. deklarację
Balfoura
zachęcającą
Żydów
do
osadnictwa
i
mimo
oporów
Arabów
palestyńskich
popierali
napływ
osadników żydowskich z całego świata.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
W 1947 roku problem Palestyny przejęła
Organizacja
Narodów
Zjednoczonych
(ONZ), przedstawiając projekt podziału
terytorium mandatowego na dwa państwa:
żydowskie i arabskie.
W
1948
roku
z
chwilą
opuszczenia
Palestyny
przez
Brytyjczyków
proklamowano utworzenie państwa Izrael,
którego
nie
uznały
kraje
arabskie
wkraczając na jego terytorium.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
Wojna
lat
1948-49
zakończyła
się
zwycięstwem Izraela, który zajął dwie
trzecie terytorium mandatowego i tym
samym ograniczył możliwości stworzenia
państwa arabskiego dla Palestyńczyków;
znaczna
część
uchodźców
arabskich
zmuszona była osiedlić się w państwach
sąsiednich (w Jordanii, Strefie Gazy,
Libanie i Syrii), co poważnie zaogniło
sytuację na Bliskim Wschodzie.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
Polityka prowadzona przez prezydenta
Chaima Weizmanna i premiera Dawida Ben
Guriona doprowadziła do uznania państwa
żydowskiego
przez
społeczność
międzynarodową, równocześnie zaogniła
stosunki z sąsiadami, zwłaszcza po
okresowej aneksji półwyspu Synaj i
Strefy Gazy w 1956 roku.
KRYZYS SUESKI
W
związku
z
nacjonalizacją
Kanału
Sueskiego przez Egipt w 1956 roku
Wielka
Brytania,
Francja
i
Izrael
rozpoczęły
okupację
strefy
Kanału,
niemniej po interwencji ONZ i ZSRR oraz
odmowie poparcia przez USA musiały
wycofać się z Egiptu.
Egipt,
Jordania
i
Syria
pragnęły
powstrzymać
imperialistyczne
zapędy
Izraela
i
w
czerwcu
1967
roku
rozpoczęły wojnę - Egipt zablokował
żeglugę statków izraelskich w Zatoce
Akaba.
WOJNA SZEŚCIODNIOWA
Lotnictwo izraelskie podjęło wówczas
bombardowanie
lotniczych
obiektów
strategicznych
w
Egipcie,
głównie
lotnisk;
wkrótce
potem
Izraelczycy
zajęli Synaj, starą część Jerozolimy,
zachodni brzeg Jordanu i Wzgórza Golan.
Operacje wojenne przerwano, gdy Izrael
osiągnął swe cele, zaś jednocześnie
wzmogły się naciski ZSRR poprzez ONZ,
mające na celu podtrzymanie pokonanych
państw arabskich.
WOJNA JOM KIPPUR
Brak
politycznego
rozstrzygnięcia
konfliktu doprowadził po 6 latach do
wybuchu wojny Jom Kippur.
W dzień największego żydowskiego święta
(Dzień Pojednania) 6 października 1973
roku wojska egipskie przekroczyły Kanał
Sueski i opanowały część terytoriów
utraconych w 1967 roku.
WOJNA JOM KIPPUR
Niepowodzenia
na
północy
wojsk
syryjskich wspieranych przez Jordanię i
Irak
oraz
kontrofensywa
armii
izraelskiej
na
Synaju
(desant
na
zachodni
brzeg
Kanału
Sueskiego)
zmusiły Egipt (22 X) i Syrię (24 X) do
przyjęcia nakazującej rozejm rezolucji
Rady Bezpieczeństwa ONZ.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
Z inicjatywy USA dochodzi w 1978 roku
do
podpisania
trójstronnego
porozumienia oraz traktatu pokojowego z
Egiptem w Camp David, czego efektem
jest wycofanie wojsk izraelskich z
półwyspu Synaj i nawiązanie stosunków
dyplomatycznych z Egiptem.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
Nie rozwiązuje to jednak konfliktu
palestyńskiego, gdyż masowe wysiedlenia
ludności
arabskiej
prowadzą
do
powołania przez nią ruchu wyzwoleńczego
nie uznającego państwa żydowskiego i
proklamującego wojnę terrorystyczną z
Izraelem.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
Na czele tego ruchu stała Organizacja
Wyzwolenia Palestyny zdominowana przez
partię Al–Fatah na czele z Jaserem
Arafatem.
OWP w oparciu o swoje bazy wojskowe
najpierw w Jordanii, a potem w Libanie
stworzyła w latach 70. XX wieku potężną
armię podejmującą liczne akcje agresji
i krwawego terroru, m.in. w 1972 roku
mordując
sportowców
Izraela
podczas
olimpiady w Monachium.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
Izrael zdecydowanie odrzucał możliwość
nawiązania kontaktów z terrorystyczną
OWP, pomimo iż organizacja w 1976 roku
stała się pełnoprawnym członkiem Ligi
Państw Arabskich i otrzymała status
obserwatora w ONZ.
OWP odrzuciła wypracowany w Camp David
projekt
palestyńskiej
autonomii
na
Zachodnim Brzegu Jordanu i w Okręgu
Gazy, co doprowadziło do eskalacji
konfliktu.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
Nasilające się akcje OWP z Libanu na
Izrael spowodowały w 1982 roku inwazję
Izraela na Liban, która doprowadziła do
wycofania się żołnierzy OWP do innych
państw arabskich.
Eskalacja
napięcia
między
wojskami
Izraela
okupującymi
Zachodni
Brzeg
Jordanu a miejscową ludnością arabską
spowodowała wybuch w 1987 roku tzw.
intifady (wojny kamieni).
KONFLIKT PALESTYŃSKI
W jej trakcie w 1988 roku najwyższy
organ OWP - Palestyńska Rada Narodowa ogłosiła
powstanie
Palestyny
jako
państwa odrębnego od Izraela i obrała
Jasera Arafata prezydentem.
Ten zakończył intifadę w 1991 roku i
rozpoczął w 1993 roku tajne rokowania z
Izraelem.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
Zakończyły się one wspólną deklaracją
wprowadzającą palestyńską autonomię w
Okręgu Gazy i w mieście Jerycho.
Odpowiedni układ podpisano w 1994 roku
w Kairze, zaś kolejny z 1995 roku
rozszerzał autonomię na cały Zachodni
Brzeg Jordanu z wyjątkiem Jerozolimy.
Icchak Rabin – Bill Clinton – Jaser
Arafat w 1993 roku
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Rabin-Clinton-Arafat-1993.jpg
KONFLIKT PALESTYŃSKI
Za podjętą inicjatywę pokojową Arafat,
Szymon Peres i Icchak Rabin zostali
nagrodzeni w 1994 roku pokojową Nagrodą
Nobla.
Po zabójstwie Icchaka Rabina nastąpiła
eskalacja
konfliktu
żydowsko
–
palestyńskiego;
kolejni
premierzy
Izraela
realizowali
bezwzględną
politykę wobec ludności arabskiej na
okupowanych
terenach
utrudniając
wprowadzenie
palestyńskiego
samostanowienia.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
W 2000 roku, po prowokacyjnej wizycie
premiera Izraela Ariela Szarona na
terenie meczetu Al-Aksa w Jerozolimie,
uważanym
za
święte
miejsce
przez
muzułmanów, wybuchła kolejna intifada.
Charakteryzowała
się
ona
wzrostem
radykalizmu
wśród
walczących
Palestyńczyków,
osłabieniem
pozycji
Jasera Arafata i przejęciem wpływów w
OWP przez terrorystyczne organizacje:
Hamas i Dżihad.
KONFLIKT PALESTYŃSKI
Po śmierci Jasera Arafata w 2004 roku
intifada osłabła, a nowy
palestyński
przywódca Mahmud Abbas wznowił proces
pokojowy z Izraelem, napotykając jednak
na
poważne
trudności
ze
strony
radykalnych ugrupowań terrorystycznych.
REWOLUCJA KUBAŃSKA
W 1953 roku doszło do nieudanej próby
obalenia dyktatora Fulgencio Batisty
podjętej przez grupę studentów pod
wodzą Fidela Castro: w czasie szturmu
koszar Moncada w Santiago de Cuba wielu
uczestników
rebelii
zginęło,
inni
zostali aresztowani i uwięzieni; po
amnestii w 1955 roku przedostali się na
Florydę, a następnie do Meksyku, gdzie
w
1956
roku
powstała
organizacja
partyzancka Ruch 26 Lipca.
REWOLUCJA KUBAŃSKA
W
grudniu
1956
roku
duża
grupa
partyzantów pod wodzą Fidela Castro
przedostała się na Kubę na pokładzie
żaglowca "Granma" i założyła swoje
centrum dowodzenia w górach Sierra
Maestra;
stamtąd
prowadzono
akcje
partyzanckie zarówno w miastach, jak
też
w
rejonach
rolniczych
kraju,
zyskując wielu zwolenników. Od 1958
Ruch 26 Lipca został zdominowany przez
orientację
komunistyczną,
wspomaganą
nieoficjalnymi działaniami przez ZSRR.
REWOLUCJA KUBAŃSKA
1 I 1959 gen. Batista uciekł do
Dominikany, zaś władzę w kraju przejęła
junta wojskowa; dzień później oddziały
Castro opanowały Hawanę.
Tymczasowym prezydentem kraju został
Manuel Urrutia, szefem rządu Jose Miro
Cardona; Castro zachował dla siebie
stanowisko szefa armii.
Fidel Castro w 1959 roku
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Fidel_Castro__MATS_Terminal_Washington_1959.jpg
REWOLUCJA KUBAŃSKA
W
tym
też
momencie
ujawniły
się
rozbieżności
między
umiarkowaną
orientacją antybatistowską, dążącą do
reformistycznego
rozwiązywania
problemów
kraju,
a
nurtem
komunistycznym,
zmierzającym
do
ustanowienia
na
Kubie
dyktatury
proletariatu
rozumianej
w
duchu
marksistowsko-leninowskim.
REWOLUCJA KUBAŃSKA
16 II 1959 roku Castro, usunąwszy
oponentów,
objął
rządy
na
Kubie,
faktycznie
kumulując
wszystkie
uprawnienia
i
rozpoczynając
okres
jednoznacznie proradzieckiej polityki,
która w latach 1961-62 doprowadziła do
głębokiego
kryzysu
światowego,
grożącego konfliktem między USA i ZSRR
(tzw. inwazja w Zatoce Świń,polegająca
na blokadzie Kuby przez flotę wojenną
USA,mającą
nie
dopuścić
do
rozmieszczenia na Kubie strategicznych
urządzeń wojskowych dostarczanych przez
ZSRR).
rozmieszczenie radzieckich
instalacji na Kubie
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Kuba_1962_silos.jpg
WOJNA W INDOCHINACH
Od połowy XIX wieku obszar Półwyspu
Indochińskiego pozostawał pod władzą
Francuzów. Na tym terenie utworzyli oni
swoje
kolonie,
w
skład
których
wchodził: Wietnam Północny – Tonkin,
Wietnam
Środkowy
–
Annam,
Wietnam
Południowy – Kochinchina (najbogatsza
prowincja
ze
stolicą
w
Sajgonie),
Kambodża i Laos. Francuzi zachowali
władzę nad tym obszarem aż do drugiej
wojny światowej, kiedy to większa część
terytorium
okupowana
była
przez
Japonię.
WOJNA W INDOCHINACH
Po kapitulacji Japonii miejscowi władcy
postanowili uniezależnić się także od
Francji. W 1945 roku przywódca Viet
Minhu
(komunistycznej
organizacji
niepodległościowej)
Ho
Chi
Minh
proklamował
niepodległy
Wietnam,
podobnie król Khmerów Norodom Sihanouk
ogłosił niezawisłość Kambodży. Francuzi
nie
chcieli
jednak
zrezygnować
ze
swojej kolonii w tym strategicznym
regionie świata i pomimo podpisanych
porozumień
rozpoczęli
rekolonizację
Indochin.
WOJNA W INDOCHINACH
Osadzili oni w Sajgonie ostatniego
cesarza Annanu Bao Daia, polityka mocno
skorumpowanego.
Spotkało się to z
oporem
politycznym
i
zbrojnym
miejscowej
ludności,
zwłaszcza
Wietnamczyków.
Rozpoczęła
się
francuska
wojna
kolonialna,zwana
indochińską (1946-1954).
WOJNA W INDOCHINACH
W
pierwszym
etapie
wojny
przewagę
zyskały wojska francuskie. Jednak w
1949
roku
po
utworzeniu
Chińskiej
Republiki
Ludowej
partyzantka
wietnamska uzyskała znaczną pomoc od
komunistów i dowódca armii Viet Minhu
Giap
Vo
Nguyena
mógł
podjąć
kontrofensywę.
WOJNA W INDOCHINACH
Dowódcy francuskiemu generałowi Jeanowi
de
Lattre
de
Tassigny
udało
się
stworzyć pozycje obronne wokół Hanoi
(tzw.
"linia de Lattre'a"), niemniej
nieudolnie prowadzone działania wojenne
doprowadziły w maju 1954 roku do klęski
Francuzów w dolinie Rzeki Czerwonej pod
Dien Bien Phu.
WOJNA W INDOCHINACH
Klęska pod Dien Bien Phu przesądziła o
wycofaniu się Francji z Wietnamu i
podpisaniu układów genewskich. Na mocy
tych
rokowań
doszło
do
podziału
Wietnamu na dwie części według 17.
równoleżnika:
północną
Demokratyczną
Republikę
Wietnamu
(w
istocie
komunistyczną) oraz Republikę Wietnamu
(znaną
jako
Wietnam
Południowy).
Ponadto niepodległość uzyskały Laos i
Kambodża.
WOJNA WIETNAMSKA
W 1956 roku miały się odbyć w obu
państwach
wybory
zmierzające
do
połączenia Wietnamu. Jednak po układach
genewskich Viet Minh przejął władzę na
północy, a premierem komunistycznego
Wietnamu został Ho Chi Minh.
Wietnam
Południowy,
rządzony
przez
dyktatora popieranego przez USA Ngo
Dinh Diema, w obawie, iż komuniści
przejmą władzę nad całością Wietnamu,
odrzucił
porozumienie
genewskie
i
odmówił przeprowadzenia wyborów.
WOJNA WIETNAMSKA
Partyzantka południowowietnamska (w tym
wielu
członków
Viet
Minh),
która
wystąpiła
przeciwko
południowowietnamskiemu
rządowi,
utworzyła
Narodowy
Front
Wyzwolenia
Wietnamu,
zwany
przez
Amerykanów
Vietcongiem. W 1964 roku kontrolował on
około
połowy
terytorium
Wietnamu
Południowego, obszar zamieszkały przez
30 procent ludności.
WOJNA WIETNAMSKA
Stany Zjednoczone, udzielające od 1961
roku pomocy materialnej, szkoleniowej i
uzbrojenia
Republice
Wietnamu
Południowego, zaangażowały w 1965 roku
bezpośrednio
oddziały
swojej
armii
lądowej
(bombardowania
lotnicze
Demokratycznej
Republiki
Wietnamu
Północnego (DRW) na rozkaz prezydenta
Lyndona Johnsona
zaczęły się już w
1964
roku)
wysyłając
kolejne
kontyngenty
armii
w
1968
roku
liczebność wojsk amerykańskich sięgnęła
540 tys. żołnierzy.
pierwsze transporty powietrzne
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:UH-1D_helicopters_in_Vietnam_1966.jpg
zniszczona baza Vietcongu
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Burning_Viet_Cong_base_camp.jpg
WOJNA WIETNAMSKA
Za
początek
drugiej
wojny
indochińskiej,
zwanej
wietnamską
uchodzi
rzekomy
atak
okrętu
północnowietnamskiego
na
amerykański
niszczyciel
USS
Maddox
w
Zatoce
Tonkińskiej w lipcu 1964 roku. W czasie
wojny
na
masową
skalę
Amerykanie
stosowali napalm i defolianty, aby
zniszczyć dżunglę, która była oparciem
partyzantki
wietnamskiej.
Na
gęsto
zaludnione tereny Amerykanie zrzucali
specjalne bomby rozrywające tzw. bomby
kulkowe i ananasowe.
użycie napalmu w wiosce
Vietcongu
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Napalm.jpg
WOJNA WIETNAMSKA
Punktem zwrotnym w czasie wojny było
podjęcie w styczniu 1968 roku przez
Vietcong zmasowanych ataków na wojska
USA zwanych ofensywą Tet.
W
jej
wyniku
wiosną
1968
roku
Amerykanie zaprzestali bombardowań DRW
i po zaprzysiężeniu nowego prezydenta
Richarda
Nixona
rozpoczęli
rozmowy
pokojowe w Paryżu.
Amerykanie walczą w dżungli z
Vietcongiem – marzec 1968
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Americal_Division_in_Tam_Ky_-_March_1968.jpg
WOJNA WIETNAMSKA
Amerykańska
interwencja
nie
zyskała
poparcia
sojuszników
europejskich,
także w USA wzrósł na sile ruch
pacyfistyczny przeciw wojnie (zwłaszcza
po ujawnieniu masakry w My Lai, gdzie
wymordowano prawie 400 osób).
W
latach
1969-71
trwało
powolne
wycofywanie oddziałów amerykańskich z
Wietnamu, równocześnie przeprowadzano
ataki na bazy posiłkowe Vietcongu w
Kambodży i Laosie, trwały także z
przerwami rokowania w Paryżu.
protesty przeciw wojnie
wietnamskiej
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Vietnam_War_protesters.jpg
WOJNA WIETNAMSKA
W 1972 roku w obliczu kolejnej ofensywy
wojsk
DRW
i
Vietcongu
wznowiono
bombardowania (m.in. naloty dywanowe na
Hanoi
i
Hajgong),
zaminowano
też
północnowietnamskie porty.
W
styczniu
1973
roku
rokowania
zakończyły
się
podpisaniem
układów
paryskich, na mocy których wojska USA i
DRW zaczęły się wycofywać z Wietnamu
Południowego,
którego
społeczeństwo
miało samo zadecydować o swoim bycie
politycznym
(wojska
amerykańskie
wycofały się do marca 1973 roku).
WOJNA WIETNAMSKA
Wkrótce po zawarciu układów wybuchły
nowe walki, jednak bez udziału USA,
bowiem w wyniku afery Watergate ustąpił
ze stanowiska Richard Nixon, a nowy
prezydent
Gerald
Ford
nie
był
zainteresowany prowadzeniem światowej
polityki.
WOJNA WIETNAMSKA
Bez wsparcia amerykańskiego wojna w
Wietnamie zakończyła się zwycięstwem
komunistów w 1975 roku. Upadek Wietnamu
południowego
umożliwił
komunistom
opanowanie również Laosu i Kambodży.
Tam
Czerwoni
Khmerzy
wprowadzili
ludobójczy system kontroli społecznej.
WOJNA WIETNAMSKA
W wyniku wojny Amerykanie stracili 56
tys.
zabitych
i
300
tys.
rannych
żołnierzy;
straty
wietnamskie
(w
rezultacie całej wojny) to ok. 1,5 mln
zabitych i 6,5 mln wysiedlonych.
BIBLIOGRAFIA
Prezentację wykonano w oparciu o prace:
A.
Adamczyk,
A.
Komorowski,
P.
Radzikowski, XX wiek. Daty, fakty,
opinie (1945-1956), t.4, Wydawnictwo
Pinnex, Kraków 2003,
A.
Adamczyk,
A.
Komorowski,
P.
Radzikowski, XX wiek. Daty, fakty,
opinie (1956-1968), t.5, Wydawnictwo
Pinnex, Kraków 2003,
A.
Adamczyk,
A.
Komorowski,
P.
Radzikowski, XX wiek. Daty, fakty,
opinie (1968-1980), t.6, Wydawnictwo
Pinnex, Kraków 2004,
BIBLIOGRAFIA
H.
Bankowicz,
Historia
polityczna
świata XX wieku 1945-2000, Wydawnictwo
Uniwersytetu
Jagiellońskiego,
Kraków
2004.