Transcript Bilgisayarýma Ýndir

1. Hafta: Giriş
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #1]
1. Hafta İKTİSADİ PLANLAMA
İktisadi Modellere Giriş
1.
İktisadi Model Türleri
2.
Ekonomik Teori ve Ekonomik Modeller
3.
Bilindiği Varsayılan Matematiksel Bilgiler
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #2]
Neden Makro Ekonomik Modeller?
- Politika analizlerinde model kullanmanın amacı, bazı politika
değişimlerinin ekonomi üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır.
-Planlama açısından: modeller makro hedefleri belirlemede
yardımcı olur.
Diğer nedenler arasında şunlar sıralanabilir:
• ekonomik teorinin test edilmesi
• ileriye dönük tahmin yapma
• iktisatçılara iş alanı yaratma
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #3]
Makro Ekonomik Model Türleri
1.
Ulusal Gelir Makro Modelleri
Gelirin belirlenmesi makro (teorik) modeline
dayanmaktadır
2.
Hesaplanabilir Genel Denge Modelleri(CGE)
Mikro iktisattaki genel denge teorisine dayalı çok
sektörlü bir model tipidir
3.
Çok-Ülkeli Modeller
Açık ekonomi makro modellerdir.
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #4]
Model türlerinin farklı olması, amaçların farklı olmasının sonucudur:
Ulusal makro modeller, ekonomik büyüme, istihdam, enflasyon,
işsizlik vs. değişkenlerin analizi ve tahmini amacıyla geliştirilir.
Hesaplanabilir Genel Denge (CGE) modelleri, ekonomi
içinde veya dünyada yapısal değişimin analizini yapmak ve
spesifik bir politika değişikliğinin etkilerini tahmin etmek
amacıyla geliştirilmektedir.
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #5]
Formel modeller kullanarak analiz yapmanın alternatifi ne olabilir?
• deneyim ve tecrübeler
• kalitatif analizler
Sonuçlar, çoğu kez daha
iyi değil daha kötüdür
• nedensellik
(casual empiricism)
1990’lar formel modellerin
yeniden kullanımının arttığını
göstermektedir.
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #6]
Sonuç
Bir modele sahip olmak, sahip olmamaktan daha iyidir
Fakat, bu modelleri kullanan kişiler bu modellerin ürettiği
sonuçların sınırlılıkları hakkında dikkatli olmalılar.
Kurduğunuz modele aşık olmamaya dikkat etmelisiniz!
Buradaki Sorun:
Makro modellerin kullanıcılarının çoğu (politikacılar)
modellerinin ve ürettikleri sonuçların doğruluğu hakkında
oldukça şüphecidirler
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #7]
Bir Şüpheci ile Modelci Arasında Geçen Bir Konuşma
Glenn Withers’ten EPAC (1994) alınmıştır.
Şüpheci:
Ekonomik modellerin kullanılmaması gerekir.
Dayandıkları aptalca varsayımlarına bakar mısınız:
kar maksimizasyonu, tam rekabet ve rasyonel
beklentiler. Kısaca hiçbir işe yaramazlar.
Modelci:
Modeli varsayımlarıyla yargılamayınız.
İleri doğru ne kadar doğru tahmin yaptıklarına bakın.
Şüpheci:
Söylediğiniz kısa dönemde doğru, fakat uzun dönemde
hepsi uzun dönem rekabetçi bir bakış açısıyla
sürüklenirler.
Modelci:
Pekala – fakat kullanacak başka araç var mı?
Körlerin ülkesinde tek gözlü adam kral olur.
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #8]
Modelin Belirlenmesi
“ Ampirik bir modeli belirlemenin en iyi bir yolu olmadığını
vurgulamak iyi bir başlangıç noktasını oluşturur.”(Clive Granger
1999:4)
Her modelin zayıf noktaları vardır.
• Birden fazla modele sahip olmak bize göre avantaj sağlar çünkü:
• seçim yapma olanağı ve
• karşılaştırma yapma olanağı verir
Modeller farklı olabilir veya değişebilir çünkü:
• ekonomiler komplekstir
• veri olanakları artmaktadır
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #9]
İktisat Teorisi ve Ampirik Modeller
Modellere yöneltilen en önemli eleştirilerden biri, ortodoks
mikro iktisattaki tüketici ve üretici davranışları teorisine
dayandıkları için, modellerin doğaları gereği sadece
karşılaştırmalı statik analizlere olanak vermesidir. Bu tip
kararların dinamik etkilerini görmek mümkün olmamaktadır.
Bu nedenle bazıları teoriye fazla prim vermemektedir.
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #10]
Modellemeye İki Uç Yaklaşım
Teori hakikatin (doğrunun) ta kendisidir.
- dolayısıyla modeller teoriye sıkı bir şekilde dayanmalıdır
Teoriye Dayanmayan Modeller
- bu yaklaşıma göre modeller tamamen ampirik
ilişkilere dayanmalıdır.
Granger gibi bazı iktisatçılar, bu iki yaklaşım arasında köprü
oluşturacak pragmatik bir yaklaşıma duyulan ihtiyacı
vurgulamıştır
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #11]
Ampirik Modellerin Değerlendirilmesi
3 kriter - ampirik modellerin değerlendirilmesinde sıkça kullanılır
İlgili olması
relevancy
Tutarlılık
consistency
Uygunluk
adequacy
Model yapılmak istenen şeyi yapıyor mu?
Eldeki diğer bilgilerle tutarlı olması
İstatistiksel olarak anlamlı ve iyilik ölçütlerini
yerine getirmesi gerekir
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #12]
İlgili Olması (Relevancy)
Granger (1999)’a göre model yapıcılar en baştan modelin
hangi amaçla kullanılması gerektiğini belirtmelidir.
Örneğin:
“bu bir politika modelidir”
Geliştirilen pek çok model gerek yapanlar gerekse diğer kullanıcılar
tarafından uygun olmayan alanlarda kullanıldığını ileri sürmüştür.
Model sadece geliştirildiği amaç için kullanılmalıdır, başka
amaçlarla kullanılmamalıdır.
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #13]
Tutarlılık (consistency)
Granger modellerin o konuya ilişkin daha önceden bilinen
bilgilerle tutarlı olması gerektiğini ileri sürmektedir.
Uygunluk (adequacy)
Modelin tüm istatistiksel ve ekonometrik testleri geçmesi
gerekir.
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #14]
Gerekli Matematik
•
•
•
•
•
Fonksiyonlar, değişkenler, parametreler
Denge analizleri
Doğrusal Cebir ve Matrisler
Girdi-Çıktı Modelleri
Karşılaştırmalı Durağanlık
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #15]
Son
the end
EKO 308:İKTİSADİ PLANLAMA
[1. Hafta, #16]