Transcript endoderm

ZOOLOGIJA INVERTEBRATA
ZOOLOGIJA:
ZΩON = životinja,
ΛOΓOΣ = nauka
nauka o životinjskom svetu:
- građa
- funkcija
- razmnožavanje
- poreklo
- razviće
- međusobni odnosi
- geografsko rasprostranjenje
Glavne discipline zoologije
 MORFOLOGIJA – oblik i formu
 ANATOMIJA – unutrašnja građa
 CITOLOGIJA – struktura i funkcija ćelije
 FIZIOLOGIJA – funkcija ćelije, tkiva organa ili organskih sistema
 EMBRIOLOGIJA - razviće
 ZOOGEOGRAFIJA – geografsko rasprostranjenje
 EKOLOGIJA – pozicija i uloga organizma u ekosistemu
 SISTEMATIKA – raznovrsnost
OSNOVNI POJMOVI KLASIFIKACIJE
• Nomenklatura:
NOME = ime
proces opisivanja i davanja imena novim taksonima
• Klasifikacija (taksonomija):
TAΞIΣ = poredak
NOMOΣ = zakon
smeštanje novoopisanih taksona po
nekom ustanovljenom principu na
osnovu njihovih srodničkih odnosa
NEOPHODNOST POZNAVANJA FAUNE
BESKIČMENJAKA
1.
Beskičmenjaci su najbrojnija grupa organizama. Od
ukupnog broja opisanih životinja preko milion vrsta su
insekti.
2.
Raznovrsna fauna (po ekologiji, antomiji, razviću...)
3.
-
Sa aspekta čoveka, štetne i korisne vrste:
uzročnici zaraznih bolesti (amebe, malarični
plazmodijumi...)
paraziti (metilji, pantljičare, krpeljli, vaši, buve...)
polinatori (pčele, bumbari, leptiri...)
konzumni (školjke, lignje, rakovi, puževi...)
medonosna pčela, svilena buba...
-
SADRŽAJ PREDMETA
Regnum PROTISTA
Subregnum PROTOZOA
Phyla - razdeli
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Sarcomastigophora
Apicomplexa (Sporozoa)
Microspora
Myxozoa
Ascetospora
Labyrinthomorpha
Ciliophora
Regnum ANIMALIA
Phyla - razdeli
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
Spongia (Porifera)
Placozoa
Cnidaria
Ctenophora
Platychelminthes
Gnathostomulida
Mesozoa
Nemertina
Entoprocta
Gastrotricha
Nematoda
Nematomorpha
Rotatoria
Acanthocephala
Kinorhyncha
Loricifera
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
Priapulida
Mollusca
Annelida
Echiurida
Sipunculida
Pogonophora
Onycophora
Tardigrada
Pentastomida
Arthropoda
Bryozoa
Phoronida
Brachiopoda
Echinodermata
Chaetognatha
KLADISTIKA
od grčke reči κλαδος, klados – grana
• Biološka disciplina koja se bavi određivanjem odnosa između
organizama na osnovu izvedenih sličnosti
• Svrha je grupisanje organizama na osnovu evolutivne srodnosti
• Bazira se na proceni neke morfološke celine u odnosu na njeno
primitivno, predačko stanje (npr. ekstremiteti kod kičmenjaka)
Pleziomorfno – predačko, primitivno stanje karaktera
Apomorfno – izvedeno, novo, napredno stanje karaktera
Simpleziomorfno – predačka osobina prisutna kod više taksona
Sinapomorfno – izvedena osobina prisutna kod više taksona
Matrica karaktera
sa filogenetskim stablom
Filogenetska sistematika
– bazira se na srodnosti,
odnosno većem broju
sinapomorfnih karaktera
– konstruiše se na osnovu
velikog broja analiziranih
karaktera
Filogenetsko stablo sa prikazom mećusobnih relacija
analiziranih taksnoa na osnovu stanja karaktera
• Monofiletsko poreklo – od jednog pretka (jedino tačno)!
• Parafiletsko poreklo – daleko srodstvo, nejasno
• Polifiletsko poreklo – ne zna se predak
• Homologija – srodnost u
funkciji organa
• Analogija – sličnost u
funkciji organa
• Divergencija – organizmi
vode poreklo od zajedničkog
pretka
• Konvergencija – sličnost
zbog sredinskih faktora
(voda, vazduh, parazitizam...)
• Paralelizam – nastaje zbog
konvergencije
HIJERARHIJA TAKSONOMSKIH KATEGORIJA
 DOMENA = DOMEN
 REGNUM = CARSTVO
 PHYLUM = RAZDEO, TIP
 CLASSIS = KLASA
 ORDO = RED
 FAMILIA = PORODICA
 GENUS = ROD
 SPECIES = VRSTA
› › › › › Eukaryota (eukarioti)
› › › › › Animalia (životinje)
› › › › › Arthropoda (zglavkari)
› › › › › Hexapoda – Insecta! (insekti)
› › › › › Lepidoptera (leptiri)
› › › › › Pieridae (belci)
› › › › › Pieris (belac)
› › › › › Pieris brassicae
(kupusar)
OSNOVNI POJMOVI KLASIFIKACIJE
 Sistematika: SYSTEMA = sistem
Nauka o raznovrsnosti organizama. Širi pojam,
koji obuhvata prethodno definisanu taksonomiju
sa dodatkom svih teoretskih i praktičnih aspekata
evolucije, genetike, anatomije, morfologije,
ekologije, ponašanja i specijacije u cilju
razumevanja srodničkih odnosa između
organizama.
 Filogenija: Jedan od aspekata sistematike koji
se bavi izučavanjem i otkrivanjem evolucionog
srodstva između organizama.
Sistematika 300 godina od rođenja Linea
 Binominalni sistem
(Linnaeus, 1758)
Systema naturae.
 Tipološki koncept vrste –
vrste su morfološki
definisane
 Nominalistički koncept –
vrste ne postoje, postoje
samo jedinke
 Biološki koncept vrste
KONCEPT VRSTE
 Biološki koncept vrste: grupa populacija
koje se međusobno slobodno ukrštaju,
daju plodno potomsvo, a reproduktivno su
izolovane od drugih takvih grupa u prirodi.
 Vrsta: reproduktivna zajednica, ekološka i
genetička jedinica.
 Nedostaci: nemogućnost primene kod
uniparentalnih organizama (bakterije i drugi
organizmi koji se razmnožavaju bespolno).
Tradicionalna klasifikacija živog
sveta
PET CARSTAVA ŽIVIH ORGANIZAMA
•MONERA (jednoćelijski prokariotski organizmi)
•PROTISTA (jedno- ili višećeliski organizmi)
•PLANTAE - biljke
•ANIMALIA - životinje (višećelijski eukariotski organizmi)
•FUNGI - gljive
PET CARSTAVA
Najnovija klasifikacija živog sveta
U savremenoj literaturi, danas se koristi klasifikacija živih
bića na 6 ili čak 7 carstava:
• ARCHAEBACTERIA (jednoćelijski prokariotski organizmi)
• EUBACTERIA (jednoćelijski prokariotski organizmi)
• PROTISTA (jedno- ili višećeliski organizmi)
• PLANTAE - biljke
• ANIMALIA - životinje (višećelijski eukariotski organizmi)
• FUNGI - gljive
• MYXOMYCOPHYTA – sluzave gljive
Molekularna sistematika
 Grana sistematike koja
proučava filogenetske
odnose između
organizama na osnovu
informacija iz genetičkog
materijala (DNK i RNK) ili
proteina.
 Takođe, vrlo često se
koristi i mitohondrijalna
DNK.
 Kod biljaka se analizira i
hloroplastna DNK
Eon
Era
Perioda
Kvartar
F
A
N
E
R
O
Z
O
I
K
Kenozoik
Tercijar
Mezozoik
Epoha
Holocen
10 000 g
Pleistocen
1,81 mil.g
Pliocen
5,33 mil.g
Miocen
23,0 mil.g
Oligocen
33,9 mil.g
Eocen
55,3 mil.g
Paleocen
65 mil.g
Kreda
145 mil.g
Jura
200 mil.g
Trijas
251 mil.g
Perm
299 mil.g
Karbon
Paleozoik
Pensilvanijum
318 mil.g
Misisipijum
359 mil.g
Devon
416 mil.g
Silur
444 mil.g
Ordovicijum
490 mil.g
Kambrijum
544 mil.g
2,5 mlr.g
Proterozoik
Arheozoik
Godina pre
--- Prekambrijum ---
4,55 mlr.g
PRIMER EVOLUCIONE ISTORIJE ŽIVOTINJA
SIMETRIJA ŽIVOTINJA
Bilateralna(dvobočna)
Radijalna (zračna)
Asimetrija
Sferna
SEGMENTACIJA
 Segmentacija = metamerizam (podeljenost tela na
segmente)
Segment = metamera
1. Homonomna segmentacija
2. Heteronomna segmentacija
SEGMENTACIJA
3. Bez segmentacije
- telo nije podeljeno na jasne
segmente
DIPLOBLASTICA / TRIPLOBLASTICA
 Diploblastika – organizmi
sa najprostijom telesmom
organizacijom, nivo tkiva:
ektoderm i endoderm.
Između ta dva sloje je
nećelijski sloj – mezogleja.
 Pripadaju samo
Coelenterata : Cnidaria i
Ctenophora
ektoderm
endoderm
mezogleja
ACOELOMATA
ektoderm
mezoderm
endoderm
digestivni trakt
PSEUDOCOELOMATA
COELOMATA
ektoderm
mezoderm
endoderm
ektoderm
mezoderm
endoderm
telesna duplja
digestivni trakt
mezentera
telesna
duplja
TRIPLOBLASTICA
ACOELOMATA
Plathyhelminthes
PSEUDOCOELOMATA
COELOMATA
Nematoda
Annelida
Nemertina
Rotatoria
Mollusca
Acanthocephala
Arthropoda
Gastrotricha
Echinodermata
Kinorhyncha
Chordata
Nematomorpha
Entoprocta