Transcript Uwagi dotyczące badań przy użyciu kwestionariusza ankiety lub

Uwagi dotyczące badań przy
użyciu kwestionariusza
ankiety lub wywiadu w
kontekście oceny propozycji
zgłaszanych przez
wykonawców badań w ramach
ZORP
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Ścieżki poznawcze
Problemy
Problemy
Teoria
lub
‘teoria’
hipotezy
hipotezy
Zmienne wskaźniki
Zmienne wskaźniki
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Pytania
badawcze
Pytania
badawcze
Uteoretycznienie w kontekście
zlecenia wykonania badań
1. Pozwala na uniknięcie ‘przyczynkarskiego’ charakteru badań – wpisują się w
istniejące nurty badań /ewentualna możliwość porównań itp./
2. Jest wskaźnikiem znajomości problematyki badań – uteoretycznienie
/znajomość teorii rozumianych jako uporządkowane zbiory poddanych
szeregowi testów twierdzeń dotyczących interesującej nas dziedziny oraz
umiejętność jej zastosowania/ - ‘uteoretycznienie’ /znajomość wcześniej
przeprowadzonych badań, publikacji dot. problematyki – nie mamy tutaj do
czynienia z teorią w pełnym słowa znaczeniu/
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Funkcje poznawcze
kwestionariusza ankiety lub
wywiadu
1. Odpowiedzi na pytania powinny dostarczać informacji niezbędnych do
oceny sformułowanych hipotez.
2. Każde pytanie musi być związane z problematyką badania.
3. Wykonawca powinien wskazać i uzasadnić ścieżkę / przejścia od problemu
badawczego do pytania badawczego.
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Język kwestionariusza
Wykonawca powinien uwzględnić profil społeczny respondenta – należy dopasować język
w którym zadawane są pytania, czy też formułowane polecenia kwestionariuszowe,
do języka respondenta.
Język kwestionariusza powinien być zbliżony do języka badanego.
np. badania gimnazjalistów, bezrobotnych i przedsiębiorców /małe p., średnie p., wielkie
p./
Problem: czy można wskazać takie okoliczności, w których zasadnym /ze względu na cele
poznawcze/ byłoby zwracanie się do uczniów ostatniej klasy gimnazjum ‘Pan/i’ ?
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Czas trwania wywiadu
1. Jeżeli czas trwania indywidualnego wywiadu przekracza 30 minut przyjmuje
się wystąpienie syndromu zmęczenia respondenta z wszelkimi tego
konsekwencjami.
2. Czy wszystkie pytania zawarte w kwestionariuszu ankiety mają merytoryczne
uzasadnienie ?
np. jeżeli pytamy respondentów o zawód ojca oraz zawód matki, a w zbiorze
hipotez lub problemów badawczych nie zostaje wskazany obszar dla
którego odpowiedzi /np. preferencje, plany lub oczekiwania dot. przyszłej
pracy w kontekście zawodu wykonywanego przez rodziców/ na wymienione
pytania mają stanowić wskaźnik, można te pytania uznać za zbędne lub
zaproponowany zbiór problemów badawczych za niewyczerpujący
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Układ odniesienia respondenta
Układ odniesienia respondenta można rozumieć jako ‘system kategorii w jakich dane sprawy
postrzega dana osoba’ – w tym sposoby rozumienia pojęć, sposoby klasyfikowania, schematy
interpretacyjne itd.
np. czy wieloryb to ryba czy ssak ? – struktury esencjalne /L. Nowak – V. Quine/
Jeżeli chcemy narzucić respondentowi pewien układ odniesienia, musimy zadbać o to w pytaniu –
służą temu np. pytania zamknięte lub odpowiednio jasno i wyraźnie sformułowane.
Przykład:
Czy jest Pan/i za przeprowadzeniem reform społeczno – gospodarczych w naszym kraju ?
Czy jest Pan/i za przeprowadzeniem reform społeczno-gospodarczych w naszym kraju zawartych w programie X ?
Czy jest Pan/i za przeprowadzeniem reform społeczno-gospodarczych w naszym kraju polegających na… ?
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Przykład:
„czy w ostatnim miesiącu pracował/a Pan/i zarobkowo lub dla zysku?”
Problem:
a. jeżeli x pracował przez czternaście dni na budowie domu szwagra i otrzymał
za to pieniądze, to czy zostanie to zinterpretowane jako praca dla zysku lub
zarobkowa ?
b. Czego dotyczy pytanie ?
– czy pyta mnie o moje intencje ? /‘nie pracowałem dla zysku, to przecież
rodzina’
- czy o to czy otrzymałem pieniądze za wykonaną pracę ?
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Problem stopnia poinformowania
respondenta
1.
Czy pytanie zostanie zrozumiane ?
- problem zadawania pytań dotyczących wprost wyjaśnianego lub opisywanego zjawiska: czy potrafi
Pan/i wskazać przyczyny pogłębiającego się stanu anomii społecznej w Pana/i rodzinie ?
/najprawdopodobniej wcześniej czy później pojawiłyby się odpowiedzi dotyczące niewłaściwej
diety/
2. Czy respondent będzie w stanie udzielić interesujących nas informacji ? – błędne założenie
kompetencji
-
np. badania przedsiębiorstw dotyczące planów związanych ze szkoleniami pracowników lub
barierami związanymi z ich zatrudnianiem  czy wykonawca proponuje jako respondenta osobę,
która pełni w przedsiębiorstwie rolę związaną z ZZL ? /czy zwrócono na to uwagę ?/
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
-
Czy badamy opinie o ‘x’, czy wiedzę o ‘x’ itp.?
Przykład 1
- ’Jak Pan/i ocenia sytuację kameruńskiego przemysłu stoczniowego ?’
 możliwy scenariusz: skoro pytają o kameruński przemysł stoczniowy, to znaczy, że taki tam jest /
no ale skoro Kamerun leży w Afryce, to panuje tam bieda, a skoro bieda w ogóle, to i w
przemyśle stoczniowym bieda / a skoro bieda, to kiepsko – czyli oceniam sytuację jako ‘złą’ lub
‘bardzo złą’  wypełnianie luki informacyjnej
Przykład 2
 Pytanie kierowane do bezrobotnych: ‘Jak Pan/i ocenia kondycję finansową firm Pomorza
Zachodniego ?’
 Czy zadanie tego pytania można metodologicznie ‘usprawiedliwić’ ?
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Problem aprobaty społecznej
Problem pojawia się przy pytaniach dotyczących zagadnień związanych z ocenami społecznymi.
-
np. ‘Czy myje Pan/i regularnie zęby ?’; ‘Czy zdarzyło Ci się zażywać narkotyki ?’; ‘czy pracował/a
Pan/i podczas pobytu za granicą ‘na czarno’ ?’ /na kwestionariuszu widnieje nazwa Powiatowego
Urzędu Pracy/; ‘Na kogo ma Pan/i zamiar głosować w najbliższych wyborach prezydenckich ?’
/przykład wyborców Stanisława Tymińskiego/, ‘ile Pan/i zarabia miesięcznie ?’ /żądanie podania
konkretnej kwoty zamiast wskazania przedziału zarobków/
- Czy pytanie jest niezbędne ? Czy wykonawca zapewnia respondentowi komfort / bezpieczeństwo
odpowiedzi ? /przykład badań Gallupa dot. zachowań seksualnych Europejczyków/ - czy
proponowany sposób przeprowadzenia wywiadu uwzględnia zagrożenia związane z
występowaniem ‘efektu aprobaty społecznej’ ?
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Problem pytań odnoszących się do
więcej niż jednego zagadnienia
Pytanie powinno dotyczyć tylko jednego zagadnienia.
Przykład:
‘Czy popiera Pan/i pomysł wypłaty po 100 tys. zł zwalnianym z pracy górnikom
i urzędnikom ?’
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Problem pytań wskaźnikowo niedopasowanych
Problem pojawia się wówczas, gdy odpowiedź na zadane pytanie ma dostarczać
informacji o występowaniu lub natężeniu indicatum, jednak istnieją
wątpliwości dot. spełnienia tej funkcji /problem mocy wskaźnika/.
Przykład
‘brak akceptacji dla polityki zagranicznej władz Izraela = wskaźnik postawy
antysemickiej’
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Problem dobrania formy odpowiedzi
1. Czy zadawać pytania otwarte czy zamknięte ?
2. Czy jeżeli zadajemy pytanie zamknięte wyczerpujemy wszystkie możliwe
odpowiedzi ?
3. Czy zadając pytanie zamknięte chcemy narzucać jeden układ odniesienia ?
Przykład:
‘Czy podatki w Polsce są Pana/i zdaniem:
a. za wysokie
b. za niskie
c. w sam raz’
 respondent x uważa, że dla bogatych są za wysokie, ale dla biednych za
niskie /lub dla robotników za wysokie, ale dla chłopów za niskie/
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
Problem kontroli kwestionariusza w badaniach
próbnych
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
‘Nawet najlepiej opracowany kwestionariusz może przestać być cokolwiek wart w rękach
złego ankietera’
/Z. Gostkowski ‘Podręcznik ankietera’/
Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie