Transcript Jak sobie poradzić z habilitacją

Jak sobie poradzić z habilitacją
postawy naukowców, wymagania pracy habilitacyjnej,
częste błędy
Prof. dr hab. inż. arch. Elżbieta Niezabitowska
31.05.2011
Motywacje do pracy naukowej
• Pasja naukowa
• Potrzeba utrzymania się na etacie
• Ambicje – tytuły naukowe
– jako droga do awansu społecznego
– jako wyróżnik na rynku zleceń
– jako „kwiatek do kożucha”
Postawy w stosunku do własnych osiągnięć naukowych
• lękowa – strach przed „lepszymi”, poczucie
zagrożenia „kradzieżą” własnych osiągnięć
naukowych
• nieustabilizowana - rozpraszanie się, stale
zmieniający się obszar zainteresowań
badawczych lub drogi życiowej (zawodowa, artystyczna
czy naukowa?)
• otwarta – pomoc i wsparcie w działaniach
innych, budowanie szkoły naukowej
Konsekwencje postaw dla rozwoju nauki i kariery
I postawa lękowa, poczucie zagrożenia własnej kariery potencjalnie
rodząca patologię – niszczenie wszystkich którzy zajmują się
podobnym tematem.
Konsekwencją jest brak rozwoju danego obszaru badawczego,
zatrzymanie rozwoju osobowego – koncentracja nie na rozwoju a na
niszczeniu potencjalnych, wyimaginowanych konkurentów
II postawa polegająca na ciągłej zmianie obszaru badawczego
prowadzi do dyletantyzmu i powierzchowności – postawa
niekorzystna dla rozwoju nauki i indywidualnej kariery naukowca
III postawa otwarta najbardziej pożądana; oznacza stałe poszerzanie
własnej kompetencji, wspieranie i pomaganie współpracowników w
osiąganiu wysokiego poziomu naukowego, dzielenie się swoją
wiedzą – postawa bardzo korzystna prowadząca do poszerzanie
wiedzy
Świat istniejący
Badania naukowe
Badania naukowe
i proces
projektowania
wg.
Building Knowledge
in Architecture
Richard Foqué
University Antwerp Press 2010
Badania w Projektowaniu
Wyroby artystyczne
Jakimi rzeczy są
Jakimi rzeczy mogłyby być
Obserwacje
Obserwacje
Obserwacje
Fakty
Fakty
Wyobrażenia
Przekonania (wiara)
Fakty
Wyobrażenia
Przekonania (wiara)
Refleksje
Interpretacja
Ekspresja (wypowiedzenie się)
Jedna hipoteza
Wiele hipotez
Model eksplanacyjny
(wyjaśniający)
Model eksploracyjny
(odkrywczy)
Jednostkowa, indywidualna
hipoteza
Testowanie
Testowanie (wybór)
Prawda albo fałsz
Weryfikacja
Obiektywność
Powtarzalność
Uniwersalność
Przyczyna – skutek
Najbardziej celowy, wskazany
Weryfikacja i zastosowanie
Subiektywność
Unikalność i niepowtarzalność
Kontekstualność
Przypadkowość
Teoria naukowa
Hipotezy w działaniu
Hipotezy
Statyczność
Dynamiczność
Permanentność, powtarzalność
Wyjaśnienie rzeczywistości
Zmienianie rzeczywistości
Rzeczywistość
zakwestionowana
Zastosowania w badaniach
naukowych
Projektowanie poprzez
badania
Sztuka
Wykorzystanie w technologii
i praktyce projektowej
Zastosowania projektowe
Artystyczna interpretacja
Przyszły świat
Jak ja widzę rzeczy
Model badawczy, pytający
Testowanie (wybór) bez
pointy (nierzeczowe)
Indywidualny
Synergiczny
Pytający
Konfrontacyjny
Wizjonerski
Komunikatywny
Funkcje psychiczne człowieka wg Carla Gustawa Junga
•
•
•
•
m y ś l e n i e,
u c z u c i e,
d o z n a n i e,
i n t u i c j a.
Myślenie i uczucie
Na podstawie D. Krzemionka „Niech przemówi intuicja” Charaktery nr 2/2011 str. 15-23
„Myślenie ma charakter pojęciowy i
intelektualny”…
„Uczucie nadaje rzeczom wartość
subiektywną – pozytywną lub negatywną.
Myślenie i uczucia są funkcjami
racjonalnymi w tym znaczeniu, że
posługują się rozumowaniem, ocenianiem
i abstrahowaniem. Umożliwiają nam
odnalezienie jakiegoś porządku w świecie”
Doznanie i intuicja
Na podstawie D. Krzemionka „Niech przemówi intuicja” Charaktery nr 2/2011 str. 15-23
„Doznanie jest percepcją rzeczywistości, dzięki
niemu odbieramy fakty i tworzymy reprezentacje
świata.
Intuicja też jest percepcją, ale dokonująca się
dzięki procesom nieświadomym.
W poszukiwaniu rzeczy wykracza poza fakty,
uczucia i pojęcia.
Doznanie i intuicja są irracjonalne, opierają się na
percepcji tego, co konkretne, jednostkowe”
Augustyn kontra Immanuel
wg Czesław Sławomir NOSAL ”Diagnoza typów umysłu: rozwinięcie i zastosowanie teorii Junga”,
Czesław Nosal w swej teorii wyróżnia cztery style poznawcze:
• Tomasz wierzy w „mędrca szkiełko i oko”
Doznanie (percepcja) + myślenie
• Immanuel szuka ogólnej teorii wszystkiego
Intuicja + myślenie
• Józef to majsterkowicz i wynalazca
Doznanie (percepcja) + uczucie
• Augustyn to doznaniowiec, holista, mistyk i
wizjoner
Intuicja + uczucie
Na podstawie D. Krzemionka „Niech przemówi intuicja” Charaktery nr 2/2011 str. 15-23
Tomasz wierzy w „mędrca szkiełko i oko”. To
logik, empiryk i obserwator.
Kieruje się percepcją i myśleniem. Liczy się z faktami,
próbuje wszystkiego dotknąć i zmierzyć.
Uważny obserwator, kolekcjonuje konkretne dane,
szczegółowo je ujmuje i obiektywnie ocenia.
Lubi informacje aktualne, kompletne i sprawdzone.
Studiuje wąskie, dokładne kategorie pojęciowe.
Sekwencyjnie przetwarza dane, nie toleruje niepewności
i rozbieżności miedzy funkcjami.
Lubi zadania dobrze określone, dotyczące konkretnego
wycinka rzeczywistości.
We wnioskowaniu stosuje indukcję.
Kryterium prawdy jest pewność zdobyta w
doświadczeniu
Na podstawie D. Krzemionka „Niech przemówi intuicja” Charaktery nr 2/2011 str. 15-23
Immanuel szuka ogólnej teorii wszystkiego.
To logik i teoretyk, który intuicję łączy z myśleniem.
Świat spostrzega jako całość.
Buduje modele i teorie, w myśleniu i dociekaniach
intelektualnych posługuje się dedukcją.
A jeśli fakty do niej nie pasują, tym gorzej dla faktów.
Tworzy szerokie kategorie pojęciowe.
Dobrze toleruje rozbieżności pomiędzy informacjami.
Nieraz celowo poszukuje sprzeczności.
Nie przywiązuje wagi do detali.
Ceni informacje precyzyjne, logiczne i spójne.
Lubi zadania nowe i otwarte.
Wprowadzając tezy stosuje dedukcję, a wyjaśniając
zależności –redukcję”.
Na podstawie D. Krzemionka „Niech przemówi intuicja” Charaktery nr 2/2011 str. 15-23
Jozef to majsterkowicz i wynalazca.
Kieruje się percepcją i uczuciem.
Liczy się dla niego to, co konkretne i zarazem subiektywne.
Opiera się na doznaniach.
Poszukuje informacji użytecznych i aktualnych.
Ceni konstrukcje prawdziwe i realne.
W działaniu i myśleniu pragmatyk, praktyk.
Dąży do stworzenia modelu zaspokajającego obiektywne
potrzeby społeczne i własne pragnienia.
Ocenia wszystko z uwagi na użyteczność i opłacalność,
liczy się dla niego praktyczność rozwiązań.
Zorientowany na teraźniejszość.
Preferuje wielokrotne eksperymenty służące stworzeniu
konstrukcji (teoretycznej) subiektywnie ocenianej jako
prawidłowa.”
Na podstawie D. Krzemionka „Niech przemówi intuicja” Charaktery nr 2/2011 str. 15-23
Augustyn pragnie oczyma duszy przeniknąć naturę
świata, kieruje się intuicją i uczuciem.
To doznaniowiec, holista, mistyk i wizjoner.
Ujmuje wszystko globalnie i subiektywnie. Interesują go
wielkie pytania.
Poszukuje całości – subiektywnie doświadczanych i
rozumianych. Całościowo ujmuje pole informacji, zwraca
uwagę na różnorodność.
Potrafi symultanicznie przetwarzać informacje na wielu
poziomach.
Stosuje szerokie kategorie pojęciowe, wyraża się mało
precyzyjnie.
Ceni zadania otwarte i nowe. Czeka na wielkie olśnienia.
Oddaje się kontemplacji i tworzeniu wizji.
Bywa albo intuicjonistą kontemplującym rzeczywistość, albo
fantastą wizjonerem.
Dąży do globalnego zrozumienia.
Preferuje badania interdyscyplinarne.
Charakterystyki naukowca
wg. M. Próchnicka Informacja a umysł, 1991
Typ I . Logik - analityk – empiryk, obserwator.
(konkretność, obiektywność).
Skłonność do detalicznego ujmowania pola danych i
obiektywnego ich wartościowania.
Preferowanie realnych, dostrzegalnych faktów
Tworzenie wąskich kategorii pojęciowych
Preferowanie logiki dwuwartościowej
Sekwencyjna organizacja procesu przetwarzania danych
Mała odporność na dostrzegane rozbieżności informacyjne
Zewnętrzne poczucie kontroli
Tomasz wg Nosala
Charakterystyki naukowca
wg. M. Próchnicka Informacja a umysł, 1991
Typ II . Logik – holista - teoretyk
(globalność, obiektywność)
Abstrakcyjne ujmowanie pola danych, spostrzeganie go
jako całości.
Poszukiwanie modeli, teorii, uniwersalnych założeń.
Tworzy szerokie kategorie pojęciowe (oparte na łączeniu
podobieństw).
Duża odporność na rozbieżności informacyjne (stosowanie
wielowartościowej logiki).
Wartościowanie danych oparte na logicznej spójności i
trafności.
Immanuel wg Nosala
Charakterystyki naukowca
wg. M. Próchnicka Informacja a umysł, 1991
Typ III . Doznaniowiec - analityk – praktyk,
pragmatyk. (konkretność, subiektywność).
Pole danych ujmuje podobnie jak typ pierwszy
(detalicznie).
Dąży do stworzenia modelu zaspokajającego
obiektywne potrzeby społeczne i osobiste
pragnienia.
Model ten jest podstawą jego bazy informacyjnej.
Józef wg Nosala
Charakterystyki naukowca
wg. M. Próchnicka Informacja a umysł, 1991
Typ IV . Doznaniowiec – holista – mistyk. Wizjoner.
(globalność, subiektywność).
Całościowe ujmowanie pola informacji.
Zwracanie uwagi na różnorodność.
Wartościowanie za pomocą logiki osobistej.
Wewnętrzne poczucie kontroli.
Symultaniczna organizacja procesu przetwarzania
informacji.
Dążenie do generalizacji, szerokie kategorie pojęciowe.
Nie posługiwanie się zbyt ścisłym językiem.
Augustyn wg Nosala
Charakterystyki naukowca
wg. M. Próchnicka Informacja a umysł, 1991
Badacz I typu okazywał się być indukcjonistą,
zwolennikiem prostych kontrolowanych schematów
intelektualnych.
Posiada bazę danych opartą na szczegółowych
spostrzeżeniach a za kryterium prawdy przyjmuję
pewność uzyskaną poprzez doświadczenie.
Badacz II typu jest dedukcjonistą koncentrującym się na
zasadach myślenia teoretycznego. Jego celem jest
formalizacja i idealizacja zjawisk.
Badacz III typu preferuje wielokrotne eksperymenty
służące stworzeniu konstrukcji (teoretycznej)
subiektywnie ocenianej jako prawidłowa.
Natomiast badacz IV typu jest intuicjonistą
kontemplującym rzeczywistość albo fantastą –
wizjonerem. Dąży do globalnego zrozumienia. Preferuje
badania interdyscyplinarne.
Typy umysłu a preferencje w poszukiwaniu informacji
wg. M. Próchnicka Informacja a umysł, 1991
Typ I
Dane poszukiwane:
konkretne szczegółowe fakty.
Cenione cechy informacji:
aktualne, kompletne, użyteczne.
Cenione cechy źródła danych:
dostępność, przejrzystość, kompletność,
aktualność i sprawdzalność.
Doznanie (percepcja) + myślenie
Typy umysłu a preferencje w poszukiwaniu informacji
wg. M. Próchnicka Informacja a umysł, 1991
Typ II
Dane poszukiwane:
niewielka waga detali i praktyczno użytecznych
aspektów treści danych.
Podstawowymi elementami informacji w ich bazie danych
to: modele, aksjomaty, teorie formalne (niekiedy
naginanie faktów do modeli).
Cenione cechy informacji:
precyzja, logiczna spójność i niesprzeczność.
Cenione cechy źródła danych:
autorytarność, dokładność, obiektywizm
- rzadko traktują innych ludzi ze swojego otoczenia jako
„źródła informacji”.
Intuicja + myślenie
Typy umysłu a preferencje w poszukiwaniu informacji
wg. M. Próchnicka Informacja a umysł, 1991
Typ III
Dane poszukiwane:
użyteczne, praktyczne
(użyteczność tworzonej konstrukcji).
Cenione cechy informacji:
aktualność, mniej kompletność.
Cenione cechy źródła informacji:
encyklopedie, podręczniki itd. konkretne dane.
Doznanie (percepcja) + uczucie
Typy umysłu a preferencje w poszukiwaniu informacji
wg. M. Próchnicka Informacja a umysł, 1991
Typ IV
Dane poszukiwane:
unikatowe, dotyczące niepowtarzalnych zjawisk.
Baza danych:
informacje perspektywiczne, prognozy i wizje.
Dążenie do globalnego ujęcia rzeczywistości, do
stworzenia wizji (filozofii) rzeczywistości
(typ II dąży do stworzenia globalnego modelu).
Cenione cechy informacji:
aktualność i kompletność nie mają większego
znaczenia.
Cenione cechy źródła informacji:
sięganie po niestandardowe źródła, trudno dostępne,
zróżnicowane, wielotematyczne.
Intuicja + uczucie
Charakterystyki naukowca
W zależności od typu umysłu badacze
przeważnie mają odmienne preferencje
metodologiczne.
Typ I – prace przyczynkowe
Typ II – prace teoretyczne
Typ III – prace wdrożeniowe
Typ IV – ogólne koncepcje, wizje badawcze,
opracowania interdyscyplinarne
Podejmowana problematyka badawcza
Zgodna z tym co się robi na co dzień – wspólna
problematyka w:
– projektowaniu,
– prowadzeniu badań naukowych – grantów,
– dydaktyce
Odległa od codziennego doświadczenia
– np.. Urbanistyka w dydaktyce i pracy zawodowej +
pasja teatralna w pracach badawczych
– Projektowanie domków jednorodzinnych w dydaktyce
+ hale sportowe w problematyce naukowej
Zakres wymagań w przewodzie habilitacyjnym
• Dorobek naukowy
– Publikacje w czasopismach punktowanych najlepiej
zagranicznych
– Referaty na konferencjach zagranicznych interdyscyplinarnych
– Udział w pracach badawczych krajowych, w tym
interdyscyplinarnych (brak architektury w zestawie dyscyplin)
– Udział w pracach badawczych w programach
międzynarodowych
– Prace statutowe - BK
– Staże naukowe w innych jednostkach naukowych
• Dysertacja habilitacyjna
– Szerokie ujęcia tematu – podsumowanie i uogólnienie szerszego
zakresu problemowego
– Istotny wkład do nauki o architekturze lub w architekturze
(praktyka)
Tylko materiały publikowane za granicą lub w języku angielskim
mają szanse wejść do obiegu nauki światowej
Doktorat a habilitacja
Doktorat – praca badawcza
• Opracowanie szczegółowe, przyczynkowe
• Wąski zakres tematyczny
• Praca o charakterze badawczym rzadko osiągająca
poziom czystej nauki
• np.. pojedyncze studium przypadku
Habilitacja – praca badawcza + czysta nauka
• Szerokie ujęcie problematyki
• Ukazanie swoich osiągnięć badawczych na szerokim tle
• Istotny wkład do nauki – gromadzenie, systematyzowanie
wiedzy, uogólnienie
• np.. studia przypadków wielokrotne - komparatywne
Poziomy pracy naukowej
1. Wiedza ukryta – tworzona w miejscu pracy (np..
pracowania projektowa: drobne odkrycia, usprawnienia, patenty,
wynalazki itp..)
2. Wiedza dostępna – uzyskiwana na drodze
naukowej poprzez:
3.
•
Prace badawcze (np.. zbieranie danych, przetwarzanie danych
•
Tworzenie czystej nauki (gromadzenie i systematyzowanie
– budowanie baz danych, ekspertyzy, opinie)
uogólnianie wiedzy, stawianie nowych pytań badawczych,
upowszechnianie wiedzy, tworzenie nowej wiedzy w istniejących
dyscyplinach, tworzenie nowych dyscyplin naukowych)
Filozofia – synteza na poziomie naukoznawstwa
Standardowe wymagania dotyczące wszelkich
opracowań publikacyjnych o charakterze naukowym
• Wstęp – wprowadzenie
• Przegląd literatury przedmiotu – kanon czyli
zestaw pozycji które weszły do obiegu ogólnoświatowego
•
•
•
•
•
Odwołanie do istniejących teorii naukowych
Problem badawczy (pytania badawcze)
Metodologia przeprowadzonych badań
Wyniki badań
Wnioski z badań
Odwołanie do istniejących teorii
oraz przegląd literatury przedmiotu
Przykład odwołania się do teorii w artykule:
Problematyka projektowania a zwłaszcza programowania funkcjonalnoprzestrzennego placówek dla ludzi starszych ma silne powiązania z
psychologią środowiskową,
(ze szczególnym uwzględnieniem teorii poziomu adaptacji
środowiskowej oraz poziomu presji środowiskowej Lawtona i L.
Nahemowej, teorii kompetencji środowiskowej, P-E fit czyli Person –
Environment fit; dopasowanie osoba – środowisko, a także drabiny
potrzeb Maslowa)
oraz koncepcjami dostosowania środowiska zamieszkania do potrzeb
osób starszych (Housing Enabler),
a w projektowaniu architektonicznym odnosi się do idei Design for All i
Design out Crime, gradientu prywatności (O.Newman, Hall)
koncepcji „wayfinding”, i teorii Lyncha (znaczenie poznawcze
środowiska).
Literatura dotycząca teorii architektury
• Jon Lang [1987] Creating Architectural Theory.
The Role of the Behavioral Science in
Environmental Design. Van Nostrand Reinhold. New York
• Johnson Paul-Alan [1994]: The theory of
Architecture. Concepts, Themes, & Practices.
Van Nostrand Reinhold. New York.
• Halina Dunin-Woyseth [lata 90] – redakcja
czasopisma Research Magazine – Oslo University
• International Journal of Architectural Research,
ArchiJAR – czasopismo internetowe prowadzone przez
Aszrafa Salamę [XXI w. ]
Co uważa się za teorie w architekturze
• Ogólne rozważania teoretyczno-filozoficzne czyli
refleksja humanistyczna
• Opracowania dotyczące problematyki
historycznej
• Ogólne prawidła rządzące architekturą,
weryfikowalne i potwierdzone naukowo oraz
sprawdzające się w praktyce projektowej
• Doktryny czyli niezweryfikowane naukowo
poglądy autorytetów akademickich lub gwiazd
projektowania
Jon Lang [1987] Creating Architectural Theory. The Role
of the Behavioral Science in Environmental Design
Lang rozróżnia teorie normatywne i pozytywne
• Teoria pozytywna to wg Langa teoria
przetestowana, sprawdzona naukowo.
Termin „teoria pozytywna” zakłada, że żadna
prawda nie istnieje poza granicami możliwej
weryfikacji i falsyfikacji.
• Teoria normatywna to zestaw przepisów do
działań. Są to w architekturze „zasady
projektowania”, „standardy”, „manifesty”,
bazujące na pozycji ideologicznej
(doktrynalnej) mówiącej jaki powinien być
zaprojektowany świat, dobra architektura i
krajobraz
Świat istniejący
Badania naukowe
Badania w Projektowaniu
Wyroby artystyczne
(teorie pozytywne substancjalne i proceduralne)
(teorie normatywne substancjalne i
proceduralne)
Jak ja widzę rzeczy
Jakimi rzeczy są
Badania naukowe
i proces
projektowania
wg.
Obserwacje
Obserwacje
Obserwacje
Fakty
Fakty
Wyobrażenia
Przekonania (wiara)
Fakty
Wyobrażenia
Przekonania (wiara)
Refleksje
Interpretacja
Ekspresja (wypowiedzenie się)
Jedna hipoteza
Wiele hipotez
Model eksplanacyjny
(wyjaśniający)
Model eksploracyjny
(odkrywczy)
Jednostkowa, indywidualna
hipoteza
Building Knowledge
in Architecture
Testowanie
Prawda albo fałsz
Richard Foqué
University Antwerp Press 2010
Jakimi rzeczy mogłyby być
Model badawczy, pytający
Testowanie
Testowanie bez pointy
Weryfikacja
Obiektywność
Powtarzalność
Uniwersalność
Przyczyna – skutek
Najbardziej celowy, wskazany
Weryfikacja i zastosowanie
Subiektywność
Unikalność i niepowtarzalność
Kontekstualność
Przypadkowość
(nierzeczowe)
Indywidualny
Synergiczny
Pytający
Konfrontacyjny
Wizjonerski
Komunikatywny
Teoria naukowa
Hipotezy w działaniu
Hipotezy
Statyczność
Dynamiczność
Permanentność, powtarzalność
Wyjaśnienie rzeczywistości
Zmienianie rzeczywistości
Rzeczywistość
zakwestionowana
Zastosowania w badaniach
naukowych
Projektowanie poprzez
badania
Sztuka
Wykorzystanie w technologii i
praktyce projektowej
Zastosowania projektowe
Artystyczna interpretacja
Przyszły świat
Jon Lang [1987] Creating Architectural Theory. The Role
of the Behavioral Science in Environmental Design
Teorie ze względu na problematykę dzielą się na:
• Substancjalne – odnoszą się do problematyki
związanej z funkcjonowaniem środowiska
zbudowanego. A więc opisują związki pomiędzy
środowiskiem i ludźmi w nim funkcjonującymi
• Proceduralne – odnoszą się do zagadnień
związanych z warsztatem projektowym
Jon Lang [1987] Creating Architectural Theory. The Role of the
Behavioral Science in Environmental Design
Substancjalna teoria pozytywna czyli sprawdzona naukowo
może być podzielona na dwa komponenty tj.
• teorię naturalnego środowiska, Celem tej teorii jest opis i
wyjaśnienie natury oraz wzajemnych relacji pomiędzy naturą a
sztucznym środowiskiem.
• teorię środowiska osobowego, ludzkiego (person-
environment theory) teoria człowiek-środowisko. Teoria ta opisuje i
wyjaśnia w jaki sposób trójwymiarowe sztuczne środowisko pozwala
różnym organizmom na ich przebywanie w szczególności w
układzie na poziomie molarnym (czyli w skali budynku, otoczenia
urbanistycznego) w odniesieniu do istoty ludzkiej. Odnosi się także
do relacji człowiek-środowisko oraz człowiek – człowiek wewnątrz
środowiska.
Celem rozwoju teorii człowiek-środowisko tj. teorii
środowiskowego projektowania jest wzmocnienie zrozumienia
tego o czym architekci tradycyjnie mówią „architektoniczna
forma” i jej użyteczność dla ludzi zarówno na poziomie działań
jak i emocji.
Jon Lang [1987] Creating Architectural Theory. The Role
of the Behavioral Science in Environmental Design
Teoria normatywna w projektowaniu również zawiera
substancjalne i proceduralne zagadnienia.
W kontraście do teorii pozytywnej, teoria normatywna
dotyczy różnych postaw które są przyjmowane lub mogą
być przyjmowane na temat środowiska zbudowanego
albo/i procesu projektowego jakim on powinien być.
Dotyczy to punktu widzenia różnych projektantów i różnych
szkół projektowania na temat roli projektanta, co to jest
dobre środowisko, jak proces projektowy powinien
przebiegać itd.
Teoria normatywna jest skupiona na obronie postaw
różnych projektantów i szkół myślenia. Można tu
wyróżnić zawodową postawę projektantów i przez nich
praktykowaną.
Johnson Paul-Alan [1994]: The theory of
Architecture. Concepts, Themes, & Practices.
„Teoria architektury może nie być teorią wcale w sensie szerokiej i
wszystko ogarniającej generalizacji (uogólnienie) o architekturze”.
W tym znaczeniu „architektoniczna teoria nie jest niczym więcej jak
„lokalną i regionalną” (Foucalt).
Zdaniem Johnsona należy brać pod uwagę 3 teorie naukowe, które
funkcjonują w architekturze od wielu lat, a mające bazę
behawioralną środowiskową. Są to:
• Oscara Newmana – „defensible space” – przestrzeń obronna
• Rogera Barkera – „behavioral setting” – zestaw, układ zachowań
• teoria znaku – Theory of Sign” w której architektura jest
skonstruowana jak język zawierający słowa zaaranżowane zgodnie
z zasadami gramatyki przez które znaczenie jest komunikowane
Twórcy teorii znaku to: Semiologia – Ferdinand de Saussure i
Semiotyka – Charles Peirce.
Teorię znaku rozwijał także Umberto Ecco i Preciosi.
Powszechnie znane teorie w architekturze
• Kevin Lynch (1960) – mapy poznawcze
(wyobrażeniowe) – drogi, węzły, punkty orientacyjne, obszary,
krawędzie
• Osmond 1957 – przestrzenie ucieczkowe
• Christopher Alexander – koncepcja syntezy formy
1964, język wzorów 1977 (wyprowadzenie formy z
programu, projektowanie jako proces dochodzenia do
wiedzy)
• Oscar Newman (1972)– defensible space – przestrzeń
obronna
• Drabina potrzeb Maslowa
• Behavioral settings – układ zachowań R. Barkera
Teorie z zakresu psychologii i socjologii
środowiskowej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Drabina potrzeb Maslowa
Behavioral settings – układ zachowań R. Barkera
Teoria percepcji Gibsona
Teoria dystansu (Sommer, Hall)
Stłoczenie (Altman, Stokols)
Teoria przestrzeni życiowej (Kurt Lewin)
Terytorializm
Teoria stresu środowiskowego (Seyle)
Teoria P-E fit (dopasowanie człowiek - środowisko)
Model presji środowiskowej (Lawton i Nahemova)
Idee –potencjalne obszary badawcze
• Universal Design (Noth Carolina University – lata 70)
• Built for All
• Housing Enabler
• Design out Crime (Safe in design)
• Sustainable development (Ian McHarg „Design with Nature” 60.)
• Energooszczędność
•
•
•
•
Partycypacja użytkowników
Badania jakościowe
Podejście z pozycji neurobiologii
Budowa formy architektonicznej
Literatura dotycząca metodologii
• Zeisel John [1981].: Inquiry by Design. Tools for EnvironmentBehaviour Research. Cambridge University Press. Cambridge,
New York, Sydney
• Yin R.K. [1994]: Case Study Research. SAGE. London, New Dehli
• Groat L., Wang D.[2002]: Architectural Research Methods. John
Willey & Sons, Inc.
• M. de Joong i D.J.M. van der Voordt (ed.) [2005]: Ways to Study
and Research. Urban, Architectural and Technical Design. Delft
University Press.
• Yasser Mahgoub 30/10/2008: Tabela Metody badań
architektonicznych str. Internetowa
http://www.slideshare.net/ymahgoub/architectural-researchmethods-table z 23.05.2010
• Foqué R. [2010] Building Knowledge in Architecture, UPA –
University Press Antwerp
Typy badań w architekturze wg Yassera Mahgouba
•
•
•
•
•
•
•
Teoretyczne (np.. optymalizacja projektowa)
Interpretacyjne (historyczne)
Eksperymentalne (techniczne, materiałowe)
Serwejowe (np.. POE)
Symulacyjne (symulacje komputerowe)
Jakościowe (partycypacyjne)
Action research (projekty demonstracyjne
interdyscyplinarne, praktyczne)
Fazy krytycznego myślenia
na podstawie Pat Kipping, Think TV: A Guide to Managing TV in the
Home. Nova Scotia Department of Education, 2000, pp. iv-vii.
Kroki prowadzące do skrystalizowania problematyki pracy
habilitacyjnej
• Zdarzenie wyzwalające (ustalenie obszaru zainteresowań
na podstawie analiz literaturowych, obserwacji, prowadzonych
badań typu poszukiwanie teorii ugruntowanej – badania jakościowe
itp..)
• Kwalifikacja (tematu na podstawie analiz i przemyśleń – tzw.
ociosywanie mgły)
• Poszukiwanie (materiałów wyjściowych, metodologii
badawczej itp.. )
• Odkrywanie alternatyw (na skutek zebranego
doświadczenia badawczego pojawiają się nowe pytania badawcze i
inny, nowy sposób interpretacji badanego zagadnienia)
• Integracja (scalenie osiągniętej wiedzy, wyciągniecie wniosków
z badań)
Od czego zacząć
• Wstęp – wprowadzenie (na końcu)
• Przegląd literatury przedmiotu
• Odwołanie do istniejących teorii
naukowych
• Problem badawczy (pytania badawcze)
• Metodologia przeprowadzonych badań
• Przeprowadzenie badań
• Wyniki badań
• Wnioski z badań
Ocena wydawnicza
•
•
•
ocena pod względem naukowym,
ocena zakresu tematycznego,
ocena kompozycji pracy (adekwatność podziału książki i
•
•
•
ocena sposobu wyłożenia materiału i jego ujęcie,
ocena poprawności językowej i stylistycznej,
ocenę całkowitej objętości pracy (czy jest zwięzła, czy nie
•
•
•
ocena doboru tytułu i podtytułu,
ocena doboru jakościowego ilustracji i tabel,
sformułowanie postulatów i wskazówek dla autora
mających na celu ulepszenie opracowania,
oświadczenie, że publikacja odpowiada wymaganiom
pracy habilitacyjnej
•
wzajemnych proporcji między rozdziałami),
występuje powtórzenie informacji, czy tekst nie jest przeładowany
nadmiarem uwag ogólnych, zbyt dużą liczbą mało istotnych
szczegółów itp.),
Ocena dorobku naukowego w przewodzie
• Ocena dorobku naukowego
– publikacje, granty, referaty na konferencjach międzynarodowych,
prace naukowo-badawcze, staże naukowe
– praca habilitacyjnej
• znaczenie podejmowanej problematyki
• przydatność naukowa i praktyczna
• wkład do wiedzy lub praktyki
• Ocena dorobku dydaktycznego
– zajęcia dydaktyczne, wykłady, wprowadzenie nowych
przedmiotów
– prace dyplomowe, warsztaty studenckie, praktyki, obozy
naukowe, prowadzenie koła naukowego itp..
• Ocena dorobku zawodowego
– projekty, ekspertyzy itp..
– wystawy jeżeli planowana jest kariera typu artystycznego
Wymagania oceny parametrycznej
•
GRANTY (polskie i europejskie)
•
ARTYKUŁY W CZASOPISMACH NAUKOWYCH – PUNKTOWANYCH
•
PUBLIKACJE KSIĄŻKOWE/ MONOGRAFIE (polskie i zagraniczne)
•
AUTORSTWO ROZDZIAŁU W MONOGRAFII (polskiej lub zagranicznej)
•
ZESZYTY NAUKOWE
•
WYDAWNICTWA KONFERENCYJNE
•
REFERATY
w j. angielskim wygłoszone przez pracowników Wydziału na konferencjach
międzynarodowych
•
REFERATY
w j. polskim wygłoszone przez pracowników wydziału na konferencjach
międzynarodowych
•
INNE OPRACOWANIA NIEPUBLIKOWANE
- projekty architektoniczne
- projekty planów miejscowych, studiów uwarunkowań, programów urbanistycznych
- Inne
Wymagania oceny parametrycznej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Redaktorzy naczelni wieloautorskich monografii, podręczników
akademickich lub serii wydawniczych będący pracownikami jednostki.
Liczba cytowań publikacji z afiliacją jednostki w ostatnim roku, z którego są
dostępne dane
Wydawnictwa własne (Zeszyty naukowe, ksiązki, monografie, podręczniki)
Członkostwo z wyboru w organizacjach naukowych i komitetach
redakcyjnych czasopism naukowych o zasięgu światowym
Udział w międzynarodowych programach naukowych
Udział w sieciach naukowych lub konsorcjach naukowo-przemysłowych
Zrealizowane projekty badawcze, projekty celowe, projekty rozwojowe,
umowy z innymi podmiotami o udziale wnioskodawcy powyżej 500 tys. zł i
poniżej 200 tys.
wykaz przysługujących praw autorskich do utworu będącego wynikiem
działalności twórczej o indywidualnym charakterze (w szczególności w
zakresie architektury, urbanistyki, wzornictwa przemysłowego oraz sztuki)
Liczba i wykaz wdrożeń udokumentowanych i wykorzystanych poza
jednostką wyników badań naukowych i prac rozwojowych prowadzonych w
jednostce
Wykaz nagród krajowych i zagranicznych za działalność naukową
Wykaz nagród i wyróżnień za zastosowanie praktyczne wyników prac B+R,
Patenty
Podstawowe błędy w pracach
naukowych
Problematyka
• Banalność problematyki (zrobienie albumu realizacji
architektonicznych prezentujących zagadnienie – pytanie gdzie
problem naukowy?)
• Opracowanie typu samokształceniowego
(sprawozdanie z tego co czytający literaturę się nauczył – czyli kompilacja
informacji bez wniesienia swojego wkładu do nauki)
• Oczywistość stwierdzeń wynikających z pracy
(np.. Baterie fotowoltaiczne mogą być stosowane na terenie, dachu,
na ścianach zewnętrznych i mogą być ruchome – co to wnosi
nowego do wiedzy?)
• Pisanie nie na temat np.. szerokie opisywanie
historii albo poruszanie tematów obocznych np.. w pracy o
współczesnym projektowaniu ścian zewnętrznych szerokie
omawianie problematyki namiotów Beduinów itp..
Podstawowe błędy w pracach naukowych
• nieznajomość metodologii pracy naukowej skutkuje bezkrytycznym
opisywaniem dowolnie zestawionych obiektów czyli tzw. „opisywactwo” w dodatku na
podstawie materiałów reklamowych biur projektowych, a nie kanonu literatury
światowej w danej problematyce (kanon ustala się na podstawie częstotliwości powołań na
daną pozycję w literaturze np. książka H. Preizera nt. POE oraz znaczenia wydawnictwa)
• język pełen zachwytów jak w reklamie – wynik przepisywania z Internetu (np..
„zimny błękit kapie ze ścian”, „filtruje mocne, czyste światło Denver z subtelnością
japońskiego papieru ryżowego”, a „przejrzyste ściany robią wrażenie „ożywionych
światłem”, „zaskakująca i kusząca głębia, poklask marmuru lub złudzenie patrzenia w
głęboka wodę”, „doskonale oprawiony klejnot”)
• dużo różnych zbędnych informacji nie powiązanych z tematem pracy
przy równoczesnym braku objaśnienia jak autor myśli – chodzi o logiczny wywód na
konkretny temat
• banalne tezy których nie ma po co udowadniać, brak hipotez które
należałoby udowodnić, brak pytań badawczych
Podstawowe błędy w pracach naukowych
• generalny brak badań i znajomości metodologii
stosowanych w badaniach architektonicznych
• brak odniesień do prac badawczych prowadzonych na ten temat
na świecie
• przypadkowy dobór przykładów - bez wyjaśnienia klucza ich
wyboru
• brak logiki (np. jeżeli A+B=C, i C-A=B oraz C-B=A, to A=B, a nie A = C)
• niekonsekwencje w stosowaniu studiów przypadków (w każdym
przykładzie inny zestaw informacji)
• brak spójności pomiędzy:
• tytułem, deklarowanymi celami pracy i wnioskami
• pomiędzy tezą, hipotezami, pytaniami badawczymi a celami
• brak hipotez wynikających z postawionej tezy, co bardzo
utrudnia przeprowadzenie wywodu dowodowego
Podstawowe błędy w pracach naukowych
• wnioski nie mające nic wspólnego z wywodem + tzw.
wnioski wolne dotyczące rozstrzygnięć generalnych
(nieudowadnionych w pracy z powodu tego że autor nie ma dostatecznej
wiedzy na dany temat np. zaprojektowanie jakiegoś obiektu w mieście
poprawia wizerunek miasta i wpływa na zmniejszenie bezrobocia itp.. z
pominięciem wniosków wypływających wprost z badań
wykonanych w pracy
• podejście do problemu jak do projektowania
polegające na podaniu syntezy indywidualnych
przemyśleń bez ukazania toku dochodzenia do tej
syntezy
• subiektywne oceny nie poparte próbami
zobiektywizowania w trakcie badań
• nie stosowanie tzw. triangulacji badań, tzn. nie
stosowanie technik dodatkowych pozwalających na
weryfikację otrzymanych wyników (np.. ankieta, wywiad,
analiza ekspercka, symulacja itp..)
Podstawowe błędy w pracach naukowych
• opieranie się na nienajlepszych pracach np. doktoratach
zamiast sięgania do tzw. kanonu i literatury zagranicznej, w której
wiele spraw już funkcjonuje od lat. Nasze opóźnienie jest około 3050 lat w zagadnieniach metodologicznych, teorii architektury,
badaniach jakościowych itp.
• niewłaściwie przygotowany spis literatury i
odniesień w tekście (można tu spotkać najrozmaitsze wariacje,
pomysłowość w tym zakresie nie ma granic np. osobne listy z tymi samymi
nazwiskami, ale z innymi pozycjami literaturowymi np. książki, artykuły, strony
internetowe, część literatury tylko w przypisach itp..)
• niewłaściwe powoływanie się np. powinno być: jak pisze X podano
za Y, a jest jak pisze Y i nic na temat tego że pierwotnym źródłem
informacji jest X, a co gorsza, wynika z tego że to Y coś zbadał i
osiągnął, a nie X i mogą wyniknąć z tego kłopoty dla Y, że dokonał
plagiatu.
Uwagi końcowe
• Błędem logicznym jest zaczynanie pracy od
poszukiwania ładnych obrazków w Internecie lub
tworzenia własnych nie będących ilustracją tego
co w tekście
• Obrazki dobiera się do problemu a nie problem
do obrazków
• O jakości pracy nie decydują ładne obrazki ale
treść pracy i jej przydatność dla rozwoju
danej dziedziny wiedzy tak w zakresie
teoretycznym jak i praktycznym
Dziękuję za uwagę