Transcript pytania składające się na pełną analizę strategiczną Jakie firmy są

bł. Giuseppe Toniolo
Rada Szkół Katolickich
18. 10. 2014
Z ogólnej teorii organizacji i zarządzania….
doc. dr Tomasz Ochinowski
Katedra Psychologii i Socjologii Zarządzania , Wydział Zarządzania
Uniwersytetu Warszawskiego
stały współpracownik Instytutu Historii PAN i Instytutu Historycznego
UW;
badania/ zainteresowania: historia organizacyjna, kulturowe i etyczne
konteksty zarządzania, przedsiębiorczość społeczna, kondycja
psychiczna, motywacja, kompetencje społeczne i negocjacyjne oraz
zarządzanie zespołem
doradztwo : cywilny doradca Dyrektora Generalnego Służby Więziennej
(Ministerstwo Sprawiedliwości)
wcześniej także doradca Prezesa Spółki „Szpital Mazowiecki” oraz
ekspert CODN (dziś ORE)
„Trener roku 2006” firmy Institute for International Research. Polska
… a przede wszystkim…
moi główni nauczyciele teorii, a szczególnie praktyki zarządzania…
“Złote zasady”
Micklethwaita i Wooldridge’a
dotyczące
korzystania przez menedżerów - praktyków
z teorii zarządzania.
1. Jeśli coś sprawia wrażenie nonsensu, pewnie nim jest.
2. Kluczem jest wybiórczość i przemyślenie konkretnych
zastosowań!
3. Należy uważać, by lekarstwo nie okazało się gorsze od
choroby.
4. Należy uważać, czy nie wprowadzenie zmian nie będzie
gorsze niż kłopoty związane z ich wprowadzeniem.
5. Nawet najlepsi teoretycy mogą rozczarować, tak jak
najgorsi mogą mieć coś do powiedzenia.
Rozgrzewka, „znaj proporcje Mocium Panie”
na przykładzie palarnii kawy „Pluton”
„Palarnia kawy Pluton w latach
świetności należała
do krajowej czołówki pod względem
jakości i technologii produkcji.
Firma miała 31 sklepów
w Warszawie, Lublinie, Łodzi, Gdyni
i Poznaniu. Powstała w dobie
gospodarczej prosperity w
Kongresówce, przetrwała obie wojny
światowe
i powstanie warszawskie. Likwidację
zawdzięczała nie złym wynikom
finansowym, ale komunistycznej
„bitwie o handel”.”
Tomasz Markiewicz,
Niezłomne palenie kawy, „Puls
Biznesu”, 25.03. 2005
Fabryka Palenia Kawy, Cykorii i Surogatów
Kawy Pluton
• 1882 – Tadeusz Tarasiewicz inicjuje w Warszawie
produkcję kawy palonej i surogatów kawy
• wprowadzoną w fabryce technologię produkcji
opatentowano w Belgii, Francji i na Węgrzech
• od 1914 spółka akcyjna
• 1924 połączona z zakładem Kawa „Molinari”
• od 1934 firmą kierował Kordian Tarasiewicz
Zostań „alter-ego” Kordiana Tarasiewicza
Czy możliwe jest utrzymanie zaangażowania
pracowników, gdy sytuacja finansowa jest zła?
Przykład palarni kawy „Pluton” w 1934 roku
• Problemy finansowe przedsiębiorstwa – spadek
zysków o 20-30%
• Przypadki nieuczciwości pracowników sprzedaży
Co zrobił młody Tarasiewicz ?
Zostało zmniejszone wynagrodzenie
dyrektora oraz znaczącej części
pracowników
• Zżycie z firmą,
• Uczciwość pracodawców,
• W interesie pracowników było, aby „Pluton” nadal działał
•
na rynku
dodatkowe świadczenia np.: medyczne, sport, produkty
firmowe.
Dlaczego się udało?
 redukcja kosztów (styl przywództwa)
 analiza kluczowych konkurentów i szukanie nisz
 ekspertyza
 wywiad
 korzystanie z kultury „wysokiej”
 benchmarking + współpraca
 analiza kultury lokalnej i korzystanie z tradycji („agenci
kulturowi”)
 doskonalenie zarządzania zasobami ludzkimi
 budowanie relacji ze społecznym otoczeniem biznesu,
łącznie z kreowaniem tego otoczenia
Dlaczego się udało w zarządzaniu ?
• osadzenie wszelkich posunięć
•
•
•
•
w całokształcie działań na rzecz przetrwania i rozwoju
firmy
cierpliwość i długomyślność
korzystanie z dobrych praktyk
szkolenia/podręcznik
budowanie lojalności pracowników przez lojalność
obustronną
więcej dowiedz się od autora tych działań: http://www.tarasiewicz.info
w I połowie XIX wieku „nauka i technika parły
do przodu, jak nigdy dotąd” (N. Davis)
• Georg Ohm 1827, Kolonia:
• George Stephenson 1825,
•
•
•
•
•
opór elektryczny
Michael Faraday 1831, Londyn:
indukcja elektoromagentyczna
Charles Darwin 1859,
Londyn: teoria ewolucji
Gregor Mendel 1865, Brno:
genetyka
Dimitrij Mendelejew 1869,
Petersburg: układ okresowy
pierwiastków
•
•
•
Stockton: kolej pasażerska
Nicephore Niepce 1826,
Chalon-sur-Saone: fotografia
Charlse Babbage 1834,
Cambridge: kalkulator
mechaniczny
Wilhelm Bauer 1850, Kilonia:
łódź podwodna
Henry Bessemer 1857,
St Pancras: udoskonalenie
wytopu stali
1851
Wielka Wystawa Przemysłu Wszystkich Narodów
Crystal Palce, Londyn
5 miesięcy i 15 dni
14 tysięcy wystawców
miliony (6?) widzów
„Przekonanie, że metody naukowe można
i powinno się stosować do badania zjawisk
dotyczących człowieka w tej samej mierze co do
wyjaśniania zjawisk natury, było w istocie jedną
z cech charakterystycznych zachodzących w
tym okresie przemian. W efekcie – obok
ekonomii i etnografii – pojawiły się socjologia,
antropologia, geografia człowieka, nauki
polityczne i wreszcie psychologia i psychiatria.”
(Norman Davis)
Zarządzanie
(rys. ze strony yeti.jpg)
ekonomia
+
socjologia
Początki zarządzania
(za Danielem J. Boorstinem, 1973/95)
• Frederic W. Taylor:
„W przeszłości na pierwszym miejscu stał człowiek, w
przyszłości na pierwszym miejscu musi stanąć system”
(‘Zasady naukowego zarządzania’, 1911)
Dr Jekyll i Mr Hyde ?
• refleksje na temat indywidualnej
• propagowanie umiłowania rzeczy
•
• zdenerwowany na robotnika, który
ludzkiej potrzeby spełnienia się i
przyjaznej harmonii między ludźmi
pasjonat usprawniania pracy
• kwakierskie (chrześcijańskie)
korzenie
•
***
indywidualna inicjatywa,
inteligencja i wolność od rutyny –
przyczyny wyższego standardu
życia w USA niż gdzie indziej
(według obserwatorów z Europy)
materialnych i kult wydajności
nie chce nowoczesności
• „wół, ociężały umysłowo i
•
fizycznie” (opinia Taylora o
robotniku)
***
Taylor ostrzegał amerykańskich
robotników przed „staroświecką
cnotą ‘własnej inicjatywy’”
a więc…
genetyczny dylemat zarządzania
• czy istnieje sprzeczność między możliwością
•
samorealizacji a uczestnictwem człowieka w
nowoczesnym procesie technologicznym?
niezgodność systemu „naukowego zarządzania”
z amerykańskim ideałem poszanowania godności
ludzkiej i z „duchem” przedsiębiorczości
„Human resources movement”
• wywodzący się z harvardzkiego zespołu human relations (lata 30. XX
wieku: Elton Mayo i Chester Barnard)
• do dziś najbardziej wpływowy w zarządzaniu nurt dotyczący
przywództwa
• mieszanka twierdzeń: o władzy „oddolnej” (bottom-up) i „odgórnej”
(top-down) moralności
• James Hoopes: była ona nierealistyczna i bezużyteczna jeśli chodzi o
cel, tj. „rozmiękczenie” zarządzania naukowego
• różne ideologie „human resources”/ „moralnego przywództwa” to
„bajer”
Daniel Bell: przejście „od despotyzmu do manipulacji jako sposobu
utrzymania dominacji”
Elton Mayo: „nowa metoda kontrolowania człowieka”
Ale (Hoopes)
• w samym „zarządzaniu naukowym” pojawiły się dyrektywy bardziej
„miękkiego” używania władzy (por. Henry Gantt oraz Lilian i Frank
Gilberth)
• human relations movement pozostał główną korektą brutalności
taylorystów i nadal ma ważne przesłanie dla środowisk biznesu,
w których ostatnio wzrosła „twardość”
Tymczasem obecnie (Hoopes)
• guru zarządzania niewiele poświęcają uwagi problemowi „odgórnej”
władzy (top-down)
• główny przedmiot zainteresowania: wielkoduszny charakter
i osobowość menedżera; mało konkretów na temat używania
autorytetu i władzy
• panuje przekonanie: sposobem na osiągnięcie sprawnego
stosowania władzy jest używanie jej
Co robić? (Hoopes)
• pamiętać, że raczej demokratyczne wartości w kulturze
amerykańskiej, niż walory intelektualne human resources movement
przyczyniły się do jego zwycięstwa nad „zarządzaniem naukowym”
(podobnie we Francji)
• Menedżerowie potrzebują więcej – niż to oferują im współcześni
guru zarządzania- pomocy w odnajdywaniu optymalnej równowagi
między „oddolną” partycypacją a „odgórnym” autorytetem
Antoine Prost (1999/2000) w „Historii życia prywatnego”:
na przykładzie Francji
Ewolucję koncepcji dominujących w organizacji – przejście od
Tayloryzmu (splecionego z francuską tradycją dowodzenia) do
human resources management (1950-1960) uznał za najbardziej
wyraźną oznakę wpływu wartości i norm życia prywatnego na
publiczną sferę pracy”– np. otwarta dyskusja z pracownikami
pozwoliła kierownikom na skuteczniejsze egzekwowanie wydanych
poleceń niż dawne zachowania autorytarne.
Co robić? c.d. (Hoopes)
• menedżerowie nie potrzebują zbyt wiele mówienia o etyce
(niebezpieczeństwo hipokryzji)
• zazwyczaj są nie mniej etyczni niż większość pozostałych ludzi
• potrzeba im pomocy w rozeznaniu, iż nieuchronnie okażą się słabi
wobec wyzwań moralnych, jakie rodzi wielka władza, którą
dysponują
• podstawowa zasada demokracji: „nie ma takiego człowieka, który
byłby wystarczająco dobry [moralnie] by ufać mu, gdy ma władzę”
Henry Fayol (1841 – 1925)
funkcje działalności przedsiębiorstwa
• techniczne, handlowe, finansowe,
ubezpieczeniowe, rachunkowe i administracyjne
Zbigniew Martyniak:
• funkcja techniczna
• ekonomiczna
• handlowa
• personalna
• informatyczno-księgowa
• administracyjna
Problemy funkcjonowania instytucji administracyjnych
niechęć urzędników do pomijania drogi służbowej nawet w
pilnych przypadkach ze względu na strach przed
ponoszeniem odpowiedzialności oraz chęć ukrycia braku
umiejętności administracyjnych
konieczność stałego przypominania urzędnikom o celu ich
działalności i istnieniu klienta, gdyż interes ogółu jest dla
nich tak odległy, że bez tego bardzo szybko urząd stałby
się dla siebie celem ostatecznym (H. Fayol 1947, s.64).
Sławomir Wawak, Herny Fayol. Dostępne w:
http://mfiles.pl/pl/index.php/Henri_Fayol
ZARZĄDZANIE
Stanisław Łobejko
strategiczne
taktyczne
operacyjne
planowanie
organizowanie
motywowanie
kontrolowanie
Podstawowe zadania związane z zarządzaniem
organizacją (Gemmy Allen)
 opisanie organizacji oraz zbioru znaczących instytucji i sił:
- wchodzących z tą organizacją w interakcje w jej złożonym i
gwałtownie zmieniającym się środowisku
-oddziałujących na możliwości organizacji w zakresie obsługi
„klientów”
Podstawowe zadania… c.d.
 Ciągłe monitorowanie środowiska i przystosowywanie się do niego,
aby organizacja przetrwała i dobrze prosperowała
-Zmiany w środowisku organizacji mogą oznaczać zarówno głębokie
zagrożenia, jak i nowe możliwości dla firmy-
 Identyfikowanie, ocenianie i odpowiadanie na wspomniane
możliwości i zagrożenia w otoczeniu
[Kwiatkowski, Przedsiębiorczość intelektualna: także tworzenie tych możliwości]
- To cecha organizacji osiągającej sukcesy-
Kto to jest menedżer?
to ktoś taki, kto posiada wystarczające umiejętności, aby wiedzieć, jak
analizować i doskonalić możliwości organizacji pozwalające jej na
przetrwanie i wzrost w świecie, który jest skomplikowany oraz
zmienny
DOBRE ZARZĄDZANIE
JEST SZTUKĄ,
KTÓRA SPRAWIA,
ŻE PRZECIĘTNI
LUDZIE
ROBIĄ
NIEPRZECIĘTNE
RZECZY
struktura – postawy – rola - kultura
Struktura organizacyjna zespołu/ zespołów
czy sprzyja produktywności i budowaniu
wysokiego morale zespołu?
Jeśli nie , to co zmienić?
Przede wszystkim chodzi tu o podział zadań
i obowiązków, a także o procedury, rutynowe
praktyki itp.
struktura – postawy – rola - kultura
Postawy
tu szczególnie chodzi o postawy kierownictwa
wobec zespołu i jego poszczególnych
członków, zmiana postaw innych jest
zazwyczaj trudna i często nieopłacalna
struktura – postawy – rola - kultura
Role
czy są jasno określone i ściśle precyzują
zakresy odpowiedzialności poszczególnych
osób?
Jeśli nie, to zmiany należy zacząć od siebie
i najbardziej znaczących lub najbardziej
konfliktowych członków zespołu, reszta być
może przystosuje się bez dodatkowych
interwencji
struktura – postawy – rola - kultura
Kultura organizacyjna zespołu
czy i na ile sprzyja wynikom?
Jeśli nie to co i na ile można spróbować
zmienić?
Jaka będzie cena tej zmiany?
Z warszawskich
„tradycji” kultury organizacyjnej
• Leopold Tyrmand
• „Zły”
„Kup Pan cegłę”
 kultura
organizacyjna firmy
Kultura organizacyjna według
Scheina
stanowi zbiór przekonań podzielanych przez większość
członków zespołu/ organizacji na temat tego, co doprowadziło
organizację do dotychczasowych sukcesów. Dlatego bardzo
trudno ją zmieniać.
3 zakresy
tematyczne
kultury organizacyjnej
 kwestie przetrwania organizacji i jej sukcesu
 kwestie sprawiające, że organizacja stanowi
środowisko, w którym ludzie chcą pracować
(kwestie integracji)
 przekonania przyniesione z zewnątrz
przetrwanie
Co, według przyjętych w Twoim zespole przekonań,
pozwala mu przetrwać i odnosić sukcesy ?
• misja, strategia i cele
• sposoby działania organizacji: struktura, systemy,
procesy
• systemy wykrywania i korekty błędów
da się tu pracować
Co, według przyjętych w Twoim zespole przekonań,
sprawia, iż stanowi ona środowisko, w którym
ludzie chcą pracować?
• wspólny język i sposób myślenia
• granice grupy: kto jest w grupie, a kto poza nią?
• jak definiowane są relacje?
• w jaki sposób przyznawane są nagrody
i stanowiska (status)?
Sztuka budowania STRATEGII i jej zespalania
z działaniami na wszystkich poziomach firmy
STRATEGIA
skupienie siły woli
i wszystkich zasobów
umożliwiających
pokonanie rywali, po
którym przychodzi
faktyczne zwycięstwo
(Richard Koch).
Strategia
to jest to, co firma powinna robić...,
LOGIKA KUPIECKA:
“wskazuje źródła
konkurencyjnej
przewagi firmy oraz
uzasadnia jej miejsce
w świecie”(Koch).
Pełna strategia obejmuje:
misję i cel działania firmy
zakres działalności
Klientelę
zasięg geograficzny
kompetencje (dobre strony) firmy
przewagi konkurencyjne, która dają
firmie specjalną pozycję na rynku
ZARZĄDZANIE STRATEGICZNE
....czy to modne
“zawracanie
głowy”?
Cele strategiczne
=
długookresowe
w znacznym stopniu
określają:
 kierunki rozwoju
firmy
 jej charakter
 zdolności
konkurencyjne
Ale !!!
żeby zarządzanie
strategiczne nie
było modnym
“zawracaniem
głowy”
to
koniecznie trzeba
w firmach prowadzących zróżnicowaną
działalność warto rozróżnić:
Strategię
jednostki firmy
jest ustalana dla każdej
strategicznej
jednostki firmy (czyli
struktury obsługującej
rynek danego
rodzaju)
wymaga szczegółowej analizy strategicznej,
a szczególnie odpowiedzi na pytania dotyczące
przewag konkurencyjnych
Czy na przykład firma wytwarza swe produkty
szczególnie tanio? Jeśli tak – to co i dla jakiego
klienta produkuje w ten sposób?, A może
tajemnica jej przewagi tkwi w kulturze
zorientowanej na obsługę klienta, wyjątkowo
dobrych kontaktach z dostawcami czy specjalnej
klienteli? Czy może jest w stanie dyktować
wysokie ceny, bo na przykład oferuje produkt o
szczególnie wziętej, świeżej marce? Czy jest
innowacyjna i potrafi umiejętnie owoce tej
innowacji wprowadzać na rynek?....
strategię firmy
• integruje
strategię
jednostek
• ściśle wiąże się
z kulturą całej firmy
• daje ogólne poczucie
kierunku i dynamiki
pytania składające się na pełną analizę
strategiczną
Jakie firmy są naszymi
najważniejszymi
konkurentami?
(wymień co najmniej
pięć)
pytania składające się na pełną analizę
strategiczną c.d.
Jaka jest nasza
rentowność
w stosunku do
rentowności
konkurentów?
rentowność – wielkość zysków
osiągniętych z jednej jednostki
pieniężnej zainwestowanego
kapitału (Koch. R. Słownik
zarządxaia… 1997, s. 214)
pytania składające się na pełną analizę
strategiczną c.d.
Czy nasze ceny są – dla
podobnej oferty – ogólnie
wyższe czy niższe od cen
konkurentów? Które
elementy struktury
kosztów uwidaczniają
największe różnice
(np. koszty osobowe,
surowców, produkcji,
sprzedaży, dystrybucji,
marketingu i
ogłoszeń....)?
pytania składające się na pełną analizę
strategiczną c.d.
Określ najważniejsze
segmenty działalności
firmy odpowiadające za
80% naszych zysków.
Ile wynosi nasz względny
udział w rynku w każdym
z określonych wyżej
segmentów i w stosunku
do każdego z pięciu
naszych konkurentów? Czy
nasze udziały w rynku
powiększają się czy
zmniejszają? Dlaczego tak
się dzieje?
pytania składające się na pełną analizę
Jakie są najważniejsze
strategiczną c.d.
kryteria, którymi kierują
się klienci i potencjalni
klienci w każdym z
najważniejszych
segmentów naszej
działalności? Jak nasza
firma i jej główni
konkurenci wypadają pod
względem spełniania tych
kryteriów?
 Jakie najważniejsze
mocne strony naszej firmy
w najważniejszych
segmentach jej
działalności są
postrzegane przez
klientów? Jakie są naszym
zdaniem inne mocne
strony naszej firmy i
dlaczego nie są one
doceniane przez rynek?
pytania składające się na pełną analizę strategiczną
c.d.
Które segmenty traktujemy
priorytetowo
(powiększenie w nich
udziału w rynku ma
największe znacznie dla
firmy jako całości)?
Jakie mamy podstawy sądzić,
iż uda nam się sztuka
powiększenia
wspomnianych udziałów w
rynku, skoro inne firmy
również mogą zabiegać o
powiększenie udziałów w
rynku w tych samych
segmentach?
Na czym polega nasza
przewaga
konkurencyjna w
tych segmentach i
czy jesteśmy pewni,
że jest ona realna, a
nie wyimaginowana?
(główne kryterium:
jeśli nasz względny
udział w rynku się
nie powiększa, to
przewaga może być
iluzoryczna).
Michel de Certeau
(1990/ 2008):
strategie a taktyki
„strategia” = „rachunek sił
możliwy z chwilą, gdy w jakimś
‘środowisku’ można
wyodrębnić podmiot woli lub
władzy”
„taktyka” = „taki rachunek, który
nie może liczyć na to, co
własne”; dążenie do
„chwytania” możliwości zysku;
rozgrywanie zdarzeń tak, by
uczynić z nich „sposobności”
pracownicy jako „użytkownicy
społecznych kodów” zmieniają
je w „metafory i elipsy
własnych poszukiwań”
„Panujący porządek wspiera owe
niezliczone produkcje;
uniemożliwiając jednocześnie
dostrzeżenie tej twórczości
(tak na przykład dzieje się z
„szefami’, którzy nie potrafią
dostrzec, co innego powstaje
w ich przedsiębiorstwach)
Przemoc biurokratyczna
Maria Kaczorowska i Jan Jekielek
(1998),
czyli gdy urzędnik nie pracuje, tylko „sprawozdaje”…
przejawy: ignorowanie,
lekceważenie drugiej strony
skutki: zaburzenia
pourazowe!!!
„Węże w garniturach”
(Paul Babiak i Robert Hare)
Urodzony przywódca, ambitny, kreatywny i dynamiczny. „Michał”
był idealnym nabytkiem dla szybko rozwijającej się instyucji. Ale po
przyjęciu do pracy nie potrafił się dogadać ze swoją sekretarką,
„zapominał” zajmować się mniej interesującymi projektami, dręczył
kolegów i wychodził ze spotkań. Lecz ponieważ wcześniej poskarżył
się na swojego przełożonego jego przełożonemu, nikt nie traktował
skarg na jego temat poważnie.
Czarujący, ale agresywny, okazywał względy tym, którzy byli
dla niego w danej chwili przydatni.
Cechy psychopatów (także organizacyjnych)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
duży urok osobisty
ponadprzeciętna inteligencja
brak oznak nieracjonalnego myślenia
brak nerwowości czy innych oznak neurotycznych (nieszczerości,
nieprawdomówności, niemożności polegania na danej osobie)
brak skrupułów
brak wstydu
nieumiejętność uczenia się przez doświadczenie
patologiczny egocentryzm
niezdolność do miłości
ogólne ubóstwo głównych reakcji emocjonalnych
specyficzny brak autorefleksji
nieodpowiedzialność w ogólnych kontaktach międzyludzkich
życie seksualne raczej bezosobowe i słabo zintegrowane
nieumiejętność podążania za jakimkolwiek planem życiowym
cechy kluczowe
(wg. Herveya Cleckeya)
 egocentryzm i kłamstwa
powierzchowność
brak empatii
Babiak, R. i Hare, R (2006/2009). Węże w garniturach: gdy
psychopaci idą do pracy.
 Miejsca pracy atrakcyjne dla psychopatów: wymagające
przedsiębiorczości i rozwijania biznesu/ charakteryzujące się
radykalnymi zamianami/mające chaotyczną strukturę
 często określani są jako normalni, pracowici, skuteczni
ponieważ:
- wydają się stosunkowo zwyczajni
- odnoszą sukcesy
 główne przyczyny sukcesów psychopatów:
- przyjmowanie strategii prowadzących do sukcesu
- - budowanie indywidualnych relacji z ludźmi władzy, użytecznymi i
wpływowymi
- -odkrywanie jak inni ludzie mogą pomóc, a po eksploatacji
odrzucenie bez względu na złożone wcześniej obietnice
Babiak, R. i Hare, R (2006/2009). Węże w garniturach: gdy
psychopaci idą do pracy.
 taktyki psychopatów:
- unikanie zebrań zespołów lub komisji (nie potrafią zaprezentować
żadnego spójnego stanowiska lub wypowiedzi; różne rzeczy mówią
różnym osobom)
-częste odrzucanie współpracowników, kolegów lub raportów, gdy
kończy się możliwość ich wykorzystania
- rozmyślne wywoływanie konfliktów między pracownikami
(zapobieganie możliwości wymiany informacji o nich samych)
- „neutralizowanie” wszystkich „wichrzycieli” poprzez mnożenie
wątpliwości co do ich uczciwości, lojalności i kompetencji (raczej
bez uciekania się do przemocy lub gróźb)
Babiak, R. i Hare, R (2006/2009). Węże w garniturach: gdy
psychopaci idą do pracy.
-wyszukiwanie instytucji:
- znajdujących się w sytuacji niestabilnej
- będących w trakcie zmian
- mających niski poziom nadzoru
psychopaci liczą, że w takich organizacjach nie będą czuli się zagrożeni
a ich działania nie będą kwestionowane
oprac. na podstawie: Furnham, A. (2008/ 2010). 50 teorii psychologii,
które powinieneś znać. Warszawa.
... warto pamiętać o tym, że
tacy ludzie mogą być dla zespołu dobrym nabytkiem i sprawdzać
się „na linii frontu”, ale warto pomyśleć dwa razy przed awansowaniem
kogoś, kto na wyższym stanowisku może narobić ogromnych szkód. Na
przykład Robert Maxwell (brytyjski magnat prasowy) okradł fundusz
emerytalny swojej własnej firmy...
Robert D. Hare, Psychopaci są wśród nas. Kraków: 2006. Znak
leczenie/ „naprawianie” ?
 zamiast mówić o leczeniu, trzeba psychopatami
pokierować ?
 terapia poznawczo – behawioralna ?
 psychopatów nie można zmieniać, można ich
tylko izolować?
„Psychopaci nakładają maskę normalności”
Adrian Furnham
osoby psychopatopodobne
„Autor ‘Il principe’ (Machiavelli – uwaga T.O.) z pewnością nie
przewidywał, że wywodzące się od jego nazwiska
instrumentalne
zachowania
makiawelistyczne,
oprócz
przypadków niewątpliwej patologii (...), będą obecnie
przypisywane znacznie szerszej grupie jednostek, nie
wykazujących
zaburzeń
osobowości.
Istniejące
we
współczesnym świecie relacje międzyludzkie sprzyjają bowiem
powszechnemu kształtowaniu się postaw egocentrycznych i
manipulacyjnych (...), tym bardziej, iż w życiu codziennym
okazują się niezwykle skutecznym sposobem realizacji
własnych celów.” (Andrzej Jakubik)
np. różne odmiany dramatyczno – niekonsekwentnych zaburzeń
osobowości (histrioniczne, borderline…) – mogą się znacznie
częściej zdarzyć w firmie sprzedażowej, niż psychopaci
różne odmiany dramatyczno – niekonsekwentnych
zaburzeń osobowości…
histrioniczne
 „od zawsze” dążenie do
zwrócenia na siebie uwagi
 reagowanie na nieistotne
wydarzenia dramatycznymi
wybuchami emocji
 staranie się, aby być w sposób
sztuczny czarującym, ciepłym i
towarzyskim
 równocześnie przez innych
spostrzeganie takich osób jako
nieszczerych i płytkich „Zdaje
się jakby szukały uwielbienia,
nieustannie grając przed
nieznaną im publicznością”
(Seligman, 2003)
 gdy osiągną cel: wymagający,
egocentryczni, nie liczą się z
innymi; „tylko JA”
borderline
 niestabilność wielu aspektów
codziennego funkcjonowania
 oscylowanie między depresją,
niepokojem i gniewem
 ostre reakcje na najmniejszą
nawet prowokację
 skłonność do prób
samobójczych, okaleczeń,
uzależnień
 tworzenie intensywnych, ale
niestabilnych związków
„Gwiazdor – Palant” w szkole/przedszkolu katolickim
1. Świetny merytorycznie
2. Uważa się za uosobienie kompetencji
3. Niszczy innych członków zespołu
[o różnych rodzajach palantów zob. w: K. Lloyd,.
Chroń swoje nerwy. Rzecz o tym, jak
współpracować z palantami. Gliwice: 2005 (i
wznowienia): Helion.]
może spróbować…
• dać możliwość „G-P” samodzielnej odpowiedzialności,
rozliczać go regularnie
• jasno sformułować oczekiwania wobec „G-P”
• pracujących z nim nauczyć asertywności
• wziąć pod uwagę narcystyczną osobowość „G-P”
reguły pracy z „narcyzem”
(według James Waldroop)
• „połechtać” ego i za chwilę nim wstrząsnąć
• odwoływać się do jego wspaniałomyślności, a jednocześnie
burzyć poczucie bezpieczeństwa
• twardo oceniać i stawiać warunki
• podkreślać, że musi szybko zdecydować, czy chce coś osiągnąć
• powiedzieć mu to wszystko w piątek wieczorem i wyznaczyć
następne spotkanie na poniedziałek
Podsumowanie:
wstrząsnąć wystarczająco, by słuchał;
określić stałe granice;
ukoić podświadomy niepokój, by nie uciekł
Logika spekulanta”
Josè Scheinkman
„Logika spekulanta”
1. zdarzenie: innowacja
2. interwencja osoby trzeciej,
3.
1.
2.
w
która wyzwala emocje
(doradcy)
reputacja – kapitał doradcy;
czatuje na innowacje
i wyolbrzymia ich znaczenie
widzi, że „towar” nabiera
cech spekulacyjnych
nadzieja na trwałość
spekulacji + nacisk klientów;
przesadne zaufanie do siebie
spekulacji: to co racjonalne,
nie musi być logiczne
Skąd Ty się wziąłeś współczesny inwestorze?
 Kalifornia, lata 80-te XIX wieku,
narodziny terminu hossa
(gwałtowny wzrost dobrobytu i wartości rynkowej)
przemiana bohatera:
dawni pionierzy: przede wszystkim organizatorzy wspólnoty,
wierni miejscu, chętnie dzielili los z kompanami,
uczestniczyli w zdarzeniach, jeśli oszukiwali to również
siebie samego
nowi bohaterowie: część kontynuowali cechy przodków,
większość – zręczni spekulanci, tylko obserwowali
zdarzenia, licząc na krótkoterminowe zyski, myśleli tylko o
tym, „jak skłonić innych ludzi do dobrowolnego rozstania
się z pieniędzmi” (D.J. Boorstin)
USA, lata 80-te XX wieku
kwintesencją biznesu stali się „nowi finansowi czarodzieje”,
wyrafinowani ryzykanci, dążący do zrzucenia ograniczeń
poprzez zwiększanie poziomu zadłużenia i
restrukturyzację
(A. Mayo i N. Nohria)
Kowboj i spieszący się playboy
-nastawienie na ryzyko
-pośpiech
-nastawienie na przyjemność
Obecny kryzys giełdowy…
Dawno, temu, w pewnej wiosce w Indiach pewien mężczyzna
obwieścił, że będzie kupował małpy płacąc po 10 dolarów za sztukę.
Wieśniacy, widząc, że małp dookoła jest pod dostatkiem,
wyruszyli do lasu, aby je łapać.
Mężczyzna kupił tysiące małp po 10 dolarów, ale kiedy ich
populacja zaczęła się zmniejszać, wieśniacy zaprzestali starań.
Mężczyzna zatem ogłosił, że zapłaci za małpę po 20 dolarów. To
sprawiło, że wieśniacy wzmogli starania i znowu zaczęli łapać małpy.
Wkrótce populacja małp jednak spadła jeszcze bardziej i ludzie
zaczęli wracać do swoich gospodarstw. Stawka została podniesiona
do 25 dolarów, a małp zrobiło się tak mało, że problemem było w
ogóle zobaczyć jakąś małpę, a co dopiero ją złapać.
Mężczyzna zatem ogłosił, że kupi małpy po 50 dolarów za
sztukę! Ponieważ jednak musiał udać się do miasta w ważnych
interesach, jego asystent pozostał w wiosce, aby prowadzić skup w
jego imieniu.
obecny kryzys giełdowy a „monkey business”
Pod jego nieobecność asystent zaproponował
wieśniakom: „Popatrzcie na te ogromna klatkę i te
wszystkie małpy, które zebrał. Sprzedam je wam po 35
dolarów, a gdy mężczyzna wróci z miasta, odsprzedacie
mu je po 50 dolarów”.
Wieśniacy wydobyli wszystkie swoje oszczędności i
wykupili wszystkie małpy.
I nigdy więcej nie zobaczyli ani owego mężczyzny
ani jego asystenta, tylko wszędzie małpy.
Witajcie na WALL STREET!!!
wyzwania ostatniego kryzysu
Paul H. Dembiński
„finansjalizacja”
bezprecedensowy rozrost sektora
finansowego powodujący radykalną
zmianę strukturalną światowej
gospodarki.
•
•
„handel obietnicami”,
działalność praktyków
ekonomii zawieszona między
teraźniejszością a przyszłością,
• „wykorzeniona z czasu”
w przeciwieństwie do tradycyjnych
relacji kupiec – klient
Tomáš Sedláček
dzieje chciwości jako istotny
problem ekonomii
Martin E. P. Seligman
• propozycja zajęć w szkołach
biznesu z zakresu
rozpoznawania tego, co
stanowi najważniejszą
wartość dla poszczególnych
jednostek i grup
• uodparnianie się na kryzys
dzięki praktycznemu
wykorzystaniu koncepcji
„rozkwitania”
Joseph E. Stiglitz
Przyczyny ostatnich globalnych trudności gospodarczych:
1. Triumf chciwości nad rozwagą.
2. Proces wypierania tradycyjnych wartości przez chciwość
i konsumpcjonizm.
3. Eliminacja zaufania z relacji interpersonalnych.
4. Powszechne dążenie do zysku, nieraz „za wszelką cenę”
5. Zmiana perspektywy z długo- na krótkoterminową.
Problem podejmowania nadmiernego ryzyka przez
gospodarczych decydentów na różnych poziomach oraz
trudności z ustaleniem, jaki podmiot jest
odpowiedzialny za określone działania w dłuższym
okresie.
Alain Tourain
dyskusja z poglądami Stiglitza
• „błąd odpersonalizowania” : „Ten wybitny ekonomista (…) zadaje
się w sposób nieunikniony popełniać ten sam błąd, który często
zarzuca się socjologom: przeciwstawianie ogólnych idei zimnym
siłom, zasad strategiom, ideałów interesom”(tł. M. Frybes).
• analizy Stiglitza nie pozwalają znaleźć odpowiedzi na pytanie
dlaczego zaszły nieprawidłowości warunkujące kryzys.
• trudno też w oparciu o te analizy formułować praktyczne
rekomendacje działań poprawiających stan gospodarki po 2008
roku.
• postulat uaktywnieniu aktorów świadomych swej podmiotowości,
którzy są zdolni do podejmowania działań zbiorowych oraz
budowania, czy raczej rekonstrukcji wzajemnych relacji w oparciu o
nowe zasady, niż te, które są obecnie dominujące wśród graczy
rynkowych nadwartościowo traktujących zysk.
triada
podmiotowość – relacyjność – zakorzenienie
Joseph Stilglitz, Alain Touraine, Paul Dembinski, Martin Seligman,
Tomáš Sedláček …
• podmiotowość - świadomość swoich praw; chodzi przede
wszystkim „o prawo istot ludzkich do bycia uznanymi za jedynych
sędziów swoich własnych wyborów, to znaczy do bycia uznanymi za
podmioty będące nosicielami praw” (Touraine 2013: 93 – 94);
uaktywnienie aktorów świadomych swej podmiotowości,
którzy są zdolni do podejmowania działań zbiorowych oraz budowania,
czy raczej rekonstrukcji wzajemnych relacji w oparciu o nowe zasady,
niż te, które są obecnie dominujące wśród graczy rynkowych
nadwartościowo traktujących zysk jako podstawowa szansa na
rozwiązanie problemów kryzysu;
radykalna zamiana zainteresowania nauk społecznych:
przedmiotem badań przestaje być jednostka i jej potrzeby, a staje się
podmiot i jego prawa.
triada
podmiotowość – relacyjność – zakorzenienie
Joseph Stilglitz, Alain Touraine, Paul Dembinski, Martin Seligman,
Tomáš Sedláček …
• relacyjność - współdziałanie oraz umiejętność budowania
pozytywnych stosunków międzyludzkich, co zakłada koncepcja
„rozkwitania” (zob. Seligman ); naturę relacyjną ma również
poczucie sensu - polega na braniu odpowiedzialności za kogoś lub
coś, bądź przynależności do kogoś lub czegoś radyklanie większego
ode mnie (David Hay);
Dembiński jeden z głównych sposobów zmniejszania negatywnych
skutków niesionych przez finansjalizację widzi we wspieraniu relacji
(osobowych i zakorzenionych w czasie, mających swoją historię), które
przeciwstawia transakcjom (krótkotrwałym, anonimowym i nie
wymagającym zaufania); zamiana relacji na transakcję według polsko
– szwajcarskiego ekonomisty należy do podstawowych symptomów
strukturalnych przemian światowej gospodarki, które spowodowały
kryzys (por. opinię George’a Sorosa przytaczaną przez Sennetta; także
Hay ).
triada
podmiotowość – relacyjność – zakorzenienie
Joseph Stilglitz, Alain Touraine, Paul Dembinski, Martin Seligman,
Tomáš Sedláček …
• zakorzenienie – pochodna zaangażowania (szczególnie, choć nie
tylko, na poziomie lokalnym, może chodzić też o zaangażowanie w
rodzinę, w jakieś sprawy, w obronę kogoś, w realizację celów itd.,
itp.) oraz służące podmiotowej aktywności (np. Lewicka , Wilkin czy
Seligman)
• wcześniej ww. cechy przypisywane przedsiębiorczości społecznej
LISKÓW
MAŁA WIOSKA KOŁO KALISZA
TO DLACZEGO BĘDZIEMY O NIEJ
DYSKUTOWAĆ?
(oprac. Piotr Gołaszewski)
LISKÓW… BIEDA Z NĘDZĄ
„Dziura, jak to mówią bardzo zaniedbana,
parafianie znani pieniacze i pijacy, a przy tym
bardzo ciemny naród „
S.Bratkowski
„źli ludzie nic tu zrobić nie można„
A.Chmielińska
LISKÓW… BIEDA Z NĘDZĄ
ROK 1899:
• zaniedbania gospodarcze i moralne
• 100 drewnianych, zniszczonych chałup
• brak lekarza
• jedna szkoła w stanie rozbiórki
• żadnych szans na lepsze jutro
W TAKIM RAZIE JAKIE BYŁY
PODSTAWOWE TRUDNOŚCI SPOŁECZNOŚCI
LISKOWA?
• bieda
• brak nadziei
• alkoholizm
• zerowe perspektywy
• brak edukacji
• problemy ze
zdrowiem
• bezrobocie
Nowa nadzieja - 1900r.
Wacław Bliziński, nowy - młody
proboszcz, przedsiębiorczy
społecznik, skłonny do
podejmowania ryzyka,
orędownik gospodarki
prospołecznej, otwarty,
lider z urodzenia
„Przyszedłem
wam przychylić nieba i chleba „
Powitanie
„Na kilka dni przed jego wyjazdem do Liskowa, w grudniu 1899
roku, miało miejsce niezbyt miłe wydarzenie. Wkrótce po nominacji
na probostwo w Liskowie, ks. W. Bliziński jako urzędujący jeszcze
sekretarz konsystorza, siedząc przy biurku usłyszał dobiegający
hałas sprzed pokoju. Najlepszym komentarzem do opisywanej
sytuacji mogą być słowa kapłana: Zajrzałem i widzę trzech
gospodarzy szukających wejścia. Zapytuję, a skąd to moi
gospodarze jesteście? - A z Liskowa, wedle nowego proboszcza. Bo
słyszelim, że starego nam zabierają, a przychodzi jakiś młody i to
ponoć miastowy, nieobyty z wiejskim narodem. Patrzyłby się nam
bardzo zaszły w lata, bo to i naród zbisurmaniony. A dobrze, to wam
ułatwię widzenie z biskupem, poproście, bo wiem, że i ten
naznaczony młodzik niechętnie tam chce jechać. Wydarzenie to z
pewnością nie było zachęcające dla przyszłego proboszcza
liskowskiego. Nie chcieli parafianie proboszcza, nie chciał proboszcz
parafian. „
MUZEUM OKRĘGOWE ZIEMI KALISKIEJ
SŁAWOMIR KĘSZKA
Jak działać skoro jest tak źle?
„Na efektywność działalności ks. W. Blizińskiego
składały się cztery elementy: po pierwsze umiejętne
postawienie sobie atrakcyjnego celu,
wykraczającego poza krąg wąsko rozumianych spraw
osobistych. Po drugie konsekwencja w działaniu,
zarówno w sprzyjających warunkach jak i przy
przeciwnościach. Po trzecie umiejętność
współdziałania, wychowywania współpracowników,
a także wychowanie godnych następców, którzy
kontynuowaliby dalszą pracę. Po czwarte realność
działania, nie według „Pobożnych Życzeń”, lecz
zgodnie z realnymi potrzebami społecznymi i zgodnie z
istniejącymi warunkami.”
J. Zawadzki, Lisków wzorowa wieś polska,
Przegląd Katolicki 1935, nr 36, s. 587.
Tak, tak, ale co konkretnie można zrobić???
Trudne dobrego początki…
„Zaczął od sklepu spożywczego, w który oczywiście nikt
nie wierzył. I rzeczywiście – sklep zaczął przynosić
straty. Ale w międzyczasie zdołał przekonać do swojej
idei parafian i sami chłopi złożyli się, żeby te straty
pokryć. Sklep potem kwitł. „
Stefan Bratkowski
 przekonywanie do wspólnego działania
 dobro wspólne ponad własne
 przykład odgórny – własna postawa
Piękna teoria, a jakieś fakty?
1. spółka rolniczo – handlowa „Gospodarz” i sklep
2.
3.
4.
•
•
•
•
spółdzielczy (ok. 1902)
towarzystwo wzajemnych ubezpieczeń społecznych od
ognia
kasa drobnego kredytu (1904)
wykorzystanie względnej liberalizacji po 1905:
- warsztaty tkackie (1905)
-kółko rolnicze (1906)
-warsztaty zabawkarskie (1909)
-szkoła rolnicza (1911)
5. przed 1914:
• -mleczarnia (spółdzielnia mleczarska 1911)
• -piekarnia
• -łaźnia
6. do 1932 wszystkie budynki murowane
7. wieś została zelektryfikowana
Andrzej Szwarc
W 1937 wystawa „Praca i kultura wsi”, 100000
odwiedzających, tytuł „wzorcowej wsi”
NAUKA
IDEA: „Postanowienie rozbudzenia w każdym
dziecku, w każdym młodzieńcu chęci do nauki „
W.Bliziński
DZIAŁANIE:
 komplety – pełna konspiracja (1902)
 tajne szkółki tematyczne na terenie parafii (1905)
„Rozmowy, proste nauki, poparte autorytetem
księdza, i nieustępliwe i konsekwentne
pilnowanie wykonywania nawet drobiazgów „
FINANSE
IDEA: „Gromada to wielka siła”
W. Bliziński
DZIAŁANIE:
kasy oszczędności – wzajemne pożyczki (1904)
promowanie oszczędzania
utworzenie Banku Ludowego na bazie kas
(1921)
PRACA
IDEA: „pobudzenie ludności wiejskiej do pracy
społecznej, zmierzającej do wydźwignięcia jej z
nędzy, ubóstwa i zacofania ”
DZIAŁANIE:
Bliziński wykorzystał podstawowe umiejętności i
potrzeby lokalnej społeczności zakładając
kolejne spółdzielnie: mleczarnia , piekarnia,
Stowarzyszenie Zbożowe, Stowarzyszenie
Budowlane
= redukcja bezrobocia i ograniczenie alkoholizmu
SPOŁECZNOŚĆ
IDEA: „polepszyć warunki życia społeczności
wiejskiej”
DZIAŁANIE:
opieka społeczna
Gniazda Opieki nad Dziećmi,
zorganizowanie Ogniska Towarzystwa Gniazd
Sierocych
uruchomiono Kąpiele Ludowe
Dom Kalek z przeznaczeniem dla najstarszych
mieszkańców parafii
PRZED…
PO…
A dziś?
+
 problemy demograficzne
 zachowana infrastruktura
 brak lidera
 „dobre wzorce”
 „życie przeszłością”
 fundusze
 rozpoznawalność
 możliwość pozyskania
funduszy
 silna oświata
A skąd były fundusze???
„Moim zdaniem trzy elementy złożyły się na
pokrycie zapotrzebowań tego wielkiego dzieła.
Po pierwsze „serce w kieszeni” ks. Prałata
Blizińskiego. Po drugie pomoc instytucji
państwowych i samorządowych. Po trzecie
ofiarność miejscowego ludu, podbitego pracą
niezwykłego kapłana dla wsi i jego
mieszkańców. „
ks. Henryk Weryński 1935
Źródła finansowania
•
•
•
•
•
•
środki gminne
darowizny polonijne
nagrody w konkursach wiejskich
składki mieszkańców
dofinansowanie z budżetu rządowego
organizacje pozarządowe
Darowizny polonijne??????
A niby jak oni się dowiedzieli o Liskowie?
• wystawy promujące Lisków
• udział w konkursach
• wydawanie gazetki „Liskowianin” oraz kolportaż
zagraniczny
• osobiste , nieformalne kontakty
Sprzymierzeńcy
• adwokat Jan Radwan – lokalny inteligent
• ziemianin Wojciech Wyganowski, właściciel majątku
•
•
•
Złotniki k. Kalisza ,znawca tematyki rolnej, podczas I
wojny realizował akcję rekultywacji nieużytków
powstałych w wyniku działań zbrojnych
wsparcie finansowe i organizacyjne także od Centralnego
Towarzystwa Rolniczego
Warszawskie Ziemiańskie Towarzystwo Mleczarskie
Warszawski Związek Stowarzyszenia Spożywców
(Bliziński członkiem jego Rady Nadzorczej)
Nie wszyscy tacy przychylni…
• koledzy - księża traktowali go z dystansem
• nazywano go kpiąco „agricola cum potestate
•
missam celebrandi” – rolnik z prawem
odprawiania Mszy
trudności na każdym kroku ze strony władz
carskich, kłopoty z pozwoleniami, przedłużanie
procedur
Teraz mamy czas okołokryzysowy, każdy musi
martwić się o siebie, czy Lisków to dobry pomysł
na taki trudny czas?
Jeden kryzys Lisków już przetrwał!
• wielki kryzys ekonomiczny 1929 - 1933
•
•
•
•
= wielka próba dla Liskowa
instytucje Liskowa bez większych zachwiań
pokonały trudny czas
kontrola popytu i podaży
wysoki poziom oszczędności
jakość pracy, jakość produktów
Czy to wszystko to CUD???
A może raczej …
EKONOMIA SPOŁECZNA
ekonomia społeczna
urynkowienie kwestii społecznych
i uspołecznienie kwestii rynkowych
(według Jakuba Wygnańskiego, „Więź” 2008)
A praktyka to przedsiębiorczość społeczna
My, postmodernistyczni rozbitkowie…
• człowiek postmodernistyczny: słaby podmiot, ofiara, „wydany na
pastwę tego, co ponadjednostkowe, powszechne, wcześniejsze niż
on sam” (Guryczńska – Sady 2013, s. 200)
postawa opiekuńcza
Taki człowiek nie może sprostać wyzwaniom współczesności
• człowiek po postmoderniźmie: potrzeba odnalezienia podmiotu
silnego, zdolnego do regeneracji. „Zamiast ofiary powinien pojawić
się ktoś, kto o własnych siłach podnosi się z upadku” (dz. cyt., s.
202)
postawa dyscyplinująca człowieka i wspierająca go w walce z jego
własnymi słabościami;
wymagania możliwe gdy jest empatia
Gurczyńska- Sady, K. (2013). Co postmoderniźmie czyli tęsknota za
mocnym podmiotem. Ethos, 101, s. 195- 206.
Domańska, E. (2013). Historia egzystencjalna. Warszawa: PWN.
Zarządzanie humanistyczne
Monika Kostera
(Polska)
zainteresowane „wszelkimi zjawiskami i wzorcami z punktu
widzenia człowieka i jego miejsca w organizacji. Naturalna
jest zatem preferencja dla paradygmatów stawiających
człowieka w centrum” (Kociatkiewicz i Kostera 2013)
Zysk
też może być kategorią humanistyczną
jeśli celem każdego działania człowieka „powinien
być rozwój w rozumieniu ontologicznym”
-to zysk pozwala organizacji trwać
umożliwia tworzenie miejsc pracy
dzięki niemu w ogóle są miejsca pracy
(Bogusław Nieremberg)
model współczesnego menedżera w ujęciu
Theodora Zeldina
Dobry menedżer czy przełożony musi
rozumieć człowieka i świat, jako całość, a
nie tylko jego wąsko wyspecjalizowany
obszar. Do tego potrzeba stać się
człowiekiem renesansu, otwartym
i pokornym.
Oprac. J. Kleczek
Peter Gray (2013)
Siedem grzechów obecnego
systemu edukacji
opartej
na przymusie
1. Pozbawianie wolności (skazywanie na więzienie) dzieci
bez konkretnej przyczyny
i przeprowadzenia konkretnego procesu
Dzieci są „skazywane na szkołę”
tylko ze względu na swój wiek.
Nie ma dotąd dowodu na to,
że wszystkie dzieci w danym wieku są groźne dla siebie
lub innych,
jeśli nie zostają posłane do przymusowej szkoły.
2. Wtrącanie się do sfery osobistej odpowiedzialności
i kierowania sobą przez dzieci
(w zakresie potrzeb edukacyjnych)
Przekonanie, że dzieci,
a nawet nastolatkowie nie są zdolni
do podejmowania racjonalnych decyzji oraz
kierowania sobą to samospełniająca się przepowiednia.
Prowadzi do poczucia niekompetencji u uczniów.
„Nigdy nie pozwalałem szkole
na wtrącanie się do mojej edukacji.” (Mark Twain)
3. Podkopywanie naturalnej motywacji do uczenia się
„Dzieci przychodzą na świat pełne pragnienia by się uczyć.
Są naturalnie ciekawe, naturalnie gotowe do zabawy i badają
oraz bawią się używając takich sposobów, które uczą je o społecznym
i fizycznym świecie, do którego muszą się zaadoptować.
Są małymi maszynkami uczącymi się” (Gray, 2013, s. 70).
W szkole dowiadują się od nauczyciela:
„Musisz zrobić swoją pracę zanim będziesz mógł się bawić”.
W szkole uczenie się zostaje przekierowane z zabawy na pracę.
Uczenie się staje się wykonywaniem czynności,
do których zmusza ktoś inny,
przeprowadzanych według rozkładu ustalonego przez kogoś innego oraz
przy użyciu procedur, które ktoś inny dyktuje.
To właśnie jest praca.
Najbardziej do tego procesu przyczynia się funkcja sprawowania kontroli
nad uczeniem się dzieci w szkole.
4. Ocenianie uczniów przy pomocy takich sposobów,
które pielęgnują u ocenianych wstyd, nieposkromioną
pychę,
cynizm i oszukiwanie
(chodzi o system ocen i rankingów; uczeń,
któremu ciągle mówi się o wielkiej wadze dobrych ocen
przekonuje się, że dobre oceny są „wszystkim
co istnieje w jego pracy szkolnej
i wszystkim do czego praca ta zmierza” [Gray 2013, s. 73]).
5. Podkopywanie rozwoju współpracy i
promowanie zastraszania
(atmosfera konkurencyjności w szkołach)
6. Hamowanie krytycznego myślenia
7. Redukowanie różnorodności umiejętności i wiedzy
Nauczycielom do sztambucha
(Liz Hoggard, Jak być szczęśliwym. Poznań: 2006)
 warto pamiętać, że dzieci potrzebują czasu na przyswojenie
sobie informacji i ich przemyślenie. Nie należy więc oczekiwać
natychmiastowej odpowiedzi.
 cechy dobrej edukacji:
- wspieranie: rozwoju kompetencji społecznych
i emocjonalnych oraz odporności psychicznej
-zaszczepiane zamiłowania do nauki na całe życie
 rozwijanie odporności psychicznej u dzieci:
1. zachęcanie uczniów do rozwijania talentów
2. bycie mentorem dla uczniów
3. nauczenie uczniów jak mają się zachowywać, by były bezpiecznie
Rada sprzed 1700 lat
„(…) rodzice powinni wychowywać swoje dzieci
z łagodnością i cierpliwością „stosując karcenie
i napomnienie Pańskie” (Ef. 6.4),
ale nie dając im nigdy – na ile to od nich należy –
powodu do gniewu i smutku.”
Bazyli z Cezarei (ok. 329- 379),
tł. J. Naumowicz (2011), św. Bazyli Wielki, Pisma Ascetyczne, t. 1, s.
264.
a nauczyciele, to nie… ?
poczucie kompetencji
• wynika z fachowości
• fachowość dziecko uzyskuje przez:
 typową dla swego wieku aktywność celową
(nauka szkolna, zabawa, pomoc dorosłym, rozwijanie zainteresowań)
 intensywne uczenie się i ćwiczenie różnorodnych sprawności w
działaniach
indywidulanych i grupowych
Margaretha Berg Broden (1989): „Być może mylimy się,
może to dzieci są kompetentne”
Jesper Juul (1995/ 2011) : „Twoje kompetentne dziecko”:
założenie, że dziecko nie rodzi się jako stuprocentowy człowiek t
o kardynalny błąd
Główne zadanie dla wychowawców i
instytucji wychowaczych
„ w naszych czasach”
Uwolnić ze smyczy instynkt zabawy u dzieci,
co pozwoli im:
być bardziej szczęśliwymi,
mieć większe zaufanie do siebie
i stać się lepszymi uczniami w „szkole życia”,
niż możliwe jest to w obecnym systemie edukacji
(Peter Gray)
„Zły” Tyrmanda …
Proszę stworzyć system motywacyjny dla Eugeniusza
Śmigło
@A. Wrzesniewski wg: M. E. P. Seligman,
Prawdziwe szczęście, tł. A. Jankowski Poznań: 2005. Media Rodzina.
Jak bardzo jesteś podobny do pani A?
Bardzo________ Średnio________ Trochę________ Nic a
nic________
Jak bardzo jesteś podobny do pani B?
Bardzo________ Średnio________ Trochę________ Nic a
nic________
Jak bardzo jesteś podobny do pani C?
Bardzo________ Średnio________ Trochę________ Nic a
nic________
Teraz oceń swoje zadowolenie z pracy w skali od 1 do 7,
gdzie 1 = kompletnie niezadowolony, 4 = ani
zadowolony ani nie zadowolony, 7 = całkowicie
zadowolony______
Przeczytaj ustępy a następnie określ, w jakim stopniu
jesteś podobny do opisanych w nim osób:
A, B, C
Pani A pracuje głównie po to, by zarobić na życie. Gdyby
była zabezpieczona finansowo, zrezygnowałaby z tej
pracy poszukała czegoś innego. Wykonywanie tego
zajęcia jest dla niej w pewnym sensie koniecznością
życiową, czymś takim jak oddychanie czy sen. Kiedy jest
w pracy, często pragnie, by czas szybciej płynął. Z
utęsknieniem czeka na weekendy i urlop. Gdyby mogła
zacząć życie od nowa, prawdopodobnie nie wybrałaby
tego zawodu. Nie zachęcałaby też przyjaciół i dzieci do
jego wyboru. Chciałaby jak najszybciej przejść na
emeryturę.
Przeczytaj ustępy a następnie określ, w jakim stopniu
jesteś podobny do opisanych w nim osób:
A, B, C
Pani B zasadniczo lubi swoją pracę, ale spodziewa się, że
nie pozostanie na tym stanowisku dłużej niż pięć lat.
Planuje przeniesienie się na lepsze, wyższe stanowisko.
Ma pewne cele związane ze stanowiskiem, które
chciałaby objąć w przyszłości. Czasami jej praca wydaje
się jej stratą czasu, ale wie, że musi się wykazać, żeby
zajść wyżej. Nie może się doczekać awansu. Awans
oznacza dla niej docenienie jej dobrej pracy i będzie
wymownym świadectwem wygrania rywalizacji z
koleżankami i kolegami
Przeczytaj ustępy a następnie określ, w jakim stopniu
jesteś podobny do opisanych w nim osób:
A, B, C
Dla pani C praca jest jedną z najważniejszych dziedzin jej
życia. Jest bardzo zadowolona, że wykonuje właśnie ten
zawód. Ponieważ sposób, w jaki zarabia na utrzymanie,
jest tak istotny dla jej samookreślenia, stanowi on jeden
z głównych tematów, które porusza w rozmowach z
innymi. Zabiera pracę do domu, a także jadąc na
wakacje. Większość jej przyjaciół to koleżanki i koledzy z
pracy. Poza tym należy do kilku organizacji i klubów
mających związek z wykonywanym przez nią zawodem.
Kocha swoją pracę i uważa, że dzięki niej świat jest
lepszy. Zachęcałaby dzieci i przyjaciół do wyboru tego
zawodu. Byłaby bardzo przygnębiona, gdyby musiała
przestać pracować i nie czeka z utęsknieniem na
emeryturę
dlaczego pracuję?
• Zajęcie - osoby traktujące
No jak to dlaczego… bo
muszę!!!
Bo to mnie rozwija…
Żeby mieć więcej
zabawy
i przyjemności…
pracę jako sposób zarabiania
pieniędzy. Sama praca nie
zawsze dostarcza im
przyjemności, chyba że wiąże
się z wysoką pensją. Są to
osoby mało lojalne, szukające
stale lepiej płatnej pracy
i porzucające swoją posadę,
jeśli tylko nadarzy się taka
możliwość.
• Kariera - osoby, które
poszukują w pracy możliwości
zrobienia kariery. Angażują się
w pracę, o ile daje ona
możliwości awansu i
zwiększania prestiżu
społecznego
• Powołanie (Zew/ Pokusa) osoby traktujące pracę jak
powołanie, jako mającą jakiś
wyższy cel. Pracują dla samej
pracy. Są też najbardziej
zadowoleni z pozostałych
aspektów życia (Amy
Wrzesniewski)
134
Timothy Garton Ash (2005)
konieczność moralnych
kategorii
dla globalizacji
„Na początku trzeciego tysiąclecia mamy
globalizację ekonomiczną”.
„Mamy globalizacje informacji,
reprezentowaną przez Internet, CNN i BBC”.
„potrzebujemy instytucji międzynarodowych
i prawa aby globalizację zharmonizować”
ale w rzeczywistości to wymaga globalizacji
moralnej.”
„universal sympathy”
„After he preached at Auschwitz in 1979, a nun, kneeling
before him, whispered "I am a Polish nun. But I am also
a Russian Jew."
In 2005, we need to say, "I am a prosperous Westerner.
But I am also a woman of Darfur." And then to act
accordingly.
Now we must we do this on our own”.
„uniwersalne współczucie”;
być „obywatelem świata”;
„wszyscy jesteśmy…”
Jan Paweł II
Zdefiniował moralną globalizację
„Ich bin ein Berliner”
John F. Kennedy
26 czerwca 1963
"w chwilach takiej tragedii i takiego bólu wszyscy
jesteśmy Polakami".”
Barack Obama
13 kwietnia 2010
Dear Tomasz ;
Best wishes for all Poles ;
Hsin-Yi
(Taiwan)
Krystyna Bolesta - Kukułka
“ Sobór Watykański II, a w ślad za tym dokumenty
zakonów misjonarskich, już od lat sześćdziesiątych wpisują
ją [inkulturację – uwaga T.O.] w reguły swojego
postępowania. (…) Przemysłowe koncerny ponadnarodowe
konieczność „inkulturacji” zaczęły dostrzegać dopiero w
latach osiemdziesiątych.” (Socjologia ogólna. Warszawa:
2003. Wyd. Naukowe WZ UW s. 142).
I znowu Ash (2005)…
…Jan Paweł II jako pierwszy lider globalny?
1) Więcej niż ćwierćwiecze był głową największej
2)
3)
ponadnarodowej organizacji światowej
zrzeszającej ludzi (nie instytucje, czy organizacje)
Niewzruszenie wierzył, że jego przesłanie było
uniwersalne
Jak nikt dotąd wykorzystywał możliwości
technologiczne do osobistego przekazu swego
przesłania niemal do każdego kraju
Nawet jego najostrzejszy krytycy
musieli przyznać, że był „pierwszej próby „
adwokatem rzeczywiście zrównoważonego
rozwoju poprzez zarządzanie gospodarką
globalną
***
Forbes (Polska): „Dekalog biznesu pisał kto
inny”
Firma JP2.
M. Müller i N. Sromek, Tygodnik
Powszechny, 18, 2011, s 14 -15
kto następny ?
 Dalaj Lama, 2005, przesłanie do
studentów MBA Thunderbird
„Individual Responsibility
in the Global Community”
• potrzeba uniwersalnej
odpowiedzialności
• Dalaj Lama i H. C. Cutler,
„Sztuka szczęścia w pracy”
(2003,pol. wyd. Poznań: 2004. DW REBIS)
Kto następny ?
 Bartłomiej I, ekumeniczny
patriarcha Konstantynopola,
honorowy zwierzchnik prawosławia
2013 – proklamowanie Roku Solidarności
• główny problem: „skoncentrowanie bogactwa w rękach
stosunkowo niewielkiej grupy osób przy jednoczesnym
zubożeniu szerokich warstw mieszkańców Ziemi”
• ta dysproporcja, określana na świecie mianem „kryzysu
ekonomicznego”, jest w rzeczywistości konsekwencją
„kryzysu moralnego”
Kto następny ?
 papież Franciszek
• alterglobalista ?
• jezuita
Roger Finke
i Patricia Wittberg (2000)
organizacyjna odnowa
„z wewnątrz”
Mihaly Csikszentmihalyi
flow (przepływ, uskrzydlenie)
• zajęcia, które stanowią wyzwanie i wymagają wprawy
• skłaniają do skupienia i zmuszają do wysiłku umysł lub
•
•
•
•
•
•
ciało
jasno sprecyzowane cele
natychmiastowa informacja zwrotna
zaangażowanie głębokie i bez wysiłku
wszystko wydaje się pod kontrolą
zatracanie poczucia „ja”
czas przestaje płynąć
Mihaly Csikszentmihalyi
flow (przepływ, uskrzydlenie) c.d.
„metafora duchowego stanu pogrążenia
się bez reszty w jakimś zajęciu i poczucia, że
człowiek jakby odrywał się od ziemi;
to stan maksymalnego skupienia, zapamiętania
w działaniu.”
(Jacek Paluchowski)
Mihaly Csikszentmihalyi
flow (przepływ, uskrzydlenie) c.d.
• osiągnięcie takiego stanu ciała i umysłu jest zależne od
człowieka
• dzieje się tak, gdy próbuje on wykonać coś trudnego a zarazem
wartościowego, gdy posiada zdolność świadomego kontrolowania
wydarzeń i w jego świadomości panuje porządek
• częste doświadczanie „przepływu” umożliwia człowiekowi rozwój
(realizowanie nowych celów, uczenie się nowych umiejętności)
• największe szanse na przeżywanie „przepływu” mają osoby
o osobowości autotelicznej tzn. posiadające kontrolę nad
otoczeniem, cechujące się niesamolubną indywidualnością,
mające zdolność świeżego i totalnego odbioru rzeczywistości
historyczne konteksty „flow”
Isabella Selega Csikszentmihalyi (1988)
sukces zgromadzenia Ignacego Loyoli (jezuitów) w XVI wieku
można tłumaczyć warunkami sprzyjającymi przeżywaniu „flow”,
wspomaganymi przez zakonną regułę
Motywowanie do „przepływu”
„autoteliczny kontekst organizacji”

jasne zasady, granice i oczekiwania
 informacje zwrotne
 poczucie kontroli
 koncentrowania na bieżącym zadaniu
 tworzenie motywacji wewnętrznej
 nowe wyzwania
Na przykład Ericsson
Doświadczenie Stefana Falka
• nacisk na warunki sprzyjające koncentracji
• ścisłe dopasowanie zadań pracowników do
predyspozycji
• dbanie o bliski i trwały kontakt pracowników
z kierownikami
Falk raz jeszcze…
INDYWIDUALNE SESJE PRACOWNIK – KIEROWNIK
 co 2 miesiące
 1½ godziny
 ustalanie indywidualnej listy zadań pracownika
 omawianie mocnych i słabych stron pracownika
i jeszcze raz…
(tym razem państwowa firma skandynawska)
KONTRAKTY DOTYCZĄCE POZIOMU WYKONANIA
PRACY
 trzymiesięczne
 kierownik – pracownik
 kierownicy po lekturze „Przepływu”
 raz w miesiącu spotkania indywidualne o charakterze
intensywnego coachingu
 przed każdym spotkaniem pracownik proszony o
poświęcenie co najmniej godziny na refleksję: co
ujawniło się od ostatniej sesji i co wyznacza treść
nadchodzącej
 po trzech miesiącach renegocjacja kontraktu
CNOTY
Martin Seligman,
Prawdziwe szczęście,
tł. Andrzej Jankowski.
Poznań: Media Rodzina@
Czyś Pan oszalał,
Panie Ochinowski?
Czym są zalety?
Zaletę określa się również jako drogę prowadzącą
do cnoty. Seligman wyróżnia sześć powszechnie
uznawanych cnót:
– Mądrość,
– Odwaga,
– Człowieczeństwo,
– Sprawiedliwość,
– Wstrzemięźliwość,
– Dążenie do transcendencji.
Zalety sygnaturowe
(A)
(B)
Bardzo do mnie pasuje 5
Bardzo do mnie pasuje
1
Pasuje do mnie
4
Pasuje do mnie
2
Ani tak, ani nie
3
Ani tak, ani nie
3
Nie pasuje do mnie
2
Nie pasuje do mnie
4
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
MĄDROŚĆ I WIEDZA
„Pierwszym zespołem cech jest mądrość.
Pogrupowałem
wykazania
sześć
się
dróg
mądrością
prowadzących
i
jej
do
niezbędną
poprzedniczką, wiedzą, od najbardziej w sensie
rozwojowym
podstawowej
(ciekawości)
najdalszą (dystans poznawczy).”
po
1. Ciekawość / interesowanie się światem
Z
ciekawością
świata
wiąże
się
otwartość
na
doświadczenia i elastyczność w sprawach, które nie pasują do
naszych z góry przyjętych osądów. Ludzie ciekawi nie tylko
tolerują
wieloznaczność;
pociąga
ich
ona
i
intryguje.
Ciekawość może się ograniczać do jednego tematu (na
przykład tylko do róż) albo być globalnym podejściem do
wszystkiego.
Jest
ona
aktywnym
poszukiwaniem
i
przyswajaniem sobie nowości, natomiast bierne wchłanianie
informacji (jak to jest w przypadku lenia gapiącego się w
telewizor) nie ma z tą zaletą nic wspólnego. Przeciwległym
biegunem wymiaru ciekawości jest szybkie nudzenie się.
Stwierdzenie "Zawsze jestem ciekaw(a) świata"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Łatwo się nudzę"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
2. Umiłowanie (chęć do) nauki
„Uwielbiasz uczyć się nowych rzeczy, czy to
w szkole,
czy sam. Zawsze lubiłeś szkołę, książki, muzea - zawsze i wszędzie
znajdujesz okazję, by się czegoś nauczyć. Czy są jakieś dziedziny
wiedzy, w których jesteś ekspertem? Czy osoby z twojego kręgu
towarzyskiego
albo
spoza
niego
cenią
twoją
wiedzę
specjalistyczną? Czy lubisz dowiadywać się nowych rzeczy z
zakresu tych dziedzin, nawet jeśli nie masz do tego żadnych
zewnętrznych zachęt? Na przykład pracownicy poczty posiadają
wiedzę fachową o kodach pocztowych, ale wiedza ta jest
odzwierciedleniem zalety tylko wtedy, kiedy została zdobyta dla
niej samej.”
Stwierdzenie "Jestem podekscytowany, kiedy uczę się czegoś
nowego"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Nigdy nie zawracam sobie głowy chodzeniem do muzeów czy
innych instytucji edukacyjnych"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
3. Ocenianie / krytyczne myślenie / brak uprzedzeń /
otwartość
„Ważnym
aspektem
tego,
kim
jesteś,
jest
umiejętność
przemyślenia sprawy i wszechstronnego jej zbadania. Nie
wyciągasz pochopnych wniosków, a podejmując decyzje, opierasz
się na solidnych dowodach. Potrafisz zmienić swoje postanowienie.
Przez
ocenianie
rozumiem
obiektywne
i
racjonalne
przesiewanie informacji dla twojego własnego i innych dobra.
Ocenianie w tym sensie jest synonimem krytycznego myślenia.
Uosabia realizm i jest przeciwieństwem skłonności do popełniania
błędów logicznych, która jest zmorą wielu osób depresyjnych,
takich jak nadmierna personalizacja ("To zawsze moja wina") i
widzenie
wszystkiego
w
kolorach
czarnym
i
białym.
Przeciwieństwem tej zalety jest myślenie w sposób, który
faworyzuje i potwierdza to, w co już wierzysz. Jest to istotny
element zdrowej cechy, jaką jest niemylenie swoich pragnień
i potrzeb z rzeczywistością.”
Stwierdzenie "Kiedy sprawa tego wymaga, potrafię ją racjonalnie
przemyśleć"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Mam skłonność do wydawania pospiesznych osądów"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
4. Pomysłowość / oryginalność / inteligencja praktyczna /
zaradność
„Kiedy zobaczysz coś, co chcesz mieć, czy wyróżniasz się
znajdowaniem nowych, ale właściwych sposobów zachowania, by
to dostać? Rzadko zadowalasz się robieniem czegoś w sposób
konwencjonalny. Do tej kategorii należy to, co określa się
twórczością, ale nie chcę ograniczać tej zalety do przedsięwzięć
zaliczanych tradycyjnie do sztuk pięknych. Nazywa się ją również
inteligencją praktyczną, rozsądkiem i zaradnością.”
"Lubię obmyśliwać nowe sposoby robienia różnych rzeczy"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Wielu moich przyjaciół ma większą inwencję niż ja"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
5. Inteligencja społeczna / inteligencja personalna /
inteligencja emocjonalna
„Inteligencja społeczna i inteligencja interpersonalna to
wiedza o sobie samym i o innych. Zdajesz sobie sprawę z
motywów i uczuć innych osób i umiesz odpowiednio reagować.
Inteligencja społeczna to zdolność zauważania, czym ludzie
różnią się między sobą, zwłaszcza różnic w nastroju,
temperamencie, motywacji i intencjach - i postępowania zgodnie
z tą umiejętnością. Zalety tej nie można mylić ze zdolnością do
introspekcji, z psychologizowaniem czy skłonnością do
rozmyślań.
Inteligencja personalna oznacza nieskrępowany dostęp do
swoich uczuć i umiejętność wykorzystywania zdobytej w ten
sposób wiedzy o sobie dla zrozumienia swojego zachowania i
pokierowania nim. Łącznie wzięte, zalety te nazwał Daniel
Goleman "inteligencją emocjonalną". Bardzo możliwe, że ten
zbiór zalet jest podstawą innych zalet, takich jak dobroć,
uprzejmość i przewodzenie innym. c.d.n.
5. Inteligencja społeczna / inteligencja personalna /
inteligencja emocjonalna c.d.
Innym aspektem tej zalety jest umiejętność znalezienia dla
siebie
niszy,
otoczenia,
w
którym
możesz
maksymalnie
wykorzystać swoje umiejętności i zainteresowania. Czy udało ci się
wybrać taką pracę, osoby, z którymi jesteś w bliskich stosunkach
i
sposób
spędzania
wykazywać
się
wolnego
swoimi
czasu,
że
największymi
możesz
codziennie
zdolnościami?
Badania
Instytutu Gallupa wykazują, że najbardziej zadowoleni pracownicy
odpowiadają twierdząco na pytanie: "Czy twoja praca pozwala ci
robić codziennie to, co najbardziej lubisz?” Weźmy choćby Michaela
Jordana,
przeciętnego
koszykówce.”
bejsbolistę,
który
odnalazł
się
w
„ Bez względu na sytuację towarzyską, potrafię się do niej
dostosować”
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
„Niezbyt dobrze wyczuwam, co czują inni”
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
6. Dystans poznawczy
„Używam tego terminu dla opisania najdojrzalszej zalety w
tej kategorii, najbliższej samej mądrości. Zwracają się do ciebie
inne
osoby
z
prośbami,
byś,
korzystając
ze
swojego
doświadczenia, pomógł im rozwiązać problemy i spojrzeć na nie
z właściwej perspektywy. Patrzysz na świat w sposób, który
tobie i innym pozwala go zrozumieć. Mądrzy ludzie są ekspertami
w najważniejszych i najtrudniejszych sprawach życiowych.”
„Zawsze potrafię patrzeć na sprawy z dystansu i widzieć je na
szerszym tle”
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Inni rzadko przychodzą do mnie po radę"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
ODWAGA
„Zalety, które składają się na odwagę, odzwierciedlają czujne
wytężenie woli z myślą o wartych dużego wysiłku celach, których
osiągnięcie nie jest pewne. Aby zasłużyć na miano odważnych,
czyny
takie
muszą
być
dokonywane
pomimo
ogromnych
przeciwności. Jest to powszechnie podziwiana zaleta; każda
kultura ma bohaterów, którzy ją posiedli. Cnota ta oznacza
męstwo, wytrwałość i prawość.”
7. Męstwo i dzielność
„Nie cofasz się przed groźbą, zagrożeniem, wyzwaniem, bólem
ani trudnością. Męstwo jest czymś więcej niż dzielne trwanie pod
ogniem nieprzyjaciela, kiedy zagrożone jest twoje zdrowie i życie.
Odnosi się ono również do zajmowania niepopularnego,
trudnego lub niebezpiecznego stanowiska intelektualnego czy
emocjonalnego. W ostatnich latach badacze wyróżnili dwa rodzaje
męstwa: moralne i fizyczne, zwane też dzielnością. Inny podział
opiera się na obecności lub braku strachu. Osoba mężna czy dzielna
potrafi oddzielić emocjonalne składniki strachu od behawioralnych,
opierając się impulsowi pchającemu ją do behawioralnej reakcji
ucieczki i stawiając czoło budzącej strach sytuacji, pomimo przykrych
doznań wywoływanych przez subiektywne i fizyczne reakcje.
Nieustraszoność, śmiałość i nierozwaga nie są męstwem; jest nim
stawianie pomimo strachu czoła niebezpieczeństwu. C.d.n.
7. Męstwo i dzielność c.d.
Pojęcie męstwa, które dawniej równoznaczne było z
odwagą, okazywaną na polu bitwy, a więc fizyczną, rozszerzyło
się i obecnie obejmuje również odwagę moralną i psychiczną. O
odwadze moralnej świadczy zajęcie stanowiska, o którym
wiesz, że jest niepopularne i może sprowadzić na ciebie
nieszczęście. Amerykańskim przykładem takiej odwagi jest
Murzynka Rosa Parks, która w latach pięćdziesiątych ubiegłego
wieku w Alabamie, gdzie obowiązywała segregacja rasowa,
zajęła przeznaczone tylko dla białych miejsce na przedzie
autobusu. Innym jest ujawnienie oszustw popełnianych przez
przedsiębiorstwa i różne agencje rządowe. Odwaga psychiczna
to przyjmowanie stoickiej, a nawet pogodnej postawy,
potrzebnej dla stawienia czoła poważnym kłopotom, udrękom i
przewlekłej chorobie bez utraty godności.”
"Często zajmuję stanowisko, które spotyka się z silnym oporem"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Ból i rozczarowanie często zdobywają nade mną przewagę"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
8. Wytrwałość / pracowitość / sumienność
„Zawsze
kończysz
to,
co
zacząłeś.
Osoba
pracowita
podejmuje się trudnych zadań i kończy je, wykonując je pogodnie i
nie narzekając. Robisz to, do czego się zobowiązałeś, czasami
nawet więcej, nigdy mniej. Jednocześnie wytrwałość nie oznacza
obsesyjnego dążenia do nieosiągalnych celów. Osoba naprawdę
pracowita
jest
elastyczna,
myśli
realistycznie
i
nie
jest
perfekcjonistą. Ambicja ma zarówno pozytywne, jak i negatywne
strony, ale do tej kategorii zalet należą jej pożądane aspekty.”
"Zawsze kończę to, co zacząłem"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Kiedy pracuję, często coś odciąga moją uwagę"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
9. Prawość / szczerość / uczciwość
„Jesteś osobą uczciwą, nie tylko dlatego, że mówisz prawdę,
ale również dlatego, że żyjesz uczciwie - szczerze i autentycznie.
Twardo stąpasz po ziemi i niczego nie udajesz, jesteś naprawdę
sobą. Przez prawość i szczerość rozumiem coś więcej niż tylko
mówienie innym prawdy. Rozumiem przez to przedstawianie
siebie - swoich zamiarów i zobowiązań - innym i sobie samemu
w szczery sposób, zarówno słowem, jak i czynem: "Wobec siebie
samego bądź szczery, a nie będziesz wtedy fałszywy wobec
nikogo".”
"Zawsze dotrzymuję słowa"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Przyjaciele nigdy nie mówią mi, że twardo stąpam po ziemi"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
HUMANITARNOŚĆ I MIŁOŚĆ
(CZŁOWIECZEŃSTWO)
„Omawiane tutaj zalety przejawiają się w pozytywnych
stosunkach
wzajemnych
z
innymi
ludźmi:
przyjaciółmi,
znajomymi, członkami rodziny, a także osobami obcymi.”
10. Uprzejmość, dobroć i wielkoduszność
„Jesteś dobry i wielkoduszny wobec innych i nigdy nie
jesteś zbyt zajęty, by wyświadczyć komuś przysługę. Lubisz
robić innym dobre uczynki, nawet jeśli nie znasz dobrze
tych osób. Jak często traktujesz interesy innego człowieka
co
najmniej
tak
samo
poważnie
jak
twoje
własne?
Wszystkie cechy należące do tej kategorii opierają się na
tym właśnie uznawaniu wartości innej osoby. C.d.n.
10. Uprzejmość, dobroć i wielkoduszność c.d.
Kategoria uprzejmości obejmuje różne sposoby odnoszenia
się do innej osoby z myślą o jej interesie, który możesz
przedkładać nad swoje bieżące pragnienia i potrzeby. Czy
przyjmujesz odpowiedzialność za innych ludzi - członków rodziny,
przyjaciół, kolegów z pracy, a nawet obcych? Pożytecznymi
składnikami tej zalety są empatia i współczucie. Shelly Taylor,
opisując zwykłą reakcję mężczyzn na przeciwności jako walkę i
ucieczkę, określa częstszą reakcję kobiet w takich sytuacjach jako
"opiekowanie się i zaprzyjaźnianie".”
"W ubiegłym miesiącu pomogłem sąsiadowi z własnej,
nieprzymuszonej woli"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Rzadko przejmuję się powodzeniem innych tak jak swoim"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
11. Miłość i pozwalanie innym, by nas kochali
„Cenisz sobie bliskie i serdeczne stosunki z innymi. Czy
ludzie, do których żywisz od dawna głębokie uczucia, czują to
samo do ciebie? Zaleta ta to coś więcej niż mieści się w
zachodnim pojęciu romantycznej miłości (prawdę mówiąc, to
fascynujące,
że
małżeństwa
w
kulturach
tradycyjnych,
kojarzone przez rodziców państwa młodych, mają się lepiej niż
małżeństwa na Zachodzie, zawierane z romantycznej miłości).
Odrzucam też podejście do intymnych związków, które
streszcza się w haśle "im więcej, tym lepiej".
To prawda, że brak takiego związku jest złą rzeczą, ale
powyżej jednego zaczyna działać prawo zmniejszających się
zysków. C.d.n
11. Miłość i pozwalanie innym, by nas kochali c.d.
Powszechniejsza, zwłaszcza wśród mężczyzn, jest zdolność
do miłości niż do bycia kochanym, przynajmniej w naszej
kulturze. Przejmującą ilustrację tego zjawiska znalazł podczas
ostatniej serii wywiadów George Vaillant, kierujący obecnie
prowadzonymi
od
sześćdziesięciu
lat
badaniami
życia
absolwentów Harvardu z lat 1939 - 1944. Emerytowany lekarz
wprowadził go do swojego gabinetu, by pokazać mu zbiór
listów dziękczynnych, które dostał od pacjentów przed pięcioma
laty, z okazji przejścia na emeryturę. "Wiesz, George -
powiedział, a łzy ciekły mu strumieniami po policzkach - nie
przeczytałem ich". Człowiek ten przez całe życie okazywał
miłość w stosunku do innych, ale w ogóle nie potrafił jej
przyjmować!”
"Są w moim życiu osoby, które troszczą się o moje uczucia i
dobrostan tak samo jak o swoje"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
„Trudno mi jest przyjmować miłość innych"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
SPRAWIEDLIWOŚĆ
„Zalety należące do tej kategorii ujawniają się
w
działaniach obywatelskich. Wykraczają one poza sferę
związków między dwoma osobami i odnoszą się do
większych grup, takich jak twoja rodzina, społeczność,
naród i cały świat.”
12. Postawa obywatelska / obowiązek / praca zespołowa /
lojalność
„Wyróżniasz się jako członek grupy. Jesteś lojalnym i
oddanym członkiem zespołu, zawsze robisz, co do ciebie należy
i ciężko pracujesz na sukces całej grupy. Ta wiązka cech
odzwierciedla to, w jakim stopniu twierdzenia te odnoszą się do
ciebie. Czy przykładasz się do wykonywania zadań, które
przypadły tobie? Czy cenisz cele grupy, nawet jeśli różnią się od
twoich indywidualnych celów? Czy szanujesz osoby, które
zajmują stanowiska kierownicze albo sprawują zwierzchnictwo,
takie jak nauczyciele czy trenerzy? Czy utożsamiasz się z grupą?
Zaleta ta nie oznacza ślepego, bezmyślnego posłuszeństwa, ale
chcę
włączyć
do
tej
kategorii
również
szacunek
dla
zwierzchności, niemodną zaletę, którą wielu rodziców chciałoby
widzieć u swoich dzieci.”
„Najlepiej pracuję w zespole"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Waham się, czy poświęcić własne interesy dla dobra grupy,
której jestem członkiem"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
13. Uczciwe i równe traktowanie innych
„Nie pozwalasz, by twoje osobiste uczucia wpływały na
twoje postępowanie wobec innych osób i podejmowane w
ich sprawach decyzje. Każdemu dajesz szansę. Czy w swoim
codziennym postępowaniu kierujesz się jakimiś ogólnymi
zasadami moralnymi? Czy traktujesz dobro innych, nawet
tych, których osobiście nie znasz, równie poważnie jak
własne? Czy uważasz, że podobne sprawy powinny być
traktowane podobnie? Czy łatwo odkładasz na bok swoje
osobiste uprzedzenia?”
"Traktuję wszystkich jednakowo, bez względu na to, kim mogą
być"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Jeśli kogoś nie lubię, trudno jest mi traktować go/ją
sprawiedliwie"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
14. Zdolności przywódcze
„Dobrze organizujesz działania podlegających ci osób i pilnujesz,
by "wszystko grało". Życzliwy przywódca musi być przede wszystkim
przywódcą skutecznym, dbającym o to, by grupa, którą kieruje,
wykonywała swoje zadania, a jednocześnie podtrzymującym dobre
stosunki między jej członkami. Skuteczny przywódca jest życzliwy, gdy
układa i rozpatruje stosunki wewnątrzgrupowe "bez niechęci do nikogo,
z pozytywnym nastawieniem wobec wszystkich, stanowczością w
popieraniu racji". Na przykład życzliwy przywódca narodu przebacza
nieprzyjaciołom i kieruje się wobec nich tymi samymi zasadami
moralnymi, na których opiera się w stosunku do swoich zwolenników.
(Pomyśl o Nelsonie Mandeli z jednej, a Slobodanie Miloszeviciu z drugiej
strony). Nie dźwiga bagażu historii, przyjmuje odpowiedzialność za
błędy i jest pokojowo nastawiony. C.d.n.
14. Zdolności przywódcze c.d.
Wszystkie te cechy życzliwego przywództwa na szczeblu
globalnym mają odpowiedniki wśród przywódców wszystkich
innych
szczebli:
naczelnych,
komendantów
dowódców
przewodniczących
policji,
wojskowych,
dyrektorów
związków
dyrektorów
szkół,
przewodniczących samorządów uczniowskich.”
i
zawodowych,
a
nawet
"Zawsze umiem nakłonić ludzi do wspólnego działania bez
wiercenia im dziury w brzuchu"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Nie jestem zbyt dobry w planowaniu działań grupowych"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
WSTRZEMIĘŹLIWOŚĆ
„Jako cnota podstawowa, wstrzemięźliwość odnosi się do
właściwego i umiarkowanego wyrażania twoich chęci i
pragnień. Osoba wstrzemięźliwa nie tłumi pragnień, lecz czeka
na okazję, by zaspokoić je bez wyrządzania krzywdy sobie lub
innym.”
15. Samokontrola
„Kiedy
trzeba,
potrafisz
bez
trudu
utrzymać
swoje
pragnienia, potrzeby i impulsy na wodzy. Nie wystarczy
wiedzieć, co jest właściwe; musisz umieć zastosować tę wiedzę
w praktyce. Czy potrafisz sam regulować swoje emocje, kiedy
wydarzy się coś złego? Czy potrafisz sam neutralizować i
usuwać ogarniające cię negatywne uczucia? Czy potrafisz
zachować pogodę ducha nawet w trudnej sytuacji?”
"Panuję nad swoimi emocjami"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Rzadko potrafię zachować dietę"
Bardzo do mnie pasuje 1,
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
16. Rozwaga / dyskrecja / ostrożność
„Jesteś osobą ostrożną. Nie robisz ani nie mówisz czegoś,
czego mógłbyś później żałować. Rozwaga polega na tym, że
zanim przystąpisz do działania, rozważasz wszystkie argumenty
za i przeciw. Osoby rozważne są dalekowzroczne i postępują w
sposób
przemyślany.
zrezygnować
z
celów
Potrafią
oprzeć
tymczasowych
się
na
impulsom
rzecz
i
celów
dalekosiężnych. Ostrożność, zwłaszcza w dzisiejszym pełnym
niebezpieczeństw świecie jest zaletą, którą rodzice chcieliby
dostrzegać u dzieci ("Tylko nie zrób sobie krzywdy" - na placu
zabaw, w samochodzie, na imprezie, w stosunkach intymnych
albo wskutek wyboru kariery zawodowej).”
"Unikam czynności, które są fizycznie niebezpieczne"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Czasami wybieram niewłaściwych przyjaciół i znajomych"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
17. Skromność i pokora
„Nie szukasz rozgłosu, wolisz, by twoje osiągnięcia
mówiły same za siebie. Nie uważasz się za osobę
wyjątkową, a inni dostrzegają i doceniają twoją skromność.
Zachowujesz się bezpretensjonalnie. Osoby pokorne
traktują swoje aspiracje, zwycięstwa i porażki jako mało
ważne. Biorąc pod uwagę sytuację ogólną, to, co osiągnąłeś
czy co wycierpiałeś, niewiele znaczy. Wynikająca z tych
przekonań skromność nie jest tylko ich przejawem, lecz
daje wgląd w całą twoją istotę.”
"Zmieniam temat, kiedy inni obsypują mnie komplementami”
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Często mówię o swoich osiągnięciach"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
TRANSCENDENCJA
„Na określenie ostatniej wiązki zalet używam terminu
"transcendencja". Nie jest to termin, historycznie biorąc, zbyt
popularny - częściej wybieranym jest "duchowość" - ale chcę
uniknąć pomylenia jednej ze specyficznych zalet, duchowości
właśnie, z innymi nie mającymi nic wspólnego z religią zaletami z
tej wiązki, takimi jak entuzjazm i wdzięczność. Przez
transcendencję rozumiem zalety emocjonalne, które pozwalają ci
wyjść poza siebie i nawiązać łączność z czymś większym i
trwalszym: z innymi ludźmi, przyszłością, ewolucją, Bogiem czy
wszechświatem.”
18. Poczucie piękna i doskonałości
„Przystajesz i wąchasz róże. Doceniasz piękno,
doskonałość i biegłość we wszystkich sferach: w przyrodzie
i sztuce, matematyce i innych naukach ścisłych, a także w
sprawach codziennych. Intensywnemu przeżywaniu piękna
i doskonałości towarzyszy zachwyt i podziw. Bycie
świadkiem mistrzowskich popisów sportowych albo aktów
ludzkiego piękna moralnego czy cnoty wywołuje pokrewną
emocję - uwznioślenie.”
"W ubiegłym miesiącu przeżyłem niezapomniane chwile,
delektując się doskonałością w muzyce, sztuce, teatrze, filmie,
sporcie, nauce"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"W ostatnim roku nie stworzyłem niczego pięknego"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
19. Wdzięczność
„Jesteś świadom wszystkiego dobrego, co ci się przydarza, i
nigdy nie uważasz, że ci się to należy. Zawsze znajdziesz czas, by
wyrazić podziękowania. Wdzięczność to zdawanie sobie sprawy z
moralnej doskonałości innej osoby. Jako emocja, wyraża ona
poczucie podziwu i dziękczynienie za sam dar życia. Jesteśmy
wdzięczni, kiedy inni pamiętają o nas i dbają o nas, ale możemy
też być wdzięczni po prostu za dobre uczynki albo za to, że są koło
nas dobrzy ludzie ("Jak cudowne jest życie, kiedy jesteś przy
mnie"). Wdzięczność może się również kierować ku źródłom
nieosobowym i pozaludzkim - ku Bogu, przyrodzie, zwierzętom ale nie można jej czuć do siebie.”
"Zawsze dziękuję, nawet za drobiazgi"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Rzadko dziękuję Bogu lub losowi"
Bardzo do mnie pasuje l
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
20. Nadzieja/optymizm/patrzenie z ufnością w przyszłość
„Oczekujesz od przyszłości wszystkiego najlepszego,
układasz więc plany i wcielasz je w życie, by to osiągnąć.
Nadzieja, optymizm i patrzenie z ufnością w przyszłość
tworzą
rodzinę
zalet,
które
określają
pozytywne
nastawienie do przyszłości. Jeśli spodziewasz się dobrych
wydarzeń, jeśli uważasz, że dojdzie do nich, gdy będziesz
się bardzo starał, i snujesz plany na przyszłość, to jesteś
dobrej myśli tu i teraz i masz cele w życiu.”
"Zawsze widzę jasną stronę"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje
"Rzadko mam dobrze przemyślany plan tego, co chcę zrobić"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
21. Duchowość / poczucie celu / wiara / religijność
„Masz silne i spójne przekonania na temat wyższego
celu i sensu wszechświata. Wiesz, jakie jest twoje miejsce
w ogólnym porządku rzeczy. Przekonania te kształtują
twoje działania i są dla ciebie źródłem otuchy. Czy masz
jakąś klarowną filozofię życia, opierającą się na religii lub
świecką, która wyznacza ci miejsce we wszechświecie? Czy
dzięki więzi z czymś potężniejszym od siebie uważasz, że
życie ma sens?”
"Moje życie ma sens"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Nie mam w życiu żadnego celu"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
22. Wybaczanie i litość
„Wybaczasz tym, którzy wyrządzili ci krzywdę. Zawsze
dajesz ludziom drugą szansę. Głównym motywem twojego
postępowania jest litość, nie zemsta. Wybaczanie oznacza
zespół dobroczynnych zmian, które dokonują się w jednostce
przez kogoś obrażonej lub zranionej. Kiedy wybaczamy, nasza
podstawowa motywacja albo tendencja do działania w związku
z
krzywdą
życzliwością,
staje
się
dobrocią
bardziej
czy
pozytywna
(kierujemy
wielkodusznością),
a
się
mniej
negatywna (wyzbywamy się chęci zemsty albo pragnienia
unikania tej osoby).”
"Zawsze zapominam o urazach"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Zawsze staram się odpłacić pięknym za nadobne„
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2 .
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
23. Wesołość i humor
„Lubisz się śmiać i wywoływać uśmiech na twarzach innych.
Łatwo dostrzegasz jasną stronę życia. Do tego miejsca nasza lista
zalet
sprawiała
wrażenie
śmiertelnie
poważnej:
dobroć,
duchowość, męstwo, wstrzemięźliwość i tak dalej. Te dwie zalety
mają jednak lżejszy charakter. Czy jesteś wesoły? Czy tryskasz
humorem?”
"Gdy tylko mogę staram się łączyć pracę z zabawą"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Rzadko mówię zabawne rzeczy"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
24. Zapał / pasja / entuzjazm / namiętność
„Jesteś osobą pełną werwy. Czy oddajesz się całym sobą,
ciałem i duszą temu, co robisz? Czy, budząc się rano, cieszysz się
na myśl o tym, co przyniesie dzień? Czy zapał, z jakim zabierasz
się do działania, jest zaraźliwy? Czy masz natchnienie do pracy?”
"Całkowicie oddaję się wszystkiemu, co robię"
Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 2,
Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Często snuję się z kąta w kąt"
Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie 2
Ani tak, ani nie 3
Nie pasuje do mnie 4
Zupełnie do mnie nie pasuje 5
Przyjrzyj się liście swoich największych zalet
i sprawdź, czy stosują się do nich któreś z tych
kryteriów:
 Poczucie autentyczności ("To prawdziwy ja").
 Towarzyszące wykazywaniu się nią uczucie podniecenia, zwłaszcza na
początku.
 Szybkie uczenie się wykorzystywania tej zalety.
 Stałe uczenie się nowych sposobów wykazywania się nią. Pragnienie
odkrycia sposobów jej wykorzystania.
 Uczucie nieuchronności wykorzystania tej zalety ("Spróbuj mnie
powstrzymać").
 Ożywienie zamiast wyczerpania, kiedy robisz coś, wykorzystując tę
zaletę.
 Tworzenie i realizacja osobistych planów osnutych wokół niej.
 Radość, zapał, entuzjazm, nawet ekstaza, kiedy ją wykorzystujesz.
Ćwiczenie: 5 mocnych stron
(wg. L.Hoggard)
• która jest najważniejsza?
• jak wykorzystać je w pracy?
• twój pomysł „na siebie”
Menedżer powinien respektować następujące
zasady w zarządzaniu:
1. Przy doborze pracowników na konkretne
stanowiska warto zwracać uwagę na to, by ich
zalety sygnaturowe zazębiały się z zakresem
obowiązków.
2. Warto pozwolić pracownikom, by - w ramach
wyznaczonych przez menedżera celów - mogli
ustawić sobie zajęcia w sposób najbardziej dla
siebie odpowiedni.
Chris Lowney (2011)
„Heroiczne przywództwo”
(oryginał 2003 )
• były członek zakonu jezuitów
• następnie przez 17 lat pracownik różnych oddziałów banku J.P.
Morgan &Co jako dyrektor zarządzający; wchodził także do zarządu
korporacji.
• podczas praktyki menadżerskiej, uświadomił on sobie, początkowo na
zasadzie – jak sam pisze – mglistego przypomnienia, iż metoda „360
stopni”, którą jego firma wprowadzała jako „absolutne novum’ i
„najlepszą praktyka” była de facto znana jezuitom około 435 lat
wcześniej.
• idąc tym tropem: zasadnicze podobieństwo między współczesnym
bankiem (XXI w.) a zakonem jezuitów z początków jego działalności
(XVI w.) :
??? !!!
konieczność efektywnego radzenia sobie przez
obydwie organizacje z otoczeniem złożonym i
nieustannie zmieniającym się
• uwzględniając oczywiście uwarunkowania historyczne
oraz skrajnie różne misje porównywanych instytucji:
można Ignacego Loyolę oraz jego współpracowników
uznać za osoby, których „podejście do kształtowania
pomysłowych, gotowych na podjęcie ryzyka, ambitnych,
elastycznych oraz myślących globalnie ludzi przynosiło
efekty”.
• projekt dotyczący odpowiedzi na pytanie „czego
•
szesnastowieczni zakonnicy mogliby nauczyć (…)
światowców z XXI wieku, na temat przywództwa oraz
radzenia sobie ze złożonymi i stale zmieniającymi się
okolicznościami ?”
poszukiwanie dobrych praktyk. w sukcesach, i
porażkach analizowanej organizacji. (np. za ważną
przyczynę kasaty jezuitów w XVII wieku uważa on brak
innowacyjności ówczesnej zakonnej „centrali”)
wynik :
• model „heroicznego przywództwa”:
istota : kultura organizacyjna oparta na czterech
zasadach (wartościach):
heroizmie,
pomysłowości,
miłości
i samoświadomości
strategia życiowa
w obliczu
• zmiany
• zderzenia kultur
• skali
• złożoności
Wynik !!!
„Heroiczne życie”
specyficzne rozumienie ludzkiego celu
• „W
wielu miejscach język niniejszej książki czerpie z tradycji
chrześcijańskiej, którą dzielę z Ignacym Loyolą. Nie oznacza to jednak , że
nakłaniam muzułmanina, żyda, świeckiego humanistę, czy czytelnika o
jakichkolwiek innych przekonaniach, by przyjął moje wierzenia. Raczej
proszę, by rozważył w trakcie lektury życiodajne zasoby własnej tradycji, a
jestem pewien, że wkrótce będziemy kroczyć jedną drogą (Lowney 2013,s.
13)
• „Jeśli szukasz oświecenia dla siebie, chcąc po prostu podnieść swój status
wzmocnić swoją pozycję, mijasz się z celem; jeśli szukasz oświecenia
dla siebie, byś mógł służyć innym, jesteś u celu” (mądrość buddyzmu
tybetańskiego, cyt. za Lownejyem 2013, s. 13, podkreślenie moje)
Znacie? Ale czy na pewno?
Citation: Huitt, W. (2004). Maslow's hierarchy of needs. Educational
Psychology Interactive. Valdosta, GA: Valdosta State University. Retrieved
[date] from, http://chiron.valdosta.edu/whuitt/col/regsys/maslow.html.
strategia a życie
• Michael Porter: strategia korporacyjna = „kombinacja celów, do których
firma zmierza i środków (zasad postępowania), za pomocą których stara się
do nich dojść” (M. E. Porter, Strategia konkurencji. Warszawa: 2006, s. 17,
tłum. Erlich, A.,cyt. za Lowneyem 2013,
s. 34)
• Chris Lowney (2013, s. 34): odkrycie tego, gdzie chcesz dojść, a następne
ustalenie jakich narzędzi i środków „będziesz potrzebował, by tam się
dostać”.
• połączenie duchowych tradycji i współczesnych koncepcji
strategicznych
• Nie listy kontrolne (oparte na „niezawodnych rozwiązaniach”) a
introspektywne skupienie:
(1) spędzenie trochę czasu z samym sobą, (2) stanięcie w prawdzie przed sobą
samym, (3) porównanie swojej obecnej sytuacji z „najgłębszymi
przekonaniami i aspiracjami związanymi z tym kim powinienem być i czym
chce by był świat, w którym żyję” (Lowney 2013, s. 40)
• heroizm w codzienności
Trzy kluczowe umiejętności
1. Formułowanie celu, który jest wart „reszty
2.
3.
twojego życia”.
Dokonywanie mądrych wyborów związanych z
karierą i relacjami międzyludzkimi w
zmieniającym się i niepewnym świecie.
Sprawianie, by „każdy dzień był ważny,
zwracając uwagę na swoje myśli, czyny i
osiągane wyniki” (Lowney 2013: 9).
Przykłady dobrych praktyk były już w 1945…
w Polsce
NOWA KULTURA PRACY
propozycja ładu społeczno – gospodarczego
uwzględniająca specyfikę danego obszaru
działań
Pomysł opublikowany na łamach pisma „Tygodnik Warszawski”,
autorstwa między innymi Jerzego Brauna, Tadeusza
Kudlińskiego i Stanisława Bukowskiego
Aktorzy naszej codzienności
OŚWIATA
• znajomość własnej okolicy drogą do patriotyzmu
•
•
•
lokalnego
szkoła włączająca ucznia w działania (wystawy,
konkursy etc.)
intensyfikacja działań i władzy samorządu
szkolnego
zaangażowanie w miejsce szkolnej bierności
NAUKA
• wykłady dostępne dla ogółu
• wykłady tematyczne skierowane do konkretnych
•
•
•
•
grup
użycie mediów w celach szerzenia nauki
udostępnianie muzeów, zbiorów etc.
wspomaganie wydawnictw oświatowych
pomoc dla miłośników wiedzy
SZTUKA
• upiększanie codzienności
• nie tylko „wielka” sztuka (regionalna twórczość)
• kreacja otoczenia człowieka – ogrody, parki,
•
•
ulice, miasta
organizacja wyobraźni narodowej
„kultura masowa”
DOM
•
•
•
•
•
•
•
rodzina jako podstawa
polityka prorodzinna
budownictwo społeczne
obyczajowość i kultura Domu
potrzeby rodzinne
wychowanie zawodowo-gospodarcze
czas rodzinny świętością ! - równowaga
NOWA KULTURA PRACY jako praktyczna filozofia
zarządzania zgodnego ze zrównoważonym
rozwojem
(„Tygodnik Warszawski” a „Biedroneczka” Piotra
Gołaszewskiego)
1. Podmiotowość
a) Personalistyczna koncepcja pracy jako
aktu twórczego
b) Optymalizacja zysku w miejsce jego
maksymalizacji
c) Postulat płacy rodzinnej
NOWA KULTURA PRACY jako praktyczna filozofia
zarządzania zgodnego ze zrównoważonym
rozwojem
(„Tygodnik Warszawski” a „Biedroneczka” Piotra
Gołaszewskiego)
2. Relacyjność
a) Postulat współpracy ludzi kultury
z przedsiębiorcami i pracownikami
b) Wspomaganie instytucji rodziny w
przezwyciężaniu trudności i docenianie jej
wartości
NOWA KULTURA PRACY jako praktyczna filozofia
zarządzania zgodnego ze zrównoważonym
rozwojem
(„Tygodnik Warszawski” a „Biedroneczka” Piotra
Gołaszewskiego)
3. Zakorzenienie
a) Racjonalne zarządzanie dobrami
lokalnymi
b) Własność prywatna jako osiągnięcie i
zarazem zobowiązanie
c) Preferencje dla drobnej
przedsiębiorczości i spółdzielczości
d) Codzienność jako „przestrzeń” rozwoju
Nowej Kultury Pracy
Zasady dobrej rozmowy
wg Th. Zeldina
„W dzisiejszych czasach szefom firm i organizacji brakuje
podstawowej umiejętności jaką jest sztuka dobrej konwersacji”
Jest to umiejętność wczuwania się w drugą osobę, wnikania
w jej myśli i uczucia.
Czym jest dobra rozmowa?
• Taka rozmowa nie powinna być wykładem, przemówieniem
czy monologiem kierowanym do wszystkich. „Nie traćmy czasu na
nudne
spotkania
a
poświęćmy
go
raczej
na
prywatną,
indywidualną, otwartą, przyjazną rozmowę”.
• Podejmując dobrą rozmowę, starajmy się szukać w każdej sytuacji
raczej tego, co nas łączy niż tego, co dzieli z rozmówcą.
• Słuchając z uwagą swojego rozmówcy, próbujmy dowiedzieć się
o nim jak najwięcej. Ta wiedza pozwoli nam na sformułowanie
najlepszej
odpowiedzi,
adekwatnej
ale i osobowości naszego rozmówcy.
do
sytuacji,
problemu,
jak to działa?
• sztuka słuchania
• sztuka obserwacji
• siła wyobraźni - patrzenia
•
w przyszłość
wyzwanie jakim jest
dialog i komunikacja
(w/g Marca Gopina)
a może jednak trzeba inaczej?
„Aby zrozumieć „innego”,
należałoby, zamiast
wtłaczać jego
doświadczenie w schemat
takiej koncepcji - do
czego w gruncie rzeczy
sprowadza się osławiona
empatia - zdystansować
się do niej i spojrzeć na
to doświadczenie w
optyce jego własnego
wyobrażenia jaźni”
(Clifford Geertz)
„To proste.”
– wyjaśnia Zeldin to, jak przeprowadzić dobrą rozmowę
„Rozmawiam z nimi o wszystkich aspektach ich życia, o ich
życiu osobistym, o aspiracjach… o sprawach
niemierzalnych. Przykład: rozmawiam z szefem
sprzedaży w dużej korporacji zajmującej się sprzedażą
wysyłkową… po trzech godzinach rozmowy wyznał mi,
że zawsze chciał być aktorem… został skuszony do
korporacji poprzez świetne zarobki, bonusy, samochód
służbowy… ale czuje się więźniem… dlaczego nie
stworzyć mu w miejscu pracy warunków, namiastki
działań teatralnych? Wbrew pozorom teatr i sprzedaż
mają dużo wspólnego (tł. D. Gochno)”.
Co (ewentualnie) poczytać ?
• Kuźmiuk, Z. (2013). ABC ekonomii. Zeszyty
karmelitańskie, 3, s. 117- 126.
• Kisielnicki, J. (2014). Zarządzanie. Jak zarządzać i być
zarządzanym ? Warszawa: PWE.
• Ochinowski, T. (2013). Tradycje przedsiębiorczości w
Polsce jako źródło kapitału kulturowego organizacji.
Warszawa: Wyd. Naukowe WZ UW.
• Bergoglio, J. M. Papież Franciszek (2006/ 2013).
Wychowanie i pasja. O wychowaniu chrześcijańskim,
•
tłum. Wrona, L. Kraków: Wyd. Espirit.
Lowney, Ch. (2014). Lider papież Franciszek, tłum.
Chojnacki, M. Kraków: WAM.
Damy radę?
Damy radę!
„Bob Budowniczy”
Serdecznie dziękuję za uwagę
Tomasz Ochinowski
[email protected]
Serdecznie dziękuję za nieocenioną pomoc
merytoryczną Piotrowi Gołaszewskiemu,
prezesowi firmy „Biedroneczka”, rzecznikowi
prasowemu Szpitala Bródnowskiego
i wykładowcy Uczelni Łazarskiego, memu
najbliższemu współpracownikowi…