Transcript gerçek anlamlı

DERS: TÜRKÇE
KONU: ANLAM BİLGİSİ
SÖZCÜKTE ANLAM
• Sözcükler, dilin anlamlı en küçük
birimleridir.
• Sözcüklerin anlam ilişkilerini iki grupta
toplanır.
GERÇEK ANLAM
• Sözcüklerin sözlükteki asıl anlamlarına
gerçek anlam denir.
• “Uçağı pilot kullanır.”cümlesinde geçen
bütün sözcükler “gerçek anlamlı”dır.
Çünkü hepsi asıl anlamlıdır.
Örneği inceleyelim:
• Uçak : Bir çeşit hava taşıtıdır.
• Pilot: Uçağı kullanan kişidir.
• Kullanmak :Bir aracın başına geçip onu
yönetmek anlamındadır.
MECAZ ANLAM
• Gerçek anlamları dışında kullanılan
sözcüklerdir.
• Bu sözcükler tek başlarına
kullanıldıklarında mecaz anlam taşımaz.
Örnek :
• Babam bana her zaman sıcak davranır.
• Sıcak sözcüğü gerçek anlamı dışında
kullanılmıştır.
• Burada sıcak: dostça , sevgi dolu
anlamındadır.(mecaz anlamlı)
DEYİM ANLAMI
• Kalıplaşmış sözcük öbeklerine deyim
denir.
• Deyimler en az iki sözcükten oluşur.
Deyim kaç sözcükten olursa olsun sadece
BİR KAVRAMI yansıtır.
BAZI DEYİMLER
• Eline vur ekmeğini
al.
Sessiz pısırık zavallı
anlamındadır.
• Eli açık :
çok para harcayan ,
cömert
anlamındadır.
DEYİM ÖRNEKLERİ
• “Saçını başını yolmak”
Deyiminde anlatılmak istenen
üzülmektir.
Çok üzülen bir kişiyi göz önüne getirince
o kişinin ,durumunu bu deyim çok iyi
anlatmaktadır.
TERİM ANLAMI
• TERİM: Okuduğu ya da duyulduğu
zaman bir bilim ,sanat ya da mesleği
çağrıştıran sözcüklerdir.
• Terimler kesin anlamlı sözcüklerdir.
TERİMİN ORTAYA ÇIKIŞI
• Günlük dildeki sözcükler, bilim ve sanat
kavramını anlatmaya yeterli olmadığı
için terimler ortaya çıkmıştır.
BAZI TERİM ÖRNEKLERİ
• Açı, kare ,hacim:
matematik terimi.
• Fiil, özne, yapım eki:
dil bilgisi terimi .
ARGO
Serseriler, kabadayılar, başıboşlar gibi toplum
düzeninin dışında kalmış kişilerin kendi aralarında özel sözcüklere argo denir.
CÜMLELERİ
İNCELEYELİM
“Arakladığın papelleri sökül
bakalım”
araklamak: çalmak
papel: para
sökül: çıkar anlamında kullanılmıştır.
ARGO
KELİMELER
“araklamak,
papel, sökül” sözcükleri
hırsız argosu diye adlandırılabilir.
“Dersleri asarsan sınıfta çakarsın”
asarsan: ihmal edersen
çakarsın: kalırsın
Bu da öğrenci argosuna örnektir.
DEYİMLEŞMİŞ
ARGOLAR
“Madik atmak” (hile yapmak)
“Nalları dikmek” (ölmek )
“Yağ çekmek” (çıkar için övmek )
YANSIMA
Tabiat seslerini veren sözcüklere
“yansıma” denir.
Bir şeyin çıkardığı benzer sesle yapılan
sözcükler yansımadır:şırıltı, gürültü, tıkırtı,
tak, şangır, güm.......
YANSIMADAN TÜREMİŞ
KELİMELER
“Çaydanlıktaki
kaynar su fokurduyordu.
”Cümlesinde fokurdamak yansımadan
türemiş bir fiildir.
İKİLEMELER
Anlamı güçlendirmek amacıyla iki sözcüğün değişik
şekillerde yan yana kullanılmasına ikileme denir.
İkilemeler çok farklı biçimlerde kurulabilir.
.
BAZI ÖRNEKLER
A:Aynı sözcüğün tekrarlanması yoluyla
kurulanlar:koşa koşa, iri iri....
B :Eş yada yakın anlamlı iki sözcükle
kurulanlar:kazma kürek,eş dost.....
C:Anlamlı iki ayrı sözcükle kurulanlar:
kara kuru, üçer beşer
d:Karşıt anlamlı iki sözcükle kurulanlar:
er geç, az çok......
E:Bir sözcüğü anlamlı diğeri anlamsız iki sözcükle
kurulanlar: yırtık pırtık, çoluk çocuk
F:Anlamsız iki sözcükle kurulanlar:eciş bücüş (yazı),
süklüm püklüm (dolaşmak)............
UYARI
•İkilemeler yazılırken aralarına hiçbir noktalama
işareti konmaz.
SÖZCÜKLER ARASI ANLAM
İLİŞKİLERİ
A-ANLAMDAŞ(EŞ ANLAMLI
SÖZCÜKLER)
Anlam bakımından birbirinin aynı yada yakını
olan sözcüklere anlamdaş sözcükler denir.
.
Anlamdaş sözcükleri iki öbekte toplayabiliriz:
a-Anlamları aynı olanlar:
talebe:öğrenci
beyaz:ak
doğa:tabiat
sonbahar:güz
ANLAMLARI YAKIN OLANLAR
Yollamak:göndermek
Bereket:bolluk
Sevinç:neşe
Bitirmek:tüketmek
Gerçek:hakiki
KARŞIT ANLAMLI SÖZCÜKLER
Anlam bakımından birbirinin tam tersi olan
sözcüklere karşıt(zıt) anlamlı sözcükler denir.
Güzel:çirkin _
şişman:zayıf
acı:tatlı