Transcript Διατροφή και Υπερλιπιδαιμίες

ΔΙΑΤΡΟΦΗ
ΚΑΙ
ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ
.
Συμμαχία για την υγεία:ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Πρόληψη και θεραπεία εκφυλιστικών παθήσεων
AHA PREVENTION CONFERENCE
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Μείζονες ανεξάρτητοι
• κάπνισμα
•  αρτηριακή πίεση
•  TC και LDL-C
•  HDL-C
• σακχαρώδης διαβήτης
•Δυνητικοί
•  TG
• μικρές-πυκνές LDL-C
•  ομοκυστεΐνη,
•  Lp(a)
• ινωδογόνο
• δείκτες φλεγμονής (CRP)
• Φορτίο στεφανιαίας πλάκας
• ηλικία
• μη ειδικές αλλαγές ST-διαστήματος
σε ΗΚΓφημα ηρεμίας.
Προδιαθεσικοί
• παχυσαρκία
• άσκηση
• ανδρικό φύλο
• οικογενειακό αναμνηστικό
• κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες
• ψυχολογικοί παράγοντες
• αντίσταση στην ινσουλίνη
•Υπερτροφία αριστεράς κοιλίας *
Sidney CS et al Circulation 2000;101:111-116
Κίνδυνος σε σχέση με κάπνισμα,
αρτ.υπέρταση και χοληστερόλη
Aρτ. υπέρταση
(Συστ. > 195 mmHg)
x3
x9
x4.5
x16
Κάπνισμα
x1.6
x6
x4
Επίπεδα ολικής
χοληστερόλης
(8.5 mmol/L, 330
mg/dL)
Poulter N et al., 1993
Παράγοντες Καρδιαγγειακού Κινδύνου
Υπέρταση
Κεντρική
παχυσαρκία
Σ. Διαβήτης
Κάπνισμα
Ιστορικό
ΣΝ
Αυξημένος
κίνδυνος
ΚΑ επεισοδίων
Υψηλή LDL-C
50
125
100
75
50
25
40
(Deaths/1000)
150
(MRFIT) (n=361,662)
Framingham Study
(n=5209)
10-year CHD death rate
CHD indications per 1000
ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ
ΚΙΝΔΥΝΟΥ (ΚΑΝ): Επιδημιολογικές Μελέτες
30
20
10
0
204
205-234
235-264
265-294
295
Serum cholesterol (mg/100 mL)
Each 1% increase in total cholesterol
level is associated with a 2% increase
in CHD risk
0
200
150
250
300
Serum cholesterol (mg/dL)
1% reduction in total cholesterol
resulted in a 2% decrease in CHD
risk
Castelli WP. Am J Med. 1984
Gotto AM Jr, et al. Circulation. 1990
ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ
ΣΔ ή
σάκχαρο >100 mg%
κοιλιακή
παχυσαρκία
Περίμετρος μέσης
>0,88 γυναίκες
>1,02 άνδρες
*Διάγνωση όταν υπάρχουν 3 παράγοντες .
Τριγλυκερίδια
>150 mg/dl
Χαμηλή HDL
< 50 mg/dl γυναίκες
< 40 mg/dl άνδρες
Υπέρταση
> 130/85 mmHg
Αντιμετώπιση διαταραχών
λιπιδίων - Υγιεινοδιαιτητικά
μέτρα
•
Μείωση Σ.Βάρους
•
Αύξηση Σωμ. Δραστηριότητας
•
Μείωση της πρόσληψης ζωικών λιπών
•
Αντικατάσταση ζωικών λιπών με ελαιόλαδο
•
Διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά
•
Διαιτητικές οδηγίες για την ενίσχυση της
μείωσης της LDL-C ( πρόσληψη Φυτ.Ινών,
πρόσληψη φυτικών στερολών/στανολών)
ΑΗΑ, 2006
ΠΟΙΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΝΤΑΙ

Γενικά: Άνδρες > 40 χρ, Γυναίκες >50 χρ.

Πιο ειδικά : - Επι (+) οικογενειακού ιστορικού για
καρδιαγγειακά νοσήματα

- Οικογενείς δυσλιπιδαιμίες(από παιδική ηλικία )
- Ατομα υψηλού καρδιαγγεικού κινδύνου
(Καπνιστές, ΣΔτ2, Α/Υ, σπλαχνική παχυσαρκία)
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΟΡΙΑ ΤΩΝ ΛΙΠΙΔΙΩΝ
Λιπίδια
Φυσιολογικά όρια
Χοληστερίνη
έως 200 mg/dl
Τριγλυκερίδια
έως 150 mg/dl
HDL
πάνω από 40 mg/dl (άνδρες)
πάνω από 50 mg/dl (γυναίκες)
LDL
έως 130 mg/dl
(υψηλού κινδύνου: έως 100 )
ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΩΝ

Α) Διατροφικά
(Κακή διατροφή και Παχυσαρκία)

B) Κληρονομικότητα

Γ) Δευτεροπαθείς υπερλιπιδαιμίες
A) ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΩΝ

Διατροφή: επιβαρυντικοί παράγοντες
για
 ΧΟΛ Κεκορεσμένα λίπη (ζωικά)
 Τροφές
πλούσιες σε χοληστερίνη
 Τρανς – λιπαρά
 ΤΓΛ
 Σακχαρούχοι
Κεκορεσμένα
υδατάνθρακες
λίπη
B) ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ
Οι συχνότερες είναι:
Α)Οικογενής
ετερόζυγος
υπερχοληστερολαιμία
Μεμονωμένη αύξηση χοληστερίνης (n=1/500)
(≥300 mg/dl)

Β) Μικτού τύπου (συνδυασμένη) υπερλιπιδαιμία:
Αύξηση χοληστερίνης, τριγλυκεριδίων ή συνδυασμός
τους στην ίδια οικογένεια.
Ιδιαίτερα συχνή και αθηρογόνος.
Γ) Αμιγής υπερτριγλυκεριδαιμία
Γ) ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ
Σακχαρώδης διαβήτης
 Υποθυρεοειδισμός
 Νεφρωσικό σύνδρομο, νεφρική
ανεπάρκεια
 Ηπατική ανεπάρκεια
 Υπερκατανάλωση οινοπνεύματος
 Φάρμακα (κορτιζόνη, αντισυλληπτικά κ.α.)

ΥΠΟΛΙΠΙΔΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

Οι στατίνες αποτελούν την πρώτη
φαρμακευτική επιλογή για την
αντιμετώπιση της αυξημένης LDL
ΥΠΟΛΙΠΙΔΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ
Μεταβολή λιποπρωτεϊνης %
ΟΛ.ΧΟΛ
LDL
Στατίνες
25-30
 30-60  5-15
 20-45
Φιμπράτες
 10-25
 5-25
 20-50
Ρητίνες
 10-25
 15-30  0-5
 0-15
Νικοτινικό
οξύ
Εζετιμίμπη
 10-25
 20-30  10-35
 30-50
 15
 20
 5-10
HDL
 10-25
5
Τριγλυκερίδια
ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΙΤΑ: ΑΚΡΟΓΩΝΙΑΙΟΣ
ΓΕΝΙΚΕΣ
ΟΔΗΓΙΕΣ
ΛΙΘΟΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΕΣ
ΥΠΟΛΙΠΙΔΑΙΜΙΚΗΣ
ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Μείωση ζωικού λίπους
Αύξηση κυρίως μονοακορέστων (ελαιόλαδο),
πολυακορέστων (ω3-λιπαρά οξέα)
Αύξηση φυτικών ινών:12-25 γρ/ημ
(διαλυτών:πηκτίνες,β-γλυκάνες,ψύλλιο)
Μείωση διατροφικής χοληστερόλης

Αύξηση φυτικών στερολών: 2 γρ./ημ.



ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Ουσία
Δίαιτα Step 1
Δίαιτα Step 2
Ολικό λίπος
<30% ολικών θερμίδων
<30% ολικών θερμίδων
Κεκορεσμένα
<10% »
<7% »
Πολυακόρεστα
10% »
10% »
Μονοακόρεστα
10%- 15% »
10%- 15% »
Υδατάνθρακες
50%- 60% »
50%- 60% »
Πρωτεΐνες
10%- 20% »
10%- 20% »
Χοληστερόλη
<300mg/ Η
<200mg/ Η
Συστατικό
Επίδραση
στην LDLχοληστερόλη
Μείωση/αύξηση
LDL
χοληστερόλης
(% κατά
προσέγγιση)
Σύσταση
Στερόλες

10
2-2,5 g/
ημέρα
Κορεσμένα λιπαρά
οξέα

5-10
<7% της
ενέργειας
Χοληστερόλη

5
<200
mg/ημέρα
Διαλυτές φυτικές
ίνες

5
10-20
g/ημέρα
Σωματικό βάρος

5
Απώλεια
~ 5 Kg
Πρωτεΐνη σόγιας

3-5
25
g/ημέρα
Πολυακόρεστα
λιπαρά οξέα

3
5-10% της
ενέργειας
Διατροφικές
Επιδράσεις
στην LDL
Προσαρμογή από:Jenkins et al. Curr Opin Lipidol 2000, Weggemans & Trautwein Eur J
Clin Nutr 2003, Katan et al. Mayo Clin Proc 2003, Mensink et al. Am J Clin Nutr 2003
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
Φυτικές ίνες: κυρίως διαλυτές, LDL (φρούτα,
όσπρια, κριθάρι, βρώμη)
- Ω3- λιπαρά οξέα: ΤΓΛ, αντιθρομβωτική,
αντιαθηρωγόνος δράση.
(2 γεύματα ψαριών/ εβδομάδα)
- Φυτικές στερόλες:  LDL(5-10%), HDL
 ΤΓΛ.  Εντερικής απορρόφησης
χοληστερόλης (2-3 gr/H)
-
Φυτικές Στερόλες/Στανόλες
Η μέση κατανάλωση στο δυτικό κόσμο
είναι~0.2-0.4g/24h (φυτοφάγους 0.6g/24h)
Οι φυτικοί εστέρες στερολών και στανολών
σε δόσεις των 2 γρ. ημερησίως μειώνουν τα
επίπεδα της LDL-C κατά 6-15% με μικρή ή
καμία αλλαγή στην HDL-C
Η εστεροποίηση τους με λιπαρά οξέα, αυξάνει
τη διαλυτότητα τους στα τρόφιμα.
International Atherosclerosis Society, 2003
NCEP III Expert Panel, 2001 , Linda et al, 2008
Πηγές φυτικών στερολών
ανά 100 g
Λάδι από καλαμπόκι (ραφιναρισμένο)
715 – 952 mg
Σογιέλαιο (ραφιναρισμένο)
221 – 328 mg
Ελαιόλαδο (έξτρα παρθένο)
144 - 150 mg
Φοινικέλαιο (ραφιναρισμένο)
49 – 61 mg
Μήλο
13 mg
Πορτοκάλι
24 mg
Καρότο
16 mg
Ντομάτα
4.7 mg
Φυστίκια
119 mg
Lars H, et al. Nutrition reviews. 2007, Vol 65
Trautwein and Duchateau, Phytosterols: Sources and Metabolism in Nutrition and Cancer Prevention 2005
Normen, et al. J Food Comp and Analysis 2002
Φυτικές Στερόλες/Στανόλες
Βραχυπρόθεσμη κατανάλωση τροφών
εμπλουτισμένων
σε
Φυτικές
Στερόλες/Στανόλες
κρίνεται
ασφαλής
ως
επιπρόσθετος παράγοντας ανεξάρτητα της
διατροφής και της κατάλληλης φαρμακευτικής
αγωγής
Φυτικές Στερόλες δεν παρουσιάζουν
στατιστικά σημαντική διαφορά έναντι
των Φυτικών Στανολών όσον αφορά την
επίδραση της ολικής χοληστερόλης και
της LDL-C
Journal Amer Diet Assoc Vol 110, Issue 5, P 719-726, May 2010
Gupta A.K et al, Role of phytosterols in lipid-lowering:current
perspective, 2011
Ξηροί Καρποί

Η αναφερόμενη καρδιοπροστατευτική δράση των
ξηρών καρπών μπορεί να οφείλεται εν μέρει στα
μοναδικά θρεπτικά τους συστατικά

Οι ξηροί καρποί είναι πλούσιοι σε ακόρεστα
λιπαρά οξέα (UFA) και χαμηλοί σε κορεσμένα
(SFA).

Πηγή φυτικών πρωτεϊνών και φυτικών στερολών

Καρύδια, επηρεάζουν θετικά τα
λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών
Linda et al, 2008
επίπεδα
Ξηροί Καρποί




 Χοληστερόλης και βελτίωση λιπιδαιμικού προφίλ
από διαφορετικά είδη ξηρών καρπών
Επιδημιολογικές μελέτες κατέδειξαν την προστασία
από υπέρταση στον αντρικό πληθυσμό
Αρνητική συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης ξηρών
καρπών και της  ΣΒ
Στην SUN, η χαμηλότερη  ΣΒ παρατηρήθηκε σε
άτομα τα οποία κατανάλωναν ≥ 2 μερίδες ξηρών
καρπών/βδομάδα
Arch Intern Med. 2010;170(9):821-827
Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases. 2010xx, 1-6
ΠΙΘΑΝΗ ΘΕΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ





Μαύρη σοκολάτα: φλαβονοειδή, κατεχίνες
Μείωση οξειδωτικού στρες, ↓ LDL, ↓ΑΠ
Σκόρδο: ήπια υπολιπιδαιμική δράση
(↓ LDL 2-6%)
Καφές: ↓ λιπιδίων και αγγειακών επεισοδίων σε μέτρια
και αυξημένη κατανάλωση. Όμως ο στιγμιαίος ή
άφιλτρος καφές ↑ LDL + 5%.
Τσάι: ήπια ευνοϊκή επίδραση - πράσινο τσάι: μείωση
ινσουλινοαντίστασης και λιπιδίων.
Ρεσβερατρόλη: (πολυφενόλη σε σταφύλια, κρασί,
μούρα). Θετικά in vitro, κλινικές μελέτες σε εξέλιξη
Sirtori, Nutr Res Rev 2009, 22,244
ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΗ
ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ
Τρόφιμα
Λίπη & έλαια
Κρέας
Ψάρια & θαλασσινά
Γάλα
&
γαλακτοκομικά
Επιτρέπονται
Ελαιόλαδο, ηλιέλαιο,
καλαμποκέλαιο,
σογιέλαιο
Κοτόπουλο,
γαλοπούλα,
κουνέλι, κυνήγι,
άπαχα και χωρίς
πέτσα.
Μοσχάρι, ζαμπόν
άπαχο.
Απαγορεύονται
Βούτυρο, βοδινό και χοιρινό λίπος,
φοινικέλαιο, καρυδέλαιο,
μαργαρίνη, υδρογονωμένα λίπη
και έλαια
Τα λιπαρά μέρη και η πέτσα. Αρνί,
χοιρινό, αλλαντικά, εντόσθια
Ψάρι κάθε είδους
(φρέσκο ή
κατεψυγμένο)
Παστά, τηγανισμένα ψάρια.
Οστρακοειδή (μύδια, στρείδια
κλπ.), γαρίδες, αστακοί, καβούρια,
αυγοτάραχο
Γάλα άπαχο, γιαούρτι
άπαχο, τυριά
άπαχα (μυζήθρα,
ανθότυρο)
Πλήρες γάλα, γιαούρτι, κρέμα
γάλακτος, παγωτό, τυριά (φέτα και
κίτρινα τυριά) μη
αποβουτυρωμένα, κρέμες
ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ
Τρόφιμα
Φρούτα
Επιτρέπονται
Απαγορεύονται
Όλα τα φρούτα εκτός από αυτά
που έχουν πολλές θερμίδες
(μπανάνες, σύκα, σταφύλια)
Καρύδια, αμύγδαλα
Μπανάνες, σύκα, σταφύλια, κομπόστες,
αβοκάντο
Λαχανικά
Όλα τα φρέσκα και κατεψυγμένα
λαχανικά
Τηγανητά γενικά (πατάτες κλπ.)
Όσπρια
Επιτρέπονται
όλα
και
είναι
ιδιαίτερα
πλούσια
σε
πρωτεΐνες και φυτικές ίνες
ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ
Ψωμί ολικής, ζυμαρικά, ρύζι, σε
περιορισμένη χρήση και χωρίς
ζωικό βούτυρο
Ψωμιά που έχουν αυγά σαν κύριο
συστατικό τους, κρουασάν, μπατόν
σαλέ, μπριός.
Ποτά – κρασιά
Κρασί και μπύρα 1-2 ποτήρια την
ημέρα.
Καφές – τσάι 2-3
ποτήρια την ημέρα, κακάο,
χυμοί φρούτων
Κρασί και μπύρα σε μεγάλες
ποσότητες,
οινοπνευματώδη
(ουίσκι, ούζο, βότκα κλπ.).
Σοκολάτα ρόφημα.
Ζαχαρούχοι
χυμοί, αναψυκτικά.
Αρωματικά:
κρεμμύδι,
σκόρδο, βασιλικός, μαϊντανός,
ρίγανη.
Καρυκεύματα:
πιπέρι,
μοσχοκάρυδο, μουστάρδα.
Γλυκά με άπαχο γάλα ή
Μαγιονέζα, κέικ, γλυκά με πολλή
ζάχαρη.
Σάλτσες με κρέμα γάλακτος, ζωικά
λίπη ή τυριά.
Ζάχαρη, σαντιγί, ξηροί καρποί,
σοκολάτες.
Ξηροί καρποί
Διάφορα
ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ 10 ΚΙΛΩΝ




Θνητότητα
 Μείωση >20% ολικής θνητότητας
 Μείωση >30% των σχετιζόμενων με το ΣΔ
θανάτων
 Μείωση των θανάτων από κακοήθειες που
σχετίζονται με τη παχυσαρκία
Αρτηριακή πίεση
 Μείωση 10mmHg η συστολική ΑΠ
 Μείωση 20mmHg η διαστολική ΑΠ
Σάκχαρο
 Μείωση κατά 50% της γλυκόζης νηστείας
Λιπίδια
 Μείωση 10% ολικής χοληστερόλης
 Μείωση 15% LDL
 Μείωση 30% τριγλυκεριδίων
 Αύξηση 8% HDL
ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΛΙΠΙΔΙΑ
-
-
Ετερογενείς μελέτες
Συνήθως αναφέρονται ευεργετικά
αποτελέσματα με μακροχρόνια άσκηση
αντοχής και αερόβια
Μείωση ΤΓΛ, ΧΟΛ, HDL, ApoA
Chan, Curr Opin Lipidol, 2006
Rashid, Genest Obesity, 2007
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η διαιτητική αντιμετώπιση (μεσογειακού τύπου
διατροφή) αποτελεί τη βάση της υπολιπιδαιμικής
αγωγής –Μελετώνται, και φαίνονται ωφέλιμα,
ορισμένα «λειτουργικά τρόφιμα»

Με εξαίρεση τις οικογενείς υπερλιπιδαιμίες και την
έκδηλη καρδιαγγειακή νόσο, φάρμακα(στατίνες)
πρέπει να χορηγούνται σε 2ο χρόνο

Πάντοτε πρέπει να αντιμετωπίζονται ταυτόχρονα και
οι άλλοι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου
(Κάπνισμα, υπέρταση, παχυσαρκία, υπεργλυκαιμία)
Σας Ευχαριστούμε