Transcript Projekt realizowany przez uczniów klasy IIc ANOREKSJA

ANOREKSJA
Choroba XXI wieku
Jadłowstręt psychiczny
Zaburzenie odżywiania, polegające na celowej utracie wagi wywołanej
i podtrzymywanej przez osobę chorą. Obraz własnego ciała jest
zaburzony; występują objawy dysmorfofobii. Lęk przybiera postać
uporczywej idei nadwartościowej, w związku z czym pacjent wyznacza
sobie niski limit wagi. Największe zagrożenie zachorowaniem dotyczy
wieku między 14 a 18 rokiem życia.
Wyróżnia się dwie postaci anoreksji – jadłowstręt
psychiczny i jadłowstręt psychiczny atypowy
Główne cechy anoreksji
Głównym cechami anoreksji jest m.in. usiłowanie kontrolowania
własnego świata i radzenia sobie z napotkaną traumą poprzez
restrykcje w przyjmowaniu pokarmów. Powodem może być również,
potrzeba wewnętrznej czystości lub perfekcjonizm. Spotyka się także
inne powody, jak chęć bycia lekkim, czy pragnienie poniesienia kary
lub śmierci.
Chorzy często rezygnują ze spożywania mięsa lub przechodzą na
wegetarianizm. Ilości przyjmowanego pożywienia ulegają znacznemu
zmniejszeniu, co prowadzi do spadku masy ciała, często o ponad 15%.
Zachowania osób cierpiących na anoreksję różnią się. Anoreksja
często przeplata się, lub tez całkowicie przekształca się w żarłoczność
(bulimię), gdzie często występują: prowokowanie wymiotów,
zażywanie dużych ilości środków przeczyszczających i moczopędnych
oraz wyczerpujące ćwiczenia fizyczne.
Obecnie rozpoznaje się tzw. niezidentyfikowany typ anoreksji, której
źródłem są media, powodujące nienaturalne postrzeganie ludzkiego
ciała i zaniżające samoocenę młodzieży. Ofiarami tego typu są
najczęściej dziewczęta i chłopcy w wieku 11–20 lat.
Kryteria diagnostyczne
Możemy podejrzewać anoreksję, gdy
osoba:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
przeżywa silny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością, nawet jeśli ma
niedowagę;
nie chce utrzymać wagi w granicach normy dla swojego wieku i wzrostu, co nie
jest spowodowane żadnym schorzeniem fizycznym ani psychicznym;
nieprawidłowo ocenia wagę własnego ciała, wymiary i sylwetkę;
lekceważy skutki nagłego spadku wagi;
w okresie dojrzałości płciowej (po okresie pokwitania) cierpi na wtórny brak
miesiączki w ciągu co najmniej 3 miesięcy
spożywa posiłki w samotności (ze wstydu przed innymi);
uprawia intensywne ćwiczenia fizyczne;
kłamie o ilości zjedzonych posiłków;
główny temat rozmów z osobą chorą to jedzenie, kalorie, zawartość tłuszczu w
produktach i diety.
Rozpoznano dwa typy
anoreksji:
• Typ restrykcyjny
Charakteryzuje się tym, że chory
ogranicza przyjmowanie
pokarmu do bardzo niewielkich
ilości i nieregularnie stosuje
środki przeczyszczające.
• Typ bulimiczny
Anorektyk, choć zazwyczaj
ogranicza ilość przyjmowanego
pokarmu, regularnie miewa
okresy przejadania się lub
prowokowania wymiotów i
nadużywania leków
przeczyszczających i
moczopędnych. Stosowane
metody zwykle prowadzą do
biochemicznych zaburzeń oraz
zakłóceń czynności pewnych
układów i narządów, a także są
zagrożeniem dla życia.
Przyczyny anoreksji
Osoby cierpiące na anoreksję to w większości przypadków dziewczęta
i kobiety, które odczuwają nieświadomy lęk przed identyfikacją z
własną płcią. Nie zgadzają się z własną seksualnością, unikają kontaktu
z innymi osobami, zwłaszcza z przeciwną płcią, a także odchudzają się
by w wyniku diety zachować sylwetkę dziecka, jaką miały przed
okresem pokwitania. Często dochodzi do tego wtórny brak miesiączki.
Obsesyjny lęk przed przybraniem na wadze sprawia, że obsesyjnie
myślą o jedzeniu i przekonane są, że "szczupła" figura jest kluczem do
sukcesu. Chorzy nie widzą swojego wychudzenia, gdy stoją przed
lustrem wydaje im się, że ciągle są za grubi.
•
•
•
•
Powszechnie w anoreksji występują:
niska samoocena, poczucie beznadziejności i brak wiary w siebie,
niezadowolenie ze swojej figury,
zaburzone postrzeganie obrazu własnego ciała,
lęk przed dorosłością i dojrzewaniem
Zmiany fizyczne i psychiczne u
osób cierpiących na anoreksję
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
wyniszczenie
zwolnienie czynności serca i tętna
niskie ciśnienie krwi
wzdęcia
zaparcia
obrzęki dłoni i stóp
sucha, łuszcząca się skóra
meszek na twarzy i ciele
znaczna utrata włosów
zimne dłonie
nadmierne pocenie się stóp
niedokrwistość (anemia)
…Zmiany fizyczne i psychiczne u osób cierpiących na anoreksję
• brak miesiączki lub bardzo wydłużone okresy między
menstruacjami (kobiety)
• drażliwość
• dezorientacja/zakłopotanie
• nastroje depresyjne (poczucie beznadziejności, niska samoocena)
• izolowanie się od otoczenia
• bezsenność
• zachowania obsesyjno – kompulsywne, zwłaszcza w odniesieniu
do jedzenia
• krótki oddech
• częste bóle głowy
• zawroty głowy
• omdlenia
• podkrążone oczy
• bladość skóry
Leczenie anoreksji
Leczenie anoreksji jest procesem długim i trudnym. Z powodu braku
jednoznacznych czynników powodujących zachorowanie na anoreksję,
niemożliwie jest podjęcie najbardziej pożądanego sposobu leczenia w
medycynie, czyli leczenia przyczynowego. Osoba chora, aby jeść, musi
przezwyciężyć lęk przed przytyciem, wstręt do jedzenia, oraz
wszystkie negatywne emocje będące udziałem anoreksji. Organizm
wyniszczony długotrwałą głodówką często nie może czekać na efekty
psychoterapii - wymaga zdecydowanej i szybkiej interwencji. Z kolei
psychoterapia, której skuteczność ściśle zależy od tego czy pacjent je,
wymaga czasu. Osoba z anoreksją tak na prawdę musi nauczyć się jeść
od nowa. Jest to swoista kwadratura koła - z jednej strony jedzenie,
które stanowi o życiu i zdrowiu chorej/chorego, z drugiej choroba,
która nie pozwala jeść. Leczenie komplikuje także fakt, że osoby
cierpiące na anoreksję bardzo często zaprzeczają, że są chore i nie chcą
się leczyć .
Główne cele leczenia
anoreksji:
• przywrócenie normalnej
masy ciała, a także leczenie
ewentualnych fizycznych
następstw długotrwałego
niedożywienia;
• leczenie problemów
psychicznych związanych z
zaburzonym jedzeniem;
• wyeliminowanie zachowań i
myśli, które towarzyszyły
zaburzonemu jedzeniu,
głównie celem zapobiegnięcia
nawrotowi choroby.
Rokowania
• Skuteczność leczenia zależy od wieku pacjenta - u osób młodszych
zachowania skojarzone z chorobą są słabiej wpisane w osobowość, niż
u osób starszych, a także od tego ile czasu trwa choroba - im dłużej,
tym nawyki zaburzonego jedzenia są bardziej utrwalone i trudniej jest
je wyeliminować.
• Szacuje się, że około 10% przypadków anoreksji kończy się śmiercią
na skutek samobójstwa lub komplikacji spowodowanych
niedożywieniem. W zależności od czasu trwania choroby szanse no
kompletne wyzdrowienie wahają się od 80% (gdy leczenie jest podjęte
w pierwszym roku choroby) do 50% (gdy leczenie jest podjęte
później). U części osób obserwuje się powrót do w miarę normalnego
życia, przy czym część objawów anoreksji utrzymuje się. Dość często
zdarza się także, że anoreksja przechodzi w bulimię.
Dieta w leczeniu anoreksji
•
•
•
•
W leczeniu anoreksji sprawą priorytetową jest dostarczenie
wygłodzonemu organizmowi wszystkich niezbędnych składników:
odpowiedniej ilości wody, elektrolitów, białek, węglowodanów,
tłuszczów oraz pierwiastków śladowych. W zależności od stanu
fizycznego i psychicznego osoby chorej, zdolności organizmu do
przyswajania pokarmów, chęci współpracy ze strony pacjenta, a także
od tego w jakim trybie odbywa się leczenie istnieje kilka możliwości
podawania składników odżywczych:
doustnie - sposób ten najbardziej odpowiedni fizjologicznie, wiąże się
też z najmniejszą ilością powikłań;
dojelitowo - w przypadku, gdy pacjent nie jest w stanie sam jeść lub
odmawia jedzenia zalecanych posiłków, a jego stan fizyczny wymaga
szybkiej interwencji;
przez sondę do żołądkową - jak wyżej;
pozajelitowo (dożylnie) - często stosowane jako uzupełnienie
pozostałych metod lub jako samodzielny sposób dożywiania w
sytuacjach gdy stan osoby chorej jest szczególnie ciężki.
Duży nacisk kładzie się też
na inne powikłanie
anoreksji, czyli osteopenię,
czyli zmniejszenie masy
kostnej prowadzące w
ostateczności do
osteoporozy. Leczenie tego
powikłania ogranicza się do
odpowiedniej diety
zawierającej odpowiednie
ilości wapnia, witaminy D
oraz przywrócenie
prawidłowej czynności
hormonalnej.
Niestety nie istnieje cudowny "lek na anoreksję". Depresja i
problemy emocjonalne związane z tym zaburzeniem
odżywiania są przede wszystkim efektem głodzenia, dlatego w
leczeniu uwaga koncentruje się głównie na zwiększeniu masy
ciała osoby chorej. Lekarze decydują się na leczenie
farmakologiczne dla zmniejszenia lęków związanych z
jedzeniem i przytyciem, zwiększania szans powodzenia
psychoterapii, poprawy nastroju, zmniejszenie ryzyka śmierci.
Psychoterapia
• Zasadniczą rolę w leczeniu anoreksji
odgrywa psychoterapia. Istnieje wiele
różnych szkół terapeutycznych, z których
każda ma swoje wady i zalety. Wybór
konkretnej metody powinien odbywać się w
zależności od indywidualnej sytuacji danego
pacjenta - jego wieku, stanu fizycznego i
psychicznego, oraz zaangażowania
najbliższych w proces leczenia.
Terapia grupowa
Osoby dotknięte anoreksją często czują się wyobcowane i
niezrozumiane, więc ten rodzaj terapii stwarza możliwość kontaktu
z innymi chorymi, którzy doskonale rozumieją tryby
anorektycznego myślenia i zachowania. Terapia grupowa zwykle
towarzyszy terapii indywidualnej, jako motywacja i wsparcie w
procesie leczenia. W zależności od sposobu prowadzenia terapii
grupowej możemy wyróżnić kilka różnych jej typów:
• psychodynamiczne/interpersonalne - grupy funkcjonujące w
oparciu o założenie, że zaburzenia odżywiania są efektem
konfliktów wewnątrz danej osoby i w jej relacjach z innymi
osobami, terapia polega na wyrażaniu tych konfliktów oraz poprzez
budowanie samooceny pozwala uczestnikom na zaakceptowanie
ich niedoskonałości oraz zdanie sobie sprawy, że otwarte
wyrażanie emocji jest zdrowsze niż wyrażanie ich poprzez
zaburzone odżywianie.
…terapia grupowa
• psychoedukacyjne - grupy takie są zazwyczaj bardzo
dokładnie zaplanowane, każde spotkanie ma określony
temat przewodni, często są prowadzone w formie
wykładów prowadzonych przez lidera grupy, z
towarzyszącymi pytaniami i dyskusją uczestników,
dodatkowo uczestniczy otrzymują zadania do
samodzielnego wykonania oraz materiały uzupełniające
treść spotkania;
• grupy samopomocy - formalnie nie są rodzajem terapii w
tradycyjnym tego słowa znaczeniu, są prowadzone przez
uczestników, a nie profesjonalistów, zaburzenia
odżywiania są w nich traktowane jak uzależnienia (grupy
samopomocy funkcjonują na zasadach takich jak np. grupy
AA).
Terapia interpersonalna
• Ten rodzaj terapii traktuje anoreksję jako wyraz
negatywnych emocji związanych z negatywnymi relacjami
z innymi ludźmi. Głównym obiektem zainteresowania tego
rodzaju terapii jest funkcjonowanie chorej osoby w
związkach i relacjach z innymi ludźmi, oraz jak wpływają
one na uczucia tej osoby. W czasie terapii pacjent pod
nadzorem terapeuty uczy się jak radzić sobie z frustracją i
napięciami pojawiającymi się w relacjach z innymi, oraz
jak reagować na takie emocje jak np. żal spowodowany
utratą bliskiej osoby, czy też negatywne uczucia
towarzyszące konfliktom w związkach. Inne cele terapii
interpersonalnej to budowanie poczucia własnej wartości
pacjenta, jego pozytywnej samooceny, które pozwalają na
lepsze funkcjonowanie w związkach i relacjach z innymi
ludźmi.
Arteterapia
• Ten rodzaj terapii polega na wykorzystaniu wszelkich form
artystycznych - plastycznych, muzycznych, teatralnych. W terapii
zaburzeń odżywiania najczęściej wykorzystywanymi formami są
różnorodne techniki malarskie oraz tworzenie w glinie. Podobnie jak w
terapii tańcem, tak tutaj tworzenie jest formą ekspresji uczuć i emocji
trudnych do wyrażenia słowami lub też nierozumianych przez
pacjentów. W czasie malowania czy też rzeźbienia wyzwalają się
odczucia. Osoby z zaburzeniami odżywiania doświadczają emocji, z
których istnienia nie zdawały sobie sprawy.
• Arteterapia ma przeważnie formę zajęć grupowych, podczas których
terapeuta poddaje uczestnikom temat do namalowania. Tematy są tak
sformułowane, aby w sposób niebezpośredni odwoływać się do
skrywanych emocji lub przeżyć związanych z chorobą. Poprzez
wyrażanie swoich emocji w tworzonych pracach pacjenci uczą się
lepiej rozumieć swoje uczucia oraz zyskują kontrolę nad własnymi
emocjami, które są wyrażane poprzez sztukę, a nie jak do tej pory
zachowania anorektyczne.
Anoreksja
fakty i mity
Mity
• Anoreksja i bulimia to tylko fanaberie
młodych dziewczyn.
• Anoreksja dotyczy tylko kobiet.
• Anorektyczka jest bardzo chuda,
wygląda jak szkielet.
• Anorektyczka nic nie je. Dopóki jem nic
mi nie jest.
Fakty
• Anoreksja i bulimia to poważne zaburzenia na podłożu psychicznym.
Nie da się ich przerwać tylko przez próby uregulowania jedzenia, czyli
spożywanie odpowiedniej liczby kalorii dziennie pod przymusem.
Niezbędna jest psychoterapia gdyż problem nie leży w jedzeniu ani w
odchudzaniu. Do 20% anorektyczek ulega swojej chorobie i umiera.
• Kobiety to większość pacjentek, jednak choruje też coraz więcej
mężczyzn.
• Anoreksja w rezultacie prowadzi do znacznego spadku wagi i często
rzeczywiście do stanu określanego jako “skóra i kości”. Jednak
zaburzenia łaknienia można mieć przy każdej wadze, istotne jest
bowiem to, co się myśli i czuje, nie to ile się waży i jak się wygląda.
• Rzeczywiście, anorektyczka często aż tak ogranicza jedzenie, że w
którymś momencie nie je już prawie nic. Nie można jednak sądzić że
ktoś jest zdrowy, bo je. Anorektyczka może jeść, dla niej istotne jest
jedynie aby było tego mniej i mniej.
KONIEC
Prezentację wykonały:
• Paulina Stuglik
• Magdalena Mrowiec