Transcript yatırım kuruluşları

6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası
Kanunu ve İkincil Mevzuat
Kapsamında Yatırım Hizmetleri
ve
Yatırım Kuruluşları
1
6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ve Yan Mevzuat
Kapsamında Yatırım Hizmetleri ve
Yatırım Kuruluşları - 1
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (“SerPK”), Türk sermaye piyasalarını
gelişmiş diğer piyasalar seviyesine çıkarmayı ve özellikle de Avrupa Birliği
düzenlemelerine paralel yeni bir bakış açısı sunmayı hedeflemiştir. SerPK,
Türk sermaye piyasalarının işleyişinde kilit bir öneme sahip olan sermaye
piyasası kurumlarını aşağıdaki şekilde gruplandırmıştır;
•yatırım kuruluşları,
•kolektif yatırım kuruluşları,
•sermaye piyasasında faaliyette bulunacak bağımsız denetim değerleme ve
derecelendirme kuruluşları,
•portföy yönetim şirketleri,
•ipotek finansmanı kuruluşları
2
2
6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ve Yan Mevzuat
Kapsamında Yatırım Hizmetleri ve
Yatırım Kuruluşları - 2
• konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları,
• varlık kiralama şirketleri,
• merkezî saklama kuruluşları,
• veri depolama kuruluşları,
• kuruluş ve faaliyet esasları Sermaye Piyasası Kurulu’nca (“Kurul”)
belirlenen diğer sermaye piyasası kurumları .
3
3
Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ise;
1.Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin alınması ve iletilmesi,
2.Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin müşteri adına ve hesabına veya
kendi adına ve müşteri hesabına gerçekleştirilmesi,
3.Sermaye piyasası araçlarının kendi hesabından alım ve satımı,
4.Portföy yöneticiliği,
5.Yatırım danışmanlığı,
6.Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunularak satışa
aracılık edilmesi,
7.Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunmaksızın satışa
aracılık edilmesi,
8.Çok taraflı alım satım sistemlerinin ve borsa dışı diğer teşkilatlanmış pazar
yerlerinin işletilmesi,
9.Sermaye piyasası araçlarının müşteri namına saklanması ve yönetimi ile portföy
saklanması,
10.Kurul’ca belirlenecek diğer hizmet ve faaliyetlerde bulunulması,
olmak üzere belirlenmiştir.
4
4
2499 sayılı Mülga Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“Mülga SerPK”) aracı
kurumlar ve bankaları karşılamak üzere kullanılan “aracı kuruluş” ifadesi,
SerPK’da yerini, “yatırım kuruluşları” ifadesine bırakmış ve yatırım kuruluşları;
aracı kurumlar, yatırım hizmeti ve faaliyetinde bulunmak üzere kuruluş ve faaliyet
esasları Kurul’ca belirlenecek diğer sermaye piyasası kurumları ve yine bankalar
olarak tanımlanmıştır.
Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan hizmetlerin sunulmasına ilişkin usul ve
esaslar 11 Temmuz 2013 tarihli ve 28704 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan III37.1 sayılı Yatırım Hizmetleri İle Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ
(“Yatırım Hizmetleri Tebliği”) ile belirlenmiştir ve söz konusu Tebliğ 1 Temmuz
2014 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Bu süreçte yaşanacak çelişkileri ve belirsizlikleri önlemek amacıyla SerPK’da ve
Tebliğ’de belirli geçiş hükümlerine yer verilmiş ve yatırım kuruluşlarına, yeni
hukuki düzene uymaları amacıyla gerekli şartları tamamlama ve gerekli yetki
belgelerini almaları için yeterli süre tanınmıştır. Konuya ilişkin düzenlemeler
yürürlüğe girene kadar mevcut yetki belgeleri ile faaliyette bulunmaya devam
edilecektir.
5
5
Yatırım Kuruluşları
Hizmetleri
tarafından
sağlanacak
Yatırım
Mülga SerPK sermaye piyasası faaliyetlerine ve lisanslamaya ilişkin olarak
araç bazında sınıflandırma yaparken SerPK bu sınıflandırmayı faaliyet
bazında yaparak farklı bir bakış açısı ve bir yenilik getirmiştir. Ayrıca yeni
getirilen bir kavram olan “yan hizmetler” olarak sayılan faaliyetlerin de yine
yatırım kuruluşları tarafından belirlenen koşulları sağladıklarına ilişkin
bildirimde bulunularak, halihazırda sundukları yatırım hizmetlerine ek olarak
ayrıca lisans almadan sunulabileceği düzenlenmiştir.
6
6
Aracı kurumların gruplandırılması
Yeni düzenlemeler uyarınca, Kurul’dan aldıkları faaliyet izinlerine bağlı
olarak aracı kurumlar dar yetkili, kısmi yetkili, ve geniş yetkili olmak üzere üçe
ayrılmıştır.
•Dar yetkili aracı kurumlar aracılık ve yatırım danışmanlığı faaliyetlerinden
herhangi birini veya tamamını;
•Kısmi yetkili aracı kurumlar dar yetkili aracı kurumların gerçekleştirebileceği
faaliyetlere ek olarak işlem aracılığı, en iyi gayret aracılığı faaliyeti, sınırlı
saklama hizmeti ve portföy yöneticiliği faaliyetinden herhangi birini veya
tamamını;
•Geniş yetkili aracı kurumlar ise kısmi yetkili aracı kurumların
gerçekleştirebileceği faaliyetlere ek olarak portföy aracılığı faaliyeti, genel
saklama hizmeti ve aracılık yüklenimi faaliyetinden herhangi birini veya
tamamını gerçekleştirebilmektedir.
7
7
Alım Satım Aracılığı Faaliyeti - 1
Alım Satım Aracılığı Faaliyeti SerPK’da üçe ayrılmıştır:
•Sadece emirlerin müşteriden alınması ve gerçekleştirilmek üzere başka bir
yatırım kuruluşuna iletilmesi için “emir iletimine aracılık”;
•emirlerin müşteriden alınması ve borsada ya da borsa dışında
sonlandırılmasına aracılık edilmesi için “işlem aracılığı” ve
•müşteriden alınan emirlerin şirketin kendi portföyünden karşılanması
suretiyle işlem yapılması için “portföy aracılığı” .
Her bir faaliyet için ayrı faaliyet izni alınması gerekecektir.
Mülga SerPK’da olduğu gibi menkul kıymet veya türev aracı için ayrı belgeler
düzenlenmeyecek fakat alınan faaliyet izinlerinin tümünü gösteren tek bir
yetki belgesi verilecektir. Yani, işlem aracılığı faaliyet belgesi olan aracı
kurumlar, hem menkul kıymet hem türev aracı hem de kaldıraçlı işlemler için
işlem aracılığı faaliyetini gerçekleştirmekte yetkili olacaklardır.
8
8
Alım Satım Aracılığı Faaliyeti - 2
Emir iletimine aracılık; aracı kurumlar ve kaldıraçlı işlemler hariç olmak
üzere bankalar tarafından,
İşlem aracılığı; sermaye piyasası araçları üzerinde aracı kurumlar, paylar,
kaldıraçlı işlemler pay endekslerine veya paya dayalı türev araçlar hariç olmak
üzere yine sermaye piyasası araçları üzerinde bankalar tarafından ve
Portföy aracılığı, sermaye piyasası araçları üzerinde aracı kurumlar, paylar,
kaldıraçlı işlemler veya paya dayalı türev araçlar hariç olmak üzere yine
sermaye
piyasası
araçları
üzerinde
bankalar
tarafından
gerçekleştirilebilecektir.
Yatırım kuruluşlarının bu işlemleri gerçekleştirebilmesi için Kurul’dan izin
almaları şarttır.
9
9
Bireysel Portföy Yöneticiliği Faaliyeti
Bireysel portföy yöneticiliği; kolektif yatırım kuruluşlarının (yatırım fonları ve
portföy saklama kuruluşları) portföyleri hariç olmak üzere, finansal
varlıklardan oluşan portföylerin, her bir müşteri adına, doğrudan veya dolaylı
bir menfaat sağlamak üzere vekil sıfatıyla yönetilmesidir. Portföy
yöneticiliğine yeni bir kavram getirilmiş ve yetkili kuruluşun bir müşteriye
bireysel portföy yöneticiliği veya yatırım danışmanlığı hizmeti sunmak üzere
çerçeve sözleşmesi imzalamasından önce müşterinin yeterli mali durumu ile
bilgi ve tecrübesinin olup olmadığının anlaşılması amacıyla “yerindelik testi”
uygulaması zorunlu hale getirilmiştir.
Bireysel portföy yöneticiliği faaliyeti, Kurul’dan izin almak kaydıyla aracı
kurumlar, yatırım ve kalkınma bankaları ile portföy yönetim şirketleri
tarafından yapılabilir.
10
10
Yatırım Danışmanlığı Faaliyeti
Yatırım danışmanlığı, yetkili yatırım kuruluşunun, yatırımcı talebi
doğrultusunda veya yatırımcı talebi olmaksızın sermaye piyasası araçları ile
bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar hakkında, belli bir kişiye veya mali
durumları, risk ve getiri tercihleri benzer nitelikteki bir gruba yönelik olarak
yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunması faaliyeti olarak
tanımlanmıştır. Yatırım kuruluşlarının müşterilerine yatırım danışmanlığı
faaliyeti sunmadan önce yine “yerindelik testi” yapmaları zorunludur.
Yatırım danışmanlığı faaliyeti, Kurul’dan izin almak kaydıyla aracı kurumlar,
yatırım ve kalkınma bankaları ile portföy yönetim şirketleri tarafından
yapılabilir.
11
11
Halka Arza Aracılık Faaliyeti
Halka Arza Aracılık Faaliyeti Mülga SerPK’da bir bütün olarak tek bir
sermaye piyasası faaliyeti olarak yer almakta iken yeni düzenlemelerde
Avrupa Birliği mevzuatı ile uyumu sağlamak açısından, farklı risk
seviyelerine ve dolayısıyla farklı sermaye gereksinimlerine sahip olmak şartı
ile 1) aracılık yüklenimde bulunmak suretiyle veya 2) en iyi gayret aracılığı
olmak üzere ayrıma tabi tutulmuştur.
Aracılık yüklenimi ve en iyi gayret aracılığı faaliyetleri Kurul’dan izin almak
kaydıyla, aracı kurumlar ile kalkınma ve yatırım bankaları tarafından
yapılabilir.
12
12
Saklama Hizmeti
Saklama hizmeti ilk defa düzenleme altına alınmıştır ve sınırlı ve genel
saklama hizmeti olarak ikiye ayrılmıştır.
Sınırlı saklama hizmeti, aracı kurumların kendi yaptığı işlemler için saklama
yetkisidir.
Genel saklama hizmeti ise yetkili olunan ve işlemi yapılan yatırım hizmet ve
faaliyetlerinden bağımsız olarak sunulan saklama hizmetidir ve ayrıca yetki
belgesi gerektirir.
Sınırlı saklama hizmeti işlem aracılığı, portföy aracılığı, portföy yöneticiliği
veya halka arza aracılığa yetkili yatırım kuruluşları tarafından;
Genel saklama hizmeti ise Kurul’dan izin almak kaydıyla bankalar ve işlem
aracılığı, portföy aracılığı, portföy yöneticiliği veya halka arza aracılığa yetkili
aracı kurumlar tarafından gerçekleştirilebilir.
13
13
Yan hizmetler - 1
Yatırım kuruluşlarının SerPK kapsamında izne tabi olarak yerine getirecekleri
yatırım hizmet ve faaliyetlerinin yanı sıra, belirlenen koşulları sağladıklarına
ilişkin bildirimde bulunarak yan hizmetleri de sunabilmelerine imkan
tanınmıştır. Burada kanun koyucunun amacı yatırım kuruluşlarının
yatırımcılarına oldukça geniş bir yelpazede hizmet vermelerini sağlamak ve bu
yolla sektörün içerisinde bulunduğu sıkıntıların aşılmasına destek olmaktır.
14
14
Yan hizmetler - 2
SerPK’da yan hizmetler şu şekilde sıralanmıştır:
1.Sermaye piyasaları ile ilgili danışmanlık hizmetleri sunulması,
2.Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile sınırlı olarak kredi ya da ödünç verilmesi ve
döviz hizmetleri sunulması,
3.Sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlemlerle ilgili yatırım araştırması ve finansal
analiz yapılması veya genel tavsiyede bulunulması,
4.Aracılık yükleniminin yürütülmesi ile ilgili hizmetlerin sunulması,
5.Borçlanma veya başka yollardan finansman sağlanmasında aracılık hizmeti
sunulması,
6.Servet yönetimi ve finansal planlama yapılması,
7.Kurulca belirlenecek diğer hizmet ve faaliyetlerde bulunulması.
Sayılan bu yan hizmetler ayrıca bir yetki belgesine ihtiyaç duyulmaksızın Kurul’un
belirlediği şartlar dahilinde hem yatırım kuruluşları hem de portföy yönetim şirketleri
tarafından sunulabilecektir.
15
15
Yeni Sermaye Piyasası Mevzuatının Ülkemiz Üzerinde
Olumlu Etkileri
Sonuç olarak; yeni SerPK ve ikincil mevzuatın, Türkiye sermaye piyasalarının Avrupa
Birliği düzenlemelerine ve uygulamalarına uyumu açısından çok büyük ve başarılı bir
adım olduğunu belirtmek isterim. Yerli ve yabancı yatırımcıların ihtiyaçlarına,
günümüz ekonomisinin gereklerine cevap verme ve yabancı piyasaların nabzını tutma
anlamında çok büyük adımlar atılırken, piyasaların güvenli işleyişini sağlamak için de
tüm gerekli düzenlemelere gidilmiştir.
Yeni düzenlemeler ile hem yabancı piyasalar ile uyum sağlanmış, hem de ülkemizde
yaşanan olumlu ekonomik gelişmelerle sayısı her geçen gün artan yabancı yatırımcılar
için daha şeffaf ve güvenilir bir ticari platform oluşturulmuştur. Bu vesileyle Türk
sermaye piyasalarının önümüzdeki günlerde daha da hareketlenmesi ve ülkemizin
ekonomisine çok büyük katkı sağlaması beklenmektedir.
Sezin Güner
Avukat
16
16
10 Lamartine Caddesi Taksim 34437 Istanbul
Switchboard: +90 212 313 3500
Fax
: +90 212 313 3535
E-mail
: [email protected]
Web
: www.pekin-pekin.com
Pekin & Pekin is a full-service law firm
based in Istanbul. The firm has been
advising on cross-border transactions
from a Turkish perspective for 40 years
and has a reputation for insight,
accuracy and results.
17