Transcript Geestelijke verzorging bij Lentis: aandacht voor

Zingevingsvragen
FACT Groningen
Peter de Rijk, geestelijk verzorger Lentis
Annemarie van der Vegt,
onderzoeksstagiare master GV RuG
Stelling: GV kan waarde toevoegen in de
ambulante zorg voor EPA cliënten door
integratie in FACT
Opbouw
•
•
•
•
•
1. GV bij Lentis
2. Fact
3. Onderzoek naar zingeving bij Fact
4. En verder…
5. Discussie
Vragen vooraf
• Wie werkt tbv doelgroep ambulante
EPA?
• Wie heeft deze werkzaamheden
beleidsmatig verankerd?
• Wie werkt voor doelgroep op basis van
verwijzing?
Geestelijke verzorging bij Lentis 1
•
•
•
•
Vertrekpunt
Doel
Aandachtsgebieden
Organisatie
Geestelijke verzorging bij Lentis 2
• Vertrekpunt
- kwaliteitswet zorg (1996)
- beschikbaar voor alle cliënten in zorg bij
Lentis
- verzoek cliënt
- initiatief geestelijke verzorging
- verwijzing
Geestelijke verzorging bij Lentis 3
• Doel (kwaliteitshandboek GV Lentis)
- ruimte voor uitdrukking:
- levensverhaal
- zingevingsvragen
- spiritualiteit
- op verhaal komen
- (religieuze) coping
- existentieel welbevinden
(cf. Uitvoeringstoets GV van het CVZ 2006:
effectiviteit in termen van de bijdrage aan het
leren omgaan met ziekte en beperking)
Geestelijke verzorging bij Lentis 4
• Aandachtsgebieden(kwaliteitshandboek
GV Lentis):
–
–
–
–
Verlieservaringen en rouw
Levensbeschouwing
Levensovergangen en rituelen
Ethiek en zorgvisie
Geestelijke verzorging in ambulante
zorg voor chronisch clënten (LZA nu
EPA)
• Doelgroep: EPA
• vanaf begin jaren ’90: voortzetting klinisch
contact nav wens cliënt, specifieke vragen en
soms verwijzing door zorgcoördinator
• Uitwerking in antwoord op vragen en
behoeften cliënten:
–
–
–
–
–
–
Individuele contacten
Gespreks- en ontmoetingsbijeenkomsten
Vieringen
Kloosterreizen
Begeleiding bij ziekte, overlijden en uitvaart
Consultatie door zorgcoördinator
Geestelijke verzorging voor
doelgroep Fact
•
•
•
•
•
Start Fact Lentis 2007
Gv niet betrokken
Wel info: blauwdruk en vooral via clënten
Aanbod GV voor EPA patiënten voortgezet
Wens van GV om aan te sluiten bij Fact zorg
als aanvulling op visie en doel Fact
– Zingeving wordt niet gethematiseerd in Handboek
Fact, wel genoemd in multidisciplinaire richtlijn
Schizofrenie maar niet uitgewerkt in doelen,
zorgactiviteiten en onderzoek
• Aanbod voor alle cliënten bekend en
toegankelijk, bijdragen aan doelstelling Fact
Fact visies
• Herstelondersteunend werken
(rouwen, verwerken en ontgroeien)
• Rehabilitatie bevorderen
(wonen, werk, opleiding en sociale contacten)
• Maatschappelijke steunsystemen (MSS)
helpen opbouwen
(lotgenoten, familie en vrienden, maatschappelijke
instanties en hulpverlening)
Doelstelling Fact
–
–
–
–
–
–
Voorkomen en verminderen van opnames
Zorgmijders met de hulpverlening in
contact brengen en houden
Symptoomreductie
Bevorderen van het herstelproces
Verbeteren van het sociale functioneren
Verhogen van de kwaliteit van leven
Onderzoeksvraag
Verkennend onderzoek naar zingevingsvragen
• Hoe komen zingevingsvragen ter
sprake binnen FACT Groningen?
(hoofdvraag)
• Welke zingevingsvragen spelen? (subvrg 1)
• In hoeverre worden de zingevingsvragen
onderkend?
(subvrg 2)
Hoe is het onderzoek opgezet?
• Literatuurstudie
- Wat is Fact?
- Wat is zingeving?
- Zingeving in de zorgpraktijk
• Participerende observatie
- Ochtendoverleg / MDO / gesprekken
• Enquête
- Cliënten / medewerkers / ervaringswerkers
Zingeving: 4 niveaus
• Zintuigelijk-emotioneel – ervaring
(‘er zin in hebben’)
• Cognitief – denken
• Moreel – oordeel
• Spiritueel – balans
(‘de zin ervan snappen’)
(‘iets is zinvol / zinloos’)
(‘bezinnen’)
Zingeving = een functie waarmee we orde maken en controle
houden op ons leven en de wereld om ons heen. = óók
controleverlies en het doorbreken van de bekende orde.
(Jan ven der Lans / Hans Alma)
Zingevingsvragen (Rijksen en Van Heijst)
1. Identiteitsvragen: wie ben ik, wie wil ik zijn?
2. Vragen over relaties: hoe sta ik tegenover anderen? hoe maak
ik contact?
3. Temporele vragen, over de tijd: levensfase, vragen n.a.v.
belangrijke gebeurtenissen, kijk op verleden, heden, toekomst
4. Vragen over de natuur: hoe verhoud ik mij bijvoorbeeld tot de
natuur of tot mijn lichaam?
5. Vragen over het handelen van mensen: waarom we doen
zoals we doen? waarom maken we daarin soms zulke andere
keuzes dan anderen?
6. Vragen over lijden en dood
7. Vragen over religieuze en spirituele thema’s
Zingeving in de zorgpraktijk
Pragmatisch
• Aandacht voor fysiek,
psychisch en emotioneel
welbevinden
• Voorzien van informatie
• Praktische begeleiding
• De cliënt in de eigen kracht
aanspreken
Schouwend
• Present zijn
• Introspectie
• Aandacht voor de subjectieve
ervaring
• Sensitiviteit voor symbooltaal
• Besef van traagheid in
zingevingsprocessen
Resultaten 1
Hoofdvraag - Hoe komen zingevingsvragen in de zorgpraktijk
van FACT Groningen ter sprake?
-
-
Duidelijk besef dat zingeving voor cliënten belangrijk is.
Echter,
Zingevingsvragen worden in het overleg niet of nauwelijks
geëxpliciteerd: het is er, maar meer onder de oppervlakte. Het lijkt
erop dat praktische zaken de voorrang krijgen op de langzamere
zaken die om bezinning vragen.
NB: sensitiviteit voor symboliek en beeldtaal nauwelijks waargenomen
(schouwende attitude)
Subvraag 1 – Welke zingevingsvragen komen ter sprake?
-
Alle type zingevingsvragen worden in het zorgcontact herkend.
Resultaten 2
Resultaten 2:
Subvraag 2 – In hoeverre worden de zingevingsvragen door de drie
onderzoeksgroepen onderkend?
Op verschillend niveau
Cliënten: moreel en zintuiglijk-emotioneel niveau: van nut
zijn, maatschappelijke erkenning, voldoening, geluk
ervaren
FACT-medewerkers: cognitief niveau met een
pragmatische inslag: een individueel leerproces,
identiteitsontwikkeling en richting aan het leven kunnen
geven, doel en betekenis
Ervaringswerkers: (nog te weinig i.h. zorgcontact)
spiritueel en zintuiglijk-emotioneel niveau: een spirituele
reis, een plezier in het leven hervinden
Hoe nu verder?
Hoe kan aandacht voor zingeving geborgd en ingebed
worden i.d. organisatie?
Aandacht voor eigen professionaliteit?
-
lezing, cursus, gastspreker
presentaties, boekbespreking door teamleden zelf , bijv. bij
intervisie
Aandacht binnen het team?
-
aandachtfunctionaris
zingevingsperspectief op de evaluatie-agenda
Aandacht voor zichtbaarheid Dienst GV?
-
structureel cursusaanbod, i.p.v. incidenteel
meerjarige evaluatie met management
Voorstel
Bij het MDO de jaarevaluatie van een FACT-cliënt
beginnen met vraag naar zingeving
• In evaluatiegesprek met cliënt de ‘wie ben ik-vraag?’
expliciteren. (herstelvisie) Wat, hoe en met wie, waar,
waarom is reeds helder omschreven in behandelplan
• In overleg met GV: welke vragen kunnen hiervoor
geformuleerd worden? Hoe pilot uit te zetten?
• Als succes: aandachtsfunctionaris? Ervaringswerker
daarvoor opleiden?
Discussie 1
• Vrijplaats versus integratie
– Lentisbeleid: GV registreert niet in (E)PD
– Cliënt informeert GV en Fact
– GV kan cliënt handreiking doen
– GV kan met instemming cliënt Fact
informeren
• Praktijk: cliënt waardeert
rechtstreeks contact GV-Fact
Discussie 2
• Bekostiging
– GV registreert niet in (E)PD = geen
declarabele verrichting
– Lentisbeleid: in begroting ruimte voor inzet
GV
Discussie 3
• Fact = wijkgericht
– GV werkt voor individuele cliënt en
organiseert overstijgende activiteiten
– Fysieke nabijheid versus sociale nabijheid
Vervolgens
• Ideeën over onderzoek naar screening
zingeving en existentieel welbevinden:
– Items om zingeving en existentieel
welbevinden te meten
– Uitwerken interventies die aansluitend op
scores screening
– Veldonderzoek
Heb geduld met het onopgeloste in het hart,
en probeer de vragen zelf lief te hebben,
als gesloten ruimtes,
als boeken geschreven in een zeer onbekende taal.
Wanneer men die vragen leeft,
leeft men misschien geleidelijk,
zonder het te merken
0p een ongewone dag
binnen het antwoord
Rainer Maria Rilke
Uit: Brieven aan een jonge dichter
Dank voor jullie aandacht!