Zingeving en trauma

Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven

Opbouw workshop

      Inleiding Oefening Theorie: trauma, verschil type1/type2; gevolgen Zingeving in therapie:    Betekenis van klachten Zin van het leven na trauma Wat heeft het opgeleverd Zingeving therapeut Oefenen casuïstiek

geheimoefening

Viktor E. Frankl De zin van het bestaan

 ….“Lijden vormt een onuitwisbaar deel van het leven, evenals het noodlot en de dood. Zonder lijden en dood is het leven van de mens onvolledig. De wijze waarop de mens zijn noodlot en alle daaruit voortvloeiend lijden aanvaardt, de wijze waarop hij zijn kruis draagt, biedt hem ruimschoots de gelegenheid om- zelfs onder de moeilijkste omstandigheden- een diepere betekenis te geven aan zijn leven… (blz. 88)

….

 …”Niet ieder conflict hoeft per definitie neurotisch van aard te zijn. Een bepaalde hoeveelheid conflicten is normaal en zelfs gezond. Ook lijden is niet steeds een pathologisch verschijnsel, lijden is soms veeleer een menselijke prestatie dan een neurotisch symptoom, vooral wanneer het lijden voortkomt uit existentiële frustratie”…(blz. 129)

….

 ..”Ik herinner mij een persoonlijke ervaring. Haast huilend van pijn (ik had mijn voeten stuk en beurs gelopen in mijn kapotte schoenen) strompelde ik kilometers lang voort in de rij gevangenen,……….Ik dwong mezelf aan iets anders te denken. Plotseling zag ik mezelf op het podium staan van een goed verlichte, behaaglijk warme intieme collegezaal. Voor mij zat een aandachtig publiek in gemakkelijke fauteuils. Ik hield een lezing over de psychologie van het concentratiekamp…( blz. 95)

Trauma

Schokkende gebeurenis Intens gevoel van machteloosheid Ontwrichting van het leven Intense angst,

Historie theorievorming

 Oorlogstrauma’s  Trauma’s tgv seksueel geweld ( in de jeugd)

Reacties op trauma’s

 verbijstering, ongeloof  Afwisseling herbeleven en ontkenning  Diversiteit van psychische en lichamelijke klachten  In gunstige gevallen: doorwerking of acceptatie

Gevolgen Trauma

 Herbeleven  Vermijden  Fysieke arousal  acceptatie

Type 1 trauma (Terr, 1991)

 Eenmalige traumatische gebeurtenis

Type 2 trauma (Terr, 1991)

 Langdurig herhaaldelijk misbruik (traumatische ervaring)

Verschil tussen trauma op kinderleeftijd en op volwassen leeftijd.

    Misbruik door iemand van wie het kind afhankelijk is Eventueel langdurig en herhaald Persoonlijkheidsontwikkeling is nog niet voltooid Steun en herkenning ontbreekt

Omgangsstrategie van volwassenen na trauma

 Het vinden van een oorzaak  Vergelijken met anderen  Isolatie: beperken betekenis  Veiligheidsmaatregelen  Zoeken van emotionele steun  Cursus zelfverdediging etc.

Omgangsstrategie kind ( afhankelijk van leeftijd )

 (veelal beperkter)  Ontkenning  Dissociatie

Gevolgen van trauma in de jeugd

          Posttraumatische stressstoornis Dissociatieve verschijnselen eetproblemen Stoornissen in de impulscontrole (alcohol, automutilatie, ..) Depressie Angststoornis Relatieproblemen slaapstoornissen Persoonlijkheidsstoornis combinatie van deze

Posttraumatische stressstoornis eventueel chronisch en met verlaat begin

 Hyperactiviteit: spanningsklachten  Herbeleven: nachtmerries, flash-backs  Vervlakking: depersonalisatie, derealisatie, dissociatieve verschijnselen, bewuste vermijding

Gevolgen type 1 en type 2 trauma

 Type 1: PTSS, fobie  Type 2 trauma: Persoonlijkheidsstoornissen, ernstige dissociatieve stoornissen, combinatie.

Stelling

 Behandeling zonder het thema zingeving/ betekenis een plaats te geven heeft veel minder waarde

Zingeving en Trauma

 Betekenis/ zin van klachten  Zingeving van het leven na een trauma  Zin/ betekenis van het trauma  Zingeving/betekenis voor hulpverleners

Symptoom: herbeleven

 Therapiedoel:  Verleden plaats geven  Scheiden heden/verleden  Betekenis/zin herbeleving

Symptoom:Vermijden

 Therapiedoel:  Betekenis/zin benoemen  Overlevingsmechanisme

Symptoom: Slachtofferpositie

 Therapiedoel:  Cognitieve herstucturering  Positief labelen  Aandacht positie in gezin en in maatschappij  Zin/onzin positie

Symptoom: Laag zelfbeeld

Therapiedoel:  Zelfzorg verbeteren  Zin van het leven

Symptoom: Onteigenen van het lichaam

Therapiedoel:  Lichaam toe-eigenen: PMT  Betekenis onteigening/ overlevingsmechanisme

Symptoom: Isolement, leven met geheim

 Therapiedoel:  Delen met lotgenoten  Verandering betekenis  Niet te veel individualiseren  Aandacht voor maatschappelijke positie/ machtsverschillen  Aandacht voor socialisatie  Ruimere keuzemogelijkheden

Symptoom: Langdurige machteloosheid Overleving: bevriezen, dissociëren Contact lichaam/hoofd wordt verstoord

 Therapiedoel:     Contact herstellen hoofd/emoties/lichaam Leren controle hervinden over eigen leven Zin oplossings- en overlevingsmechanisme Bronnen van inspiratie/zingeving

video

Wat staat de zin van het leven in de weg?

     Verloren eigenwaarde?

Lijf ontnomen? ( bv. Onbegrepen lich. Klachten) Geschaad vertrouwen?

Vermogen lief te hebben dat geschaad is?

…

Video

Wat heeft het je ook geleerd?

Laatste fase – moeilijkste        Dat ik een betere moeder ben Belang van respect voor anderen Dát ik nog leef/ kan genieten Dat ik niet waardeloos/ vies ben Dat ik weer voel Dat ik niet afgewezen wordt als ik mijn geheim prijsgeef.

…

Video

Zingeving hulpverlener

    Secundaire traumatisering Woede verdragen Eigen socialisatie Voorwaarden:    Goed thuisfront Iets dat je eruit tilt relativering

Literatuur

 Judith Herman: “Trauma en Herstel”, wereldbibliotheek, 1993.

 Viktor E. Frankl:”De zin van het bestaan”. Ad Donker, Rotterdam, 9 e druk 2005.

Zingeving en trauma

Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven