Transcript Prezentacja wybranych systemów oceny zdolności kredytowej

Prezentacja wybranych systemów
oceny zdolności kredytowej
Plan wykładu
Przykłady metod oceny zdolności
kredytowej klienta indywidualnego
 Przykłady metod oceny zdolności
kredytowej przedsiębiorstwa metodą
scoringową
 Przykłady metod oceny zdolności
kredytowej przedsiębiorstwa metodą
analizy dyskryminacyjnej
 Podsumowanie

Credit scoring
Zaliczany jest do tak zwanych metod punktowych,
Mechanizm działania polega na przydzielaniu
ocenianym zmiennym punktów określonych w karcie
scoringowej, które po zsumowaniu stanowią miarę
oceny potencjalnego kredytobiorcy banku.
 Klient przybywający do banku z zamiarem zaciągnięcia
kredytu wypełnia wniosek kredytowy.
 Poszczególne dane z wniosku kredytowego
przenoszone są do systemu informatycznego, który
przy wykorzystaniu specjalnej karty scoringowej
przydziela poszczególnym charakterystykom i ich
atrybutom odpowiednie wagi.


Ryzyko kredytowe ustalane jest jako
efekt procedury:
selekcja zbioru zmiennych do modelu,
określenie parametrów modelu, czyli przypisanie
zmiennym wag reprezentujących zakres ich
wpływu na całkowite ryzyko kredytowe,
 ustalenie klas ryzyka kredytowego, stanowiących
jednorodne zbiory kontrahentów
przedsiębiorstwa lub przynajmniej ustalenie relacji
porządkującej, charakteryzującej ryzyko
kredytowe,
 obliczenie prawdopodobieństw powstania
należności nieściągalnych, które są podstawą
podjęcia decyzji o przyznaniu kredytu
handlowego.


Przykładowe charakterystyki w karcie
scoringowej dla osób fizycznych
















zawód;
wykształcenie;
status mieszkaniowy;
dzielnica, w której zamieszkuje kredytobiorca;
okres zamieszkania pod obecnym adresem,
wysokość miesięcznych dochodów;
wiek;
stan cywilny;
liczba osób pozostająca na utrzymaniu kredytobiorcy; posiadane
rachunki bankowe;
referencje bankowe;
posiadanie ubezpieczenia na życie;
posiadanie samochodu,
posiadane karty płatnicze;
okres zatrudnienia w tym samym przedsiębiorstwie;
okres zatrudnienia na obecnym stanowisku;
okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy.
Przykład skróconej i uproszczonej karty scoringowej
Źródła informacji o historii
kredytowej klienta
Biuro Informacji Kredytowej
 Biuro Informacji Gospodarczej S.A

Biuro Informacji Kredytowej (BIK)






Instytucja powołana w 1997 r. przez Związek Banków Polskich
i banki w celu gromadzenia, udostępniania i przechowywania
informacji o aktualnych zobowiązaniach oraz historii kredytowej
klientów banków.
W momencie składania w banku wniosku oraz po zaciągnięciu
zobowiązania, w BIK odnotowuje się informacje o kliencie.
W trakcie obsługi zaciągniętego kredytu, bank aktualizuje
informacje przynajmniej raz w miesiącu, przez cały okres trwania
zobowiązania.
BIK nie prowadzi czarnej listy dłużników, lecz jedynie
informatycznie monitoruje sposób realizacji zobowiązań.
Do BIK trafiają dane identyfikacyjne i informacje o zobowiązaniach
kredytowych, wskazujące m. in. stan początkowy zobowiązania,
aktualny stan zadłużenia oraz historię kredytową w ujęciu
miesięcznym.
Jeśli zobowiązanie spłacane jest terminowo, dane przetwarzane są
w BIK od momentu zaciągnięcia zobowiązania do jego spłaty oraz
dodatkowo po wygaśnięciu zobowiązania, jeśli klient wyraził na to
zgodę.

Dane mogą być przetwarzane również
bez zgody klienta przez okres 5 lat, jeśli
spełnione są łącznie warunki:
◦ klient nie regulował zobowiązania lub dopuścił
się zwłoki powyżej 60 dni,
◦ po upływie kolejnych 30 dni od momentu
poinformowania klienta przez bank o
zamiarze przetwarzania jego danych bez jego
zgody, klient nie uregulował nadal swojego
zobowiązania.
InfoMonitor Biuro Informacji
Gospodarczej S.A,




Udostępnia raporty o rzetelności płatniczej konsumentów i
przedsiębiorców powstające w oparciu o informacje gospodarcze
zgromadzone w Centralnej Ewidencji Dłużników.
Szybki dostęp do raportów możliwy jest dzięki platformie
internetowej, którą InfoMonitor udostępnia swoim abonentom.
Pozwala ona na pobranie raportu w ciągu kilku minut.
Raport taki zawiera informacje o istnieniu na koncie potencjalnego
kredytobiorcy zaległości wobec banków, nieterminowym płaceniu
rachunków za telefon komórkowy, prąd lub inne usługi.
Takie informacje pochodzą z banków, firm pożyczkowych,
dostawców usług telekomunikacyjnych, firm dostarczających
energię elektryczną, gaz, wodę, operatorów telewizji kablowej,
dostawców Internetu a także wspólnoty i spółdzielni
mieszkaniowych, które przekazują do Ewidencji dane o
przeterminowanych zaległościach swoich klientów.
Zdolność kredytowa jest zazwyczaj
ustalana według wzoru

Zd = Dn * Wt
Zd – zdolność kredytową,
 Dn – dochód netto, to kwota przeciętnego
dochodu netto klienta pomniejszona o stałe
wydatki,
 Wt – mnożnik wynikający z oceny ryzyka nadanej
wnioskodawcy przez bank w trakcie procesu
decyzyjnego, wielkość ta podlega wewnętrznym
ustaleniom w poszczególnych bankach.

Przyjmuje się, że wydatki stałe to wydatki związane z
utrzymaniem mieszkania np. opłata za czynsz, media,
telefon oraz kwota miesięcznych rat zobowiązań
kredytowych.
 Bank zwykle uznaje, że miesięczne wydatki stałe
każdego klienta są równe zadeklarowanej przez niego
kwocie, o ile stanowi ona nie mniej niż 30%
uzyskiwanego przez niego dochodu netto, w
przeciwnym przypadku kwota wydatków stałych
zostaje automatycznie podniesiona do wspomnianej
wielkości.
 W przypadku klientów o niewielkich dochodach,
zdolność kredytowa może być ustalana w oparciu o
łączne, udokumentowane dochody współmałżonków
posiadających majątkową wspólność małżeńską, wtedy
jedno ze współmałżonków jest kredytobiorcą
głównym a drugie – współkredytobiorcą.

Model punktowej oceny ryzyka kredytowego
przedsiębiorstw – system scoringu banku nr 1
System scoringu banku nr 2
Kryteria oceny
1. Charakterystyka branży
(wyniki z ostatnich 5 lat,
perspektywy wzrostu
gospodarczego, rozwoju rynku,
regulacje rządowe, czynniki
zewnętrzne)
2. Charakterystyka firmy:
- pozycja w branży
- dywersyfikacja produkcji
- prawne aspekty działania
3. Management
(doświadczenie, strategia,
wyniki)
4. Dotychczasowe wyniki:
- zasady księgowości, jakość
sprawozdawczości finansowej,
- wyniki na tle branży
-trendy wyników i marża zysku
Waga
kryterium
1,00
Punkty
1
0,30
0,30
0,40
1
1
1
1,00
1
0,20
1
0,40
0,40
1
1
Suma pkt.
Mnożnik
1,00
0,10
1,00
0,15
1,00
0,10
1,00
0,25
Kryteria oceny
5. Kondycja finansowa:
- wskaźnik pokrycia długu
- wskaźnik dźwigni finansowej
-dostęp do źródeł zewnętrznych
-Płynność finansowa
-Zobowiązania pozabilansowe
6. Planowanie i projekcje
finansowe
- rozwój od ostatniego raportu
-realność projekcji finansowych
Waga
kryterium
0,30
0,25
0,10
0,25
0,10
0,50
0,50
Punkty
Suma pkt.
Mnożnik
1,00
0,25
1,00
0,05
1
1
1
1
1
1
1
Wiarygodność kredytowa I
(punktacja ważona: punkty 1-6 =
90%)
7. Omowa kredytowa
(o ile miała miejsce)
0,25
Wiarygodność kredytowa II
8. Struktura transakcji (okres
kredytowania, zabezpieczenia
prawne, dodatkowe klauzule
umowne, struktura kredytu w relacji
do holdingu, spółki matki)
9. Ocena ogólna
1,00
1
1,00
0,10
System scoringu banku nr 3
Wskaźnik kapitałowy (%)
(fundusze własne/ suma
bilansowa)
Punkty
<0
22
0-5
19
5 – 10
8
10 – 25
4
20 – 30
1
> 30
0
Wskaźnik cash flow (%)
(cash flow/ przychody ogółem)
Punkty
<0
17
0–2
9
2–5
4
5 – 10
2
>10
0
Wskaźnik pokrycia odsetek
(razy)
(wynik finansowy z działalności
operacyjnej/ odsetki)
Punkty
< 0,5
7
0,5 – 1
5
1,5 – 3,0
3
>3
0
Wskaźnik płynności bieżącej
(razy)
(aktywa bieżące/pasywa bieżące)
Punkty
0 - 0,4
9
0,4 – 0,6
6
0,6 –1,0
2
>1,0
0
Wykorzystanie limitu
kredytowego
Punkty
Nieregularne lub b. niskie (0-10%)
0
Zmienne i przeciętnie niskie (10-40%)
2
Średnie do wysokiego (40-80%)
7
Bardzo wysokie z okazjonalnymi
przekroczeniami (80-105%)
15
Stałe pełne wykorzystanie z
regularnymi przekroczeniami (>105%)
17
Struktura zarządzania
Punkty
Kompletny zarząd z jasno określonymi
kompetencjami oraz następcami
0
Przejrzysta struktura z ustalonymi
następcami
2
Bez widocznych słabości w
zarządzaniu, możliwe problemy
następców
4
Braki w zarządzaniu, centralizacja
kompetencji, problemy następców
6
Uzależnienie od
dostawców/odbiorców; pozycja
rynkowa
Punkty
Przodująca pozycja rynkowa w
zakresie jakości produktu. Bez
widocznych uzależnień.
0
Solidna firma dobrze osadzona na
rynku. Ponad przeciętna jakość
produktu. Bez widocznych uzależnień.
1
Firma przeciętna pod względem
pozycji rynkowej i jakości produktu.
3
Wizerunek firmy i jakość produktu z
widocznymi słabościami oraz
możliwymi uzależnieniami od
kontrahentów.
4
Słabo pozycja rynkowa, przestarzała
struktura produkcji. Silne uzależnienie
od dostawców/odbiorców.
6
Klasyfikacje menedżerskie
Punkty
Doskonałe
0
Przeciętne
2
Słabe
4
Jakość informacji
Punkty
Spółka akcyjna dostarczające częstej
i szczegółowej informacji
0
Pozostała forma prawna firmy
dostarczająca częstej i szczegółowej
informacji
3
Braki w sprawozdawczości finansowej,
tzw. twórcza rachunkowość
6
Ocena ryzyka branży
Punkty
Niskie
0
Średnie
4
Wysokie
7
Bardzo wysokie
10
Klasyfikacja ryzyka kredytowego
– klasa ryzyka
Punkty
1+
0-17
1
18-27
1-
28-37
2+
38-39
2
40-41
2-
42-43
3
44-51
4
52-61
5
62-73
6
74-87
7
87-88
8
95-104
Prawdopodobieństwo spłaty wielowymiarowa analiza dyskryminacyjna
Metoda statystyczna
 Zmienną zależną jest
prawdopodobieństwo spłaty
wierzytelności, a zmienne niezależne to
czynniki związane z pozycją finansową i
zdolnością do spłacenia kredytu w razie
jego udzielenia.

Efektem tej metody jest równanie:
gdzie:
Y – punktowa ocena jakości kredytu,
A1, A2, ..., AN – współczynnik korelacji odpowiednich czynników
(zmiennych niezależnych) z rzetelnością zapłaty,
X1, X2, ..., XN – zmienne niezależne (np. wskaźniki płynności,
zadłużenia, długość okresu współpracy).
Przykład
Podsumowanie: zalety i wady metod
scoringowych
Łatwiejsza analiza dotychczasowej polityki kredytowej oraz
możliwość jej zmiany w krótkim okresie.
 Ocena ryzyka kredytowego dzięki zastosowaniu metod
punktowych zyskuje na obiektywizmie, prostocie,
kompleksowości i przejrzystości.
 Obiektywizm oceny zdolności kredytowej gwarantowany jest
poprzez bezstronność zastosowanego systemu scoringowego
oraz wyeliminowanie czynnika ludzkiego.
 Żaden model nie może być traktowany jako uniwersalny
instrument prognostyczny. Postać modelu musi odpowiadać
konkretnym warunkom gospodarczym, w jakich funkcjonują
badane przedsiębiorstwa, stąd duża liczba nowych modeli i
adaptacji już istniejących, również do warunków polskich.
