Transcript Dosya uzantısını

İŞLETİM SİSTEMİ
Yrd. Doç Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ
Bu dersin sonunda;







2
İşletim sisteminin ne olduğunu tanımlayabilecek,
İşletim sisteminin temel görevlerini listeleyebilecek,
İşletim sistemi türlerini ifade edebilecek,
İşletim sistemi temel bileşenlerini (masaüstü, programlar,
pencereler, menüler) listeleyebilecek,
Program, klasör ve dosya kavramları arasındaki farkları
tanımlayabilecek,
İşletim sistemini kullanmaya yönelik verilen temel görevleri
uygulayabileceksiniz.
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ

İşletim sistemi olmayan bir bilgisayar, kullanıcı olarak
bizlerin hiç bir işine yaramayacaktır.

Çünkü bilgisayarda yapmak istediğimiz işleri (yazı yazmak,
internette gezinmek vb.) donanıma tercüme eden bileşen
işletim sistemidir.

Diğer bir deyişle, işletim sistemi bilgisayarın trafik polisidir
de diyebiliriz.

Bilgisayarın içindeki donanım araçları ve kullanıcı ile olan
ilişkiyi kontrol eden yazılım işletim sistemidir.
3
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ
İşletim sistemlerinin temel olarak iki amacı vardır,



4
Bilgisayarın kullanıcılar tarafından kolay kullanılmasını,
Donanım kaynaklarının verimli bir şekilde kullanılmasını
sağlamaktır.
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ
5
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ

Bilgisayar kullanırken biz kullanıcılar, işletim sisteminin
kullanıcı arayüzü ile etkileşim halindeyiz. İşletim sistemi
bilgisayarın sorunsuz çalışması için gerekli işlemleri
yaparken bizler arka planda olup bitenle ilgilenmeyiz.

Bilgisayara yaptırmak istediğimiz işlemleri fare, klavye gibi
çevre birimlerinin yardımıyla işletim sistemine, işletim
sistemi de bu isteğimizi uygun bir dille donanıma aktarır.

Örneğin, yazdırmak istediğimiz bir yazıyı, yazıcıya işletim
sistemi vasıtasıyla gönderebiliriz.
6
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ
İşletim sistemi arka planda birçok işle meşguldür.







7
bellek kontrolü ve yönetimi,
üzerine kurulu uygulamaların/programların (kelime işlemci,
hesap makinası) yönetimi,
dosyaların (müzik, resim dosyaları) depolanması,
çevre birimlerinin (yazıcı, hoparlör, mikrofon) yönetimi,
ağ ve güvenlik ayarları, sistem kaynaklarının etkili bir şekilde
kullanılması ve
görevlerin zamanlanması
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ
Beş görevi bulunmaktadır






8
Grafik arayüz kontrolü
İşlem yönetimi
Bellek Yönetimi
Giriş-çıkış birimleri yönetimi
Dosya yönetimi
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ- Grafik ara yüz kontrolü





Kullanıcılarla işletim sistemi arasındaki etkileşim çok eski
bilgisayar sistemlerinde yazılı komutlar ile gerçekleştirilirdi.
Günümüz işletim sistemleri, kısa sürede, daha az adımda
işlemlerin yapılmasına olanak sağlayan, grafik tabanlı kullanıcı
ara yüzleri kullanmaktadırlar.
Günümüzde işletim sistemine komutları fare aracılığıyla ya
da ekrana dokunarak hatta dokunmadan, sesli veya vücut
hareketleriyle bile verebilmekteyiz.
Her işletim sistemi bir kullanıcı ara yüzüne sahiptir ve bu
ara yüzler çeşitlilik göstermektedir.
Grafik tabanlı işletim sistemlerinde komutlar fare ve klavye
gibi çevre birimlerini kullanarak verilmektedir.
9
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ- İşlem Yönetimi






İşletim sistemi var olan işlemlerin belirli bir sıra ve düzende
yapılmasını sağlar.
Bir işlemi, çalıştırmakta olduğumuz bir program olarak
düşünebiliriz.
İşletim sistemi bir nevi programların adil bir şekilde çalışmasını
sağlar.
İşletim sistemini kullanırken birden fazla işlem yaparız, örneğin
internette gezinirken müzik dinler ya da arkadaşlarımızla
mesajlaşırız.
Tüm bu işlemlerin problemsiz ve paralel bir şekilde yürümesi
var olan kaynakların etkili bir şekilde paylaştırılması ile mümkün
olacaktır.
İşte bu yönetim, işletim sisteminin sorumluluğundadır.
10
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ- Bellek Yönetimi




Tüm programların çalışmaları için bellekte belirli bir alanın
kendilerine ayrılması gerekir.
Bir işlem bittiği zaman, bu işlemin bellekte kapladığı alan
boşaltılıp, diğer işlemlerin çalışabilmesi için bu alan
gereklidir.
Bunun için, bellekte hangi alanın dolu olduğu, hangi alanın
boş olduğu ve işlemlere bellek tahsis etmek ya da tahsis
edilen alanların tekrar boşaltılması gibi birçok görev, yine
işletim sistemi vasıtasıyla yürütülür.
İşletim sistemi ayrıca gerektiğinde ana bellek yerine ikincil
belleğin kullanılmasını da sağlar.
11
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ- Giriş-Çıkış Birimleri
Yönetimi

Bilgisayar ile çevre birimleri (yazıcı, tarayıcı fare vb.) arasındaki veri
alışverişini de işletim sistemi düzenler.

Ayrıca çevre birimlerinin çalışabilmesi için gerekli, sürücü
denilen dosyaları bünyesinde barındırır ya da bu dosyalar
sonradan kullanıcılar tarafından yüklenir.

Günümüz işletim sistemleri farklı türdeki yazıcılar, web
kameraları ve daha bir çok özel donanım için binlerce çeşit
sürücü dosyasını bünyesinde barındırmaktadır.

Bu sayede bilgisayara takılan donanımların bilgisayar tarafından
kolay bir şekilde tanınması sağlanmış olur.
12
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ- Dosya Yönetimi

İşletim sisteminin önemli görevlerinden birisi de dosya
yönetimidir.

Dosyalara erişimden, kaydına, silinmesine ve taşınmasına
kadar dosya yönetimi ile ilgili bir çok görevden işletim
sistemi sorumludur.
13
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ

İşletim sistemleri sadece bilgisayarlar için gerekli bir yazılım değildir,
aynı zamanda programlanabilir birçok elektronik cihaz da işletim
sistemine sahiptir.

Örneğin, cep telefonları, modemler, hatta bazı fırınlar, buzdolapları
bile işletim sistemine sahiptir.

Diğer taraftan, evimizde kullanmış olduğumuz saç kurutma makinası,
vantilatör gibi cihazlarda işletim sistemi olmasına gerek yoktur çünkü
bu cihazlarda yapılacak işler nispeten basit ve belirlidir. Bu nedenle
işletim sistemine gerek duymazlar,

Bilgisayar gibi bir çok uygulamayı aynı anda çalıştıran, karışık
hesaplamalar yapan elektronik aletlerde tüm bu karmaşık işlerin
organizasyonunu yapacak bir yapıya ihtiyaç vardır.
14
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ
Çok sayıdaki işletim sistemlerinden en yaygın olanları;
 DOS: Disk işletim sistemi olarak da bilinir. Diğer programların
kullanımına izin verir ve kullanıcının bilgisayar üzerinde tam
denetime sahip olmasına olanak sağlar. Grafiksel bir arabirim
sunmaz.
15
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ

Çok sayıdaki işletim sistemlerinden en yaygın olanları;

GNU / Linux: Linus adlı Finlandiyalı bir bilgisayar mühendisinin
Internet’te yaptığı duyuru sonucunda tüm dünyadan
kullanıcıların desteği ile oluşturulmuş açık kodlu ve sürekli
gelişen bağımsız bir yazılımdır.

Mac OS: Apple tarafından Macintosh bilgisayarları için
tasarlanmış ve geliştirilmiş bir işletim sistemidir. Pencere
sistemini ilk kullanan grafik ara yüzlü bir yazılımdır.
16
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ






Windows: Microsoft firmasının geliştirdiği kullanıcı arayüzlü ve
kullanımı oldukça basit bir yazılımdır.
Windows tabanlı kullanılan uygulama yazılımlarının ve
donanımlarının fazla olması, onu dünyada en çok kullanılan işletim
yazılımı haline getirmiştir.
Günümüzde yeni satılan bir çok bilgisayarla birlikte gelen en güncel
işletim sitemidir.
Microsoft Windows işletim sistemini sürekli olarak geliştirmekte
ve bir öncekinden farklı işletim sistemleri piyasaya sürmektedir.
Örn. Windows 3.1, Windows 95, Windows 98, Windows 2000,
Windows Milenium, Windows XP, Windows Vista, Windows 7,
Windows 8, Windows 8.1
Bu işletim sistemlerinden birini kullanabilen diğerine kolayca
adapte olabilmektedir.
17
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ

Unix: 1969 yılından itibaren geliştirilmiş, çok kullanıcılı, çok
görevli yapıyı destekleyen bir işletim sistemidir.

Çok kullanıcılı bilgisayar sistemlerinde özellikle küçük ve
orta boy bilgisayarlarda en yaygın kullanılan işletim
sistemidir.

Her türlü ortamda esnekliği ve sağlamlığı test edilmiş
sistemlerdir.

Sunucu sistemlerinde standart hale gelmişlerdir özellikle
bankacılık ve havayolu şirketlerinde.
18
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Yazılım (İşletim sistemi 3/4)

Android:

Android, Google, Open Handset Alliance ve özgür yazılım
topluluğu tarafından geliştirilen, Linux tabanlı, mobil cihaz ve
cep telefonları için geliştirilmekte olan, açık kaynak kodlu bir
mobil işletim sistemidir.

27 Şubat 2012, Google günlük 850,000 Android akılı telefon
veya tabletin aktifleştirildiğini açıklamıştır.
19
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Yazılım (İşletim sistemi 4/4)

Pardüs:


Tübitak bünyesinde yürütülen bir işletim sistemi geliştirme
projesidir. Açık kaynak kodlu dağıtılan bir özgür yazılımdır.
Chromium:


20
Linux tabanlıdır ve Google geliştirmektedir.
Kelime işlemek, videolara, fotoğraşara bakmak gibi tarayıcıda
kullanılabilen internet uygulamalarına bağlıdır.
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Masüstü
21
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Pencereler
22
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
HIZLI BAŞLAT MENÜSÜ

Hızlı başlat menüsü genellikle kullanıcıların kontrol ettiği,
çok kullandıkları programların sembollerinin bulunduğu
alanı temsil eder.

Kurulu olan programlardan birisinin başlat menüsündeki
sembolü, hızlı başlat kısmına sürüklenerek bırakılabilir.
23
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
BİLDİRİM ALANI
24
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İŞLETİM SİSTEMİ GEZGİNİ

işletim sistemi gezgini klasörlere ait pencerelerdeki
menüler ve araçlardan oluşmaktadır.
25
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Klasörler Arası Gezinme
26
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Pencere Açıp-Kapatma, Büyültme-Küçültme
27
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
KLASÖR OLUŞTURMA
28
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
KLASÖR ÖZELLİKLERİ
29
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
YENİ DOSYA OLUŞTURMA
30
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
DOSYA İŞLEMLERİ




DOSYA AÇMA
DOSYA KAPAMA
DOSYA SİLME
DOSYA TAŞIMA
31
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
BAŞLAT MENÜSÜ
32
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
DENETİM MASASI
33
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Masa Üstü Simgeler / Geri Dönüşüm
34
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Masa Üstü Simgeler / Bilgisayarım /
Özellikler
35
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Masa Üstü Simgeler / Bilgisayarım /
Özellikler / Otomatik Güncelleştirme …
36
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Belgelerim
37
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Dosya Adları
Dosya adı
simge
Dosya uzantısı
Dosya İşletim sistemi tarafından
tanınmıyorsa simgesi bu şekilde
oluyor.
38
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
İşletim Sisteminin Tanımadığı Dosyalar
Windows tanıdığı (üzerinde kurulu olan uygulamaların kullandığı) dosyaları o
programlarla açar.
Bir dosyayı birden fazla program açabiliyorsa (örn. mp3 dosyaları), dosya işletim
sisteminde hangi program ayarlanmış ise o program tarafından açılır. Dosyayı açacak
program kullanıcı tarafından da seçilebilir.
Eğer bir dosya işletim sistemi tarafından tanımlanmamışsa, işletim sistemi kendisi
internet’e bağlanarak o dosyayı açmaya çalışır veya kullanıcıya sorar.
39
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Dosyaları açacak programı işletim sistemine
bildirmek
40
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Dosya isimlendirirken dikkat edilecek
hususlar
Dosya uzantısını hiçbir zaman silmeyin. Dosya uzantısını
silerseniz dosyanızı işletim sistemi tanıyamaz ve uygun programla
açamaz.
Dosya adlarında özel karakterler kullanamazsınız. Kullanmaya
çalışsanız bile işletim sisteminiz izin vermez.
Dosya adlarında Türkçe karakter kullanmamaya çalışın. Normalde
bir sorun yoktur. Ama bazı sistemlerde sorun çıkabilir.
Dosya adlarının mümkün olduğunca anlaşılır ve kısa olmasına
dikkat edin.
41
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Dosya Sıkıştırma
Dokümanlarınızın dosyalarınızın daha az yer kaplamasını
sağlarlar.
Klasör yapılarını gönderebilmenizi sağlar.
42
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Dosya Sıkıştırma
Windows işletim sistemlerinde dosya uzantısı olarak genelde .zip (Winzip programı
uzantısı) veya .rar (Winrar programı uzantısı) kullanılır.
İçerisinde .exe (çalıştırılabilir programlar) ve veritabanı dosyaları taşıdıkları için e-posta
güvenlik çemberlerinden daha kolay geçebilirler.
Byte’lardaki soldaki kullanılmayan bitleri (0) ları kullanmayarak daha az yer kaplarlar.
.exe, mp3, video, resim gibi bazı dosyalar neredeyse hiç sıkışmazlar.
Daha fazla bilgi için
http://www.po.metu.edu.tr/links/inf/css25/bolum12.html#1
43
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Sistem Araçları
44
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Sistem Araçları / Disk Temizleme
Disk alanını boşaltarak bilgisayarınızın performansını arttırabilirsiniz. Disk Temizleme
aracı, sabit diskinizde alan boşaltmanıza yardımcı olur. Bu yardımcı program, güvenle
silebileceğiniz dosyaları belirler ve belirlenen dosyaların hepsini veya bir kısmını
silmenize olanak sağlar.
Disk Temizleme işlevini kullanarak:
• Geçici Internet dosyalarını temizleyin
• Karşıdan yüklenen program dosyalarını silin
• Geri dönüşüm kutusunu boşaltın
• Windows geçici dosyalarını temizleyin
• Kullanmadığınız isteğe bağlı Windows bileşenlerini
kaldırın
• Artık kullanmadığınız yüklenmiş programları kaldırın
İpucu: Tarayıcı ileride daha hızlı erişim sağlamak için ziyaret ettiğiniz tüm sayfaları
önbelleğe attığından, geçici Internet dosyaları en fazla alan kaplayan dosyalardır.
45
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Sistem Araçları / Sistem Geri Yükleme
Sistem Geri Yükleme aracı, önemli sistem dosyalarının ve bazı program
dosyalarının “anlık görüntüsünü” alır ve bu bilgileri geri yükleme noktaları
olarak depolar. Bu geri yükleme noktalarını kullanarak Windowsu önceki
bir durumuna getirebilirsiniz.
Sistem Geri Yüklemenin Faydaları: Sistem geri yükleme sayesinde
işletim sistemi yüklediğiniz program veya daha başka yaptığınız işlemler
sonucunda windows düzgün çalışamaz hale geldiğinde ve çalışması
nerdeyse durduğunda windowsu tekrar geri yüklemeyi aldığınız sorunsuz
hale geri getirir. Bu sayede sisteminize tekrar işletim sistemi kurmak için
format atmaktan kurtulmuş olursunuz. Sistem geri yükleme noktası
belirledikten sonra yanlışlıkla sildiğiniz sistem dosyaları için artık
üzülmeyeceksiniz. Çünkü sistem geri yükleme noktası belirledikten sonra
sistem dosyalarınızı yanlışlıkla sildiyseniz Sistem Geri yükleme yaptıktan
sonra silinen sistem dosyalarınızın silinmediğini göreceksiniz. Yani artık
gerekli sistem dosyalarının kaybına son vermiş oluyorsunuz.
http://www.maxicep.com/pc-teknik-yardim/sistem-geri-yukleme-nedir-nasilkullanilir-33702.html
46
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN
Mac OS MASAÜSTÜ
47
Dr. Betül DEMİRDÖĞEN