Transcript Sistem Yaklaşımı

Yönetim ve Organizasyon
Hafta 4 – Sistem Yaklaşımı
09.04.2015
1
Sistem Yaklaşımı
09.04.2015
2
Modern Yönetim Yaklaşımları

Modern Yönetim teorisi her iki teorinin de
incelemede yetersiz kaldığı örgütlerin biçimsel ve
doğal yönlerini araştırarak, örgütü bütünsel bir
bakış açısıyla ele alarak örgüt-çevre etkileşimi
üzerinde durmuştur.

Modern yönetim teorisi,
Sistem Yaklaşımı ve Durumsallık Yaklaşımı
olarak iki yaklaşımdan oluşmaktadır.


Modern yönetim yaklaşımı



Modern yönetim yaklaşımları, II. Dünya
Savaşı’ndan sonra 1950-60’lı yıllarda gelişme
göstermiştir.
Neoklasik yönetim yaklaşımına paralel
gelişme göstermiştir.
Bu yaklaşımın temelini oluşturan akımlar
sistem yaklaşımı ve durumsallık yaklaşımıdır.
09.04.2015
4
Sistem yaklaşımının doğuşu



1950’lerden günümüze kadarki dönem bir
sentez ve gelişme dönemidir.
Psikoloji, sosyoloji, antropoloji gibi bilimlerin
gelişmesinden ve sistem kavramından
yararlanılmıştır.
Çağdaş yönetim ve organizasyonlar, sistem
yaklaşımlarından esinlenerek tasarlanırlar.
09.04.2015
5
Sistem yaklaşımının doğuşu



Bu teorinin en önemli özelliği, analitik bir
temele sahip olmasıdır.
Organizasyonların karmaşık yapıya sahip
olması kesin kurallarla yönetilmesini
zorlaştırdığı için yeni boyutlar gündeme
gelmeye başlamıştır.
Sistem anlayışı çok eskilere dayanmaktadır.
09.04.2015
6
Sistem yaklaşımının doğuşu



Sistem kavramının önemi, Hawthorne
araştırmalarından anlaşılmıştır.
İlk olarak biyoloji biliminde ele alınmıştır.
Ludwig Von Bertalanffy tarafından “Genel
sistem teorisi”nde her olayı belli bir çevre içinde
başka olaylarla ilişkili olarak incelemenin olayları
anlama, tahmin ve kontrol etme açısından daha
etkin olduğu ileri sürülmüştür.
09.04.2015
7
Modern Yönetimin İlkeleri


Klasikler örgütü sadece biçimsel olarak,
neoklasikler ise doğal olarak incelemişlerdir.
Hâlbuki örgütler böyle ayrıştırmak yerine bir
bütün olarak incelenmelidir. Bu, modernlerin
sentez özelliğidir.
Klasikler akılcılıkla (bilimsel yöntemlerle)
neoklasikler ise sınırlı deneyimlerle yola çıkmış
ve örgütü bölümlere ayırarak tek bir yanını
incelemişlerdir. Oysa örgütü bütün olarak
düşünüp sorun çözme metodolojisi
uygulanmalıdır.
Modern Yönetimin İlkeleri



Her örgüt bir sistemdir. Her sistemin de alt
sistemleri vardır
Her örgüt bir çevre içindedir ve örgüt
çevreden mutlaka etkilenmektedir
Modern yönetim kuramı klasikler ve
neoklasikler gibi sadece ticari örgütleri
değil, sosyal örgütleri de yapısında
toplayarak bunları analiz eder, yaptırım ve
bildirimlerde bulunur.
Sistem kavramı

Bir veya daha çok amaca veya sonuca
ulaşmak üzere aralarında ilişkiler olan
fiziksel veya kavramsal, birden çok bileşenin
oluşturduğu bütündür.
09.04.2015
10
SİSTEM YAKLAŞIMI
Sistem: birbirine bağımlı olan iki veya daha fazla
parça ve alt sistemlerden oluşan, çalışma ve
özellikleri itibariyle belirli bir sınırı olan
örgütlenmiş ve bölünmez bir bütündür.
Sistemi oluşturan 3 ana nokta:
 Parçalar mutlaka birbiriyle ilişkili olacak,
 Parçalar mutlaka birbiriyle uyumlu olacak,
 Çalışırken bir bütün oluşturacaklar.

Sistem kavramı ve özellikleri








Alt birimlerden oluşur.
Alt birimler arasında tanımlı ilişkiler vardır.
Belirli bir amacı gerçekleştirmeye yöneliktir.
Belirli bir sınırı vardır.
İç ve dış çevresi vardır.
İç ve dış çevre ile etkileşim içindedir.
Girdileri, işleyişi, çıktıları, dengesi ve denetimi vardır.
Anlamlı bir bütündür.
09.04.2015
12
Sistem yaklaşımı



Temelinde sistem olarak ele alınan bütünün
amacını gerçekleştirmesi vardır.
Önemli olan bütündür, parçalar bu bütüne
katkıda bulunduğu ölçüde önemlidir.
Yönetimde sistem yaklaşımı denildiği
zaman, yönetim olaylarını ve bu olayların
meydana geldiği birimleri birbiriyle ilişkili bir
şekilde ele alan yaklaşım anlaşılmaktadır.
09.04.2015
13
Sistem yaklaşımı

Örgütsel sistemi oluşturan parçalar olarak;



insan unsuru (çalışanlar),
makineler, maddi kaynaklar, görevler (görev
tanımları),
formal yetki ilişkileri ve küçük informal gruplar
sayılabilir.
 Bütün bu parçalar, örgütün amaçlarını
gerçekleştirmek üzere iletişim ve karar
verme süreçleriyle birbirlerine
bağlanmışlardır. Örgüt ana sistemdir.
09.04.2015
14
Sistem yaklaşımı

Yönetimde sistem yaklaşımını kullanmanın
sağladığı üstünlükler;




09.04.2015
Klasik yönetim teorisinin katılığı ve kapalılığından
kurtulmanın mümkün hale gelmesi
Neo-Klasik yönetim teorisinin bulgularını daha
etkili bir şekilde uygulamaya olanak hazırlamıştır.
Kendi sisteminin bağlı olduğu alt sistemleri ve
çevre koşullarını da anlama imkanı vermiştir.
Kendi sisteminin amaçlarını, daha geniş bir
sistemin amaçlarıyla ilişkilendirme fırsatı vermiştir.
15
Sistem yaklaşımı

Yönetimde sistem yaklaşımını kullanmanın
sağladığı üstünlükler;


09.04.2015
Örgüt yapısının alt sistemlerin amaçlarıyla uyumlu
ve tutarlı bir şekilde kurulmasına imkan vermiştir.
Sisteme dahil alt sistemleri değerlenirken bu alt
sistemlerin esas sisteme yaptıkları katkıyı
belirleme olanağına kavuşulmuştur.
16
Basit Sistem Modeli
SİSTEMİN DIŞ ÇEVRESİ
GİRDİ
İnsan gücü, mal, enerji,
hizmet, teknoloji, kalite,
hammadde, maliyet, bilgi
üretim süresi,…
ÜRETİM SÜRECİ
MAL
(Girdileri çıktılara
dönüştürme süreci)
VE
HİZMET
Sistemin sınırları
Sonuçlarla hedeflerin
görüntülenmesi : Geri bildirim
09.04.2015
17
Sistem Nasıl Çalışır?


Girdi: Her sistemin bir girdisi vardır. Üretim
işletmeleri için bu girdi hammaddedir. Çıktı kalitesi
için girdinin kalitesi son derece önemlidir.
Süreç: Bütün analizlerin yapıldığı, girdilerin işlendiği
bir yoğrulma aşamasıdır. Sürecin içinde örgütün
kültürü (genel olarak yapılan işlerdeki tarz) ve iklimi
(örgütün havası) vardır. Süreç doğru çalışmadığı
zaman örgütsel bozukluklar başlar
Sistem Nasıl Çalışır?
Çıktı: Çıktılar işletmenin hayatını devam ettiren ana
noktalardır. Süreç sonunda + veya –çıktı olarak iki türlü
çıktı alınabilir. Çıktı + ise girdi pozitiftir ve süreç de olumlu
işlemiştir. Ancak çıktı – ise sorun büyüktür
+ (pozitif) girdi
+ (pozitif) süreç + çıktı
+ (pozitif) girdi
- (negatif) süreç - çıktı
- (negatif) girdi
- (negatif) süreç - çıktı
- (negatif) girdi
+ (pozitif) süreç + çıktı

Sistem yaklaşımı ile ilgili temel kavram ve
özellikler









Sistem ve alt sistemler
Kapalı ve açık sistemler
Her sistem bir çevrede faaliyet gösterir
Sistemin sınırları
Entropi-Negatif entropi (Negentropi)
Değişkenler ve parametreler
Dengeli durum ve dinamik denge
Girdi-çıktı ve geri besleme
Değişik girdi-çıktı ilişkisi
09.04.2015
20
Sistem ve Alt Sistem İlişkisi



Her sistem, kendini meydana getiren daha
küçük sistemlerden oluşur
Mekanik, biyolojik ve sosyal bütün sistemlerin
çeşitli alt sistemleri vardır.
İşletme sistem, pazarlama onun alt sistemidir.

Sistem hiyerarşisi:




09.04.2015
Süper sistem
Supra sistem
Sistem
Alt sistem
21
Sistem ve Alt Sistem İlişkisi



Her sistem, kendini meydana getiren daha
küçük sistemlerden oluşur
Mekanik, biyolojik ve sosyal bütün sistemlerin
çeşitli alt sistemleri vardır.
İşletme sistem, pazarlama onun alt sistemidir.

Sistem hiyerarşisi:




09.04.2015
Süper sistem
Supra sistem
Sistem
Alt sistem
22
Açık ve kapalı sistemler



Her sistem, belirli bir çevrede faaliyet gösterir.
Eğer sistem ile sistemin içinde faaliyet
gösterdiği çevre arasında enerji, malzeme ve
bilgi-alışverişi varsa bu tür sistemler açık
sistem olarak adlandırılır.
Biyolojik ve toplumsal sistemler açık
sistemlerdir.
09.04.2015
23
Açık ve kapalı sistemler

Açık sistemlerin özellikleri:





Büyüme yeteneği.
Diğer sistemlerden girdi alır, ürüne dönüştürür, çıktı
verirler.
Kendilerini koruma eğilim ve yeteneği.
İç ve dış çevreleriyle etkileşim.
Bir başka sistemin alt veya üst sistemidirler.
09.04.2015
24
Açık ve kapalı sistemler




Kapalı sistemler, çevresiyle etkileşim ya da girdiçıktı alış verişi olamayan sistemlerdir.
Kendi başına süreklidir ve dışarıdan enerji ve
kaynak almaz.
Çevreleriyle ilişki içine girmeye ihtiyaçları yoktur.
Kalorifer, klima, çalar saatler yarı kapalı
sistemlere örnektir.
09.04.2015
25
Doğal-Yapay Sistemler

Büyüklüğü, amacı, yapı ve işleyişi insan
tarafından tasarlanmayan sistemler doğal
sistemlerdir.


Güneş sistemi
Büyüklüğü, amacı, yapı ve işleyişi insan
tarafından tasarlanan sistemler yapay
sistemlerdir.

09.04.2015
Bilgisayarlar
26
Çevre



Bir sistemin içinde faaliyet gösterdiği ortam
anlamında kullanılır.
Sistemin sınırları dışında kalan her şey
çevreyi oluşturur.
Çevrenin önemi,
sistemi ve işleyişini
etkileyecek
potansiyeli
taşımasından
ileri gelmektedir.
09.04.2015
27
Sistemin sınırları



Sınır, sistemin iç yapısına ilişkin değişkenleri,
sistemin çevresine ilişkin faktörlerden ayırır.
Sistemin nerede başlayıp nerede bittiğini
gösterir.
Sosyal sistemlerde, örneğin
örgütlerde sınırları belirlemek
zordur.
09.04.2015
28
Sistemin Kesin Sınırları vardır

Her sistemin, bir sınırı ya da bir büyüklüğü
vardır. Sistemin büyüklüğü, onun gücünü
gösterir. Kapalı sistemlerde sınırlar katı
olduğu için, bu sistemlerin kendiliğinden
büyümesi beklenemez. Oysa, açık
sistemler, değişik yol ve yöntemlerle
büyüyüp güç kazanabilirler. Aşağıdaki şekil,
başlıca büyüme türlerini simgelemektedir:
Değişkenler ve Parametreler



Bütün sistemlerde sistemin yapısını ve
işleyişini etkileyen faktörler vardır.
Bu faktörlerden sistem içinde olanlara
değişken,
Sistem dışında olanlara parametre denir.
09.04.2015
31
Sistemin çevresi

İşletmenin yakın çevresi






İşletme çalışanları,
İşletmenin kullandığı teknoloji,
İşletme ortakları,
İşletmenin tüketicileri,
İşletmenin rakipleri
İşletmenin dış çevresi






Ekonomi
Devlet
Kanunlar,
Çok uluslu işletmeler
Küresel ekonomi
Küresel bilgi ağı
09.04.2015
32
Sistemin bozulması - ENTROPİ



Entropi, sistemlerin bozulma eğilimlerini ifade
eder.
Bozulan sistemin dengesini yeniden kurmak
için gerekli önlemlerin alınması gerekir
(negentropi-olumsuz entropi).
Aksi taktirde, sistem giderek dengesini yitirir,
karışıklık ve aksamalar artar, faaliyetler
anlamını yitirir ve sistem tamamen durur.
09.04.2015
33
Sistemlerde dengeli durum ve dinamik
denge


Açık sistemlerde dinamik bir denge vardır. Bunu
sağlayan geri beslemedir. Bu durum olumsuz
entropi ile ilgilidir.
Sistemlerin değişen çevre koşullarına uyum
gösterme yeteneğine DİNAMİK DENGE denir.
09.04.2015
34
Girdi, Çıktı ve Geribesleme

Girdi, sistemin belirli bir düzeyde faaliyet
gösterebilmek için çevresinden aldığı her şeydir. Bu
girdiler belirli bir teknolojik düzeyde (process, süreç)
çıktı haline (mal veya hizmet) çevrilir. Çıktılar da
tekrar sistemin dışındaki çevre faktörlerine verilir.
Geri besleme, yukarıdaki akışın normal ve kesintisiz
olmasını sağlamak amacıyla çıktı ve süreç
safhalarından girdi safhasına doğru olan bir bilgi ve
veri akışını ifade eder. Bu akış sistemin dengeli
durumunu koruması açısından önemlidir.
09.04.2015
35
Girdi, Çıktı ve Geribesleme
Şu hale göre input-süreç-output-feedback akışı
sayesinde açık sistemler hem dengeli duruma
ulaşırlar, hem de çevresel değişmelere göre
dinamik bir denge gösterirler. Bunu sağlayan geri
beslemedir. Geri besleme sayesinde sistem
faaliyetlerini değerleme ve gerekirse ayarlama
imkanını bulur.
09.04.2015
36
Sistem türleri



Mekanik-biyolojik-sosyal sistemler
Deterministik ve probabilistik sistemler
Uyumcu-öğrenen sistemler
09.04.2015
37
Mekanik-biyolojik-sosyal sistemler




Mekanik sistemler kapalı ya da açık sistemlerdir.
Entropiye maruz kalır. (Otomobil, bilgisayar, saat)
Biyolojik ve sosyal sistemler ise açık sistemlerdir.
Biyolojik sistemler de açık sistemler olmasına
rağmen bir süre sonra entropi etkisi ile
faaliyetlerini durdururlar. (bitkiler, hayvanlar,
insanlar)
Organizasyonlar sosyal sistemlerdir. (aileler,
dernekler vb)
09.04.2015
38
Deterministik ve probabilistik sistemler


Bir sistem verilen talimat doğrultusunda
faaliyetini sürdürüyorsa, çıktı önceden tahmin
edilebiliyorsa ve çıktı da bir değişme
beklenmiyorsa deterministik sistemdir.
Çıktı değişir bir özellik gösteriyorsa, şans olayına
bağlı olarak çıktının alacağı değer değişiyorsa
probabilistik sistemdir.
09.04.2015
39
Deterministik ve probabilistik
sistemler
Sistem kompleksliği
Sistem tipi Basit
Kompleks
Çok kompleks
Deterministik Hesap makinesi Bilgisayar
Teyp
Radar kontrollü
kıtalararası
füzeler
Henüz yok
Probabilistik
Ekonomik sistem
İnsan beyni
09.04.2015
Para yuvarlama Hisse senedi
(Yazı-Tura)
piyasasında
spekülasyon
40
Uyumcu-öğrenen sistemler

Eğer bir sistem çevresi ile olan bilgi alış-verişi
sonucu çevredeki değişmelere göre kendi
işleyişini değiştirip çevresi ile dengeyi
koruyorsa bu sistemlerden söz edilir.
09.04.2015
41
Bir sistem olarak organizasyon


İşletme sistemi hem yapay hem de çevresinden
olumlu ya da olumsuz olarak etkilenen açık bir
sistemdir.
Yönetim kararları, iç çevre değişkenleri ve dış
çevre değişmezlerinin etkisinde alınır.
09.04.2015
42
Sistem yaklaşımının başlıca süreçler ve ilgili değer yargıları açısından özelliği
Yönetim
Teorisi
Organizasyon Yapısı
Başlıca Süreçler
İlgili Değer Yargıları
Klasik
• Ayrıntılı görev tanımları
• Departmanlaşma
• Hiyerarşi
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Davranışsal
• İnformal organizasyon
• Kararlara katılma • Duygular
• İnformal küçük
• Anlama
gruplar
• Doğruluk
Sistem
• Bilgi işleyen bir birim
olarak organizasyon
• Açık sistem
• Bilgi akışı
• Kontrol
• Alt sistemler arası
ilişkiler
• Bilgi/Haber
• Bilgi işleme
• Karar verme
Amaçlar
Planlama
Organizasyon
Emir-Komuta
Karar verme
Rasyonellik
Başarı
Çok çalışma
Tüketim değil
tasarruf
• Açıklık
• Gestalt (Bütüncülük)
Tablo, sistem yaklaşımının özelliğinin klasik ve neo-klasik yönetim teorileri ile birlikte ve karşılaştırmalı
olarak incelemesini göstermektedir.
09.04.2015
43
Sistem yaklaşımının
yönetim bilimine katkıları






İç ve dış çevre koşulları.
İşletmeye bütün bir sistem olarak bakış.
Alt ve üst sistemin uyum zorunluluğu.
Sinerji kavramı.
Birbirini destekleyen fiziksel, finansal, bilgi
akımı.
Çevresel değişikliklere uyumda bazı köklü
değişiklik gerekliliği.
09.04.2015
44