Transcript (CERN) UPHUK 2013 - Turkish Accelerator and Radiation

AVRUPA NÜKLEER ARAŞTIRMALAR
MERKEZİ (CERN) VE
TÜRK HIZLANDIRICI MERKEZİ
Metin ARIK
Boğaziçi Üniversitesi
UPHUK 5
Bodrum
8 Eylül 2013
• CERN, 1950'li yıllarda Avrupa ülkeleri tarafından kuruldu. CERN
bugün dünyadaki en güçlü hızlandırıcıya sahip, evrendeki en sıcak
yıldızın en sıcak yerinden on milyon kat daha sıcaklığı, boşluktaki en
soğuk yerden daha fazla soğukluğu, boşluktaki en boş yerden on kat
daha fazla boşluğu yaratan teknolojiyi geliştiren, uluslararası
medeniyetin normu olan kuruluştur.
• Türk Hızlandırıcı Merkezi Projesi, 1930'larda başlayan hızlandırıcı
teknolojisini, 80 yıllık gecikmeyle ülkemizde başlatmayı amaç edindi.
Bu uğurda şimdiye kadar aldığımız yol, önümüzde alacağımız yolun
sadece küçük bir parçasıdır. Türk Hızlandırıcı Merkezinin amacı
hızlandırıcı teknolojilerinin ülkemizde etkin olarak geliştirilmesini ve
kullanımını sağlamaktır
Elektron ve proton gibi yüklü parçacıkları
hızlandıran aletlere hızlandırıcı diyoruz. CERN
günümüzde dünyanın en ileri hızlandırıcısı olup
protonları kütle enerjilerinin 7000 katına
hızlandıracaktır. Türk hızlandırıcı merkezinde
planlanan proton hızlandırıcısının ise protonları
kütle enerjilerinin iki katına hızlandırması
düşünülmektedir. Bu hızlandırıcıyı kullanarak
Toryum madenini yakmak ve enerji elde etmek
mümkün olacaktır.
Proton hızlandırma metodu ilk defa
1930’lu yıllarda keşfedildi. Ama bu
konudaki ilk Nobel ödülünün alınması
20 yıl sonra gerçekleşti. Zira bu metod
gittikçe gelişti. Hızlandırılan protonların
enerjisi artırıldı. Bu protonlar önce
sabit hedeflere sonra birbirleriyle kafa
kafaya çarpıştırıldı.
1H
+ 7Li → 4He + 4He
The Nobel Prize in Physics 1951 was awarded jointly to Sir
John Douglas Cockcroft and Ernest Thomas Sinton Walton "for
their pioneer work on the transmutation of atomic nuclei by
artificially accelerated atomic particles"
CERN
Kuruluş
6
"Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire"
European Organization for Nuclear Research
Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi
www.cern.ch
Kuruluş süreci:
1949: Lozan Konferansı
1950: Floransa Konferansı
1951: Paris Konferansı (karar alınıyor)
1952: Yer olarak Cenevre seçildi
1953: Kuruluş bildirgesi imzalandı (11 ülke)
29 Eylül 1954: Cenevre’de faaliyetlerine başladı
KURUCULAR:
Belçika, Almanya, Danimarka,
Fransa, Hollanda, İngiltere,
İsviçre, İsveç, İtalya, Norveç,
Yunanistan, Yugoslavya
CERN
Hızlandırıcılar
7
LHC: Large Hadron Collider
SPS: Super Proton Synchrotron
AD: Antiproton Decelerator
ISOLDE: Isotope Seperator OnLine DEvice
PSB: Proton Synchrotron Booster
LINAC: LINnear ACcelerator
LEIR: Low Energy Ion Ring
CNGS:Cern Neutrinos to Gran Sasso
CERN’de Kurulan Hızlandırıcı ve Çarpıştırıcılar
1957: Sinkro Siklotron (SS)
1959: Proton Siklotronu (PS)
1971: Proton Çarpıştırıcı (ISR)
1976: Super Proton Sinkrotrunu (SPS)
1981: Super Proton-Antiproton Sinkrotronu (SppS)
1981: Large Electron-Proton Collider (LEP)
2009: Large Hadron Collider (LHC)
CERN’de Yürütülen Hızlandırıcı Projeleri
CLIC: Elektron-pozitron çarpıştırıcısı (2025?)
LHeC: Elektron-proton çarpıştırıcısı
“Standard”
Modele
Göre
Temel
Tanecikler
CERN LHC
bu listeye
Higgs
parçacığını
Ekledi.
Kütle=125 GeV
Yük=0
Spin=0
H
Higgs
CERN Büyük Hadron Çarpıştırıcısı
30 km uzunluğunda bir çember
10 000 mıknatıstan oluşuyor
Mıknatıslar önce 10 000 ton sıvı azot kullanılarak
o
-200 C ye soğutuluyor
Sonra 60 ton sıvı helyum kullanılarak
o
-271 C ye soğutuluyor
o
Uzay boşluğu -270 C
o
CERN mıknatısı 1 C daha soğuk
Uzay basıncı hava basıncından
10 Trilyon kat daha küçük
CERN’de protonların dolaştığı boruda
basınç uzay basıncından da 10 kat
daha küçük
Protonlar hızlandırıcı çemberini
saniyede 10 000 kere dolaşıyorlar
Işık hızının %99.999999 una
erişiyorlar
Einstein: kütle ve enerji birbirine
dönüşebilir
E = mc2
CERN’de protonlar o kadar
hızlandırılıyorlar ki
E = 7000mc2 olacak
(Bakımdan önce 4000mc2 ).
Saniyede 10 milyar
çarpışma olacak.
(Bakımdan önce 1milyar)
TÜRK HIZLANDIRICI MERKEZİ
16
 Fizibilite aşaması (I. Aşama: 1997-2001)
 Genel tasarım aşaması (II. Aşama: 2002-2005)
 Teknik tasarım ve ilk tesis (III. Aşama: 2006-2014)
 Kurulum aşaması (IV. Aşama: 20015-2025)
Hızlandırıcı
Teknojileri
Enstitüsü (2010)
Planlanan THM kampüsü
Elektron
Hızlandırıcı
Tesisi (2011)
Teknik Tasarım, Enstitü ve İlk Tesis III.
Aşama (YUUP): 2006-2014
17
YUUP: Yaygınlaştırılmış Ulusal ve Uluslararası Proje
Kodu: DPT2006K-120470
Türk Hızlandırıcı Merkezi Teknik Tasarımı
ve Test Laboratuarları
Koordinatör: Ankara Üniversitesi
Proje Üyesi Üniversiteler (2006): Boğaziçi, Dumlupınar, Erciyes, Gazi,
İstanbul, Niğde, S. Demirel, Uludağ + Doğuş (2007), ESOGU (2011),
GYTE (2012)
Rektörlükler Arası Protokoller:
I. Dönem: 2006-2009, II. Dönem: 2010-2013
Ulusal Yaygınlık
Istanbul U.
.
Bogazici
U.
Dogus U.
Fatih U.
GYTE
Kocaeli U.
Ankara U. (Coordinator)
Gazi U.
METU
Bilkent U. Hacettepe U.
Osmangazi U.
Uludag U.
Gaziosmanpaşa U.
Kırıkkale U.
İ. Çeçen U.
Çankırı
Karatekin U.
Alparslan U.
Erciyes Ü.
Bitlis U.
Dumlupinar U.
C. Bayar U.
Aksaray U.
Nigde U.
Inönü U.
S. Demirel U.
Adıyaman U.
Uluslararası Yaygınlık
USA
ANL, SLAC, Jlab, FNAL
ENGLAND
CI, JAI
SWITZERLAND
CERN, PSI
ITALY
INFN
GERMANY
DESY, BESSY, FZDR,
EuroFEL
TURKEY
TAC
JORDAN
SESAME
RUSSIA
BINP
CHINA
IHEP, BESIII
JAPAN
iFEL, JAERI, KEK
Uluslararası İşbirliği Anlaşmaları
20
– Ankara Üniversitesi
– Ankara Üniversitesi
– Ankara Üniversitesi
– Ankara Üniversitesi
– Ankara Üniversitesi
– Ankara Üniversitesi
– Ankara Üniversitesi
– Ankara Üniversitesi
- DESY (Germany)
- LHC-ATLAS (CERN) : 1997
- CLIC (CERN)
: 2005
- HZB (Germany)
- HZDR (Germany)
- Cockcroft Institute(UK)
- IHEP (China)
: 2011
- Euro XFEL (Germany) : 2012
: 1996
: 2007
: 2007
: 2011
THM Kapsamında Kurulan ve Tasarımı
Yapılan Hızlandırıcı Tesisleri
21
• Elektron Hızlandırıcısı ve SEL Tesisi (Gölbaşı kampüsünde kurulmakta)
(T.A.R.L.A.: Turkish Accelerator and Radiation Laboratory at Ankara
15-40 MeV süperiletken elektron hızlandırıcısına dayalı IR Serbest Elektron Lazeri
(SEL) & Bremsstrahlung tesisi
• THM Sinkrotron Işınımı Tesisi (TURKAY) (Teknik Tasarım)
3 GeV elektron sinkronuna dayalı sinkrotron ışınımı tesisi
• THM SASE SEL Tesisi (TURKSEL) (Teknik Tasarım)
1-6 GeV elektron linakına dayalı SASE SEL tesisi
• THM Parçacık Fabrikası (TURKFAB) (Teknik Tasarım)
Ec.m.= 3.77 GeV olan elektron-pozitron çarpıştırıcısı
• THM Proton Hızlandırıcısı (TURKPRO) (Teknik Tasarım)
3 MeV – 2 GeV Proton Hızlandırıcısı
TARLA Tesisi (Gölbaşı)
22
Mayıs 2011
Tesis Sorumluları:
Prof. Dr. S. Özkorucuklu (SDÜ), Koordinatör
Yrd. Doç. Dr. Avni Aksoy (HTE, Ankara Ü.), Hızlandırıcı sorumlusu
Prof. Dr. P. Arıkan (Gazi Ü.), IR SEL Deney İstasyonları sorumlusu
Prof. Dr. İ. Akkurt (SDÜ), Brems. İstasyonu sorumlusu
2-250 mikron
SEL
TARLA Tesisi Deney İstasyonları
23
İ. Tapan (Uludağ Ü), E. Kasap (Gazi Ü)
H. Altan, O. Esentürk (ODTÜ)
B
Ultrafast Photonics
Applications Lab.
C
IR Spectroscopy Lab.
A
Diagnostic Lab.
Kullanılacak
Deneysel Teknikler:
- Sum Frequency Generation
- Photon Echo Experiment
- Photoacustic Spectroscopy
- Pump-Probe Experiments
- IR-MALDI
- IR-MAPLE
- IR-REMPI
- Near Field Microscopy
- Gas-Phase IR Spectroscopy
SEL I & II
D
Bio-Micro
Spectroscopy Lab.
E
Materials Processing
Lab.
A. Aydınlı (Bilkent Ü.)
TARLA-II Aşaması
Ö. İlday (Bilkent Ü.)
F. Severcan
(ODTÜ)
A. Hiçsönmez
(Ankara Ü.)
TARLA Tesisi Ar-Ge Potansiyeli
24
 Malzeme bilimi
 Lazer ve optik bilimi
 Atom ve molekül fiziği
 Biyoteknoloji
 Medikal fizik
 Nanoteknoloji
 Dedektör araştırmaları
 Foto-kimya
 Foto-jeoloji










iFEL (Japan)
FOM FELIX (Holland)
SCA-FEL (USA)
LURE CLIO (France)
Jefferson FEL (USA)
ELBE (Germany)
IHEP Beijing FEL (China)
ISIR FEL (Japan)
JAERI (Japan)
TARLA (Turkey)
I. Arama Konferansı
6 Haziran 2009, Ankara Ü.
II. Arama Konferansı
15 Mayıs 2010, Ankara Ü.
: 1 - 22 μm
: 3 - 35 μm
: 3 - 10 μm
: 3 - 90 μm
: 3.2 - 4.8 μm
: 3 - 300 μm
: 5 - 25 μm
: 21 - 126 μm
: 17 - 30 μm
: 3 - 250 μm
TARLA Tesisi (Gölbaşı)
25
electron gun
control server
high power
hızlandırıcı binası
Uluslararası Makine Danışma Komitesi (UMDK)
International Machine Advisory Commiittee (IMAC)
26
I. Toplantı:
4-5 Aralık 2009
Ankara Üniversitesi
Peter MICHEL (HZDR-ELBE, Germany) (Head)
Hideaki OHGAKI (Kyoto University, Japan)
Dieter TRINES (DESY, Germany)
Ernst WEIHRETER (HZB-BESSY, Germany)
Jean R. DELAYEN (JLab, USA)
II. Toplantı:
2-3 Eylül 2010
Bodrum, Muğla
III. Toplantı
12-13 Mayıs 2011
HTE
Ankara Üniversitesi
IV. Toplantı
6-7 Mart 2012
HTE
Ankara Üniversitesi
2010
2011
TURKAY Tesisi
(3. Nesil Sinkrotron Işınımı Tesisi)
28

Hızlandırıcı: Elektron sinkrotronu

Demet enerjisi: 3 GeV

Demet akımı: 500 mA

Demet yayınımı: 1.2 nm

Çevre: 546 m

Düz bölgeler: 10 adet 10.5m, 10 adet 5.5m

ID’s: Undulator ve Wiggler magnetler

Demet hattı sayısı: ~ 40
Proje Sorumluları:
Yrd. Doç. Dr. Z. Nergiz (Niğde Ü.), Sinkrotron
Yrd. Doç. Dr. H. Aksakal (Niğde Ü.), Sinkrotron
Yrd. Doç. Dr. Ö. Kurtuluş (Doğuş Ü.), Deney İst. ve Kullanıcılar
TURKAY Kullanıcı Komitesi
29

Dr. Özgül Kurtuluş Öztürk, Doğuş Üniv. (Başkan)

Dr. Ahmet Alataş, ANL, USA

Dr. Cahit Karanfil, Muğla Üniv.

Dr. Fikret Yıldız, GYTE

Dr. Funda Aksoy, Niğde Üniv.

Dr. Gülgün Çakmak, METU

Dr. Güvenç Akgül, Niğde Üniv.

Dr. Leyla Çolakerol Arslan, GYTE

Dr. Numan Akdoğan, GYTE (Başkan Yrd.)

Dr. Sarp Kaya, SLAC, USA

Dr. Semra İde, Hacettepe Üniv.

Dr. Süheyla Özbey, Hacettepe Üniv.

Dr. Zehra Sayers, Sabancı Üniv.
TAC-LSUM 2011
4-6 Temmuz 2011
Doğuş Ü., İstanbul
TAC-LSUM2012
6-7 Ekim 2012
HTE, Ankara
TURKAY (SI) tesisinin 2014 yılında projelendirilip 2015-2023 yılları arasında kurulumu planlanmıştır.
Dünyadaki Sinkrotron Işınımı Merkezleri
TURKSEL Tesisi
31
Hızlandırıcı: 1 - 5 GeV elektron linak
SEL dalgaboyu aralığı: VUV – Yumuşak X-ışınları (1-100 nm)
(1-100 nm)
Proje Sorumluları:
Doç. Dr. Hatice D. Yıldız (HTE), Koordinatör
Prof. Dr. İlhan Tapan (Uludağ Ü.), Koordinatör Vekili
TURKSEL tesisi teknik tasarım
Çalışmaları 2017’ye kadar sürdürülecek
TURKSEL için X-band Teknolojisi
(CERN-CLIC’in teklifi)
32
12 Ekim’de CERN’den gelen teklif:
Dear Prof. Dr. Yavaş,
we discussed a bit further the possibility to collaborate on
an X-band driven FEL in Turkey. I include a paper that
gives an idea of our possibilities, as we see them in this moment.
It might be useful to have a discussion by phone during next week.
Best regards,
Daniel Schulte
CERN Desteği:
X-band hızlandırıcı R&D+
Hızlandırıcı donanımı+test
standları+montajı+uzman desteği:
(maliyetin 1/3’ü)
Tasarım ve Kurulum: 2014-2023
Konu 17-18 Ocak 2013 tarihlerinde
HTE’de yapılan ve tarafların katıldığı bir
çalıştayda değerlendirilmiş ve sonuç
raporu ilgili bakanlık ve kurumlara rapor
edilmiştir.
Dünyada SASE FEL Tesisleri
TURKFAB Tesisi
(elektron-pozitron çarpıştırısıcı)
34
Ülkemizde deneysel yüksek enerji fiziği (parçacık fiziği) çalışmalarını mümkün kılmak ve dedektör
ve veri işleme teknolojilerini geliştirmek için ERL-halka tipli bir elektron pozitron çarpıştırıcısı
parçacık fabrikası olarak tasarlanmaktadır.
Parçacık fabrikası charm kuarklarının
rezonansta üretimini sağlayacak
ve bozunumlardan yararlanarak
mezon fiziği çalışmalarını
mümkün kılacaktır.
Işınlık: 1 x 10^35 cm-2s-1
Ec.m.= 3.77 GeV
Proje Sorumluları:
Prof. Dr. Orhan Çakır (Ankara Ü.), Koordinatör
Prof. Dr. Serkant A. Çetin (Doğuş Ü.), Koordinatör Vekili
TURKFAB Tesisi
35
TURKFAB parçacık fiziği (YEF)
araştırmalarını öngördüğü için
ISAC önerileri doğrultusunda
EPAC, IPAC gibi üst düzey
uluslararası komitelerin onayı
için Uluslararası Projeye
dönüştürülmek zorunda. Bu
nedenle TURKFAB olarak
öncelikle Çin IHEP-BESIII
kollaborasyonuna üye olundu.
Sırada Rusya BINP charm-tau
factory ile işbirliği var.
TURKFAB tesisinin dünyadaki yeri
e+-e- Colliders: Past, Present and Future
37
L (cm-2 s-1)
10
36
10
-2
-1
SUPER
FACTORIES
L (cm sec )
TURKFAB
KEK B and PEP II
35
10
1034
GLC
KEK B
PEP II
DAFNE2
BEPCII
33
10
CESR
FACTORIES
CESRc
DORIS
31
30
TRISTAN
PETRA
VEPP2000
10
BEPC
VEPP4M
SPEAR
COLLIDERS
VEPP2M
10
2013 yılı içinde EPAC’a öneri
raporu gönderilmesi
planlanıyor. Teknik tasarım
çalışmaları 2017’ye kadar
sürdürülecek.
LEP
32 DAFNE
10
ADONE
E
29
cm
10
1
10
100
(GeV)
1000 E (GeV)
6
Patlama riski olmayan reaktörler
proton hızlandırıcısı kullanarak inşa
edilebilir.
2
2mc
Bunun için E =
olan protonlar gerekiyor
TURKPRO Tesisi
(3-2000 MeV Proton Hızlandırıcı Tesisi)
37
•
TURKPRO tesisi 3 MeV-2 GeV arası enerjilerde çok amaçlı ve disiplinlerarası
araştırma ve uygulamaları mümkün kılacak yüksek güç ve akılı bir proton
hızlandırıcı tesisi olarak tasarlanmaktadır.
•
•
Proton demeti enerji adımları: 3 -20-65-150-250 MeV (düşük enerji bölgesi)
250 MeV-2 GeV (yüksek enerji bölgesi)
Proje Sorumluları:
Prof. Dr. Baki Akkuş (İstanbul Ü.), Koordinatör
Prof. Dr. Emel Algın (ESOGU), Koordinatör Vekili
Doç. Dr. Latife Şahin Yalçın (İstanbul Ü.), Koordinatör Vekili
Yrd. Doç. Dr. Metin Yılmaz (Gazi Ü.), Koordinatör Vekili
TURKPRO Tesisi
38
Düşük enerji: 3-250 MeV (2015-2019)
ULUSAL PROTON HIZLANDIRICILARI ÇALIŞTAYI
(UPHÇ2013)
18-19 Nisan 2013, TAEK-SANAEM, Ankara
Yüksek enerji: 250-2000 MeV (2019-2023)
Tesisin düşük enerji bölgesinin (3-250 MeV)
2014 yılı içinde projelendirilerek Kalkınma
Bakanlığına sunulması planlanıyor.
Bu hızlandırıcı ülkemizde bol
miktarda bulunan Toryum
madenini yakabilecek.
Metin Arık , Saleh Sultansoy, M. Atıf Çetiner, Abdullatif Çalışkan, Pehlül Serkan Bilgin
Yeşil Nükleer Enerji
Proton Hızlandırıcıya Dayalı
Toryum Yakıtlı Enerji Sistemi
Bilim ve Teknik Dergisi
Agustos, 2012
Türkiye’nin zengin toryum rezervlerine hızlandırıcı teknolojisini ekleyebilirsek ülkemizin ve hatta
Dünya’nın enerji problemini çözebilir, böylece Profesör Engin Arık’ın rüyasını gerçekleştirebiliriz.
Toryumu kurşun bir kaba koyuyoruz.
Üzerine proton gönderiyoruz. Kurşuna
çarpan protonlar, nötron çıkarıyor. Bu
nötronlar toryuma çarptıklarında
Toryum parçalanıyor ve enerji açığa
çıkıyor. Zincirleme reaksiyon yok.
Dolayısıyla patlamaz. Alet bozulursa
protonlar durur, Toryum da artık
parçalanmaz.
Protonları hızlandırmak için enerji
verdiğimizi de unutmayalım.
Acaba gerçekten verdiğimizden fazla
enerji çıkıyor mu?
Evet çıkıyor.
Deneyi CERN’de yapıldı.
Bu metodun ticari olarak gelişmesi için
daha verimli hızlandırıcılar yapılmalı.
Hızlandırıcı teknolojimizi
geliştirmeye henüz başladık.
Parçacık fizikçisi ve hızlandırıcı
fizikçisi sayımızın hızla artması
gerekiyor.
Türk Hızlandırıcı Merkezi (Plan)
TURKPRO
TURKSEL
TURKFAB
TURKAY
Diğer Binalar:
Enstitüler
Ofis binaları
Veri analiz mekanları
Kullanıcı ofisleri
Laboratuvarlar
Atölyeler
Kütüphane
Misafirhane
Video
Uluslararası Bilimsel Danışma Komitesi (UBDK)
International Scientific Advisory Commiittee (ISAC)
45














Ercan ALP (Argonne National Laboratory, USA) (Head)
Behçet ALPAT (INFN Perugia, Italy)
David M. ASNER (PNL, USA)
Swapan CHATTOPADHYAY (Cockroft Institute, UK)
Eugene LEVICHEV (BINP, Russia)
Yasar ONEL (Univ. of Iowa, USA)
Luigi PALUMBO (INFN Frascati, Italy)
Ken PEACH (Oxford University, UK)
Roland SAUERBREY (FZD, Germany)
Zehra SAYERS (Sabancı University, Turkey)
Gökhan UNEL (UCI & CERN)
Ali TANRIKUT (TAEK, Turkey)
Helmut WIEDEMANN (Stanford University, USA)
Frank ZIMMERMANN (CERN)
I. Toplantı:
8-9 Ekim 2009
Ankara Üniversitesi
ANKARA
II. Toplantı:
21-22 Haziran 2010
Boğaziçi Üniversitesi
İSTANBUL
III. Toplantı:
9-10 Mayıs 2011
Ankara Üniversitesi
ANKARA
IV. Toplantı:
11-12 Haziran 2012
İstanbul Üniversitesi
İSTANBUL
Uluslararası Bilimsel Danışma Komitesi (UBDK)
International Scientific Advisory Commiittee (ISAC)
46
2009
2011
2010
2012
THM Ulusal Üst İstişare Kurulu (UÜİK)
47
Kurul:
 Projede yer alan
Üniversitelerin Rektörleri
 Kalkınma Bakanlığı
 Bilim Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığı
 Enerji Bakanlığı
 Dışişleri Bakanlığı
 AB Genel Sekreterliği
 TAEK
 TUBİTAK
3 Aralık 2010, Ankara Üniversitesi
TOBB
2013 Yılı Bilimsel Etkinlikleri
48
Ulusal Proton Hızlandırıcıları Çalıştayı (UPHÇ2013)
18-19 Nisan 2013, TAEK-SANAEM, Sarayköy, Ankara
http://taek.gov.tr.UPHC2013
20. THM YUUP Yönetim Kurulu Toplantısı
20 Nisan 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
TAC International Machine Advisory Committe Meeting (IMAC-V)
22-23 Nisan 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
THM Parçacık Fabrikası Çalıştayı
3-5 Mayıs 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
2nd International Henry Moseley School and Worskhop on X-ray Science
13-22 June 2013, Turunç, Marmaris, Turkey
http://itap-tthv.org
TAC International Scientific Advisory Committe Meeting (ISAC-V)
24-25 Haziran 2013, Ankara Üniversitesi, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
2013 Yılı Bilimsel Etkinlikleri
49
THM Sinkrotron Işınımı (TURKAY) Projesi Planlama Toplantısı
26 Haziran 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
30. TFD Uluslararası Fizik Kongresi (TFD30)
2-5 Eylül 2013, İstanbul Üniversitesi, İstanbul
http://tfd30.turkfizikdernegi.org
10. Uluslararası Balkan Fizik Birliği Öğrenci Konferansı (X. ISCBPU)
3-5 Eylül 2013, İstanbul Üniversitesi, İstanbul
http://iscbpu10.balkanphysicalunion.com
V. Ulusal Parçacık Hızlandırıcıları ve Uygulamaları Kongresi (V. UPHUK)
7-9 Eylül 2013, Bodrum, Muğla
http://uphuk5.turkfizikdernegi.org
IX. Ulusal Parçacık Hızlandırıcıları ve Dedektörleri Yaz Okulu (IX. UPHDYO)
10-15 Eylül 2013, Bodrum, Muğla
http://uphdyo9.turkfizikdernegi.org
2013 Yılı Bilimsel Etkinlikleri
50
3rd TAC Light Sources (SR+FEL) User Meeting (TAC-LSUM 2013)
4-6 October 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
7th Asian Conference on Applied Superconductivity and Cryogenics
23-25 October 2013, Cappadocia, Turkey
http://www.acasc-tr.org/
XII. THM YUUP Çalıştayı
28-30 Kasım 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
VIII. Linear Collider School (LCS2013)
4-15 December 2013, Antalya, Turkey
http://www.linearcollider.org/GDE/school
Etkinlik programı ve etkinlik web sayfaları için:
THM Projesi: http://thm.ankara.edutr
Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü: http://hte.ankara.edu.tr
Ulusal Parçacık Hızlandırıcıları ve Uygulamaları Kongresi (UPHUK)
Ulusal Parçacık Hızlandırıcıları ve Dedektörleri Yaz Okulu (UPHDYO)
51
 UPHUK Kongresi: 2001, 2004, 2007, 2010
 UPHDYO Yaz Okulu: 2005,2006,2007,2008,2009,2010,2011,2012
UPHUK IV (Bodrum, 2010)
UPHDYO VIII (Bodrum, 2012)
 UPHUK V (2013), UPHDYO IX (2013)
 LCS2013 (2013, Turkey), CERN Accelerator School (2014, Turkey), IBIC2019 (Turkey)
2014 ve sonrası
52
 2014:
 THM’nin Ulusal Merkez olarak tanımlanması…
- Yeni yasanın 2013’te çıkması bekleniyor...
- THM bütçesi doğrudan merkeze verilecek
- Merkez yönetimi belirlenecek
 TURKAY (Sinkrotron Işınımı Tesisi) ve Düşük Enerji Proton Hızlandırıcı
Tesisleri projelendirilip sunulacak.
 2014-2017: TARLA’nın deney istasyonlarının Ar-Ge çalışmaları için hazır hale
getirilmesi
 THM tesislerinin kurulum süreci: 2015-2025
Sonuçlar
53
2013’de Türkiye’de durum:
 GSMH’dan Ar-Ge’ye ayrılan pay: ~ %1, Gelişmiş dünyanın 1/3’ü.
 Milyon kişi başına araştırmacı sayısı: ~ 1000, Gelişmiş dünyanın 1/3’ü
 Kişi başına yıllık gelir: ~11.000 USD, Gelişmiş dünyanın 1/3’ü
Türk Hızlandırıcı Merkezi (THM) 21. yüzyılın ilk çeyreğinde (2000-2025) kurulmuş
olacak ve yüzyılın kalan bölümünde Türkiye’nin Bilim ve Teknolojide muasır medeniyet
düzeyinin üstüne çıkmasında çok önemli bir rol oynayacaktır.
 Türk Hızlandırıcı Merkezinde yapılan araştırmalar ve geliştirilen teknolojiler ile
ülkemiz enerji, iletişim, elektronik, bilgisayar, malzeme, savunma, ilaç, çevre, uzay,
sağlık, ulaşım, uzay vb alanlarda en gelişmiş ülkeler arasındaki yerini alacaktır.
 THM, Türkiye’nin 2023 vizyonuna uygun olarak Bilim ve Teknoloji
alanında da ilk 10’a girme hedefi için olmazsa olmaz öneme sahiptir.