Transcript Wyklad_III_-_Przedsi..

Przedsiębiorstwo, koszty
Klasyfikacje przedsiębiorstw:
•Liczba zatrudnionych
(0-9; 10-49; 50-249; 250 i więcej)
•Wartość produkcji sprzedanej
•Wartość majątku trwałego
•Formy własności
•Cel działalności, jej specyfika
2
Przedsiębiorstwa w Polsce – 2003 rok
(w tys.)
Przedsiębiorstwa
ogółem
Liczba
wg
REGON
Liczba
aktywny
ch
Udział w
PKB
Liczba
pracujących
MSP
Mikro
(0-9)
Małe
(10-49)
Małe
razem
(0-49)
Średnie
(50-249)
Duże
(ponad
250)
3.643,99
3.637,96
3.463,24
144,62
3.607,86
30,10
6,02
1.709,54
1.706,87
1.654,09
39,45
1.693,54
13,33
2,66
68,6%
48,4%
33%
8%
41%
7,4%
20,2%
10.158,0
6.941,2
(68%)
2.778,7
(27%)
1.908,1
(19%)
4.686,8
2.254,3
(22%)
3.216,8
(32%)
3
Przedsiębiorca
spełnia w firmie następujące funkcje:
• inicjuje i uruchamia działalność gospodarczą a
także innowacje techniczno-organizacyjne
• podejmuje
kluczowe
decyzje
związane
z
funkcjonowaniem przedsiębiorstwa
• podejmuje ryzyko związane z prowadzeniem
działalności
gospodarczej
oraz
wprowadzaniem
innowacji.
4
Uproszczony rachunek wyników
w przedsiębiorstwie:
przychody ze sprzedaży
- koszty własne działalności
_______________________
dochód brutto (zysk brutto)
- podatek dochodowy
______________________
dochód netto (zysk netto)
5
Rola zysku:
• decyduje o możliwościach rozwojowych firmy
• przesądza
o
samofinansowaniu
bieżącej
działalności
• określa wysokość zysku właścicieli ( w spółkach
akcyjnych
–
wielkość
dywidendy
i
rynkową
wartość akcji)
• funkcja motywacyjna – perspektywy trwałego
zatrudnienia, wzrostu płac, wzrostu udziału w
zyskach, wzrostu zakresu świadczeń socjalnych
•w
skali
rozmiary
gospodarki
bezrobocia
–
oraz
pozwala
zmniejszyć
wydatki
socjalne
budżetu państwa.
6
Klasyfikacje kosztów

Koszty księgowe (explicite) – faktyczne,
udokumentowane wydatki pieniężne


Zakup surowców, płace, opłaty za energię etc.
Amortyzacja – odpisy z wartości środków
trwałych
Koszty księgowe nie obejmują wydatków
inwestycyjnych.

Czy koszty księgowe są jedynymi
kosztami w analizie ekonomicznej?
7

Kosztem podjętej działalności jest utrata
możliwości alternatywnego wykorzystania
zaangażowanych środków – koszt
alternatywny (opportunity cost)

Rozpatrywane alternatywy muszą być
porównywalne, jeśli chodzi poziom
ryzyka.

Koszty ekonomiczne są pojęciem
szerszym od kosztów księgowych
8
Koszty ukryte

Koszty alternatywne wykorzystania
zasobów przedsiębiorstwa – niełatwe do
określenia, w zasadzie możliwe jedynie
do oszacowania.
Przedsiębiorstwo posiada halę
produkcyjną, którą mogłoby wynająć.
Kapitał finansowy zaangażowany w
przedsiębiorstwo mógłby przynosić zyski
w postaci np. odsetek od lokat bankowych.
9

Koszty jako wynagrodzenie



Koszt energii – wynagrodzenie dla zakładu energetycznego
Koszt pracy - wynagrodzenie dla pracowników za ich pracę
Koszty czynników produkcji –
wynagrodzenie dla ich właścicieli

Przedsiębiorczość jako szczególny czynnik
produkcji – wynagrodzeniem jest zysk
normalny
10
Kategorie zysku
Zysk ekonomiczny=
zysk księgowy – koszt alternatywny


Zysk normalny
Analizy ekonomiczne wyłącznie w
oparciu o koszty ekonomiczne!
11
Przykład
Pani Kowalska prowadzi samodzielnie zakład krawiecki. W
ubiegłym roku jej utarg wyniósł 55000 zł, a koszty
bezpośrednie – 27000 zł. Kapitał finansowy włożony w
działalność zakładu wyniósł w ciągu roku 25000 zł. Stopa
proc. w tym okresie wynosiła 10%. Gdyby pani Kowalska
zdecydowała się podjąć pracę w dużej firmie nieopodal,
mogłaby tam zarobić 21000 zł.
Koszt księgowy
27000,-
Zysk ksiegowy
28000,-
Koszt alt. pracy własnej
21000,-
Koszt alt. kapitału
2500,-
Łączny koszt ekon.
50500,-
Zysk ekonomiczny
4500,12
Koszty a ocena opłacalności






Przedsięwzięcie wymaga zaangażowania na okres jednego
roku kapitału finansowego w wysokości 100 000 zł.
Po roku kapitał jest zwracany.
Koszty księgowe (roczne) wynoszą 100 000 zł.
Przychody z przedsięwzięcia (roczne) wynoszą 103 000 zł.
Czy warto jest zaangażować się w to
przedsięwzięcie?
Zysk księgowy wynosi 3 000 zł (3%)
Gdy koszty ekonomiczne są wyższe od przychodów
– strata ekonomiczna sugeruje rezygnację z
przedsięwzięcia
13
Koszty w krótkim okresie

Krótkookresowa analiza kosztów –
podział kosztów na koszty stałe i
zmienne. TC(Q)  FC(Q)  VC (Q)
Koszty całkowite TC(Q) (total cost) – całkowite
koszty ekonomiczne ponoszone przy realizacji
określonej wielkości produkcji Q.
14
Koszty w krótkim okresie c.d.


Koszty stałe FC(Q) (fixed cost) –
całość kosztów niezależnych od
wielkości produkcji.
Przykłady: podatek od nieruchomości, raty
leasingowe, wynagrodzenie pracowników
nieprodukcyjnych (personelu administracyjnego)
etc.
15
Koszty w krótkim okresie c.d.
Koszty zmienne VC(Q) (variable
cost) – całość kosztów zależnych od
wielkości produkcji.
 Koszty zmienne rosną wraz ze
wzrostem skali produkcji, choć w
różnym tempie.


Przykłady: koszty surowców, wynagrodzenia
pracowników bezpośrednio produkcyjnych,
koszty nośników energii etc.
16
Graficzny obraz kosztów: TC, FC, VC
TC
FC
VC
TC
VC
FC
Q
17
Koszty przeciętne

Koszty przeciętne odnoszą się do
średnich kosztów wytworzenia
pojedynczej jednostki produkcji.
TC (Q)  FC(Q)  VC (Q) / : Q
TC (Q) FC(Q) VC (Q)


Q
Q
Q
ATC(Q)  AFC(Q)  AVC (Q)
18
Koszty przeciętne c.d.

Całkowity koszt przeciętny ATC(Q)
(average total cost) – średni koszt
wytworzenia jednej jednostki
produkcji przy danym jej poziomie,
in. koszt jednostkowy.
TC (Q)
ATC(Q) 
Q
19
Koszty przeciętne c.d.

Przeciętny koszt stały AFC(Q)
(average fixed cost) – mówi o tym,
ile kosztu stałego przypada na jedną
jednostkę produkcji przy danym jej
poziomie.
FC(Q)
AFC(Q) 
Q
20
Koszty przeciętne c.d.

Przeciętny koszt zmienny AVC(Q)
(average variable cost) – mówi o
tym, ile kosztu zmiennego przypada
na jedną jednostkę produkcji przy
danym jej poziomie.
VC (Q)
AVC (Q) 
Q
21
Koszt marginalny

Koszt marginalny MC(Q) (marginal
cost) – in. koszt krańcowy, to koszt
zwiększenia produkcji o jedną
jednostkę, koszt dodatkowej
jednostki produkcji.
TC (Q)
MC (Q) 
Q
dTC(Q)
MC (Q) 
dQ
22
Graficzny obraz AFC
FC
AFC
FC(Q)
Q1
Q2
Q3
Q
AFC(Q1)
AFC(Q2)
AFC(Q3)
AFC(Q)
Q1
Q2
Q3
Q
23
Graficzny obraz AVC
VC
VC
AVC
Obraz kosztów
przeciętnych AC
jest tworzony
analogicznie.
Q1 Q2
Q3
Q4 Q5 Q
AVC
AVC(Q1)=AVC(Q5)
AVC(Q2)=AVC(Q4)
AVC(Q3)
Q1 Q2
Q3
Q4 Q5 Q
24
Graficzny obraz AC, AVC i AFC
AC
AC
AVC
AFC
AVC
AFC
Q
25
Graficzny obraz MC
TC
TC
Q
MC
MC
AC
Q
Optimum
technologiczne
26
Krzywe kosztów
 Kształt krzywej TC wynika z funkcji
produkcji, której wyrazem jest krzywa TP
 Kształt ATC wynika z krzywej produktu
przeciętnego AP
 Kształt MC wynika z krzywej produktu
marginalnego MP
Optimum technologiczne – optymalna
wielkość produkcji dla przedsiębiorstwa,
wiąże się nie tylko z kosztami, ale
również z poziomem cen, chłonnością
rynku, konkurencją.
27
Koszty w długim okresie

W długim okresie wszystkie koszty są
zmienne, brak kosztów stałych.

Duże możliwości dostosowania technik i
rozmiarów produkcji do sytuacji rynkowej

Powiększające się rozmiary produkcji
mogą zaowocować korzyściami skali (lub
też niekorzyściami skali)
28
Korzyści skali – obraz graficzny
LAC
Minimalna skala
efektywności
Korzyści skali
Stabilizacja kosztów
LAC(Q)
Niekorzyści skali Q
29
• Uzyskiwanie korzyści skali – rodzaj
działalności, wielkość produkcji
Korzyści skali
– główny argument wyjaśniający
dominację dużych przedsiębiorstw
w gospodarce światowej
30
Technologiczne źródła korzyści skali

Specjalizacja i podział pracy - wzrost wydajności
pracy

Niepodzielność czynników produkcji (huta,
kombajn żniwny etc.) – zastosowanie nowych
technologii dostępne jest głównie dla firm dużych

Produkcja wielofazowa (bez przesyłania półfabrykatów
– koszty administracyjne, transportu, magazynowania)

Wykorzystanie odpadów w produkcji ubocznej

Finansowanie
prac
badawczo-rozwojowych
–
wzrost konkurencyjności dużych firm
31
Marketingowe korzyści skali

Hurtowe zakupy

Koszty pakowania i transportu nie wzrastają
proporcjonalnie do skali produkcji

Specjalizacja w zakresie zaopatrzenia i zbytu

Koszty marketingowe (reklama, badanie rynku
etc.) niższe w przeliczeniu na jednostkę produkcji
32
Finansowe korzyści skali

Łatwiejszy dostęp do kredytu

Niższe koszty kredytu

Większa dostępność różnych form
finansowania (emisja akcji, obligacji itp.)
33
Ogólna charakterystyka rynków
Konkurencja
doskonała
Konkurencja
monopolistyczna
Oligopol
Monopol
Liczba
firm
Dużo
Dużo firm,
niezależnych produkcja
firm
podobnych dóbr
Kilka dużych
firm
Jedna duża
firma
Kontrola
cen
Rynek
determinuje
ceny
Duży wpływ cen
lidera
Bardzo duża
Ograniczona ze
względu na
substytuty
Zróżnicow Bardzo małe Duże; produkty dla zróżnicowane i
anie prod.
różnych
niezróżn.
segmentów
Żadne
Wejście
na rynek
Brak barier
wejścia/
wyjścia
Duża łatwość
wejścia na rynek
Trudne, liczne
bariery
Bariery
wejścia
przykłady
GPW
usługi
Samochody,
stal, żarówki
?
34
Dziękuję za uwagę.
Do zobaczenia!