Transcript Ulvi ŞEKER

Lisansüstü Çalışmalarda Kalitenin
Artırılmasında
KAMU - ÜNİVERSİTE – SANAYİ
İŞBİRLİĞİNİN ROLÜ
Prof. Dr. ULVİ ŞEKER
Fenbilkon6
Mayıs 2014
Isparta
Üniversitelerin öncelikli görevi olan eğitim faaliyetleri insan kaynağının
yetiştirilmesi açısından oldukça önemlidir.
Fakat ABD araştırma üniversitelerinin ülke ekonomisine yaptığı katkı
düşünüldüğünde eğitim faaliyetlerinin yanı sıra araştırma faaliyetlerinin
de büyük bir öneme sahip olduğu görülmektedir.
Araştırma üniversitelerinde araştırma kabiliyeti yüksek olan
akademisyenlerin ders yükünün az tutulması ve araştırma
faaliyetlerine daha fazla zaman ayırmasının sağlanması ABD’de
uygulanan bir yöntemdir (Atalar, 2011).
Bu yöntem üniversitelerin araştırma çıktılarını arttırmakta ve daha
fazla patent alabilmelerini sağlamaktadır. Alınan bu patentlerin
ticarileştirilmesi ile birlikte de üniversite gelirleri artmakta ve araştırma
faaliyetlerine daha fazla kaynak aktarılabilmektedir.
Bu döngü, üniversitelerin daha fazla araştırma faaliyetlerine
yönelmesini ve üniversite – sanayi işbirliğinin artmasını sağlamaktadır.
Türkiye’de üniversitelerdeki akademisyenlerin araştırma
faaliyetlerine yönlendirilmesi ve üniversite ile sanayi arasındaki
bağın güçlendirilmesi sorunlarının yanı sıra dikkat edilmesi
gereken diğer bir sorun da insan kaynağı ile ilgilidir. Son
yıllarda üniversite sınavına giren öğrencilerden en başarılı
olanlar tıp fakültelerine yönelmektedir.
2010 yılı Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) sonuçlarına göre ;
• Tıp fakültelerine giren öğrencilerin başarı sırası ortalaması
7.971’dir.
• Bu ortalama fizik bölümünü için 314.574, kimya bölümü için
266.499,
• Elektrik – elektronik mühendisliği için 139.637 ve
• Makine mühendisliği için 130.905’dir (Lystabanpuanları,
2012).
Ülkemizdeki doktor açığı, doktorların elde ettikleri
gelirlerin yüksekliği ve tıp fakültesini bitiren her
öğrencinin iş garantisinin olması böyle bir tablo ortaya
çıkmasına neden olmaktadır. Bu durumun belirli bir
denge gözetilerek düzeltilmesi gerekmektedir.
Ülkemizdeki teknolojik ilerleme ve ekonomik atılım
ancak; temel bilimler ve mühendislik alanında yetişecek
olan insan kaynağı ile gerçekleşebilir. Bu yüzden
ülkemizin en başarılı öğrencilerini bu alanlara
yönlendirecek tedbirler alınmalıdır.
2003 yılında Türk Bilim ve Teknoloji Politikası
stratejisinin sona ermesi üzerine TÜBİTAK
tarafından “Vizyon 2023” adıyla yeni bir strateji
hazırlanmıştır.
Bu
strateji,
Türkiye’nin
2023
hedefleri
doğrultusunda bilim ve teknoloji alanında izlenmesi
gereken
stratejileri
ve
öncelikli
alanları
belirlemektedir (TÜBİTAK, 2004).
Bu stratejinin en önemli özelliği odaklanmaya
dayalı bir strateji olmasıdır. Stratejide kaynakların
kıt olması odaklanmanın esas nedeni olarak
gösterilmektedir.
Vizyon 2023’de odaklanma aşağıdaki üç temel üzerine inşa
edilmiştir:
• ARGE için ayrılacak kamu finansman kaynaklarının kullanılmasında
önceliğin öngörülen stratejik teknoloji alanlarına ve bu alanları
destekleyecek bilimsel araştırma alanlarına verilmesi;
• Araştırmacıların, üniversitelerin ve diğer araştırma kurumlarının bu
alanlarda araştırma yapmaya; sanayi kuruluşlarının da, yine bu
alanlarda sınai araştırma ve ortak, rekabet öncesi ürün, sistem ve
yöntem geliştirme faaliyetlerine yönelmelerinin ve bu bağlamda
üniversiteyle işbirliği yapmalarının özendirilmeleri; ve
• Beyin gücümüzün geliştirilmesine ilişkin planlamanın, özellikle de,
üniversitelerdeki öğretim ve araştırma programları ile doktora ve
doktora sonrası burs programlarının bu teknolojiler gözetilerek
yapılmasıdır.
Vizyon 2023 Stratejisinde belirlenen öncelikli alanlar (TÜBİTAK, 2004).
Türkiye’nin Öncelikli Araştırma Alanları
(Genel çerçeve)
-enformatik
-esnek üretim/esnek otomasyon
-uzay ve havacılık teknolojileri
-gen mühendisliği/biyoteknoloji
-ileri malzeme teknolojileri
-çevreye duyarlı teknolojiler
-tasarım teknolojileri
Türkiye’nin Öncelikli Araştırma Alanları
(2012 yılı TÜBİTAK çalışma sonuçları)
Enerji
-Kömür ve Kömür Teknolojileri
Gıda
-Tohum ve Hayvan Islahı
-Gıda Hijyeni ve Sanitasyonu
Otomotiv
-Hibrit ve Elektrikli Araç Teknolojileri
-Yenilikçi Araç/Ürün Tasarımları ve Tasarım
Doğrulama
Makine İmalat Teknolojileri
-Mekatronik
-Takım Tezgahları ve Aksamları İmalatı
- İşlenmesi zor Malzemeler için Yerli Kesici
Takımların Üretimi
- Büyük Boyutlu Ve Karmaşık Kalıp Teknolojileri
Bilgi ve İletişim Teknolojileri
-Gömülü Sistemler ve Entegre Devreler
İthalatı en az 1 Milyar TL olan Sektörler
SEKTÖRLER
İTHALAT (M TL)
İHRACAT (M TL)
 Kimya sektörü
Demir ve çelik ürünleri
Otomotiv sektörü
 Profesyonel ve endüstriyel
cihazlar
 Telekom cihazları
Beyaz eşya (yerli malzeme %50-60)
Bakır ve ürünleri
Alüminyum ve ürünleri
 Bilgisayar cihazları
Döküm (otomotiv sanayisine dönük)
 Motorlar (içten yanmalı) ve aksam
 Elektronik komponentler
 İnşaat ve madencilik mak ve aks
Pompalar ve kompresörler
 Takım tezgahları
67 860
36 760
30 600
10 675
23 400
20 200
28 800
1 677
7 659
değer yok
7 414
5 864
5 333
4 944
3 898
3 213
2 339
2 038
1 962
4 480
6 840
2 503
4 476
212
4 251
1 708
1 729
1 195
718
625
11
Türkiye'nin üretiminin ve ihracatının teknoloji
sınıflarına göre dağılımı
KAMU – ÜNİVERSİTE – SANAYİ
İŞBİRLİĞİ
Üniversite ile sanayi arasındaki işbirliklerinin
yapısı, doğası ve yoğunluğu ülkeden ülkeye
değişkenlik göstermektedir. Kanada ve ABD gibi
gelişmiş ülkelerden, işbirliği sistemini yeni
kurgulayan Avrupa ülkelerine ve henüz bir
sistem tesis etmemiş olan diğer ülkelere doğru
gidildikçe üniversite – sanayi işbirliği
mekanizmalarının da çeşitlilik gösterdiği
görülmektedir.
KAMU – ÜNİVERSİTE – SANAYİ
İŞBİRLİĞİ
Günümüzde ise birçok ülke üniversite – sanayi
işbirliği seviyesini arttırmak için çeşitli politik
adımlar atmaktadır. Bu adımlar genel olarak
aktörler arasında personel hareketliliğinin
sağlanması, işbirliklerinin önündeki yasal
engellerin ortadan kaldırılması, ortak araştırma
projelerinin fonlanması ve ulusal araştırma
programlarının tesis edilmesi olarak
şekillenmektedir.
ÜNİVERSİTE – SANAYİ İŞBİRLİĞİ
MEKANİZMALARI
Tablo: Üniversite – Sanayi İşbirliği Mekanizmaları ve Özel Örnekler .
İşbirliği Yöntemi
Tanımı
Örnekler
Kanada: NSERC Endüstriyel Araştırma
Kürsüleri Programı
Genel Araştırma Destekleri
Maddi yardımlar, bağışlar, ekipman
desteği
ve
araştırma
tesisleri
kurulumuna yönelik destekler
Resmi Olmayan Araştırma İşbirlikleri
Üniversite ve sanayideki araştırmacılar
arasındaki resmi olmayan ilişkiler
ABD: Hesaplamalı Genetik ve Biyolojik
Modelleme Merkezi
Sözleşmeli Araştırmalar
Özel bir araştırmaya yönelik olarak,
sanayi tarafından verilen sözleşmeye
dayalı destekler
Bilgi Transferi ve Staj Programları
Danışman değişim programları ve
öğrencilerin sanayide gördüğü stajlar
Birleşik
Krallık:
Programı
Kamu Destekli Araştırma Projeleri
Üniversite
–
sanayi
işbirliğiyle
yürütülen özel araştırma projelerine
verilen hükümet destekleri
Avustralya: İşbirliği Araştırma Hibe
Programları.
Türkiye: San-Tez Programı, 1505
Birkaç paydaş içeren,
destekli, büyük çaplı
projeleri
Avrupa Birliği : Çerçeve Programlar
Araştırma Konsorsiyumları
İşbirliği Araştırma merkezleri
hükümet
araştırma
İşbirliği içinde araştırma yürütülen
hükümet destekli tesisler veya
merkezler
İsveç: NUTEK
Programı
Öğreten
Rekabet
Şirket
Merkezi
ÜNİVERSİTE – SANAYİ İŞBİRLİĞİ
KAZANIMLARI
ÜNİVERSİTE – SANAYİ İŞBİRLİĞİ
KAZANIMLARI
• Üniversite için:
–
–
–
–
Üniversite faaliyetleri için finansal destek sağlamak
İşbirlikleri sayesinde kamu fonlarından yararlanmak
Özel fonların akışını çoğaltmak
Öğrencilerine ve fakültelerine endüstriyel tecrübe
kazanma fırsatı sağlamak
– Pratik problemlere çözüm geliştirme fırsatı bulmak
– Bölgesel gelişmeye katkıda bulunmak
– Mezunlarına iş fırsatları oluşturmak
ÜNİVERSİTE – SANAYİ İŞBİRLİĞİ
KAZANIMLARI
• Sanayi için:
– Üniversitenin araştırma altyapısına ve insan
kaynaklarına erişmek
– Kendisinde olmayan laboratuvar imkanlarına erişmek
– Üniversitelerce sağlanan sürekli eğitim
faaliyetlerinden yararlanmak
– Şirket prestijini ve imajını yükseltmek
– Teknolojilerinin genişlemesine ve yenilenmesine
olanak sağlamak
ÜNİVERSİTE – SANAYİ İŞBİRLİĞİ
KAZANIMLARI
• Sanayi için:
– Gelecekte kullanabilecekleri insan kaynağını
istedikleri gibi şekillendirmek
– Üniversitenin temel ve uygulamalı araştırma
sonuçlarına erişerek bunları, yeni ürün ve
proseslerinde kullanmak
– Araştırma kapasitesini artırmak
ÜNİVERSİTE – SANAYİ İŞBİRLİĞİ
KAZANIMLARI
• Kamu için:
– Ekonomik gelişim ve innovasyon sağlamak
– Kamu yararını hakim kılmak ve beklentilerin karşılanmasını
sağlamak
– İleri görüşlü olmayı benimsetmek
– En son teknolojileri sürekli takip ederek yaşam boyu
öğrenme ve araştırma yaklaşımını oluşturmak
– Yeni teknoloji ve stratejik konularda derinlemesine
çözümlemeler yapabilme imkanını sağlamak
TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTE – SANAYİ İŞBİRLİĞİ
POTANSİYELİNE YÖNELİK RAKAMLAR
• Türkiye’de Üniversitelerin İşbirliği yapabileceği
71200 işletme olduğu tahmin edilmektedir.
• Türkiye’de 172 Üniversite bulunmaktadır.
• Türkiye’de sanayi ile işbirliği yapabilecek
37854 akademisyen olduğu düşünülmektedir.
Sanayi firmalarının üniversitelerle yeterli
işbirliği yapamamalarının nedenleri
(Tübitak AGY350 proje sonuç raporlarından)*
Yeterli işbirliği yapılmamasının nedenleri
İlişkilerin zayıf olması
İşbirliğini kolaylaştırıcı kuruluşların olmaması
İhtiyaç olmaması
Maliyeti yüksek olması
Zaman planlaması yapılamaması
İşbirliği yapılacak kurumların isteksiz olması
Kurumlarda ilgili teknoloji dallarının olmaması
Kurumlarda yeterli teknik altyapı olmaması
Diğer
Genel toplam
*Ferhat Güner, TÜBİTAK Baş Uzmanlık tezi, 2012
firma
sayısı
210
188
186
152
114
113
82
80
68
1193
oran
(%)
19
17
17
14
10
10
7
7
22
KAMU DESTEKLİ PROJE HAZIRLAMAK
İÇİN
FAYDALI BİLGİLER
FAYDALI BİLGİLER
• Proje hazırlamak, sunmak ve yürütmek bir birikim ve tecrübe
gerektirmektedir. İlk kez proje başvurusu yapacak olanların önce küçük
bütçeli ve kısa süreli projelerle başlaması tavsiye edilir.
• Projenin yazımı son başvuru tarihinden mümkün olduğunca önce bitirilmiş
olmalı, proje ekibine son başvuru onayı yapılmadan önce proje önerisinin
üzerinden tekrar geçilmesi için fırsat yaratılmalıdır.
• Proje yazımında akıcı, anlaşılır ve kurallara uygun bir dil kullanılmalıdır.
• Proje konusu özgün olmalı ve rutin mühendislik faaliyetleri, birbirini
tekrarlayan çalışmalar veya mevcut ürünleri kopyalayan çalışmalar ihtiva
etmemelidir.
• Projenin muhakkak bir Ar-Ge içeriği ve yenilikçi yönü olmalı, proje dosyası
ve sunumunu doğru ve yeterli bir biçimde yansıtılmalıdır.
FAYDALI BİLGİLER
• Proje konusu olarak ülkemizin öncelikli alanlarının dikkate alınması ve
yüksek veya en azından orta üstü teknoloji alanlarının seçilmesi projenin
desteklenme şansını artıracaktır.
• Proje konusu ürünün ticarileşme potansiyeli, ekonomik katkısı ve yaygın
etkisi yüksek ise desteklenme potansiyeli de yüksek olacaktır.
• Proje; yeterli sayıda resim, grafik ve özet tablolar ile desteklenmelidir.
• Proje içeriği iyi organize edilmeli, açık ve kesin ifadeler kullanılmalıdır.
• Eksik ya da aşırı bilgi vermekten kaçınılmalıdır.
• Tekrarlardan ve tutarsız ifadelerden kaçınılmalıdır.
• Proje önerisi veya yöntemleri üzerine ön çalışma, makale, tebliğ, kurs vb.
deneyim varsa bunlar mutlaka belirtilmelidir.
• Gerekli bilimsel potansiyele sahip uyumlu bir ekip oluşturulmalı ve projeye
katkı sağlayamayacak kişiler, her ne sebeple olursa olsun, proje ekibine
alınmamalıdır.
FAYDALI BİLGİLER
• Başvuru ve evrak teslimi kesinlikle son güne bırakılmamalıdır.
• Proje bütçesinin, projeyi bir yatırım projesi hüviyetine sokacak gereksiz
alımlarla artırılmasından kaçınılmalıdır.
• Proje bütçesi, firmanın ekonomik gücü/finansal yapısı ile doğru orantılı
belirlenmiş olmalıdır (SAN-TEZ % 75 hibe destekli bir program olmakla
beraber bütçenin % 25’inin firma tarafından karşılanacağı ve bu katkının
yatırılamaması halinde projenin sürdürülemeyeceği unutulmamalıdır).
• Proje bütçesini proje dönemleri bazında detaylandırırken firmanın yıllık
finansal kaynak akışlarına (nakit giriş ve çıkışları) dikkat edilmeli ve
dönemsel bazdaki harcama kalemleri firma payının yatırılmasının önünde
bir engel teşkil etmeyecek şekilde planlanmalıdır.
• Proje iş paketlerindeki bazı adımların gerçekleştirilmesi için ihtiyaç
duyulacak Makine ve Teçhizat alımları iyi etüt edilmeli, mümkünse hizmet
alımı yolu tercih edilmeli, hizmet alımının ekonomik olmaması durumunda
bu ihtiyaç açık bir biçimde (piyasa araştırması ve proformalar ile) ortaya
konulmalıdır.
FAYDALI BİLGİLER
• Zaruri bir Makine ve Teçhizat alımının gerekçeleri anlaşılır bir biçimde
açıklanmalı ve panel sırasında savunulabilir olmalıdır (zaruriyetin
ispatlanmış olmasına rağmen Makine ve Teçhizat alımı için ayrılan bütçe
kaleminin toplam bütçedeki payına dikkat edilmeli ve projenin bir yatırım
projesi hüviyetine bürünmesinin önüne geçilmelidir).
• Bir başvuru döneminde Kabul Edilmeyen/Desteklenmeyen projelere ilişkin
gönderilen resmi yazıdaki gerekçeler doğrultusunda revize edilen projeler,
bir sonraki başvuru döneminde tekrar gönderilmeleri halinde yeniden
değerlendirmeye alınacaktır.
• Unutmayın..! Uzmanlar/Hakemler/Panelistler, kendilerine ne sunulduysa
onu değerlendireceklerdir.
TEŞEKKÜRLER…
Prof. Dr. Ulvi ŞEKER