AKILCI İLAÇ KULLANIMI KONUSUNDA DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE DURUM

Uzm. Dr. Kubilay ORANSAY Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü

AKILCI İLAÇ KULLANIMI

 Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre;  uygun ilacı,  uygun süre ve dozda,  en uygun maliyetle ve  kolayca sağlayabilmeleri. 1 1. Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).

2

AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLKELERİ



Etkililik



Güvenlilik



Uygunluk



Maliyet

3

AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLKELERİ

 Tedavi planlarken doğru tanıya dayanmak,  Doğru ilaç, doğru doz, doğru süre ve doğru uygulama yolunu belirlemek,  Tedavi başarısını, yan etkileri ve hastanın uyuncunu değerlendirmek,

4

AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLKELERİ

 Çoklu ilaç kullanımlarında etkileşimleri öngörmek,  Tedavinin; gerçekleşebilirliğini ve maliyetini değerlendirmek.

5

PAYDAŞLAR

 Kullanılacak ilaca karar veren (hekim)  İlacı sağlayan (eczacı)  İlacı uygulayan (hemşire, hasta/yakını)

6

AKILCI OLMAYAN KULLANIM ŞEKİLLERİ

 Çoklu İlaç Kullanımı (Polifarmasi)  İlaçların gereksiz ve aşırı kullanımı  Klinik rehberlere uygun olmayan reçeteleme  Uygun olmayan kişisel tedavilere başvurulması  Yeni ilaçların uygun olmayan tercihi

7

Akademik Bilgi İş yükü ve Personel Sıkıntısı Var Olan Yetersiz ve Eksik Bilgiler Alışkanlıklar Tedavi Seçenekleri İlaç Endüstrisinin Etkileri (baskıları) Ekonomik ve Yasal Etmenler Sosyo Kültürel Etmenler

8

 Türkiye’de Sağlık Bakanlığınca akılcı ilaç kullanımı ile ilgili ilk çalışmalar 1992 yılında başlatılmıştır.  1992-1994 Eskişehir-Bilecik  1997’de gerekli insan gücünün yetiştirilmesi amacıyla konuyla ilgili 6 personel, Hollanda’ya “Akılcı İlaç Kullanımı Eğitici Eğitimi” programına gönderilmiştir.

 2002’de “İlaç Politikası Geliştirme Toplantısı”

9

 Sağlık Bakanlığınca kaynak yetersizliğini doldurmak amacıyla “Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberleri” hazırlanmıştır.

 Sağlık Bakanlığınca “Reçete Yazma Rehberi” ve “Eğiticilere Yönelik Reçete Yazma Rehberi” kitaplarının çevirileri yapıldı.

10

 2006 yılı verilerine göre “Akılcı İlaç Kullanımı” konusunda binin üzerinde hekime eğitim verildiği bildirilmiştir.

 Akılcı İlaç Kullanımı eğitimleri, yirmiden fazla tıp fakültesinin eğitim müfredatına alınmıştır.

11



Refik Saydam Hıfzıssıhha Müdürlüğü tarafından yapılan saha çalışmalarında;

 İlaç kutu sayısı açısından bakıldığında tanıya uygunluk bakımından yaklaşık % 50’sinin akılcı olmadığı,

12

 İlaç maliyetlerine bakıldığında ise yine % 50’sinin akılcı olmadığı ortaya çıkmış.

 Bu çalışmalarda pratisyen hekimlerle uzman hekimler arasında akılcı reçete yazımı açısından bir fark olmadığı görülmüştür.

13

 EİKÖ (OECD) 2006 raporuna göre; Sağlığa ayrılan pay ABD’de  % 15.3

İngiltere’de  % 8.3

Türkiye’de ise  % 7.7

 Ülkemizde toplam sağlık harcamaları içinde ilacın payı % 46 iken, EİKÖ (OECD) ülkelerinde  %17, ABD’de  % 11

14

 İlaç harcamalarında miktar ve maliyet açısından bakıldığında;

Dünyada

 Kalp ve Damar Hastalıkları ilaçları birinci sırada,

Türkiye’de

 Antimikrobiyal ilaçlar birinci sırada,

15

 2007 yılında kullanılan tüm ilaçların kutu bazında %17’si, TL bazında %18’i antibiyotiklerdir.

 2007 yılında kullanılan 1,3 milyar kutu ilacın 223 milyon kutusu antibiyotiktir.

 2007 yılında kişi başına kullanılan yıllık ortalama 20 kutu ilacın 3,5 kutusu antibiyotiktir.

16

 2007 yılında ilaca harcanılan 11 milyar TL’nin 2 milyar TL’si antibiyotikler için harcanmıştır.

 2007 yılında kişi başına yapılan yıllık ortalama 170 TL’lik ilaç harcamasının 30 TL’si antibiyotikler için harcanmıştır.

17

Malarya antimicrobial resistance

 92 ülkenin 81’inde klorokin direnci 

Tüberküloz

 % 2 - 40 primer çoklu ilaç direnci 

Gonore



N. Gonore için % 5-98 penisilin direnci



Pnömoni ve bakteriyel menenjit

 S. Pnömoni için % 12-55 penisilin direnci 

Diare: Şigelloz

 Ampisilin için %10-90+; % 5-95 TMP-SMX direnci DSÖ Gerekli İlaç Politikaları Departmanı

18

ADVERS (TERS) ETKİLER

 ABD’de 4. ölüm nedeni  Tahmin edilen, ilaçlara bağlı morbidite ve mortalite giderleri ABD’de 30 milyon- 130 milyar dolar  ABD ve Avustralya’da hastaneye yatışların %4-6  En sıklıkla ve en masraflı advers olaylar; kanama, aritmi, hipotansiyon, ateş, diare, kaşıntı, kusma, böbrek yetmezliği

19

Review by White et al, Pharmacoeconomics, 1999, 15(5):445-458

 Akılcı İlaç Kullanımına ilişkin faaliyetlerin derlenmesi, toplanması ve ülkenin ihtiyaçlarına, önceliklerine ve kaynaklarına uygun stratejik planlar haline getirilmesi için geniş kapsamlı ulusal politikalar belirlemek ve hayata geçirebilmek amacıyla 12 Ekim 2010 tarihinde İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü, Farmakoekonomi Daire Başkanlığı bünyesinde; “Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü” kurulmuştur.

20

www.akilciilac.gov.tr- [email protected]