Transcript Młoda Polska

MŁODA POLSKA
Ramy czasowe:



- od wydania pierwszego tomu poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera (1891
rok), do odzyskania przez Polskę niepodległości (1918 – data umotywowana
historycznie).
- dzielimy ją na 3 fazy:
I 1890 – 1900: epoka poezji Młodej Polski, w trakcie której nastąpiła krystalizacja
programu. Wyznawano m. in. dekadencki estetyzm (Miriam, Stanisław
Przybyszewski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer), lecz podejmowano także próby
pisania literatury uspołecznionej (Jan Kasprowicz, Stefan Żeromski).

II 1900 – 1910: okres literatury zaangażowanej w sprawy kraju, podczas którego
tworzą m. in. Stefan Żeromski, Stanisław Wyspiański, Władysław Reymont,
Gabriela Zapolska.

III po 1910 roku: faza schyłkowa, następuje rozrachunek z literaturą Młodej
Polski.
Kuba i Łukasz
Nazwy epoki
Młoda Polska
 jest najpowszechniejszą i najpopularniejszą nazwą epoki.
Została stworzona w oparciu o cykl programowych
artykułów Artura Górskiego opublikowanych w 1898 roku w
krakowskim czasopiśmie „Życie” pod wspólnym tytułem
„Młoda Polska”. Były one manifestem ideowoartystycznym „młodego” pokolenia, które pragnęło
doprowadzić do odrodzenia Polski poprzez wzorowanie się
na ideologii romantyzmu polskiego oraz wykreowanie
nowych norm i wartości etycznych i estetycznych. Za tym
terminem opowiedzieli się m.in. Stanisław Brzozowski i Jan
Lorentowicz.
Podobnie w innych krajach przymiotnik „młoda” określał
lata panowania oniryzmu, liryzmu i kultu jednostki (Młoda
Francja, Młode Włochy, Młoda Belgia, Młoda Skandynawia).
Neoromantyzm
 nazwa używana zarówno w Polsce jak i w
Europie. Przez prefiks neo- (nowy) podkreśla
ona powiązanie Młodej Polski z romantyzmem.
Osoby używające tej nazwy – m.in. krytycy
Edward Porębowicz, Julian Krzyżanowski starały się wysuwać na pierwszy plan
charakterystyki epoki wspólne cechy jej i
romantyzmu, czyli sentymentalizm, oniryzm,
indywidualizm, subiektywizm, a przede
wszystkim podjęcie wysiłków prowadzących do
odzyskania niepodległości państwowej.
Modernizm
 określenie zawdzięczamy krytykom (Ignacy Matuszewski,
Kazimierz Wyka), którzy zmiany zaszłe na przełomie
wieków określili tym mianem. Słowo to wywodzi się z
języka francuskiego, w którym moderne oznacza
nowoczesny, współczesny i pojawiło się pod koniec XIX
wieku, gdy określano nim innowacyjne podejście do świata,
zespół nowoczesnych cech w literaturze, malarstwie,
muzyce, filozofii, oraz niecodzienne kierunki literackie.
Termin ten podkreśla współczesność i nowoczesność
epoki przeciwstawiającej się systemowi poglądów
poprzedniego pokolenia, kultywującemu tradycje pracy
organicznej, pracy u podstaw, a negującemu samotną
walkę czy zbytni sentymentalizm.
Przedstawiciele literatury:
Zdzisław Dębicki,
Jan Kasprowicz ,
Jan August Kisielewski,
Antoni Lange,
Bolesław Leśmian,
Tadeusz Miciński,
Franciszek Nowicki,
Artur Oppman,
Włodzimierz Perzyński,
Franciszek Mirandola,
Kazimierz Przerwa-Tetmajer,
Wacław Rolicz-Lieder,
Tadeusz Rittner,
Lucjan Rydel,
Leopold Staff,
Stanisław Wyspiański,
Stefan Żeromski,
Artur Rimbaud.
Sztuka dla sztuki
(fr. L'art pour l'art,
także: sztuka jest
celem sama w
sobie) –
hasło propagowane
przez niektórych
twórców polskiego i
europejskiego
modernizmu.
Agata i Marta
(ur. 22 lutego 1788 w Gdańsku, zm. 21 września 1860 we
Frankfurcie nad Menem) - filozof niemiecki, przedstawiciel
pesymizmu w filozofii.
wg Schopenhauera, świat empiryczny jest tylko
światem umysłowych przedstawień (idei) człowieka,
rzeczywistość postrzeganych przedmiotów (fenomenów)
wyczerpuje się w ich postrzegalności.
U podłoża wielości zjawisk leży faktycznie jedna
irracjonalna wola życia (bezkresne dążenie, ślepy pęd)
Pesymizm metafizyczny – wola, wiecznie
niezaspokojona i skłócona sama ze sobą czyni ze świata,
który jest jej przejawem pole konfliktów i cierpienia (każda
rzecz jednostkowa chce utrzymać swoje istnienie kosztem
innej rzeczy)
Człowiek, będąc jednym z uprzedmiotowień woli,
skazany jest na cierpienie i doznawanie bólu
Możliwe jest jednak wyzwolenie od poddaństwa woli i
osiągnięcie szczęścia (przy czym tylko w odmianie
negatywnej)
-Rozum, będący ze swej natury sługą woli (narzędziem
zaspokajania cielesnych potrzeb człowieka), może
wygenerować dodatkową energię i uwolnić się od niej,
chwilowo – stając się bezinteresownym widzem w
estetycznej kontemplacji, lub trwale – negując własną wolę
poprzez ascezę i samoumartwianie.
Agnieszka i Weronika
Arthur
Schopenhauer
ur. 18 października 1859 w Paryżu,
zm. 4 stycznia 1941, tamże – pisarz i filozof
francuski.
Został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie
literatury za rok 1927.
Bergson głosił, że główną rolę w procesie życiowym
odgrywa nie rozum, ale irracjonalizm - pęd życiowy.
Twórca kieruje się intuicją.
Wg Bergsona świat podlega ciągłemu rozwojowi a
życie człowieka jest strumieniem przeżyć i czynów.
Najwyższą wartość stanowi wolność. Stworzył
koncepcję élan vital, siły motorycznej, będącej
przyczyną wszelkiej aktywności organizmów
żywych.
Henri Bergson
Fryderyk Wilhelm
Nietzsche
(1844 -1900) – niemiecki filozof i krytyk kultury.
Nietzsche był przeciwny moralności opartej na
ideałach, pragnął sformułować teorię oparta na
instynktach. Dlatego przed nadejściem
„nadczłowieka”, którego przyjście przewidywał
postulował „przewartościowanie wszystkich
wartości”. Był to tzw. immoralizm Nietzschego.
Nadczłowiek to twórca nowych wartości,
kierujący się „wolą mocy”, afirmujący istnienie.
Uczony proponował oprócz tego przyjęcie
moralności „panów”, tworzonej przez silnych,
kierujących się „wolą mocy” oraz instynktem
życia.
wolność jest dla tych, którzy są na tyle silni,
aby ją zdobyć!
Martyna
Dekadentyzm
(z języka francuskiego - décadence - schyłek, upadek).
Zjawisko pojawiające się w sztuce i literaturze XIXw.,
zwłaszcza w końcu tego stulecia. Termin ten został
użyty po raz pierwszy we Francji przez Teofila
Gautiera(1868) i tam rozpowszechniony, przyjął się
następnie w innych krajach europejskich.
Podłożem dekadentyzmu były zjawiska towarzyszące
procesom industrializacji i urbanizacji, dezintegracji
tradycyjnych układów i więzi społecznych,
powszechnie akceptowanych norm i zasad
obyczajowych i moralnych, co interpretowano jako
oznakę wyczerpania całej kultury kręgu łacińskiego i
zapowiedź jej rychłego końca.
Karolina i Magda
Cechy
świadomość wyobcowania ze
społeczeństwa mieszczańskiego,
ostra opozycja wobec jego
moralności i kultury,
kult artysty, jako jednostki stojącej
ponad tłumem i sztuki czystej,
uwolnionej od zadań służebnych
(sztuka dla sztuki),
poczucie bezcelowości buntu i
działania,
uwydatnianie objawów znużenia,
zniechęcenia, bezsiły i przesytu
łączyło się z przewrotną fascynacją
tymi stanami,
demonstrowanie postaw
hedonistycznych i anarchicznych.
Wojciech Weiss Demon
Modernizm
zespół kierunków literackoartystycznych oraz
światopoglądowych,
występujących szczególnie w
pierwszej fazie epoki Młodej
Polski, w latach
1880-1910.
Termin wieloznaczny, różnie
rozumiany i definiowany w
odniesieniu do
literatury i poszczególnych
dyscyplin artystycznych.
Ewa i Roxana
IMPRESJONIZM
Słowo impresjonizm wywodzi się od francuskiego
wyrażenia impression oznaczającego wrażenie.
Jest to kierunek w malarstwie i rzeźbie
zapoczątkowany w latach 60. XIX w. we Francji,
którego celem było maksymalne zbliżenie do
natury oraz subiektywne utrwalanie zjawisk
jednostkowych. Nurt bywa też on nazywany
realizmem optycznym, ponieważ jego
przedstawiciele żywo interesowali się
doświadczeniami wzrokowymi, jakie odczuwa
człowiek obserwujący ruchomy, oświetlony
obiekt. Główne motto impresjonistów brzmiało:
ludzkie oko to wspaniały instrument.
Monika i Monika
Impresja, wschód słońca
(Impression, soleil levant)
– obraz namalowany przez
Claude'a Moneta, od tytułu
którego nazwano kierunek w
malarstwie - impresjonizm,
Datowany na 1872 rok.
Przedstawia zatokę portową w
mieście
Le Havre o świcie.
Został wystawiony w 1874 r.
podczas wystawy w Atelier
Nadara. Krytyk Louis Leroy użył
tytułu obrazu Moneta w swojej
nieprzychylnej recenzji i
nazwał wystawę "Wystawa
Impresjonistów", nazywając w
ten sposób nowy kierunek w
sztuce.
Przedstawiciele sztuki
impresjonistycznej:











Claude Monet 1840-1926
Paul Cezanne 1839-1906
Édouard Manet 1832-1883
Vincent van Gogh 1853-1890
Auguste Renoir 1841-1911
Stanisław Wyspiański 1869-1907
Józef Pankiewicz 1866-1940
Aleksander Gierymski 1850-1901
Władysław Podkowiński 1866-1895
Leon Wyczółkowski 1852-1936
Jan Stanisławski 1860-1907
Marta
Ekspresjonizm
Termin został użyty po raz pierwszy w 1901 przez
francuskiego malarza J. A. Hervè nadał on tę nazwę
cyklowi swoich obrazów które wystawił w Salonie
Niezależnych.
Termin Ekspresjonizm zaczerpnięto od słowa ekspresja
oznaczającego wyrazistość oraz siłę oddziaływania
na odbiorcę a dokładniej na jego sferę emocjonalną.
Cechami charakterystycznymi obrazów tego nurtu
to bardzo niewyraźne (zdeformowane oraz
zamalowane) kontury, ekspresjonizm miał na celu
akcentowanie osobowości artysty oraz wyrażenia
jego uczuć. Obrazy tego nurtu są żywe,
zniekształcone formy, często także przedstawiające
śmierci oraz cierpienia czy samotności twórcy.
Natalia
Ekspresjonizm
 (łac. expressio – wyraz, wyrażenie) –
awangardowy prąd literacki, który pojawił się
około 1910 roku w Niemczech i trwał do
końca lat 20 XX wieku.
 Miał liczne odpowiedniki w literaturach
narodowych Europy, ale nigdzie nie uzyskał
takiego stopnia zaawansowania jak na
niemieckim obszarze językowym.
Agata i Marta
Ekspresjonizm w sztuce
•Deformacja,
•Ostro zamalowane kontury
przedmiotów,
•Wyraziste barwy,
•Wyrażanie uczuć artysty,
•Przeciwstawianie się
naturalizmowi i mieszczaństwu,
•Subiektywizm,
•Indywidualizm,
•Lapidarność formy,
•Antyestetycyzm,
•Egzaltacja
Edward Munch „Krzyk”
Symbolizm
kierunek w poezji i sztukach plastycznych,
powstały we Francji i Belgii w drugiej połowie
XIX wieku, jako reakcja na naturalizm.
Symbolizm przeciwstawiał się pozytywizmowi,
realizmowi, naturalizmowi i opisowemu
parnasizmowi.
Małgośka
SYMBOLIZM
Termin symbolizm pochodzi z języka francuskiego
(symbolisme), a dokładniej od tytułu manifestu Jeana
Moreasa „Le Symbolisme”, ogłoszonego w 1886 roku
w „Le Figaro” i oznacza nurt literacki ukształtowany we
Francji i w Belgii pod koniec XIX wieku, będący jednym z
najważniejszych prądów poetyckich końca wieku.
Twórcy symbolizmu, czerpiący z bogatego filozoficznego
zaplecza, przekonani o istnieniu niepoznawalnego
zmysłami bytu idealnego, wiecznego, mistycznego,
prawdziwego świata transcendentnego, ukrywanego przez
świat materialny, zniszczalny, empiryczny - skłonili się w
kierunku posługiwania się obrazem mającym dwa
odrębne znaczenia.
Monika i Monika
Fernand Khnopff,
Sztuka albo Pieszczoty,
1896.
Jacek Malczewski “Błędne koło”
Jacek Malczewski Zatruta Studnia
Secesja – styl w sztuce europejskiej ostatniego
dziesięciolecia XIX wieku i pierwszego XX wieku,
zaliczany w ramy modernizmu.
Cechy
• dążenie do stylowej jedności sztuki dzięki łączeniu działań
w różnych jej dziedzinach
• płynne, faliste linie,
• ornamentacja abstrakcyjna bądź roślinna,
• inspiracje sztuką japońską,
• swobodne układy kompozycyjne,
• asymetria,
• płaszczyznowość i linearyzm,
• subtelna pastelowa kolorystyka.
Magda i Karolina, Martyna
Secesja
Secesja
Secesja
Secesja
Secesja
Secesja
Gustaw Klimt